Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 23, 3 May 1862 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

 

NA MEA HOU.

 

Ke ku ana mai o ka Whatcheer!

Lilo ka Mokupuni Helu 10 i ka Akau!

6,000 pio me ekolu Generala o na Kipi, me na Pukuniahi he 100 i lilo mai i ka Akau.

                Ua ku mai nei ka moku kiapa Amerika. Whatcheer, hu lo la mai Kapalakiko mai, ma ke ahiahi o ka Poaono iho nei. la 26 o keia mahina.

                Ua loheia mai ka lilo ana i ka Akau o ka Mokupuni Helu 10, ma ka muliwai Misisipi, ma ka aoao e pili ana i ka mokuaina o Tenesi. He nui loa ka ikaika o na kipi ma ia wahi, a oia ka pakaua nana e alai mai na Koa Aupuni, i ka hele aku i Mepafisa ; aka, i keia lilo ana, no laila, ua hookaawaleia ke alanui e hiki ai ia wahi. Aole he hoouka kaua i like me keia mai mua loa mai a hiki i keia ia ; no ka mea, i ka ike ana mai no o na kipi i ka hulali aku o na elau o na Koa Aupuni, o ko lakou hee aku la no ia. Me he mea ia, ua umeia aku ko lakou naau koa e ka la welawela o ka Hema ; no ka mea, aole wahi ikaika iki iloko o ia poe.

                I ka hoopioia ana o Mokupuni Helu 10, ua pio na koa kipi he 6,000. Ekolu Generala, me 100 pukuniahi.

                O Generala Pope ka mea nana i hoopio na kipi ma keia kaua ana ma Mokupuni Helu 10.

He nui loa ka pilikia i hiki iluna o kekahi poe o ka Hema, no ko lakou lilo i ke kaua, a waiho wale ia ka aina, aole mahiia.

 

                Ke hooikaika nei o Halasi, (Harris) kiaaina o Tenesi e hoohuli i na kanaka i poe koa, a nana kino no e hooponopono ke kaua ana.

 

                Ma na nupepa o ka Hema, ke hoikeia mai nei ka nui o ka poe kanaka o ka moku aina o Karolina Hema, i hoopuka'e i ko lakou manao paa e kokua i ke Aupuni Hui.

 

                KOHOLA NUI.— Ma keia mau makahiki iho nei, ua kakaikahi ka loaa o na Kohola nui, he 240 na pahu aila, i na moku oia oihana. Ua loaa i kekahi moku o Kohola ma Kodiaka kekahi Kohola nui, he 275 pahu aila. Aole o kanamai ka nui oia i a.

 

                MISSIONARI I POWAIA.—Ua pepehiia, elua Misionari Amerika, ma kekauwahi i kapaia o Chi-fu, nia ia wahi ma ka akau aku o Sanahai ma Kina. Oia kekahi o na wahi kapu i weheia ma ka Olelo Kuikahi hou iho nei, o ia aina me na Aupuni nui.

 

                "Noho malie" wahi a kekahi Lunakanawai i ka poe e noho ana i kana aha "Akolu ae nei a'u hihia i hai ai i ka'u olelo hooholo, me ko'u lohe ole aku i ka olelo a ka mea pale no ka walaau a oukou." He keu keia Lunakanawai, ka hoopai me ka lohe ole no i ka olelo a ka mea i hoopiiia.

 

                KA LILO NO KA RAMA.—Ma ka papa hoike imua o ka Hale Ahaolelo o Beritania, ua ikeia ka nui o na dala i ukuia e na makaainana o ka Moi Wahine e noho ana ma Irelani ; oia hoi he $20,000,000 i kela makahiki, keia makahiki. O keia mau dala ua ukuia no ka auhau maluna o ka Wekeke (Whiskey) wale no. Owai ole ilihune no hoi o na kanaka o ia aina e noho mai nei.

