Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 21, 19 April 1862 — Page 1

Page PDF (1.45 MB)

KA NUPEPA KUOKOA:

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

BUKE I.  HONOLULU, APERILA 19, 1862.  HELU 21.

 

He Mele no na 'Lii.

                He Mele no na 'Lii, ka Moi, ka Moi Wahine, a me ka Haku o Hawaii. I laweia ma ke ano nui o ke Mele Beritania, a i unuhiia ma ka Leo Hawaii, no ka uku makana.

                Aole nae i maopopo ia makou ka mea nana i haku, aka, ua kauia no nae na hua kumu.  M. K.

LEO MELE. — " God save the King."

 

                                E hoomaikai ke Akua,

                                I ko makou Alii,

                                                I mau ke ola ;

                                E kiai mau mai oe,

                                I kona noho Alii;

                                Ke Akua, e hoola

                                                I ko makou Moi.

 

                                E hoomaikai ke Akua,

                                I ka Moi Wahine,

                                                I hoike ae,

                                I kona aloha nui,

                                I kona poe kanaka ;

                                Ke Akua, e hoola

                                                Ia Ema.

 

                                E hoomaikai ke Akua,

                                I ka Moi Keiki,

                                                Haku o Hawaii;

                                A nana e alakai,

                                I kona mau wawae;

                                Ke Akua, e hoola

                                                I ka Haku.

 

                                E hoalii ke aloha ;

                                E kiai mai na lani,

                                                Ia lakou;

                                A i ka lakou make

                                I ke Kalaunu mau,

                                Ke Akua, o na Moi,

                                                Alii nui.

 

—o—

                Eia malalo iho kekahi o na Mele i hakuia e P. Kaleikini o Lahaina, no ka Mele Makana.

 

LEO MELE. — "God save the King."

                                Ke Akua e hoomaikai,

                                I ko makou Alii

                                                E ola mau ;

                                E mau kou ola nei,

                                E mau kou Aupuni;

                                Mai ke Akua mai

                                                E ola ke 'Lii.

 

                                Ke mele nei makou,

                                I ka Moi Wahine

                                                Ke Akua e hoola ;

                                E hai i kou aloha,

                                I kou poe kanaka ;

                                Ke Akua e hoola

                                                Ke 'Lii Wahine.

 

                                Ke Akua e hoomaikai,

                                I ka Hooilina Alii

                                                Ka Haku Hawaii;

                                Na ke Akua e kiai,

                                I kou mau kapuai;

                                Ke Akua e hoomaikai

                                                Ke 'Lii Opio.

 

                                Na na kanaka no,

                                I koho ia oukou

                                                E noho Alii;

                                Ka Lani e kiai,

                                I ko oukou Aupuni;

                                No na hanauna a pau

                                I oni paa.

 

                NA MEA KUPANAHA HOU O KE ALII O DAHOME O AFERIKA. — Ua kaulana ke Alii o Dahome, no kona pepehi kanaka wale ana. Ua ao pinepineia ua nika hupo la, no ka hewa o kana hana ana, eia kekahi lohe hou ana mai Dahome mai. E hoomakaukau hou ana ua Alii pepehi wale nei i ahaaina makahiki i ke oo ana o na mala uhi. Ua kauohaia na haole kalepa a pau, e hele i kona kulanakauhale e ike i ke okipoo ia ana o na kanaka he 2,000. No keia hoomau ino ana o ke Alii, ua maopopo kona hookahuli ana i ka olelo papa a na Luna Beritania i kauoha ia ma ko lakou Kanikela e noho ana i kona aina. A e mau ana kana hana a hiki i ka wa e hoopauia'i kona Alii ana ma kekahi mea e ae. Ua nahelehele ka aina o Dahome i ka mahi ole ia, no ko ke Alii malama ana i kela mau oihana hoino. Ua hoounaia aku na pualikoa ona ma na ohana kanaka i na aina i puni i kona aina, e kaua a e hoopio i na kanaka e pepehiia, i iloko o kana mau ahaaina.

 

HE MOOLELO NO UMI.

KEKAHI ALII KAULANA O KO

HAWAII NEI PAE AINA.

HELU 10.

