Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 21, 19 April 1862 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
KELA MEA KEIA MEA
Mai na Aina e mai.
Aole e hiki i na laau lapaau ke hoola mai ia kakou mai ko kakou mau hana ino.
Ua kanaono pana ana o ka puuwai o ka Pulelehua i ka minute hookahi ; pela ka hoike mai a kekahi kanaka Farani akamai.
He olelo na ka poe kahiko, "Ina paha e kakauia na hewa a pau o ke kanaka ma kona lae, e huki loa iho paha ia i kona papale a nalo na maka."
O ka mea akiaki wale aku i kona hoalauna, me ka hoinoino aku, ma ke ano imi olelo a ano oiaio ole, ua like oia me ka holoholona hihiu ma ka nahelehele o Inia.
MEA LEALEA KUMUKUAI NUI. — Ua oleloia o ka lilo o ke Aupuni o Amerika Huipuia, no na bila hookani a me na pahu no na papa koa a pau ona, he eha miliona dala, no keia makahiki.
Ua loheia ma Beritania ke ku e o Victoria, ka Moi oia Aupuni, i ke kaua me Amerika Huipuia, a no ia mea, ua kauoha aku i kona Kuhina e kakau aku me ka olelo oluolu i ke Kuhina o Enelani e noho ana ma Wasinetona.
MOKU MAHU NO KINA. — Ua hanaia kekahi moku mahu maikai ma Nu Ioka, e kekahi mau haole kalepa, i mea e holoholo ma na kai o Kina. Ke hoomakaukauia'la kona mau ipu hao a me kona mea e holo ai, a e makaukau paha ia i keia mau la iho, ua hanaia oia i moku mama i ka holo.
Ua noi aku kekahi mau haole i ke Aupuni Beritania, e hana laua i ka Waea Telegarapa ma ka moana Atalanitika, mai Enelani a hiki i Halefaka, Amerika, no na dala he $3,500,000. Me ko laua hooia mai i ka poino ole o ua Waea la, a hala ka makahiki hookahi.
Ua hiki mai ka lono mai Enelaui mai, e hai mai ana i ka paa ana iloko o kekahi lua nanahu o kekahi poe kanaka he 250 a keu, oiai ua poe la e hana ana iloko o kekahi lua nanahu, aia hoi, haki mai la kekahi o na mea hana, a ua paa iho la ka waha o ka lua, e pau ana paha ka poe i paa i ka make, aole paha! Aole no i maopopo. Alua la o ke kali ana a na wahine a ua poe la, ma ka waha o ua lua nanahu la.
DAHOME. — Ua lohea mai nei mai Aferika ka aneane e luku hou ia o kekahi poe kanaka oia aina ma ke kauoha a kolaila Moi. O ke kumu o keia luku ana, no ka olioli i ka hiki ana mai o ka wa oo o ka uhi oia wahi. Ua kauohaia ka poe hanohano a pau e hele mai ma ke kulanakauhale Alii oia Aina, e makaikai ai i ke okiia'na o ke poo o na kanaka i oi ae mamua o alua tausani. Aloha wale ka poe oia aina.
Aia ma Bosetona, kekahi pa hoikeike holoholona kupanaha, ua laweia e hoike imua o ka lehulehu, na Naie, a me na Kohola nui, e au ana iloko o kekahi loko. A pau ia, hanaia kekahi Kohola me na ili kauo kaa, a hookomoia i ke kaa, ma ia hope iho, kauo ke Kohola i ke kaa, oiai e alakai ana kekahi kaikamahine opiopio ia ia, pela ka hele ana a puni ka loko. He keu keia o na mea kupanaha i hanaia malalo iho o ka la, ka hookomo ana i ke Kohola pihi nui huhu o ke kai, iloko o ke kaa kauo.
Iloko o kekahi ohana waiwai o Viena, haawi aku ke kane i makana makahiki hou na kana wahine, he umikumamalua paa Mikinalima. Inaina iho la ua wahine nei no ke pi ana a me ka aua o kana kane, nolaila i ko ke kane kaawale ana, lawe aku oia a puhi i ke ahi i ua mau Mikinalima nei. A i ka paina ana ma ke awakea, hoakaka aku ka wahine i ke pi o kana kane ; alaila, hai mai ke kane ana, o na Mikinalima a pau ua wahiia i na Bila Kikoo Dala o ka Banako, ua like ka nui o na dala me $60,000 iloko o ua mau kikoo dala nei. Nui iho la ka minamina o ua wahine nei, no kona kiola koke ana ia mea iloko o ke ahi.
