Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 21, 19 April 1862 — HE KAAO NO KANANI! ME KA HOLOHOLONA. [ARTICLE]

HE KAAO NO KANANI! ME KA HOLOHOLONA.

lIELU 2. NA KAIKUAANA, HOOMAKA iho la ke kahe o ko laua waimaka, a fme kahooili xaai4Jc£Lhewa maluna o Kanani; a oia ke kumu e make ai ko lakou makuakane. " E nana aku," pela mai laua," i ka mea i loaa mai noloko o ka hooki ana o keia wahi kaikamahine lapuwale, no keaha la ia i noi ole ai ma na mea nani, e like me kaua 2 No kona inanao paha i like ole ia me kekahi poe; aua ike no ia, oia ke kumu e make ai kona makuakane, aohe noho a kahe mai o ka waimaka."—" Aohe pono o ka uwe," pela aku o Kanuni," no ka make o ko'u makuakane; no ka mea, aole ia e make ana. Ua ae mai ka holoholona i kekahi o kana mau kaikamahine, nolaila, e haawi ana au i ko'u kino ia ia ; me ka manao ua oluolu au i ka hiki ana ia'u ke hoopakele i kona ola, a me ka hooia'o i ko'u aloha no ka oi ona makuakane." Oleloaku na kaikunane ekolu, " Aole oe e make e ko makou kaikuahine, e hele makou e huli i keia holoholona, oia paha a o makou paha ke make." " Mai manao oukou e make ia ia oukou," pela akii ka makuakane," no ka mea, ua oi loa aku kona mana mamua o ko oukou, e hiki ai ia oukou ke manāo pela. Ua makemake au i ka lokomaikai o Kanani, aka, aole au eae e lilo kona ola. Owau ua elemakule, nolaila, aole e hiki ia'u ke manao, e loihi ioa aku ko'u ola ana ; ma ia mea, he mau wahi makahiki uuku wale no ka'u,, e haawi i ko'u ola ana ; a o ka'u poe keiki j wale no ka mea kaumaha a ko'u manao." I " Aole oe e hele hookahi ana i ka hale alii, aole no he mea au e hana'l, a nele ko'u hahai ana aku mahope ou ; he opiopio au, aka, aole no o'u minamina loa i ke ola, ua oi loa aku ko'u makemake i ka pau i ka aiia e ka holoholona, mamua o i ke aloha no kou make ana." Aohe noho oke kaikamahine i ke koi aku a ka makuakane ; a olioli loa iho la na kaikuaana, no ka mea, ua huwa loa laua ia ia, no kona alohaia e na mea a pau.

No ke aloha loa o ka makuakane i ke kaikamahine o make, nolaila, aole ona noho a manao iki i ka pahu i piha i ke Gula, aka, i ka po ana iho, loaa ia ia me ka hikilele, a ku ana ma ka aoao o kona moe. Aole ia i olelo aku i ua waiwai nei ooa i na kaikamahine mua ana, no ka mea, ua ikeia o koi koke mai auanei laua e hoi i ke Kaona, aka, hai malu aku la nae ia ia Kanani; a olelo mai kela, ia ia i hele ai, elua Keonimana i hele aku i kahi o lakou i ka makaikai, a ua aloha na kaikuaana. Alaila, koi aku ia i ka makuakane, e hoouna koke ia laua; no ka mea, he maikai loa kona manao, nolaila, aloha ia ia laua iloko oko laua hana ino ia ia, a kala aku ia laua me kona puuwai a pau lo^.

I ka manawa i pau ai o na mahina ekolu, hoomakaukau iho la ka makuakane, a me Kanani, e hele i ka hale alii o ka holoholo-

na. No keia mea, «īnai ae la ua mau kaikuaana nei ina maka o laua i ke akankai t i manaoia mai e uwe maoli ana, aka, o ka makuakane, a me na keiki kane, e uwe nmoli ana lakou, a o Kanani wale no ka mea uwe ole, no kona manao he mea hoonuinui wale iho no ia. Hele laua a hiki i ka hale alii; oka lio, hele aku la ia a hiki iloko oka hale lio ana i komo mua r«!, me ka olelo ole ia aku. Hele aku la laua nei a hiki iloko o ka lumi aina, ike laua elua pa e kau ana, i hanaia na laua. Aohe ono o Kft ai a ka makuakane, a i mea e noho ai ke kaumaha nOiw> iho la ia mt ke palaw^MMHPPakaikamakuakaue; me ka manaA, ua manao ka e hanai ia ia a mojrfftna, alaila ai. 1 ka manawa i pau ai ka laua ai ana, lohe aku laua i ka halulu, a manao iho la ua elemakule maikai nei, o ka holohaloMk e helo mai ana a aloha aku i ke kaileamahine. i ko Kanani ike ana aku i ke ano weliweli o ka holoholona, nolaila, aole i nele kona ma- ' kau, aka, hoomaka ihb la ia e huna i* kona makau. Ninau holoholona ua hele mai paha ia mamulrs kona manao. la manawa, ua oi loa aku kona makau, a hoao ae la ia e pane, " A—<;"—" He kaikamahine maikai oe, manao au ua ae au ia oe. M Huli aku la ua holoholona nei ma ke alo o ko iala makuakane a olelo aku," " Kanaka maikai, a kakahiaka ae haalele i ka hale alii, a mai noho oe a hoi hou mai. Aloha mai la ka holoholona ia Kanani, aloha aku la ke-i ia; a puka aku la tta holoholona nei mawaho o '