                KENA AE LA KE ALII IA KOI E pii iluna o ka puu, pii aku la o Koi, aole oia i lihi launa iki aku i kona la i pii ai, ua like no me Omaokamau ka ho-a-a wale aku no a hoi ilalo. I ka po iho, pii hou o Koi iluna e nana i ke kanaka nui a Omaokamau i olelo mai ai ia lakou. I kona pii ana a hiki i kahi i kukulu ia'i o ua kii la, i nana io aku ka hana o Koi, e ku mai ana ua kii nei, aole nae laua i manao he kii, ko laua manao no he kanaka. I iho la o Koi, aole io no o ke kanaka nui, aole io no e hiki aku iloko, hoi oia a hiki ilalo.

                Ninau mai la ke Alii, "Pehea kau pii ana aku nei ?" Olelo mai o Koi e like me ka Omaokamau mau olelo haanui. Lilo iho la ka naau o ke Alii i mea pono ole.

                Kena ae la ke Alii ia Piimaiwaa e pii iluna o ua puu nei, pii aku la ia, a kokoke i kahi i hanaia ka hulili. E paapu mai ana na kanaka, ua makaukau lakou i na mea kaua, i ka pohaku nui huinakolu, ka inoa o ia pohaku, he Moa, a me ka pohaku liilii, i hanaia i ka maa, a me ka laau. I ko ia nei kokoke ana i ua enemi nei, hoonou mai la na enemi i ka pohaku. Olokaa ae la keia i kana laau o Wahie ka ai, ia ia nei e olokaa ana i ka ia nei laau, aia no kona poe enemi e hailuku mai ana i ka pohaku maluna mai, eia hoi keia malalo aku nei, aole nae o ia nei pa iki i na pohaku e lele makawalu mai ana ma ko ia nei alo, ua alo ae no keia me kona ano koa loa, a komo keia malalo o ka hulili. Ua hanaia ka hulili a kiekie loa, nona na kapuai he 60, ua akea loa aku no iloko, hoonou iho la kona poe enemi ia ia i ka pohaku, aole no ona pa iki. Puke ae la o Piimaiwaa i kana laau malalo o ka hulili, me kana olelo ae malalo, "E ! Paiomekaohiaokealakona." Holo mai la ia me kona mama loa, mailoko mai o ka hulili, a pakele mahunehune iho la ia i na pohaku a kona poe enemi e hailuku ana ma o a maanei, a hiki oia ilalo.

                Ninau mai la ke Alii ia Piimaiwaa, "Pehea kau pii ana aku nei iluna?" Olelo mai la o Piimaiwaa, "Kahaha! ua Paiomekaohiaokealakona!" Ua ikeia e ka poe olalo e noho ana, ka pii ana a Piimaiwaa a komo iloko o ka hulili, a me kona puka ana mai mailoko mai olaila, a e holo ana ia me ka mama loa.

                Aka, manao ka poe olalo e noho ana, e make o Piimaiwaa, no ko lakou manao ana, ua hiki o Piimaiwaa i kahi o ka pilikia loa. A i ka puka ana mai o Piimaiwaa mai ka hulili mai, e holo mama ana ia ilalo. Kani ae la ka pihe uwa olalo ia Piimaiwaa, no kona ano koa loa, oia wale no ke koa i hele a hoohahana i ua hulili la; no ka mea, aia ma ua hulili la ka nui o na kanaka, elua mano, ua like paha me 8,000, me ka olelo iho o ka poe olalo e noho ana, "He koa ikaika loa o Piimaiwaa! He koa ikaika loa o Piimaiwaa !! " Ua oluolu nae ka manao o ke Alii ia Piimaiwaa, no kona ano koa loa.

                I ka po iho, pii hou aku la o Piimaiwaa, e hakilo i ke kanaka nui a Omaokamau ma i olelo mai ai, me ka manao no o Piimaiwaa, e kaua no laua me ua kanaka nui la. I kona hiki ana ma kahi a Omaokamau ma i ku ai i ko laua mau po i pii ai. Ike aku la ia, aia hoi, he kanaka nui io no ka ua kanaka nei, kiekie no a kiekie, nui no a nui, loihi no ka laau palau. I iho la o Piimaiwaa iloko ona, "Aole io no e loaa, heaha la hoi, e hoao ae au i ka olokaa i ka'u laau maanei a i hahau mai no ia, eia no au iwaho nei."