AHAAINA IO LIO. — Ua hanaia he ahaaina nui ma Alagia, i kekahi mau la mamua aku nei; a he nui ka poe koikoi i hiki mai ma ia aha lealea. O ka mea nui ma ia aha paina, o ka io Lio, a me ka io Piula. O ke kumu i hapaiia'i keia ahaaina, i mea e hoopau ai i ka hookae ana i ka io o keia mau holoholona. Ua hanaia ka io o keia mau holoholona ma ke ano Farani, a ua ono no hoi ka hoomoaia'na. Hookahi Piula opiopio i hoolua holookoaia, a ua nui ka mahaloia, no ka ono o ka io Lio, a me ka io Piula.
No ka hoopio ana i ka Bastile.
Mamua o ka hookahuli ana ma Farani, i ka makahiki 1789, e ku ana ma ka aoao o ka puka Hikina o Parisa, ka Pakaua nui a he Halepaahao kaulana, o ka Bastile kona inoa. Ua hoopuniia e ka papohaku me na hale kiai ewalu. Eiwa kapuai ka manoanoa o ka papohaku, a he haneri na kapuai o kona kiekie. A mawaho o ka pa he auwai, he 20 kapuai ka hohonu, a he 100 kapuai ka laula.
Ua weliweliia ka Bastile e na kanaka a pau, he Halepaahao ia e hoopai wale ai i na mea i makauia e na Alii o ke Aupuni. Ua hopu waleia na lawehala o ke Aupuni, a hahaoia a paa maloko o ka pouli o ka Bastile me ka hookolokolo oleia.
Malaila lakou i noho pio ai a make wale ka nui o lakou me ka ike oleia, a me, ka lohe oleia e na hoaaloha. Aole e hiki ke hai aku i ka nui o na mea ino i popilikia ai na pio o ka Bastile. He ai inoino uuku ka lakou, a he kapa ino mahana ole, a me na moe ino pilopilo, kahi e kolo paapu ana na uku nahu oolea. A o ka mea ino nui ka mehameha wale, a me ka ike ole hou aku i na makamaka a lakou i aloha ai. Aole i ike ka nui o ka poe i pio malaila i ka hewa i hoopaaia'i lakou. Noho lakou iloko o na keena mehameha, i hanaia i na pani puka hao manoanoa, i kiia i na laka nunui, i lohe ole ai lakou i kekahi leo owaho, a i lohe oleia hoi ko lakou leo kahea. He wahi puka malamalama iki maloko no o ka paia ; aka, no ke kiekie o ka puka, aole i hiki ke nana'ku iwaho, aole hoi ike ka heluhelu i ka palapala. Ilaila kahi i hoonohoia'i na pio, me ka pelapela o kona kino, no ka hoopuka ole ia iwaho e hoomaha'i.
He mau lua poopoo kekaki i eliia malalo o ka lepo, me ka puka haiki maluna kahi e hookomo iho ai i kekahi poe lawehala iloko o ka pouli, a iloko hoi o ka nenelu olalo, e noho ai maluna o na iwi o ka poe i make malaila. Ua hooleiia iho kekahi mea ai na lakou, i mea e hooloihi ai i ko lakou mainoino me ka make ole.
Ua hookomoia kekahi kanaka hoopono o Parisa iloko o kekahi o ia mau lua, o Desauta kona inoa, a noho no ia malaila i na makahiki he 60. O kona hala ka hoole ana ia Rikelu ke Kuhina Aupuni, aole e hana i kekahi mea hewa ana i kauoha'i ia ia. Ua hopuia oia ma kona hale i ke aumoe, a ua lawe malu ia ma ka Bastile me ka ike ole o kona ohana i kahi i laweia aku ai.
He liuliu ka hoomanawanui ana o na kanaka o Farani i keia Halepaahao weliweli, no ko lakou makau o pio lakou iloko, ke hoole ku-e lakou. I ke kau ia Lui XV e noho Alii ana, ua hahaoia iloko o ka Bastile o Farani, na pio he 150,000. No ka mea, he nui na Halepaahao e ae e like me ka Bastile iloko o Farani.
Ua nui na pukuniahi maluna o ka pa o ka Bastile, ua lehulehu na poka, a me na pahu pauda iloko o na lua malalo, a ua paapu ka pakaua oloko i na Koa Aupuni. Pehea la auanei e hiki ai ke hoopio ia ia?
