Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 22, 26 April 1862 — HE KAAO NO KANANI! ME KA HOLOHOLONA. [ARTICLE]

HE KAAO NO KANANI! ME KA HOLOHOLONA.

[ UnuAiia no ke Kuokoa.]

lIEH* 3. Ilope Loa. ! 0 KANANI I KONA AINA AHI-} al» a a WoWoke loa e pau ka j j makau ona i ka holoholoua ; aka. ko- \ | koke keia e haule me ka makau i ko ! iala olelo ana mai. " E Kanani, aole anei; [oeeaee lilo i wahine iia'u ? " A hala ke« j | kahi mau minute, aole e hiki ia ia ke pane; i«o kona makau o huhu kela ke hoole aku. ; A mahope olelo aku, u Aole, holoholona."! 1 Aole i pane mai ka holoholona, aka t hanu | loihi ae la ia a puka aku i \vsho. Iko Ka- • nani ike ana iho oia hookahi waie iho no 1 koe, ike iho la ia i ke aioha i ka holoholona, : a olelo ae, " Aloha ino, he mea kaumaha maoli ka weliweli ana o kona ano, mahope o ka ■ maikai o kona manao." Ekolu mahina oko

Kanani noho ana ia wahi me ka oluolu. Ina po a pau loa. hele mai ka holoholona e ike ia ia, me ka olelo aku i ko iala manawa e ai ana ; aka, aole ona akamai loa i kana mau ■ mea i olelo mai ai, a 110 ko ianei ike i kona' lokomaikai i na la a pau loa, nolaila, kaunui i kona manao i ko inla \va e hiki mai ai, a na-! na pinepine ia i ka uwaki i ka hiki aku i ka j hora eiwa, o ko iala nmnawa ia e liele mai I ai e ike ia ia. \ Ilookahi \rale 110 ona mea ukiuki loa, oj kona hana ana i rula e noi aku ia ia i wahi-| ne nana i na po a pau loa. A i kekahi po, \ olelo aku keia i ka holoholona : " He hoonaukiuki loa oe ia'u, e ka holoholona, ma ko koi mai ia'u a hoole pinepine aku au ia oe ;' : e ake au e Joaa ia'u ka makemake ia oe i hi-! ki ia'u ke ae e mare ia oe ; aka, ke hai po-1 ! lolei aku nei au ia oe, aole paha e hiki ana | ; ia mea. Aka, e mau loa ana au i aikane | | nau, nolaila, e oluolu kou manao ma ia mea." j : " E hana paha au pela," wahi a ka holoholo- j !na, 44 no ka inea, ua ike au i ka weliweli o , ko'u ano ; aka, ua oi aku ko'u aloha ia oe i mamua o ko'u aloha ia'u iho. Aka, ua ma--1 nao au ua laki au i kou olioli i ka noho ana : me a'u ; eia ka'u, e hoohiki mai oe e Kanani, | | aole oe e haalele ia'u." Piha loa o Kana-; | ni i ka olioli i ko iala oielo ana mai pela; no I ka mea, ua ike ia iloko o ke aniani ona, uwe imai ka makuakane i ke aloha ia ia, a ua pilikia loa no ka makemake e ike hou. A olelo aku keia, " Hiki ia'u ke hoohiki īa oe me kuu puuwai a pau loa ; aole au e haa-j lele loa ia oe»aka, ua makemake loa au e ike : i kuu makuakane ; a ina aole oe e ae ia'u e! hele e ike ia ia, make au i ke aloha ?"—" He ! oi loa aku kou manao o wau ke make," pela aku ka holoholona, " mamua o ko'u imi ana i mea nou e kaumaha ai; na'u oe e hoouna i kahi o ko makuakane ; a ilaila oe e noho ai, a make hoi ka holoholona i ke aloha." Aole," pela aku o Kanani me ka uwe, " he aloha loa au īa oe, e lilo ai owau ke kumu 0 kou make; hoohiki au e hoi mai iloko o ka pule hookahi. Ua hoike mai oe ia*u, ua mare o'u mau kaikuaana, a ua hele o'u kaikunane i koa, a koe iho la o kuu wahi makuakane wale no. E noho hoi au me ia i hookahi pule." " I kakahiaka oe e ike ai i ko makuakane," pela aku ka holohona, " aka, mai uhai oe i ko hoohiki. I kou manawa e makemake ai e hoi mai, hookahi wale no au hana o ke kau i ko komo iluna o ke pakaukau, i kou manawa e hoi ai e hiamoe." Hanu nui ae la ua holoholona nei ia ia 1 olelo aku oi i keia mau hua olelo, a hoi aku la o Kanani e hiamoe me ke aloha i ka ike ana mai i ke kaumaha o ko ianei manao. I kona ala ana ae i kakahiaka, e noho ana ia i kahi o ka makuakane. Hookaniae la ia i I ka bele, a hele mai he wnhine; i ka ike ana ; |aku o ua wahine nei ia Kanani, e uwe aej | ana ua wahine nei, a lohe aku ka inak\ia-| kane a holo aku iluna, a ī kona manawa i j ike aku ai i ke kaikamahine, kokoke ia e ! make i ka piha i ka olioli. Holo aku ia a j ma ka aoao o ka moe, honi a nui • loa. A! mahope manao ae la o Kanani aole ia i \ lawe mai i lole nona e komo ai; aka, olelo ! akii ka wahine ua ike ia he pahu iloko o ke-; kahi lumi ua piha i ka lole, ua hanaia me ke; | gula a puni, i ka ipomi a me ke daiinana. | | Aloha aku o Kanani i ka holoholona no kona I jlokomaikai, iloko iho ona, a komo iho la ke-l ia ma kahi lole haahaa loa o lakou ; a olelo' aku ia i ka wahine e waiho aku i ka lole, i • mea nana e haawi ai i na kaikuaana ; ī loa; no a pau keia olelo ana, o ka nalowale koke aku la no ia o ua pahu nei, olelo ae la ka makuakane, " Malie paha ua manao ka holo- | holona nou wale no." A i ka pau ana ae o Ikana olelo ana pela, ike hou aku lakou i ua ! pahu nei e ku mai ana. Ia Kanani e komo | kapa ana, hele mai kekahi mea a olelo mai, ua hiki mai na kaikuaana me na kane a laua e ike ia ia. i O ua mau kaikuaana nei, aohe oluolu o ko laua noho ana nae na kane. O ke kane a ka mua loa, he kanaka ui ioa: no kona hookano ia mea, noiaila, oia wale iho la no kana mea e mauao ai raai kakahiaka a po, aohe manao i ka nani o ka wahine. O ka; I lua, ua mare ia he kanaka oaauao loa, aka, \ aole ona hoolilo ia meai pomaikai nona, lilo \ nae i mea e hoonaukiuki ai i kona poe ma- ■ kaniaka, a i ka wahine aku ka oi mamua o; lakou. Kokoke im kaikuaana e naha ka!