                Keekeehi iho la na wawae o Piimaiwaa, a olokaa ae la i kana wahi laau ma ka aoao Akau, me ke ka-i no o ka wawae i o ianei, niniu no ka laau. A pau ka olokaa ana ma ka Akau, aole olokaa mai o ua kii nei i kana laau. Olokaa hou keia i kana laau ma ka aoao Hema, a pau ka ia nei olokaa ana, aole no he olokaa mai o ua kii nei i kana laau. I iho la keia iloko ma kona naau, "Kahaha! he pono paa wale no ka paha kau i ka laau, aole ka paha ou ike i ka olokaa ana, he pono uhau ka paha kau, ina peia make oe ia'u, aole e pakele."

                Alaila, hoomaka ko ia nei hele ana me kana laau, hao iho la keia a puku ka manini, a hiki keia i ka hu-a o ka laau a ua kii nei e ku ana, uumi iho la keia i ko ia nei hanu. A hala ka hu-a o ka laau, hiki keia iwaena konu o ka laau a ua kii nei, me ke umi no ona i ka hanu. A kokoke keia ma kahi o ua kii nei e ku ana, e pahu aku ana keia i ka ia nei laau ma na wawae o ua kii la, a koele ana, hoopapa mai la keia i ka laau ana, koekoele ana. Pii keia a hiki i kahi i kukuluia ai o ua kii la, i haha ae ko ia nei hana, he kii laau. E olokaa aku ana keia, kaa i ka pali, a hiki malalo o Kapueokahi.

                E kahea aku ana o Piimaiwaa ia lalo, "E lalo—e ! Aole kaua o luna nei." Lohe mai la o Omaokamau, a me Koi, e miki aku ana laua, a hiki iluna, e luku ana o Piimaiwaa i na kanaka oluna, luku pu aku lakou, a hee oluna o ka puu o Kauiki ia lakou, a make iho la o Kalanikupuapaikalaninui. Lilo ka puu ia Umi, aole no i loheia e lakou he kii o Kawalakii, a po kukuluia ua kii la maluna pono o ka hulili, a ao hunaia aku. Nolaila ka mea i kuhihewa ai o keia poe koa o Umi, he kanaka nui.

                Lilo ka puu ia Umi, koe o Imaikalani. E nana kakou ia Imaikalani, he makapo loa ia i keia kaua ana, aole ike mai i ke kanaka, he mau manu elua, a me na kanaka elua kona mau maka e ike ai.

                Kena ae la ke Alii ia Omaokamau e hele e kaua me Imaikalani. Hele aka la o Omaokamau a kokoke ma kahi e kau ai na manu, kani ae la ua mau manu nei, olelo aku la o Imaikalani i na wahi kanaka, "E ! he kanaka?" Hoole aku la na kanaka. " Aole he kanaka," I aku la o Imaikalani, "He kanaka, nana ia aku paha." Nana aku la ua mau wahi kanaka nei.

(Aole i pau.)

 

(Unuhiia no ke Kuokoa.)

NA MEA HUNA

—O—

KE ALO ALII

—O—

NAPELA!

HELU 4.

                E NOHO ANA KA MOI, O LOPAKA o Napela, ua hoopuniia oia i kona mau hoahui na Alii o kona alo, ua hoopihaia kona naau i ka olioli i kekahi la a ia manawa koke kahea ae la ia i kekahi o kona mau Alii Koa, a kauoha'ku la ia ia, e hele ma kona ano Luna Nui e lawe mai i ka Mea Kiekie, ke Alii Anadaria, ke kaikaina o ka Moi o Hanagere, ke kane i hoopalauia na kana kaikamahine, na Keohana, ka hooilina o kona Kalaunu Hanohano ; a ia wa no hoi, ua hooko kokeia ke kauoha a ke Alii, a ua hele aku no e like me kana kauoha.