Aka, i ka ulu ana o ka hookahuli nui ana ma ka makahiki 1790, ua ulu mai hoi ka manao o na kanaka a pau, he mea pono ole ke ku hou aku keia mea weliweli nui imua o ko lakou mau maka. Aka hoi, ua ikaika ko na kanaka manao e hoopau ia mea ino, a e hiki no ke hoopio ia ia.
Aole nae o lakou pu me na mea kaua, ohumu lakou e wawahi iloko o ka hale ahu pu o Parisa, a e lalau aku i na pu o ke Aupuni. Ua hookaniia na bele o ke kulahakauhale, a houluulu na kane kamaaina he 30,000, imua o ka hale ahu pu, a pii aku la kekahi poe makau ole iluna o ka pa hale, a komo aku la iloko, a wehe ae i na puka o ka hale, a haawi mai i na pu, a me ka pauda, a me na poka i ka poe mawaho.
Me na pu he 30,000, a me na pukuniahi eono, haele nui aku lakou i kahi e ku ana o ka Bastile, e kaua hoopio aku ia ia. He puu pohaku nui kiekie oia, he pakaua ikaika loa me na koa iloko. Ki mai la na koa o ka Bastile i na pu maluna o na kanaka, a nui ka make o lakou, aole nae lakou i auhee. Makehewa hoi ko lakou mau poka e ki ana i na paia pohaku manoanoa o ka Bastile. Ua maluhia na koa iloko o ka pakaua, aole lakou i make i na kamaaina e kaua ana ia lakou.
Aka, manao no na koa Farani, ua pono ko kanaka lele ana mai i kela wahi ino, aole lakou i makemake e pepehi i na kamaaina. Mahope wale mai, kau aku la lakou i na hae keokeo maluna o na paia o ka Bastile, e hoike ana, e hoolilo mai ia wahi no lakou. O ka pau no ia o ke kaua ana, hele aku na koa iwaho, a hoohui pu me na kamaaina, a wehe ae la i na puka a hookomo mai ia lakou iloko o ka pa o ka Bastile.
Aka, ike iho la o De Laune, ka Luna o ka Basitile, aole e pakele kona ola ke haule ia iloko o na lima o lakou ; no ka mea, ua make kekahi mau haneri o lakou ia ia. Lalau aku la ia i kekahi ahi, a holo aku la ia e kuni i ka pauda e ahu ana malalo o ka pakaua. E waiho ana na pahu pauda he 135 malalo iho o ka waihona mea kaua, e kuni ia pauda, ka mea e make ai na kanaka a pau i akoakoa mai malaila, he haneri tausani paha, me ka wawahi iho i kekahi hapakolu o na hale iloko o Parisa. Lalau aku la na koa ia ia me ka ikaika, a nakinaki iho la a paa loa.
Komo nui mai la ka lehulehu iloko o ka Bastile, pii aku lakou iluna o na hale kiai, komo aku la iloko o na hale hoopaa i na pio, a iho iho la ilalo o na lua poopoo pouli kahi i hookomoia'i na lawehala. Hookuu aku lakou i na pio i loaa e ola ana. Akahi no a ike hou na mea he lehulehu i ka malamalama o ka la i na makahiki i hala ae he nui. Nana iho la kanaka me ka weliweli, a ike i na mea hoeha a hoomake i na pio i hoopaaia ilaila.
Kinai iho la na kanaka i ka huhu o ko lakou mau naau, no ka lanakila kupanaha o lakou maluna o ka mea hooweliweli i hookaumaha i na hanauna o Farani iloko o na tausani makahiki i hala.
Hoopio lakou i na koa o ka Bastile, a alakai hoomalu aku ia lakou i kahi e hookolokolo ai ma ke kanawai. Aole lakou i pepehi wale i na koa, ua ikaika nae ka manao o kekahi poe i huhu no ka make ana o na kamaaina iloko o ka hoouka ana, me ko lakou manao e lele aku a e pepehi i na koa i pio; aka, hoopuni paapu na koa lanakila a puni na koa pio, a pela i hele malie aku ai lakou. Ua hiki ole nae ia lakou ke hoomalu ia De Laune. Hoohina lakou ia ia, a oki iho la i kona poo, a kau aku ia mea maluna o kekahi ihe, a hoolewalewa ae ia mea iluna me he hae la, a pela i hoi huakai aku ai lakou me ka haunaele nui ole. Elua mau koa pio e ae hoi kai liia maluna o ke kia kukui o ke alanui.