puuwai i ka ukiuki i ka ike ana mai i ke kaikaina ua komo i ka loie e like me ke aiii wahine opio, a maikai ka nanaina. He mea ole ka ianei lokomaikai i hoike aku ai ia laua, a oi loa aku ko laua huhu i kona hai ana'ku i ka oluolu o kona noho ana i ka hale alii o ka holoholona. Hele aku la ua mau kaikamahine manao ino nei a loko o ka pa mea kanu e uwe ai; i ka loaa ana ia ia nei o ka poinaikai. 44 Heaha la ka mea i pomaikai ai o keia wahi kaikamahine mamua o kaua ? Ua oi aku ko kaua ui mainua ona." 4 - E kuu kaikaina," wahi a ke kaikuaana, 44 he manao i komo mai nei iloko o ko'u poo : kaua e aua a ot aku mamua o ka pule a ka holoholona i ae mai; malie o piha kela i ka huhu, pau koke mai i ka aiia."— 4< Maikai maoli ia manao," pela aku kekahi ; a i mea e pono ai keia 1 mea, e hooluolu aku kaua." A hooholo iho \ la laua e hana pela : a hoi aku la laua a hui' īne iala iloko o ka liale, kahi a laua i hoike aku ai i ko laua aloha hoopunipuni, nolaila, 1 aole i nele ka uwe o Kanani i ka piha i ka ! olioli. i I ka pau ana o ka pule, hoalohaloha iho la j laua nei i ko īala haalele mai, a nolaila, ae kela e noho i hookahi pule i koe ; aka, ia i manawa a pau loa, aole ona pono i ka holo- j holona ana, no ka mea, ua aloha maoli ia. | I ka umi o ka po o kona noho ana ilaila, j moeuhane iho la ia iloko ia o ka pa mea ka-! nu o ka hale alii, a e moe ana ka holoholona ' iluna o ka mauu ua kokoke e make, a me i kona hana hope loa ka hoomanao ana mai i j kana hoohiki, a hooili t?iai i make ia i ko ia-! nei noho loihi loa. Puoho ino ae la keia a uwe. " Aole anei o'u hana ino ?" pela iho la ia, 44 i ka hana ino i ka holoholona i malama maikai mai ia'u, heaha la ko'u mea e mare ole ai ia ia ? Ua akaka loa ia'u e oi! aku ana ko'u oluolu me ia, mamua o ko'u ; mau kaikuaana me ka laua mau kane. Ao- j le ia e pilikia hou ana mamuli o'u, e hoohe-1 wa ana au ia'u iho a pau ke koena o ko'u i ola." Ala ae la keia, a kau i ke komo ona i iiuna o ke pakaukau, alaila, hoi hou e moe. j 1 kakahiaka, ala ae la ia me ka oholi iloko i o ka hale alii o ka holoholona. Koino iho la keia i ka lole a maikai i olioli mai kela; a manao iho la ia aohe la loihi e like me ia. A mahope, kani ka hora eiwa, aole nae i hiki mai ua holoholona nei. A inanao maoii iho la keia, oia maoli ke kumu i make ai. j Holo aku la keia iloko o na lumi a pau e j kahea ai, aole nae he noho oia nei a ike aku. j Mahope o ka huli ana a loihi loa, manao keia i ka moeuhane ana, a holo aku la keia | ma ua opu mauu nei; ilaila kahi i loaa ai o \ ua holoholona nei e moe ana ua pau ka noo- j noo, a me he mea ala ua make. Lele iho la j kela iluna o ke kino, aohe he manao iki i ka j pupuka; a ike iho la keia e pana ana no ka ! houpo, holo aku la keia a lawe mai i wai, a I lulu iluna o ka papalina. Kaakaa ae la ka I inaka o ua holoholona nei, a olelo ae, 44 Ua j poina oe i ko hoohiki e Kanani. No kuu j minamina i kou hele ana, nolaila au i manao ai e hookii a make; aka, e make ana au I me ka oluolu no ko'u ike hou ana ia oe." | Olelo aku o Kanani, " Aole oe e make ; e j ola oe a e lilo oe i kane na'u. Mai keia ; manawa aku, ke ae aku nei au e iriare ia ' oe, a nau wale no. Ua manao au i maka-1 maka oe no'u, aka, o ka eha a'u e ike nei i; keia manawa, ke hoike mai nei ia'u, aole e; hiki ia'u ke ola me ka ike ole ia oe." i I ka wa o Kanani i olelo ai i keia mau ; hua, o ka manawa ia i maiamalama koke ai : oloko o ka hale alii, o na mea kani, me na j mea hoopohapoha, a me na mea lealea a pau i hoea koke mai la a puni laua. Aole nae o Kanani nana aku ia mau mea; o ka holoholona wale no ana kana mea nana me ke aloka loa. la manawa, ua hikilele ia i ka ike ana mai ma kona mau wawae aole hoi o ka holo holona, aka, he keiki alii opio kanaka maikai loa, me ke aloha pumehana mai ia ia no ka haki ana o kona hoopai. He pono ia ia ke hoolilo i kona nana a pau i ke keiki alii, aole nae he pau o kona nana aia la i hea ka holoholona ana. '* Ke ike ne: oe ia ia ma kou wawae e Kanani, pela aku ke alii opio, no ka mea, owau ia. Na kekahi wahine mana ino i hoolilo ia'u i holoholooa, a hiki i ka manawa e loaa ai ia'u o kekahi kaikamahine wahine

