Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 18, 29 March 1862 — HE MOOLELO NO KE KAUA KIPI MA AMERIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE KAUA KIPI MA AMERIKA.

HELI 8. nr. KA LA 4 O lULA I, AKOAKOA JL ' ,ou ne Aliuolelo Aupuni nia r "\Vasinetona. Ma na Bila kokuai ke %" knua ka lakou liana ana. O ka mea nui ka imi ana i na elala e hooholo pono ai i ke kaua ana me na kipi o ka aoao Hema. a me ka hooko ana i na mea i hana wale ia e na Luna Aupuni i ka wa i akoakoa ole ka Ahaolelo. No ka lawa ole o na elala auhau a me na elala maluna o na uaiwai niai na aina e mai, ua hooholoia ka I3ila e aie i na dala he $40,000,000, a e houluulu i na koa hou he 500,000, i mea e hoopau koke ai i keia kaua kipi ana. Ua hooliloia keia mau miliona/lala ma ke kuai ana i na pu a me na mea kaua a pau e lioolako ai i na koa liou, i ka ai, ka i-n, i ka lole. a me na hale lole, na kna ukann, i na lio kaua, a rne na lio kauo kaa, a me na mea e ae he lehulehu. Ua nele ke Aupuni i na mea e hoolako ai i kela mau koa lehulehu ; no ka mea, akahi no anui na koa Amerika. Ua hooliloia hoi keknhi mau miliona elala, no ke kuai ana a me ke kapili hou ana i na aumoku manuwa. Akahi no a mahuahua na inoku manuwa, e pau ana hoi keia aumoku manuwa hou i ka hoolakoia. Aole e hiki ke hoomakaukau koke ia mau mea a pau ; a hala na malama eono, aole pnlia e makaukau lea ke Aupuni no keia hana nui. Aka, ua makaukau mua na enemi, a hele e mai lakou e hookokoke ana, me ka manao e hoopio i ke kulamikauhale Aupuni, a me na moku aina i kipi ole me lakou. Ua hooholoia hoi kekahi Bila no ka lawe ana i ka waiwai a pau o na kipi, na waiwui paa a me na waiwai lewn, a me na waiwai kaua o lakou a pau ke pio, a me na waiwai kokua kaua o lakou. Ma keia kanawai, ua hoomaluia na nika o na kipi i mahuka mai, a e mahuka ana, a e pio aua, a e hookuu wale ia ana lakou. Ina hoi e mahuka mai ka nika o ka mea kipi oie ma na aina nika, e hookuu ola ia lakou, a e ukuia'ku ua mea nika la e ke Aupuni, e like me kona poho. He mau I3ila e ae kekahi no ke kaua i hoolioloia, alaila hoi ka poe Ahaolelo i ko lakou mau wahi i ka la 6 o Augate. He niau hoouka kaua nui lioi iioko o ka malama o lulai, ma Vireginia Komohana. o Generala Makalelana ka mea nana i ku-e i na koa kipi ilaila, no ka hoopio i kela aina kipi ole. J ka la 11 o lulai, he hoouka ma Mauna Riki, hoohee loa aku la o Generala Kosekeranasa, i na puali koa kipi. a hoopio iho la*i na koa kipi he 600, a e make ana na mea he 60, a e lilo mai ana na ukana kaua o lakou a pau. I na la elua mahope iho. ua make i ke ki-puia ko lakou Kanela maloko o kahoouka hou ana ma na mauna, i kona hee ana mai ke kahua kaua aku. Iloko hoi o ia mau la, ua hooheeia na hoouka kaua nui elua. ua pio na pu-kuniahi o na kipi he 5, a he 1,500 na pu kaupoohiwi, a he I*2 na hae kipi, me na koa pio he 1,000, a ua make he 250 iloko o ia mau hoouka ana. Aka, o ke kaua nui iloko o ia malama ka hoouka kauu ma Bulu Rana, e kokoke ana i Wasinetona. iloko o Vireginia Hikina, i ka la 21 o lulai. O Generala Maka Oowela ka mea nana i aiakai i na Koa Aupuni, mamuli o ke kauoha a Genera!a Sekota ka Alihikaua. Aole hoi i monao o Generala Sekota, ua makaukau na Koa Aupuni no keia hoouka. He poe maa ole na koa a pau i ka hoouka kaua, he poe hou no lakou, ekolu wale no na malama o ko lakou noho ana iloko o na