Pela i hookoia'i ka hana nui imua o ka hookahuli ana, i ka la 14 o Iulai, 1789. Nui ka hooho olioli ana o Farani, mai ka loa a ka laula o ka aina, no ke pio ana o ka Bastile, a me ka pau ana o ka mea i makau nuiia. Ma ia hope mai, ua wawahi loa ia ua Bastile nei, a ua lawe loa ia na pohaku a pau i kahi e, i mea pa, a i mea hale noho, a koe iho la ke kahua.
Na mea kamahao he 14 o ke ao nei.
Ua kaulana na mea kamahao ehiku, peneia: 1. Na Paramida o Aigupita. Na puu pohaku kalai, a kapili anuunuu ia e lakou mai lalo a luna. O ka Paramida nui o lakou, he 693 na kapuai ka laula, ma na aoao a eha olalo; a he 469 na kapuai o ke kiekie, maluna o na eka aina he 11 a me akahi hapaha. Ua hanaia na Paramida i ka wa kahiko loa, mamua paha o ka wa ia Mose, e na alii hoohana luhi, aole i ikea ke kumu manao i hanaia ai kela mau mea. Ua nalo akula na inoa o ka poe alii nana lakou i hana.
2. Ka Hale kupapau o Mausolu ke alii o Kaiso. Ua kapili ia na hale o kana wahine no ke aloha i ke kane make. He 63 na kapuai o kona loa a he 35 na kapuai ke kiekie.
3. Ka heiau no Diana, he wahine akua, ma Epeso. He 425 kapuai o kona loa a he 220, ka laula. Oihana 19: 27.
4. Ka pa me na kihapai lewa o Babulona. He 87 na kapuai ka manoanoa, a he 350 na kapuai ke kiekie o ka pa pohaku o Babulona. Ua puni ia i ke kulanakauhale i na mile he 21 o ka loa.
5. Ke kii keleawe o Apolo ma ka mokupuni o Roda, he aina iloko o ke kai waenahonua. He 105 na kapuai o ke kiekie o ua kii la, e ku ana maluna o ke awa komo o Rode. Ua kulaina kahiko ia e kekahi olai; aole no i kukulu hou ia.
6. Ke kii o Iupita ma Atenia. Ua hanaia ua kii la i na niho elepani, a ua hoonaniia oia i ke kula. No ka nani o ka hana ana kona kaulana.
7. Ka hale kukui o ke awa ma Alekanekelo i Aigupita, o Parosa ka inoa o ka hale. Ua hoomauia ke ahi maluna ona i na po, i malamalama no na moku komo i ke awa.
o na mea kamahao e 7 hoi o ke ao nei;
1. Ka mea paipalapala.
2. Na ohe nana i na hoku.
3. Ka pu me ka pauda.
4. Ka Engine kaa i ka mahu.
5. Na Makina hoohana ikaika.
6. Ka Teregarapa hooholo olelo maluna o na waea.
7. Ka oihana paikii.
He kanikau.
Feberuari, la 2, 1862, ma Kualoa, Koolaupoko, make o ke Aupuni w., oia ka la Sabati, hora 9 o ka po. Haku iho au i wahi kanikau nona. Eia malalo iho kona wahi kanikau.
Kanikau aloha no ke Aupuni,
Kuu wahine mai ka po loloa o ka Hooilo,
Mai ka makani anu he Hoolua.
Kuu wahine mai ka i-a a ka laau i lawe mai,
Kuu hoa mai ka i-a walenui o ka aina,
Kuu wahine mai na ale paio lua o ke Pani,
Pani ia mai au e ko aloha.
Kuu wahine mai ke kula Mehameha,
Hoolau kanaka i na keiki,
Kuu wahine mai ka ai uwahi ole,
Kuu wahine mai ke kai leo nui o Makalii,
Kuu wahine mai ke kai o Apua,
Mai ke kula wela la o Pa a,
Hoomaha aku kaua i ka malu Inia,
Auwe ! kuu wahine.
Kuu wahine mai na pali hauliuli o Koolau,
Kuu hoa ohumu o ka pono o ke Akua,
Kuu wahine o ka la kahiko a maikai,
Kuu hoa pili o ka ua me ka la,
O ke anu me ke koekoe,
Kuu wahine o ka hale keiki nui,
Kuu wahine o ka i-a a ke kuikui,
Kuu wahine mai ke kai o Kapuuiki,
Mai ka uka ae o ka Pahuulu,
Kuu wahine mai ka wai o Waipuhia,
Mai ka pohu ala mai kahiki,
Kuu wahine mai ka lae Oio,
Mai ka i-a honi a ka malihini,
Kuu wahine mai ka uka o Kaawa,
Auwe kuu wanine — e.