                I ka wa nae a ka Moi e kauoha ana, e noho ana no o Anadariana a me ka Rose o Katenia ma ke keena ana i noho ai, a no ko laua lohe ana i keia kauoha no ke kane i hoopalauia na kana kikamahine, lele ae la ko laua oili, no ko laua makau o lilo auanei ka hanohano a laua e hoolili nei; no ka mea, manao iho la laua, ina paha e mareia o Keohana, alaila e pau auanei paha ko laua punahele imua ona, a pau pu hoi ke aloha ana ona ia Sa Robata di Kabano, ka laua keiki punahele; o ke kumu o ko laua hookonokono ana i na manao aloha iloko o ka laua keiki me ke Kaikamahine Alii, i hiki mai ka wa e piha pono ai o ka waihona o ko laua mau manao pumehana o ke aloha ; alaila, malia paha e hooponiuniuia ka manao o ke Alii Wahine opio, ke haki kona naau, a koi mai la e mare me ka laua keiki; no ka mea, he kane ui loa o Sa Robata di Kabano; aka, aia hoi ua kiiia ke kane i makemakeia e kona makuakane; nolaila, manao iho la laua he makehewa ka hilinai ana ma na kumu a laua i manao ai e kukulu paa i ko laua noho kiekie ana; a nolaila, o ka mea wale no i koe o ka imi ma na mea e ae, a noonoo iho la laua i mea e hiki ai ia laua ke hooko i ka laua mea i makemake ai.

                Hoi aku la laua a ma kekahi keena mehameha, a malaila kahi i kuka'i, a hala kekahi hora okoa; alaila, pane mai la o ka Rose o Katenia, "Ua noonoo au i mea e hiki ai ke hookoia ko kaua makemake, a ke kaumaha nei i ka hai aku ia oe i ka ole ia'u o kekahi mea iki e ko ai o ka kaua mea e kuko nei." Alaila, pane mai o Anadariana, "E kuu hoa o ke anu a me ka iu o ka la, o ua wahi hanohano nei, ke hai aku nei au ia oe, aole loa e hiki i kekahi mea ke keakea mai ia kaua ma na mea a kaua i manao nui ai. E hoomanao oe e kuu hoa, o oe a me a'u wale no ka mea nana i aua i ka Moi mai ka make ana, i ka manawa mamua aku nei, ua umikumamawalu na makahiki mai ia wa mai a hiki i keia la a kaua e kamailio nei, a ua hoola kaua ia ia, i loaa'i ia kaua ka hanohano; nolaila, i mea e mau ai ia mea ia kaua ; nolaila, eia ko'u manao, e make ka Moi. He hiki ia'u ke hooinu aku ia ia i kekahi laau make me ka hiki ole i kekahi Kauka o keia Aupuni ke ike i kona kumu i make ai, e hoomaka au i ka haawi ana i ke Alii i ua laau la i keia la, a hiki i ka pau ana o na pule elua, o ka manawa ia o ke Alii e make ai." Ua maikai ia mau mea ia laua a elua, ua hooholoia ka make no ke Alii.

                Hoopau laua i ko laua kukakuka malu ana a hui hou aku la me ka aha Alii, me na helehelena i like me ka mea i piha i ka olioli; aka, maloko o ko laua naau kahi i aa ai o ke ahi nui o ka puni kiekie. Aole i liuliu ma ia hope mai, makaukau ka paina awakea, a hele aku ka Moi a me na hoa Alii ona a me na mea nana i hooholo kona make ma ka papaaina, a paina iho la lakou; a i ka wa i hoomaka'i e inu i na uwaina, ia wa ke komo ana o ka laau make ma ke kiaha o ka Moi, a mai ia manawa mai, ua silaia ke ola o ka Moi Lopaka o Napela.

                Ma ia hope mai, kau ka mai o ka Moi, ia mau la e mai ana ona, hooikaika iho la o ka Rose o Katenia e hoowalewale i ke Alii Wahine opiopio i aloha loa'i i ke keiki ana; a ua lanakila oia maluna o na mea e kue ana ia ia ; no ka mea, lilo ae la kana keiki i mea punahele loa i ke kaikamahine Alii; no ka mea, ua weheia ka ipuka o kona puuwai i hiki ai ke moni aku i ke aloha o Sa Robata di Kabano ; a hoolilo koke ia iho oia, i Luna Nui maluna o na koa ukali a kiai kino hoi o ua kaikamahine nei; a pii loa ae la no hoi ka nani o ua keiki nei, ua hele wale a, "Me he lama 'la ka pua lena a ke Koolau, ka pala luhi ehu ma ka uka o ka Ako."