 

                MAU KE ALA.—Ua ikea ka mau ana o ke ala o ka Wai Lukini. I ka hana ana a Jasitana i ka M. H. 538, i ka mea i kapaia ka Mosuke, i keia manawa ma Sana Sofaea, ua hookomoia ka Wai Lukini iloko o kekahi o na ipu o ua wahi la, a i ka hiki ana aku o ka poe a pau e hele ana ma ia wahi i ka makaikai, ke mau nei no ke ala i ka Wai Lukini, he 1,324 na makahiki mai ka wa i luia'i a hiki wale mai i keia manawa.

 

                Ke hoao nei o Rusia e hana i pakaua ikaika e like me Sepastopolo ma ka Moana Pakipika Akau, ma na wahi mokupuni liiliii i kapaia o Susima Akau, me Susima Hema ; no Iapana ia wahi ma ka pololei maoli. He 30,000 paha ka nui o na kanaka ma ia mau Mokupuni. A he Kiaaina no Iapana, ke Alii nana e hoomalu ia wahi. Aka, me ia noho no nae o ua Kiaaina Iapana la, hele aku no na Lukini, a hana i na papu malaila, me ke kau pu i ka Hae Lukini.

 

                Ua hoopaaia he mau kanaka no Irelani, ma kekahi halepaahao. O kekahi no ka aihue wati, a o kekahi hoi no ka aihue bipiwaiu. He keena okoa ko kekahi, a me kekahi ; a liuliu ka wa i hala mahope iho o ko hua hoopaaia'na, ninau mai ka mea i hoopiiia no ka aihue bipi, i kona hoa. " E kuu hoa, o ka hora ehia keia ? " Pane mai ka mea i hoopiiia no ka aihue wati. '' Ka! o ka hora ehia la, i ko'u manao nae o ka hora uwi waiu bipi.

 

                O NA MOKU OKOHOLA.—Ua make ma , Nu Bedefoda o Beniamina Taka (Benjamin Tucker.) kekahi o na moku Okohola nui i hiki mai ma keia Pae aina, he 80 na makahiki o kona ola ana. Ua hoomaka kona ohana e noho ma Amerika, i ka M. H. 1655. Ua make kona makuakane i ka 88 o kona mau makahiki, a o kona kupunakane i ke 90 o na makahiki o kona ola ana, a o kona kupunakane kuakahi, i ke 93 o kona mau makahiki kona make ana ma kahi no i noho ai o na kupuna, a i make ai hoi, malaila no kona wahi i make ai.

 

HE MOOLELO

NO KE

KAUA KIPI

MA

AMERIKA.

HELU 10.

                O KA HANA NUI ILOKO O KA malama o Okatoba, ka holo ana o ka aumoku manuwa aupuni, he 81 i piha i na koa, a me na mea kaua, e lawe ana i ke kaua ma Karolina Hema, a me Georegia. He 20,000 na koa i ee aku maluna o na moku, mamuli o Generala Seremana, a o Komokoa Duponta ka luna manuwa. I ka la 19 o Okatoba ka holo nui ana mai ke Kaikuono o ke Sapika aku, a ku lakou i ka he-ma. Mawaho o ka lae o Alaterasa, loaa ia lakou ka ino, a ua holo kawalawala na moku. Hoolei kekahi mau moku i na ukana kaumaha iloko o ke kui, i mea hoolana, a pela lakou i pakele ai. A hoi hou mai kekahi mau moku i ka pilikia iloko o ke awa, e kali ana i ka pau o ka ino. Aka, ua hoomau aku ka ona moku i ka holo ana, a hala ka wa makani, akoakoa hou ae la lakou mawaho o Kaletona, a holo aku la i Poto Roiale, kekahi awa moku o Karolina, e kokohe ana i Georegia.