Mai ka paia aala i ka hala,
Kuu wahine mai ka wai o Lanikawa,
Mai ka makani anu he Kipu,
Kuu wahine mai ka malu o hapau,
Mai ke kula o ka Iao,
Kuu wahine mai ke kula o kaiaka,
Mai ka wai o Hapuna,
Kuu wahine mai ke kula o ka Imuilio,
Mai ke kai o maka-hono,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
Kuu wahine mai ka luna o Puuomahia,
Kuu wahine mai ka makani anu o Ahiu,
Mai ka luna aku o Hiei,
Auwe kuu wahine.
Aloha ia wahi a kaua e noho ai,
Kuu wahine mai ka lae o ka Luapuleho,
Mai ka wai aku o na Poele,
Kuu wahine ka wai o Waiono,
Mai ka uka o na Hiku,
Kuu wahine mai ke kai o Puheemiki,
O ka pono aku i Hale-ola,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
Kuu wahine mai ke kahakai o Kaluanui,
Mai ka uka o ka Liuwaa,
Kuu wahine mai ka wai o Oilowai,
Mai na lenua a Makalii,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
Kuu wahine ne ke kula o kapaka,
Auwe kuu wahine.
Kuu wahine mai ka piha kanaka o Hauula,
Komo aku kaua o ka olu o Lanakila,
Kuu wahine mai ke kula o kai Papau,
Komo aku kaua o ka olu o kahau o Laie,
Kuu wahine ka muliwai o Paeo,
Hoomaha aku kaua i kane Kolo,
Kuu Wahine mai ke kula wela o Malekahana,
Kuu wahine mai ka uhi hinalo o Polou,
Mai ke kula o kii,
Kuu wahine mai ka lae o ka hipa,
Mui ka ulu hala o Kahuku,
Kuu wahine mai ka wai o Punamano,
Wai makaikai a ka malihini,
Kuu wahine mai ka wai o Waiakaohe,
Auwe kuu wahine.
Kuu wahine mai ka luna o Puuala,
Mai ke kula mehameha kanaka ole o Kuilina,
Aloha ia kula a kaua e hele ai,
Kuu wahine mai ka wai auau i Kalou,
Mai ke kula wela o ka Lamaula,
Kuu wahine mai ke kula la o Paumalu,
Mai ke one loa o Pupukea,
Hoomaha aku kaua i ka Lapa-iki,
Mai ka wai o Waimea,
Kuu wahine mai ka luna o Hapuu,
Mai ka i-a makaikai a ka malihini,
Kuu wahine mai ke kula la o Lauhulu,
Mai ke kai o Maeaea,
Auwe kuu wahine.
Kuu wahine mai ka wai a-u o Anahulu,
Mai ka uka o ka wai loa,
Kuu wahine mai ke kula la o Kamooloa,
Mai ke kahawai o Naupaka,
Aloha wau ia wahi a kaua e hele ai,
Kuu wahine mai ke kula la o Mokuleia,
Mai ka wai aku o ka Waihapai,
Kuu wahine mai ke kai o Nenelea,
Mai ka lae aku o Kaena,
Ke aloha nei au ia wahi a kaua e hele ai,
Kuu wahine mai ke kula la o Makua,
Hoomaha aku kaua i ka malu o ka niu o Pokai,
Kuu wahine mai ke kula wela o Waianae,
Hoomaha aku kaua i Puuokapolei,
Auwe kuu wahine.
Kuu wahine mai ke kula la o Ewa,
Mai ka i-a hamau leo i ka makani,
Kuu wahine mai ke kula la o Kemoo,
Mai ka wai aku o Kaukuonahua,
Kuu wahine mai ke kahawai aku o Waikakalaua,
Mai ka ihona o Kipapa,
Aloha ia kula a kakou e hele ai,
Elua kaua, hookahi keiki,
Kuu wahine mai ka laula o Ewa,
Mai ke awa lau o Puuloa,
Kuu wahine mai ka Ikiiki o Honolulu,
Mai ka piha kanaka i Polelewa,
Mai ka ululaau nahele i ka moana,
Hooluana aku i kai o ka makeke,
Auwe kuu wahine.