                Ua aneane elua pule mai ka wa i hoomaka ai, ka mai o ka Moi, hiki mai ka Mea Kiekie, Anadaria ma Napela, me kona mau Alii ukali a me na mea no hoi e hanohano ai o ka huakai; haawiia kekahi keena nui o ka Hale Alii nona a me kona poe, a malaila oia i hooluolu iho ai i ka luhi o ka hele ana mai i kana huakai. Ua oluolu ka manao o ka Moi i ka hiki ana mai o ke kane a kana kaikamahine, no ka lana'e o kona iini nui e ike i ko laua hoohuiia'na ma ka nakii hemolele o ka mareia'na mamua o kona make ana ; no ka mea, ua kau e mai no ia ia ka haili o ka make. Ua hawanawanaia mai kona lunaikehala e ka makau, a ua maopopo no ia ia kona ala hou ole ae mai ka moe mai ana e waiho ana. Nolaila, kauoha ae la ke Alii i na keiki ana e mareia i ua la nei, a kauohaia'ku la na 'lii a me na kaukau Alii a pau o ke Aupuni, a me ka poe hanohano no a pau, e hele mai e hoonani, a e makaikai hoi i ka mare ana o na 'lii opio. Aka, mahope iho nae o ka oili ana'ku o ka leo kauoha mai ka waha aku o ka Moi, ua hiki koke mai ka nui loa o kona mai, a ua hiki ole ia ia ke ala'e mai kahi ana i moe ai.

                Hiki mai la ka poe a pau i kauohaia'ku e ke Alii; aka, no ka nui loa o kona mai nolaila, aole i hiki ke mareia ma kahi e aku, ma kahi no o ka Moi e waiho ana i ka mai, malaila no kahi i hoomakaukauia'i no ka mare anai kana mau keiki. Komo mai la ma ia keena na'lii a me ka poe no a pau i hiki mai, a komo mai la no hoi o Anadaria ke kane a ke Alii Wahine e mare aku ai, a o ka Mea kiekie, Charles ka Duke Di Durasa kekahi, o kona mea no nae i hele mai ai, o ka manao no e make ana ke Alii, i ike ai oia i ka Palapala Hooilina ; no ka mea, oia kekahi koko pili loa, a oia no kekahi o ka hanauna Moi o ia Aupuni, ua manao oia, ua hoowahawaha ke Alii ia Keohana, no ka launa ana me Sa Robata di Kabano, a ua hoolilo ae la i ka Hooilina o ke Aupuni ia ia. Akoakoa mai kekahi poe me ke kaumaha o ko lakou naau, a hoohahini mai i na waimaka, i mea e hoomama'i i ke kaumaha o ka puuwai i ke aloha, a o kekahi poe hoi e hoohanini ana i na waimaka hookamani, me ka nele o ka naau i ke aloha oiaio.

                Kauoha aku ka Moi e kiiia o Keohana, e komo mai i mareia'i laua me kana kane, a hele aku la ka mea i kauohaia e kii i ke Alii, aole i liuliu komo mai ana ua kaikamahine nei me kona kahiko nani, a ia ia i komo mai ma ka puka o ke keena e hilinai ana no oia iluna o ke keiki a ka Rose o Katenia, a aole no hoi he wiwowiwo iki iho o ka maka o ke Alii Wahine, ua puni oia i ke "ala lu o ka Lokini." A ua hele no hoi a "onaona Puna i ka hala me ka lehua." A pela no hoi o Sa Robata di Kabano, ua pua mai kona nani no ka lawa pono i ke kahiko nani, a makamae hoi; a i ka nana'ku ua "Kiekie kau hanohano i ka makani."

(Aole i pau.)

 

HE KAAO NO

KANANI !

ME KA

HOLOHOLONA.

HELU 2.