                I ka la 20 o Okatoba, he hoouka kaua ma kapa o ka Potomaka e kokoke ana me Hapasa Feri. Hoouna aku o Generala Stone i kekahi mau tausani koa iloko o Vireginia e makaikai i na enemi, a e kipaku aku i kekahi poe i ikeia aku e pee ana mahope o na puu, ma kapa hema o ka muliwai.

                E noho ana na koa aupuni ma kapa aku o Potomaka, maloko o Maniani. Ee lakou maluna o na waapa me na koa a pae ma kela kapa. A holo aku lakou, loaa iu lakou na koa kipi he nui loa. Ku iho lakou e kipu aku a kipuia mai, a hala kekahi mau hora. A ike aku lakou e hoopuniia ana lakou e na enemi, a kokoke lakou e pio, hoi hope iho lakou a ka muliwai i ka manao e hoi hou ma keia kapa. Aka, no ka waa ole e hoi mai ai, lele kekahi poe iloko o ka wai e au mai, a pee iho kekahi poe i ka nahele o kapa. He nui na mea i make iloko o ka hoouka, a i ka poho o na kipi i ka au ana mai ma ka wai. A o ka poe i pee, ua hoopioia ka nui o lakou e na kipi. Pela ka pau ana o kela kaua, me ka hee o na koa aupuni imua o ka lehulehu o na kipi. Aka, o ke kumu o ka make nui ana o na koa aupuni, i ka loaa ole o na waapa i hoi ola mai ai na koa i ko lakou pakele ana i ka punihei o na enemi. Ma kela hoouka ana ua make kekahi koa kaulana o Kanela Bekera, i aloha nuiia e na kanaka o ke aupuni.

                He mau hoouka liilii e ae ma kela wahi a keia wahi iloko o Okatoba, iwaena o na aoao kaua, a ua hoopuehuia na kipi, me ka hoopioia o kekahi poe o lakou. Ma Vireginia komohana, maloko o Kenetuke, a me Misouri hoi kekahi.

                Iloko o Sepetemaba, ua komo na kaua kipi iloko o Kenetuke, a o Misouri e hoopio i kela mau aina nui malalo o lakou. Ua kokuaia na koa malihini e na kamaaina kipi he nui loa, a ua pau na kamaaina kipi ole i ka hooia me ke kipaku ia aku, ua puhiia ko lakou mau hale noho, a ua pepehiia kekahi poe o lakou. Ma ka aoao Komohana o Misouri, he 30,000 na koa kipi malalo o Generala Parisa, komo mai a hoopio ia Seperinefila a me Lekikona, a ohi ae la i na waiwai o na kamaaina, a o ke aupuni he mau miliona, a i ka hele ana aku o na koa aupuni malalo o Farimota e hoouka me lakou, hoi hou ae la lakou ma ka hema e lawe pu ana i ko lakou waiwai pio. Hoi hou aku lakou iloko o Arekanasa me ke alualuia e na koa aupuni, Mahope e lohe hou auanei kakou i ka hoouka ana o kela mau kaua ma Arekanasa.

                I kakahiaka nui o ka la 9 o Okatoba, e hoomoana ana na koa aupuni ma ka mokupuni o Sana Rosa, mawaho mai o Penesekola, he 200 o lakou. Pae mai la na koa kipi he 1,800, maluna o ka moku. a lele malu maluna o na koa aupuni. Ala ae la lakou, haalele i na hale lole, a houluulu ma ke kua aku, e kue i na enemi. Lele mai na kipi i na hale lole a puhi iho la i ke ahi. Alaila ke kipu aua, a kaua. Holo mai na koa aupuni mai ka Papu o Pikena mai e kokua i na hoa o lakou.

                A hiki mai na kokua, hoomaka na kipi i ke emi, a hoi ae la lakou me ke alualuia e na koa aupuni, a kipu aku ia lakou a nalo aku lakou maluna o na waapa. Ua make na kipi 350 ia wa. Aka, o na koa aupuni, he 10 i make he 16 i eha. Aole i ko ka manao o na kipi e hoopio ia lakou.