Kuu hoa pili mai ka ua kukalahale o Honolulu,
Kuu wahine mai ke ola o ka wai o ke ki,
Mai ka hui-kau-lua a na haole,
Kuu wahine mai ka lai o ke Kaona,
Komo aku kaua o ka olu o Kaumakapili,
Kuu wahine mai ka waa a ke Kapua,
Oia wahi a kaua e hele ai,
Kuu wahine o na hale aikane nui,
Akahi au a ike i ka mea nui he aloha,
Kuu wahine mai ka wai nuhou o ke Aupuni,
Mai ka piina o maemae,
Hoomaha aku kaua i Puiwa,
Kuu wahine mai ke kula wela la o Kahua,
Komo aku kaua o ka malu o ka niu o Waikiki,
Auwe kuu wahine.
Kuu wahine mai ka wai o Kahapaakai,
Mai ka piina o Luakaha,
Kuu wahine mai ka wai o Kahualana,
Mai ka uka anu o Hapuu,
Kuu wahine mai ka ua o Nuuanu — e,
Hai ke kawelu holu i ka makani,
Kuu wahine mai ka nuku o Nuuanu,
Mai ka ua kahiko hala o Kekele,
Kuu wahine mai kaihona o Puuuhi.
Mai ka uka o ka Palai,
Kuu wahine mai ke kula o Panini,
Mai ka wai auwai wahine,
Kuu wahine mai ka ua okioki koa o Heeia,
Oia aina anu a kaua e hele ai,
Auwe kuu wahine.
Kuu wahine mai ka ua poaihala o Kahaluu,
Ke noho nei au me ka luuluu i ko aloha,
Kuu wahine mai ke kai o Maluaka,
Mai ke kahakai o Kaalaea,
Kuu wahine mai ka i-a o Auliilii,
Mai ka wai o Paukawa,
Kuu wahine mai ke one o Nouli,
Mai ka wai o Waiololi,
Kuu wahine mai ka malu o Imiloa,
Mai ke kula la o Kaapoko,
Kuu wahine mai ka luna o Pueo,
Mai ke kahakai o Pahalona,
Kuu wahine mai ka uka o Hena,
Mai ke kai o Molii,
Auwe kuu wahine — e.
Kuu wahine mai ka luna o Kanehoalani,
Me na keiki a kaua,
Kuu wahine mai ka wai o Kaahuula,
Mai ke kahakai o Kalua-u,
Kuu wahine mai ka wai o Kauai,
Mai ke kahakai o Kalimuloa,
Kuu wahine mai ka pali o Lonoloa,
Mai ke kai o Kalala,
Kuu wahine mai ka wai o Keawakapu,
Kuu hoa pili i ke kai o ka loli,
Kuu wahine mai ka wa kamalii,
Hele aku nei oe i ke ala hoi ole mai,
Ike aku la oe i kahi a kaua i lohi ai,
Noho aku la oe i ka Paredaiso nani,
Noho au me ka u me ka minamina,
Me ke kaumaha ia oe,
Auwe kuu wahine.
NA KONAAIHELE.
Kualoa, Koolaupoko, Apr. 19, 1862.
J. H. COLE.
LUNA KUDALA.
Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.
Ma ke Alanui Alii Wahine. 7-6m
H. W. SEVARANA.
Luna Kudala a mea Kalepa.
Hale Mahoe.
Alanui Aliiwahine.
5-6m
HALE KUAI MEA HAO.
UA HIKI MAI MA BOSETONA MAI, NA na mea hao hou loa. A eia ma ko'u hale kuai, ma ke keena mauka o ka Hale Uinihepa ma ke Alanui Papu. Na waiwai hou he nui wale, o kela ano keia ano.
Na laka puka hale.
Pahiolo a na kamana.
Koikahi o na ano a pau.
Kui hana hale, hana pa a me ke kui hana waapa.
Kui keleawe a me ke kui kepau no ka waa.
Kuaina kupono no ka hana upena.
Koi nui a me na koi liilii.
No ka poe oo a me ka poe opiopio.
Mau oo pe maikai no ka mahi loi.
Mau ho maikai kekahi.
Palau maikai.
Pahi oki laiki.
Me na oo he nui wale.
A me na mea e ae he nui wale. He EMI loa ke kuma kuai no na mea i haiia maluna. E hele nui mai i pau ko oukou kuhihewa.
19-3m W. N. LADD.
HALE KUAI.