                O NA KAIKUAANA, HOOMAKA iho la ke kahe o ko laua waimaka, a me ka hooili mai i ka hewa maluna o Kanani; a oia ke kumu e make ai ko lakou makuakane. "E nana aku," pela mai laua," i ka mea i loaa mai noloko o ka hooki ana o keia wahi kaikamahine lapuwale, no keaha la ia i noi ole ai ma na mea nani, e like me kaua? No kona manao paha i like ole ia me kekahi poe; a ua ike no ia, oia ke kumu e make ai kona makuakane, aohe noho a kahe mai o ka waimaka." — "Aohe pono o ka uwe," pela aku o Kanani," no ka make o ko'u makuakane; no ka mea, aole ia e make ana. Ua ae mai ka holoholona i kekahi o kana mau kaikamahine, nolaila, e haawi ana au i ko'u kino ia ia ; me ka manao ua oluolu au i ka hiki ana ia'u ke hoopakele i kona ola, a me ka hooiaio i ko'u aloha no ka oi o na makuakane." Olelo aku na kaikunane ekolu, "Aole oe e make e ko makou kaikuahine, e hele makou e huli i keia holoholona, oia paha a o makou paha ke make." "Mai manao oukou e make ia ia oukou," pela aku ka makuakane," no ka mea, ua oi loa aku kona mana mamua o ko oukou, e hiki ai ia oukou ke manao pela. Ua makemake au i ka lokomaikai o Kanani, aka, aole au e ae e lilo kona ola. Owau ua elemakule, nolaila, aole e hiki ia'u ke manao, e loihi loa aku ko'u ola ana ; ma ia mea, he mau wahi makahiki uuku wale no ka'u, e haawi i ko'u ola ana ; a o ka'u poe keiki wale no ka mea kaumaha a ko'u manao."

                "Aole oe e hele hookahi ana i ka hale alii, aole no he mea au e hana'i, a nele ko'u hahai ana aku mahope ou ; he opiopio au, aka, aole no o'u minamina loa i ke ola, ua oi loa aku ko'u makemake i ka pau i ka aiia e ka holoholona, mamua o ka make i ke aloha no kou make ana." Aohe noho o ke kaikamahine i ke koi aku a ka makuakane ; a olioli loa iho la na kaikuaana, no ka mea, ua huwa loa laua ia ia, no kona alohaia e na mea a pau.

                No ke aloha loa o ka makuakane i ke kaikamahine o make, nolaila, aole ona noho a manao iki i ka pahu i piha i ke Gula, aka, i ka po ana iho, loaa ia ia me ka hikilele, a ku ana ma ka aoao o kona moe. Aole ia i olelo aku i ua waiwai nei ona i na kaikamahine mua ana, no ka mea, ua ikeia o koi koke mai auanei laua e hoi i ke Kaona, aka, hai malu aku la nae ia ia Kanani; a olelo mai kela, ia ia i hele ai, elua Keonimana i hele aku i kahi o lakou i ka makaikai, a ua aloha na kaikuaana. Alaila, koi aku la ia i ka makuakane, e hoouna koke ia laua; no ka mea, he maikai loa kona manao, nolaila aloha ia ia laua iloko o ko laua hana ino ia ia, a kala aku ia laua me kona puuwai a pau loa.

                I ka manawa i pau ai o na mahina ekolu, hoomakaukau iho la ka makuakane, a me Kanani, e hele i ka hale alii o ka holoholona. No keia mea, anai ae la ua mau kaikuaana nei i na maka o laua i ke akaakai, i manaoia mai e uwe maoli ana, aka, o ka makuakane, a me na keiki kane, e uwe maoli ana lakou, a o Kanani wale no ka mea uwe ole, no kona manao he mea hoonuinui wale iho no ia. Hele laua a hiki i ka hale alii; o ka lio, hele aku la ia a hiki iloko o ka hale lio ana i komo mua ai, me ka olelo ole ia aku. Hele aku la laua nei a hiki iloko o ka lumi aina, ike laua elua pa e kau ana, i hanaia na laua. Aohe ono o ka ai a ka makuakane, a o Kanani, i mea e noho ai ke kaumaha o kona manao noho iho la ia ma ke pakaukau a kokua aku i ka makuakane; alaila, ai iho la ia, me ka manao, ua manao ka holoholona e hanai ia ia a momona, alaila ai.