                I ka la 31 o Okatoba, palapala aku la o Generala Sekota, ka Alihikaua, i ka Peresidena o Amerika Hui, penei: " I keia mau makahiki ekolu iho nei, ua nawaliwali au, no kekahi poino, aole e hiki ke ee hou maluna o kuu lio. A ke kau mai nei hoi no nawaliwali hou iho e pili ana i kuu elemakule, he pehu me ka poniuniu, a he pono ia'u ke imi i Kahi e hoomaha ai i na luhi o ke kaua ana, i loihi iki aku ai ke ola ana o ka mea e kokoke ana i ka wa e hele aku ai. Ua ehaeha nui kuu naau no ka haalele i kuu oihana koa i ka manawa o keia kipi hewa ana ma na moku hema. Aka, ke koi mai nei kuu mau nawaliwali ia'u, e noi aku e kauia kuu inoa ma ka papa o na lunakoa i hookuuia aku mai na huna aku."

                Ia la ae, haele aku la ka Peresidena me kona mau Kuhina a pau i ka hale o Generala Sekota, a heluhelu mai kela imua ona i ka manao i hoohololikeia e ka ahakukakuka, penei : " No ke noi ana mai o Generala Sekota i ka Peresidena, ua kauia kona inoa ma ka papa o na lunakoa i hookuuia'ku mai ka hana ae. A ua hoomauia hoi kona uku makahiki me ka hooemi ole ia, e like me ia mamua." Olelo hoomaikai aku la ka Peresidena ia ia i ka nui o na makahiki ana i noho luna, kaua ai, me ka hooko ikaika i ka pono o kana oihana. Alaila, aloha lakou a pau ia ia me ka waimaka. I ka la 5 o Nove-maba, hele mai o Generala Sekota i Nu Ioka, a malaila oe ae la ia i ka moku a holo aku i Europa, e imi ona i kahi mea e maha ai ka luhi o kona kino elemakule.

                Koho iho la ka ahakukakuka aupuni ia Generala G. B. Makalelana, ka hope lunakoa o Sekota, i Alihikaua, maluna o na koa a pau, i pani no kela hakahaka. He kanaka hou o Makalelana, he koa ikaika loa hoi ia ma ka hooponopono. E noho ana no ia maloko o ka hale lunakoa ma Wasinetona, e kamailio pu ana me na luna mamuli ona, e hooili ana i kona mau manao a me na kauoha ia lakou ma na Waea Telegarapa, i na haneri mile a mau tausani paha kekahi, a loaa koke mai ka lakou mau pane ana ia ia. Pela no kona hana ana i kela la i keia la, i ike ai oia i na mea a pau i hanaia e na puali kaua mai ka loa a ka laula o ke aupuni.

                O ka aumoku manuwa i hoio aku me na koa he 20,000, ua akoakoa houia i ka la 4 o Novemaba, imua o ke awa o Poto Roiale i Karolina Hema. No ka ino ma ka moana, ua hoi hou aku kekahi mau moku uuku, ua ili hoi kekahi i uka, a paa loa na ee moku me na luina i ke pio i na kipi. Ua palemo hoi na moku iki elua, a make pu ka poe i holo maluna. A hiki lakou mawaho o ke awa, kuu iho la i na heleuma, a hoomakaukau iho la e komo iloko. I ka la 5, holo e mamua kekahi mau moku nana e ana i ka hohonu o ke awa e komo ai. Ike aku lakou, he waapa kaua i hanaia ma na aoao a elua o ke awa komo, a ua piha i na kea, a me na pukuniahi nui.