NALO MELI
O
HALEWAI.
JOHN THOMAS WATERHOUSE.
Ma keia hale kuai, ua nui na ano waiwai ku pono i ke kane i na wahine, a me na keiki, he waiwai hou mai Kaleponia mai. Kamelo. O ka poe kuai ma keia hale, e ike wale lakou i ke Kamelo me ka uku ole. E kau mau ana ka hae o ke AUPUNI HAWAII ma ka ipuka o keia Hale Kuai. 19-3m.
BIPI
Momona, Makepono.
MA KA HALE KUAI BIPI KULA nakauhale o H. Conawela, malaila kahi e loaa ai ka Bipi momona, Puaa momona, a me ka Hipa momona, a me na mea e ae he nui wale oia ano, no ka uku emi loa. E hele mai na kanaka a pau, i ike maka i ka MAKEPONO, A i pau hoi ke kuhihewa. Aia ma ke Alanui Alii, ma ka aoao ma Waikiki o ka Hale Kupa Pahu, ma Polelewa.
H. CONAWELA,
Honolulu,Mar. 13, 1862. 16-3m.
OLELO HOOLAHA.
Mea Makemakeia!
KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA KA INOA MAlalo iho, e kuai aku i ke Kukane (Citron) a me ke
KUKANE MAKA,
a e ukuia no ke kumukuai makepono, i ka poe a pau e lawe mai ana ia mea e kuai me ia. Nolaila, ke kauoha'ku nei au i ka poe i lako i na hua KUKANE MAIKAI! E hele mai ma ka'u Hale Kuai, ma ke kihi o ke Alanui Alii a me Alanui Maunakea, e pili ana ma ka aoao ma Ewa o ka pa
O Keoni Miki.
WILLIAM HORNE.
Honolulu, Maraki 5, 1862. 15-3m.
E Makaala ! E Makaala !!
MA KAHI O C. Brewer & Co., E LOAAI I NA kanaka Hawaii ka
Waapa okohola maikai, Pena hale a na ano o pau, Aila pena, Wai hoomaloo pena.
A me na mea e ae e pili ana i ka hoomaikai hale.
C. BREWER & CO. (Burua ma)
Hale Makeke, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Feb. 13, 1862.
12-3m
KA LAKO HALE
A ME NA
Pahu Kupapau!
AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waiho la ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu.
NA PAPA KAUKAU!
NA LAKO HALE!
NA PAHU KUPAPAU!
PAHU KOA,....$12.
Ua loaa mai hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono.
A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. Nolaila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a ua lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuai aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.
HANALE ALENA.
12-6m Alanui Papu.
Kau Leo!
KE KAUOHA AKU NEI AU I KA POE A PAU, E HOPU ana i ua holoholona hele hewa, ma ka mokupuni o Maui, i kuniia penei q. e hele mai e hai mua ia'u, mamua o ka lawe ana i mau holoholona'la i na Pa Aupuni; no ka mea, o ko'u hao kuni ia. JAMES LOUZADA. (KIMO LUSEDA.)
Waikapu, Feb. 11, 1862. 12-6m.
Aie! Aie!! Aie!!!
NA KANAKA A PAU I AIE IA B. Pitimana, A hiki i keia wa, e hookaa koke mai oukou ia'u i kona hope, ina aie a oukou, mai kali, no ka mea, eia no ia'u ko oukou mau inoa ma na Buke Helu. D. H. HITCHCOCK.
Luna Hooponopono Waiwai o Pitimana.
Hilo, Hawaii, Maraki 20, 1862. 18-1t
LOLE MAKEPONO.
AIA MA KE KIHI O KE ALANUI PAPU ME KE Alanui Kalepa, mauka ponoi iho o ka Hale Uinihepa, Humu Kamaa, malaila kahi i ku ai ka Hale Kuai o
KEOKI OLELO E.
Ua makaukau mau ia e kuai aku i na lole o na ano a pau, me ka uku emi, a he loaa mau mai na lole hou o na ano a pau ma kona hale, i kela manawa keia manawa.
Honolulu, Feb. 14, 1862. 12-3m
Ili Hooluuia.
AIA MA KA HALE KUAI PAPA O Kamuela, e loaa ai na Ili Hooluu, o kela ano, o keia ano, he kumukuai oluolu no, e pono i na kanaka humu kamaa, a humu noho lio, e hele mai e kuai i ike i ka makepono.
KIMO PELEKANE.