                I ka manawa i pau ai ka laua ai ana, lohe aku laua i ka halulu, a manao iho la ua elemakule maikai nei, o ka holoholona e hele mai ana a aloha aku i ke kaikamahine, ko Kanani ike ana aku i ke ano weliweli o ka holoholona, nolaila, aole i nele kona makau, aka, hoomaka iho la ia e huna i kona makau. Ninau aku ka holoholona ua hele mai paha ia mamuli o kona manao. Ia manawa, ua oi loa aku kona makau, a hoao ae la ia e pane, " A—e"—"He kaikamahine maikai oe, manao au ua ae au ia oe." Huli aku la ua holoholona nei ma ke alo o ko iala makuakane a olelo aku," "Kanaka maikai, a kakahiaka ae haalele i ka hale alii, a mai noho oe a hoi hou mai. Aloha mai la ka holoholona ia Kanani, aloha aku la keia ; a puka aku la ua holoholona nei mawaho o ka lumi.

                "E kuu kaikamahine aloha," pela aku ka makuakane, a honi aku i ke kaikamahine, "ua kokoke e no au e make, i kuu manao i ka haalele iho ia oe no keia holoholona weliweli, e pono paha e hoi oe, a owau ke noho ma kou wahi." " Aole," pela ka olelo koa ana aku a Kanani, " aole au e ae ana ia, a kakahiaka oe hoi." Hoi e moe, me ka manao aole paha e pili ana ko laua maka, aka, i loa no ia laua a moe i lalo, o ka pauhia koke iho la no ia i ka hiamoe, aole i ala iki a hiki i kakahiaka. Moeuhane iho la o Kanani, he wahine i hele aku imua ona a olelo aku ; " Ua olioli loa au e Kanani i ka maikai au i hana ai, i ko ae ana e haawi i kou ola no ko makuakane : a aole e hele ana ia mea me ka uku oleia." I ke ala ana ae o Kanani, hai aku ia i ka moe ana i ka makuakane, a loaa ia ia ke kauwahi oluolu iki, aka, aole nae e hiki ia ia ke haalele i kana kaikamahine me ka haule ole o ka waimaka a nui loa. I ka manawa i nalo aku ai o ka makuakane, noho iho la no hoi keia uwe; a no ka aa loa o kona manao, nolaila, manao iho la ia e oki ka uwe ana, he mea ia e hoonui wale ana no i kona kaumaha, e aho ke kali ana a po, oia ka manawa ana i manao ai e hele mai ana ka holoholona e ai ia ia. Hele keia e makaikai ia loko o ka hale alii, a me ka nani o na mea a pau.

                Pehea la kona manao i kona ike ana e kau ana keia mau hua, " Ka lumi o Kanani ? " Wehe koke aku la ia, a olinolino na maka ona i ka ike ana aku i ka maikai oloko. O ka mea i lana loa ai o kona manao, o ka ike ana he ume Buke heluhelu, a me na mea leokani, nolaila, manao iho la ia, aole no he manao o ka holoholona e ai ia ia. Wehe aku la ia i ka ume buke, a ike i keia mau hua Gula i kakauia ma ke kua o kekahi buke :—

                " Wahine nani, hoomaloo i kou waimaka,

                Aole kumu maanei, o ke kaumaha me ka makau,

                Kauoha e like me kou makemake,

                A e piha mau kou ala i ka lealea."

" Auwe ! " pela iho la keia, " hookahi wale no au mea makemake loa i keia wa, o ka ike i kuu makuakane, a me kana hana i keia manawa." Ia ia iho no kana olelo ana pela ; a me heaha ala la ia huli ana ae oia nei e nana i ke aniani e ku koke ana no, a ike aku la ia i kahi o lakou, a me ka makuakane e holo aku ana maluna o ka lio me ka manao kaumaha loa. Holo mai la na kaikuaana e halawai, me ka ho-a-a e nana mai me ke aloha, aka, he akaka loa ke nana aku i ko laua manao ua piha loa i ka olioli. I ka manawa pokole, nalowale aku la ua kii nei mailoko aku o ke aniani; a manao iho la keia, ua lokomaikai loa ka holoholona ia ia, a nolaila, aohe ona kumu e makau ai ia ia.

                I waenakonu o ka la, loaa ia ia he pakau-