                A i ka hora 9 o ka la 7 o Novemaba, komo mua aku la na manuwa he 16 i alakaiia e ko ke Kamakoa moku, a hiki iwaena o na lae kahi o na pakaua, hoomaka lakou i ke kipu e hoolei ana i na poka nui a me na boma iloko o kekahi Papu, a holo aku la, a hoi mai ma keia aoao o ke awa e kipu ana i kela pakaua ma kekahi la. Pela ko lakou holo lalani ana ma ka poepoe o kahi moku mahope o kekahi a puni ke awa, alaila, hoi hou aku lakou e kipu i ka pakaua mua. Pela ko lakou kaua ana aku i na pakaua, a hala na hora ekolu. Ia wa a pau, kipu ikaika mai na kipi ma na Papu mauka, a ku pinepine na moku i na poka, o lakou. A hala ia mau hora, ua hoohioloia na pu a me na pale o ka papu mauka, a ua nui ka make o na kanaka. Ko lakou naholo aku la noia i kahi e pee iho ai iloko o ka ululaau mauka. Ua haaleleia ko la-kou mau mea kaua, me na waiwai e ae a pau, a me na kupapau, me na mea o lakou i eha, i mau pio no ke aupuni. He 40 na pukuniahi nui, me na pu liilii, a me ka pauda he nui loa. Lele aku la na koa mai na moku i uka, a komo iloko o na pakaua, a holo aku kekahi poe e imi i na kipi i naholo aku. Aohe nui o na mea o lakou i loaa, ua holo loa aku la. Aka, he nui loa ka waiwai i loaa mai. A holo aku kekahi mau moku iloko o ke kaikuono a hiki i Biufota. Ua pau na kanaka o kela kulanakauhale i ka holo aku iloko lilo o ka aina.

 

Ninau Helu.

                Eono aina o kekahi kanaka, elima aina huinakolu aoao lualike, hookahi aina huinalima. Eia ka ninau. Pehea la e kanu ai i na laau he 10 ma na kihi a pau o ua mau aina la, me ke koe ole o kekuhi kihi.

( E hoike mai i ke kii )

                Me ka lana no o ka manao e loaa i ka poe kanu laau o na pa haole.

D. W. POLIWELA.

Lawelawela, Makahiki, Apr. 28, 1862.

 

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI AU, E KAUAUA, e hooiaio i ka Palapala Kauoha o Kahopu, no Hilo. Hawaii, i make aku nei: Nolaila, ke hoike ia aku nei i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 3 o Mei, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia, no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma kuu Keena, ma Hilo, kahi e hana ai. S. L. AUSTIN. Lunakanawai Kaapuni. Hilo, Hawaii. Aperila 2, 1862.  20-tf

 

AKE, (A. S, CLEGHORN.)

OLELO HOOLAHA.

                O K A POE A PAU E MAKEMAKE ANA i na lole maikai a me na kamaa paa. E aho ia lakou ke hele ma ka Hale Kuai o Ake. (A. S. Cleghorn.) malaila e loaa'i na mea a pau e pili ana i ko ke kanaka make-make. Ua lako mau ia Hale Kuai i na WAIWAI KALEPA, i kela ano keia ano. Na KALAKOA PELEKANE, a me na waiwai maikai eae he nui wale.

                Aia na Hale Kuai ma ke Alanui Nuuanu mauka iho o "HALEOLA." a ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu me ke Alanui Ka-epa, makai iho o ka Loiala Hotele.  19 3m

 

Haule, $20 00 Makana!

                UA HAULE NO HE KOMOLIMA DAIMANA nunui, kupono no ke kane, hookahi pohaku e kau ana, a ua kuniia ka pohaku i kekahi mea uliuli (pulu;) a ua haule hoi he mea gula hoailona o ka poe Hui Masona, me na hua-olelo

"Honolulu, R. A. C."

i kahaia ma kekahi aoao. O ka mea nana e lawe mai, a haimai paha i kekahi mea e pili ana i ua mau mea haule nei, i kamea nona ka inoa malalo nei, e ukuia oia i ka makana i oleloiamaluna ae nei. E loaa no wau ma ka Hale Hookolokolo, Oahu.