Honolulu, Feberuari 1, 1862. 11-3m
WILIAMA DUFENA.
MEA
HALE KUAI BIPI.
KE HOOLAHA'KU NEI AU I NA KANAKA a pau, eia ma ko'u Hale Kuai Bipi, ma ke Alanui Alii, ma ka aoao hikina hema o ka Hale Kuai o Daimana ma, kahi i waiho mau ai o ka Bipi Momona Maikai, me ka Puaa, a me na mea e ae a pau he nui wale. A e kuai aku no au i na kanaka maoli me ke KUMUKUAI EMI LOA. E hele mai e ike no oukou iho. (8-6m) W. DUFENA. (W. Duffin.)
Olelo Hoolaha
I ka Lahui Hawaii. PAPA, LAAU HALE, Pili Hale! A me na lako e ae a pau, no ke kukulu ana i na hale.
UA MAKAUKAU AU E KUAI AKU IA OUKOU i na lako Kukulu Hale, me na Pa, a me na mea e ae a oukou i manao ai.
NA :
PAPA O KELA ANO, KEIA ANO. LAAU HALE, o kela ano, keia ano. PILI HALE, PINE, AAHO. KEPA. PANI PUKA, PUKA ANIANI, OLEPELEPE, KUI, PENA, AILA PENA, WAI HOOMALOO PENA.
Ia mea aku, ia mea aku, no ke kumu kual makepono, e emi ana malalo iho o ka kekahi poe. E hiki mai ana na moku papa o'u i kela manawa keia manawa, nolaila, e lako mau ana au. E hele mai ka poe kuai mai Hawaii a Niihau, e halawai me a'u, ke keiki kamaaina, mamua o ka hele ana aku ia hai, i maopopo ia lakou ka oluolu, a e loaa no au ma ko'u wahi, mauka iho o ka Hale Hookolokolo.
KAMUELA, (kaikaina o Kimo Pelekane.)
Honolulu, Ian. 17,1862. 8-3m.
PAPA MAKEPONO!
AIA KA HALEKUAI O LUI (C. H .LEWERS.) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai. NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha, LAAU KAOLA, oa a me na pou, a me na opaka e ae. LAAU PA a me na PINE PA. LAAU AHO HALE PILI, PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA, PILI ULAULA a me KEOKEO. PENA KEOKEO, OMAOMAO, ELEELE, ULAULA. POHO, GALU, HULU PENA. KUI o na ano a pau, LAKA. AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO. PEPA HOONANI KEENA, PANI HALE, PANI ANIANI. ANIANI KAAWALE, PATE. PANI OLEPELEPE.
Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO.
Ua hoeomi ia na Laau Oregona i keia wa, i ELUA KENETA ME KA HAPALUA no ka kapuai. 8-6m
KALE ONILA. FARANI ARABINE
Hale Hana Waihinuhinu. ALABINE ME KALE.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana i mau mea hoonani Hale maikai, e pono ke hele ma ka Hale o na mea nona na inoa maluna, malaila e loaa'i na Papakaukau Koa. Papakaukau Paina, Moe Koa, Moe Paina, Koki, Noho maikai. A me na mea e ae he nui wale, no ka uku Emi loa. O na mea nona na inoa maluna, oia no na haole i hana'i mamua ma ka hale o C. E. Uilama. Aia ko laua Hale ma ka aoao Komohana o ka Hale noho o J. H. Brown Esq., ka Makai Nui o Oahu, ma ke Alanui Alii. 7-6m.
HOONANI HALE,
MAKEPONO.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e naue mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI, NOHO O NA ANO A PAU. MOE O NA ANO A PAU. PAHU KUPAPAU. E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.
C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)
Honolulu, Ianuari 6, 1862. 6-6m
HOKI ! HOKI ! ! HOKI ! ! !
I NA HE MEA Hoki NUNUI, KUPONO I KA hoounauna, a manao e kuai, owau ka mea makemake.
KIMO PELEKANE.
Honolulu, Feberuari 1, 1862. 11-3m
KAKELA ME KUKE.
MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o Kela ano keia ano. NA MEA AI, NA BAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO, NA KAMAA, NA PAHI me na OO, NA PAPA me na NOHO, NA IPUHAO, NA NOHO LIO, NA MEA E KAKAU, NA PENA ME NA AILA, NA MEA MAHIAI. A me kela mea keia mea. Me na laau a Dr. D. Jayne.
Honolulu, Dekemaba, 1861. 5-6m