maikai e ae e mare ia'u. a kauoha ia'u, he ni'ike ka hoopai, aohe make hoike he 11001100 kekahi o'u. 000 hookahi wale no kai nana ia'u ma ka maikai o ka puuwai; a ko iioihoi aku noi au ma ka haawi ana ia oo i kuu lima. a me kuu Kalaunu, ua ike no nae au he uuku ia makana, no ko'u aie ia oe." Hoi aku iaua nei a loko o ka iiaie aiii, a ike aku keia ua hiki mai ka makuakane, a mo na kaikuaana. na ka wahine a Kanani i ike ai i ka moeuhane i lawe mai. Oielo aku ua wahine nei. (he wahine mana,) " E Kanani, e lawe oe i ka uku o ka mea au i koho ai. Ua koiio oe ina ka maikai oka puuwai, mamua o ka ui a me ka noonoo; nolaila, iu» , pono e loaa ia oe ia mau mea a ekolu iioko ;o ke kanaka hookahi. E iiio ana oe i Kuini j Kaulana, a mai hoolilo oo i ke Kaiaunu i I mea nana e Kinai i kou oiaio. | ula olua hoi ena mau wahine, aoie e kala ' kuu ike ana i ke ino o ko olua mau puuwai, ame ka hana a olua i hana ai. E lilo ana olua i mau pohaku hoomanao; aoie nae e ; pau ko olua noonoo, a e kukuluia olua ma j ka puka o ka pa o ko olua kaikaina, hookalii j waie 110 oka ike aku i kona oluolu. Aole |oiua e kua-kanaka hou, aia a pau loa ko olua | hewa ; a o ka hai aku i ka oiaio, e mau ioa jana paha olua i mau pohaku hoomanao." Ia ;wa no, o ua waiiine mana nei, hookahi hoojpa me ka iuau mana ana, hoihoiia na mea ja pau i ka aina o ke alii opio, kahi ona i loaa ai i kona inakaainana me ka oiioli. Mare |oia ia Kanani, a he loihi ko laua noho olu- ; oiu ana, no ka mea, ua hoomau laua ma ke |ala o ka maikai ka laua mea i maa. !