THOMAS BROWN.

Luna Kakau Kope o ke Aupuni,

Honolulu, Maraki 31,1862.  l9-tf

 

J. P. HUGHES.

MEA HANA NOHO LIO!

                AIA MA KA HALE KUAI O KA mea nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane

ano a pau, na Noho Paniolo nu hou. NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau. NA KAULAWAHA. a me na mea e pono ai ka lio. NA ILI KAUO o na ano a pau. NA EKE ILI. NA HUIPA. NA HAO KEEHI. NA PALAKI LIO NA KAHI LIO. A me na mea e ae a paa loa e pili ana i na lio a me na kaaholo, a e kuai aua no ia mau mea. No ke kumukuai makepono loa! Aia no ke waiho mau nei malaila na pela mauu.

                O na pela pu u, na pela hulu, a me pela uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.

                Ua hanaia, no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.

                Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.

                E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no waa ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hotele a me ke Alanui Papu.

J. P. HUGHES.

Honolulu, Aperila 1, 1862.  l9-1y

 

Halawai Lahainaluna.

                O KA MALAMA O MH. M. H. 1862 NEI. E AKOAKOA mai na Lahainaluna a pau loa, mai Hawaii a Niihau, e makemake ana i ka halawai Lahainaluna, ma Lahainaluna. Mokupuni o Maui. Iloko hoi ia o na la, e hoike ana ke Kuu Nui o Lahainaluna, ma ka la 7 o Mei, 1862, oia ka Poakolu. Pela ke kauoha a na Lahainaluna ia'u , i akoakoa i ka malama aku nei o Mei, M. H. 1861.

ASA HOPU, (Kakauolelo. )

Hana, Maui. Maraki 24. 1862.  19-5t

 

PAPA MANUAHI.

                EIA KA MEA HOU LOA NO NA KANAka maoli o Hawaii nei, na loaa mai ia'u na papa Oregonao kela ano keia ano, me ke kamu kuai make pono loa. E po-no e hele mai oukou e hoakaka i ka oiaio no keia mea. Eia ke ano o na laau a me na papa. Papa paina no Amerika a me na Pine pa, Pili. Laau nui.Laau Liilii,Papa hele,Papa kahiia,Papa kalakala. Eia kekahi :Wai hoomaloo a me na mea e ae, kupono no na hale, Pena keokeo Pelekane maikai loa, Pena omaomao lenalena, Aila pena.Aia ma kai, ma Aina Hou, Mauka iho o ka Hale Dute Hou.Honolulu, Maraki 1, 1862.

GEO. G. HOWE.

Honolulu, Maraki 1 1862.  19-3m

 

Ana Aina.

                AUHEA OUKOU E NA MEA A PAU E MAKEmake ana e "ANA" i ko oukou mau kuleana alua, e mahele ia ko oukou aina hui, e hoomaopopo ia ko oukou mau palena aina i pau ka hoopaapaa. Eia no au ua makaukaue hana i ka oukou hana, ina ma ka Apana o Hilo a me Punapaha, me ka uku haahaa. Ina ua pilikia au, o ko'u kaikainano ka mea e kokua mai ia'u. E loaa no wau ia oukou ma ko'u hale, ma Hilo, Hawaii. D.H. HITCHCOCK.

Hilo, Hawaii, Maraki 29, 1862.  13-3m

 

OLELO HOOLAHA.

IA KAMAKA O LAHAINA.