"E kuu kaikamahine aloha," pela aku ka makuakane, a honi aku i ke kaiikamahine, " ua kokoke e no au e make, i kuu manao i ka haalele iho ia oe no keia holoholona weliweli, e pono paha e hoi oe, a owau ke noho makouwahi." "Aole," pela ka olelo koa ana aku a Kanani, " aole au e ae ana ia, a kakahiaka oe hoi." Hoi e moe, me ka manao aole paha e pili ana ko laua aka, i loa no ia laua a moe i lalo, o ka pauhia koke iho la no ia i ,ka hiamoe, aole f* ala iki a hiki i kakahiaka. Moeuhane iho Ia o Kanani, he wahine i hele aku imua ona a olelo aku ; " Ua olioli loa au e Kanani i ka maikai au i hana ai, i ko ae ana e haawi i kou ola no ko makuakane : a aole e hele ana ia mea me ka uku oleia." Ike ala ana ae o Kanani, hai aku ia i ka moe ana i ka makuakane, a loaa ia ia ke kauwahi oluolu iki, aka, aole nae e hiki ia ia ke haalele i kana kaikamahine me ka haule ole o ka waimaka a nui loa. Ika manawa i nalo aku ai o ka makuakane, noho iho la no hoi keia'uwe; a no ka aa loa o kona manao, nolaila, manao iho la ia e oki ka uwe ana, he mea ia e hoonui wale ana no i kona kaumaha, e aho ke kali ana a po, oia ka manawa ana i manao ai e hele mai ana ka holoholona e ai ia ia. | Hele keia e makaikai ia loko o ka hale alii, a me ka nani o na mea a pau. Pehea la kona manao i kona ike ana e kau ana keia mau hua, "Ka lumi o Kanani ? " Wehe koke aku la ia, a olinolino na maka ona ika ike ana aku ika maikai oloko. O ka mea i lana loa ai o kona manao, o ka ike ana he ume Buke heluhelu, a me na mea hookani, nolaila, manao iho la ia, aole no he manao oka holoholona e ai ia ia. Wehe aku la ia i ka ume buke, a ike i keia mau hua Gula i kakauia ma ke kua o kekahi buke :—

" Wahine n*ni, hoomaloo i koa «aimaka, Aole kumo ma»nei, o ke kanmaha m« ka makaa, Kaaoha e like me koa makemake,, A e piha mau koa ala i ka lealea." " Auwe ! " pela iho la keia, " hookahi wale' no au mea makemake loa i keia wa, o ka ike i kuu makuakane, a me kana hana i keia manawa." Ia ia iho no kana olelo ana pela ; a me heaha ala la ia huli ana ae om nei e nana i ke aniani e ku koke ana no,' a ike aku la ia i kahi o lakou, a me ka makuakane e holo aku ana maluna o ka lio me ka manao kaumaha loa. Holo mai la na kaikuaana e halawai, me ka ho-a-a e nana mai me ke aloha, aka, he akaka loa ke nana aku i ko laua manao ua piha loa i ka olioli. I ka manawa pokole, nalowale aku la ua lrii nei mailoko aku o ke aniani; a manao iho la keiā, ua lokomaikai loa ka holoholona ia ia, a nolaila, aohe ona kumu e makau ai ia ia. I waenakonu o ka la, loaa ia ia he pakau

kau ua hoomak&ukauia nana, me ke kani o na mea kani i kona wa e ai ana, aole ime ona ike aku i kekahi mea ola. I ka aina ahiahi, i kona hoomaka ana iho e npho, lohe aku ia i ka halulu o ka holoho--1o!*, nolaila, aole i hal» ia ia ka haalulu no ka makau. " E Kanani," pela aku ka holohoiona, " aole anei oe e ae mai ia'u e noho aku au e nana iko ai ana." " Aia no ia i kou manao," pela'ku keia, me ka makau. •• Aole peia," pelaj mai ka holoholo'na, " o oe wale no ka haku o keia wahi. Ina aole ou makemamake ia'u e noho aku, e olelo mai no ©e, a o ko*u mauawa ia e haalele ai ia oe. B hai mai oe ia'u, aole anei ou manao he popuka loa au ? n "No keaha ?" pela aku o Kanani, "aole no o'u ike i ka hai moolelo; aka, manao wau he lokomaikai loa oe." "Ua pono oe," pela aku ka holoholona; "he naaupo kekahi o'u, aua ike no au he holoholona au." " Manao au aole ou naaupo ina ua ike oe ia mea," pela aku o Kanani. Olelo aku la ka holoholona, "Mai kali kou ai ana ia'u, a mai kaumaha kou manao no kekahi mea , o na mea a pau au e ike nei, nau ia, o kaumaha loa auanei ko'u manao ke oluolu ole kou noho ana." "Lokomaikai maoli oe," pela aku o Kanani; " nolaila, e hai aku au ia oe, ua maikai ko'u manao no kou oluolu, nolaila, kokoke loa e poina ia'u kou pupuka." " E ake au e oluolu, aka, he holoholona no nae au."—" He nui loa kanaka i oi aku ko lakou holoholona mamua ou, a ua makemake loa au ia oe iloko oia ano, me ka pupuka, mamua o ka poe e lawe ana i"ka puuwai ino malalo « ke ano eke kanaka," pela aku .A«gKanani. "1 na paha he nuonoo kekahi aku ka holoholona. " i na ua no kau mea i olelo mai la ; aka, loa au i ka olelo aku i mea nou e olimn^^