puali koa. Pe!a hoi ka nui o nn Luna o iakou. aole i aoia i na oihana koa. e ao ana no nae iakou rne ke akamai ole. Kali iiio la ka manaoo Generala Sekota. a makaukau lea iakou. Me ia no hoi ka manao like o na koa i ike 1 ke kaua, aole I lakou i makaukau. Aka, ua ikaika ka manao o na kanaka a me na Luna AuI puni, he mea pono loa ke hoouku koke me na kipi imua o \Yasinetona. Ua pau- ; lele no ka Peresidena mamuli o ko ke Generaia manao. e alia iki a e akaheie. Pii . mai no nae ka leo o nn kanaka, a me na ' Xupepa, iioko o ke Aupuni, E heie e ; imua ke kaua iioko o Vireginia, a i Uiko | mona." Kokua 110 hoi na Luna Aupuni. a me ; na Luna Ahaoieio, e koi ana, if In)ua o ; Rikemona." Ua hooukaia na pakaua ikaika o na kipi ma Manasa, a ma Bu!u Rana, he kahawai ma ke ala e he!e aku !ai ma kona Aupuni, a he 50.000 a keu na koa o iakou e ku makaukau ana e ki pu mai mahope o na pakaua 0 lakou. j Aole i hiki ia Linekona ke hoole hou i na leo koi ikaika ia ia, a kauoha kela ia Generaia Sekota e kena aku i kona mau , puali e ku a e hele aku. Nui ka huakai ; i puk.i aku la mai Wasinetona aku, i ka ■ hele ana iloko o Vireginia. Na koa he- ! lewawae, na koa hololio, na koa kauo | pukuniahi, na kaa kauo pauda a me na poka, na kaa lawe ai me na ukana e ae, j na mea ho-a pipi i mea kalua, na liolo j lio makaikai waie. Ua paapu na alnnui a pau i na huakai neepu a loloa. Hele l' lakou me ka olioli e iana ana ka manao ;e hoohee wale ana na kipi imua o lakou, ja e lanikila koke lakou a hiki pomaikai |aku lakou i Rikimona me ka loaa ole o | ka poino. | O Generala Maka Dowela ke koa alai kai. I ka la 16 o lulai ko lakou haalele j ana ia Alinetona y ka aina e kupono ana ! ia Wasinetona ma kela kapa o ka muliwai. O ka manao 110 e hiki i Ken?itavile 1 ka la 17, a hoouka aku i ka la 13 me ; na kipi. Aka, he nui na alaiai ma na ; alahele. Ua kulaiia na laau nui e moe | kikoola ana a e pani ana i na ala. Ua : makaukau ole hoi na kanakn 110 ka hele |e lawe ana i na ukana kaumaha. I ke ; ahiahi o ka la 20 ua hiki lakou i Kenata- | vile, a ua emi aku na kipi a Mannsa. | Mawaeua o Kenatavile a Manasa, he I kahawai e ku paapu ana na ululaau, o | Bulu Rana kona inoa. Maloko o ia | mau ululaau ua hooukaia na pakaua j uuku me na pukuniahi, a ua nalowale j iloko o ka nahelehele,«i ike ole ia e na koa o ke Aupuni. I ke kakahiaka poeleele o ka la 21, ko lakou hele ana aku e hoou- ; ka. A i ka hora 6 oia kakahiaka ka hooi maka ana e kipu. Aole nae i hiki aku ! ka nui o na koa ma ke kahua kaua. He 40,000 paha na koa o keia aoao, a he like pu keia nui o na koa kipi ma kela aoao. Aole hoi lakou a pau i iioouka. A liiki i ka hora S, aohe nui o ke kipu ana. Mai ka hora S a hiki i ka hora 3 o ke ahiahi ke kaua nui nnn. Ua hoemiia aku na kipi ia manawa i na mile elua, a ua pio kekahi mau pukuniahi o lakou. Manao no lakou ua kokoke e lanakila. i Aka, iloko oia mau hora, ua hiki hou mai he mau tausani koa kipi he umi mni kahi e mai, a ua oi nui aku na koo kipi iniua o na koa o ke Aupuni i hiki i ke kahua kaua. Ua luhi a nawaliwali na koa Aupuni i ka hoouka ana inai ke ka- ' kakahiaka a nhiahi me ka ai oie a me ka hoomnha ole. Hoopuni mai Ia na hoohololio ia Inkou ma hope. a lele mai ia ; maluna o na kaa. a hooauhee aku la i ka ; poe holokaa. Holo makau mai la lakou a haalele i ka lakou niau ukana. Ka palahalaha aku ia o ka makau maluna o j na koa Aupuni, a hee ae ia hoi ka nui o lakou. Ku like hoi kekahi mau puali 0 lakou e hoi malie mai ana me ka holo ole, e pale aku ana i na enemi e alualu mai ana. No ka luhi no hoi o na kipi f aoie lakou i aiualu nui mai. O ka mea ia i maluhia ai na mea i hee i ko lakou hoi ana mai i Alinetona. He nui na koa i hee a haalele i ko iakou mau pu, nie na ukana e ae, i mama ai ka holo ana. Ua haaleleia hoi na pukuniahi maikai he ; nui, a ua lilo ia mau mea i waiwai pio | no na enemi. Ua hoopioia na koa Aupuni he 1000 paha iloko o keia kaua ana a ua make na kanaka he 500 paha iioko ; o ke kaua ia la, a ua hoehaia na haneri j ewalu. Ua lilo hoi no ka enemi, na pu lfau poohiwi he 2500, me na pahu pouda me na poka he 150, me na kaaukana he ; 13, me ka ai & na koa he nui. Ko lakou ; holo no ia a aumoe hiki mai la i Alineio- | na i kahi e hoomaha maluhia ai. • He nui na kuinu o keia auhee ana.

O kekahi no ka pna o na kipi iloko o na pakaua ikaika me kn makaukau i ke kipu mai me na pu kuniahi. Oka maa ole o na koa Aupuni iioko o ka hoouka ana. L"a hemahema ike ao oleia i ka oihana kaua. A oka mea nui, ka lele j ia mai e na koa hou he lehulehu i ka wa • ua luhi loa i ka hoouka loihi loa ana. | Aka, aole i |>auaho na luna Aupuni i< keia poino ana. L a ike lakou ilaila i ke' ano o keia kaua, e hoopauia ana ma ka | ; h<joikaika me na koa makaukau a lehulehu loa aku. Oka hoomaka ana no keia ; o ka holo mai o na haneri iausani koa j hou mai na wahi mai a pau o ke Aupuni e hoakoakoa ma \Vasinetona, me ko la- ; kou manao paa e kaua io no a pio loa j | ka aoao kipi. |