E ka Nupepa Kuokoa e: Aloha oe:

                Ua ike iho au i na manao o Kamaka, ma ka Helu 30, o ka Hoku Pakipika, me ka olelo iho. owau kekahi o na poo o ke ao koa paikau ma Lahaina. A i kuu ike ana iho, ano hoohaumia mai ana ia'u. iloko o ka oiaio ole, a me ka wahahee o kana mau olelo, I nahea nei la ko ua Kamaka ike ana ia'u, a lohe ana la hoi, owau kekahi o na poo oia hana, a poe alakai i na opio iloko o ka pouli, a me ka eleele o ka make? Nolaila, ke hai aku nei au ia oukou a pau, e o'u makamaka e makaikai ana i kou mau aoao, a me lakou la aku hoi. Aole au i komo iki ma ia hana, a ao ma ka hale paikau, he hawawa loa no au, aole loa no i ike iki. Aka, ua hele nae au malaila me ka'u wahine e makaikai ai, no ka mea, he wahi hana hou ia ma ka lai o Lele, O kuu hele ana anei e nana, kuu mea iho la ia e lilo ai i poo no la hana ? Nolaila, mai pane hou kou waha e Kamaka i ka apaapa, a me ka wahahee o ka make mau.

                O ke ao paikau i na keiki ma ka naauao, oia ka'u hana i ike, a he hikiwawe loa au malaila, a ua ao aku au i na keiki opiopio, a me na kaikamahine opio ma ia paikau, i na makahiki ehiku. A ma keia a Kamaka e olelo nei, he wahahee loa no, aka, ia laua la ae, he oiaio, he mau poo paikau, aka, ia'u la he keu ka nele. I kuu manao, i na i kii o Kamaka i ka ohe hoonui ike, i na paha ua oiaio, a i ole ia, i na pepeiao loloa o ka Miula, i na la paha ua lohe pono.

D. KAHAULELIO.

Wailehua, Lahaina, Apr. 26, 1862.

 

J. H. COLE.

LUNA KUDALA.

Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.

Ma ke Alanui Alii Wahine.  7-6m

 

H. W. SEVARANA.

Luua Kudala a mea Kalepa,

Hale Mahoe.

Alanui Aliiwahine.

5-6m

 

HALE, KUAI MEA HAO.

                UA HIKI MAI MA BOSETONA MAI, NA na mea hao hou loa. A oia ma ko'u hale kuai, ma ke keena mauka o ka Hale Uinihepa ma ke Alanui Papu. Na waiwai hou he nui wale, o kela ano keia ano. Na laka puka hale. Pahiolo a na kamana. Koikahi o na ano a pau.

                Kui hana hale, hana pa a me ke kui hana waapa. Kui keleawe a me ke kui kepau no ka waa. Kuaina kupono no ka hana upena. Koi nui a me na koi liilii.

No ka poe oo a me ka poe opiopio. Mau oo pe maikai no ka mahi loi. Mau lio maikai kekahi. Palau maikai. Pahi oki laiki. Me na no he nui wale.

A me na mea e ae he nui wale. He EMI loa ke kumu kuai no na mea i haiia maluna. E hele nui mui i pau ko oukou kuhihewa.

19-3m  W. N. LADD.

 

BIPI

Momona Makepono.

                MA KA HALE KUAI BIPI KULA na kauhale o H. Conawela, malaila kahi e maa ai ka Bipi momona, Puaa na mea e ae he nui wale oia ano no ka ku emi loa. E hele mai na kanaka a pau, i ike maka i ka

MAKEPONO,

A i pau hoi ke kuhewa. Aia ma ke Alanui Alii, ma ka aoao ma Waikiki o ka Hale Kupa Pahu, ma Polelewa.

H. CONAWELA.

Honolulu, Mar. 13, 1682.  16-3m

 

OLELO HOOLAHA.

Mea Makemakeia!

                KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA KA INOA MAlalo iho, e kuai aku i ke Kukane (Citron,) a me ke

KUKANE MAKA,

a e ukuia no ke kumukuai makepono, i ka poe a pau e lawe mai ana ia mea e kuai me ia. Nolaila, ke kauoha'ku nei au ka poe i lako i na hua.

KUKANE MAIKAI!

E hele mai ma ko'u Hale Kuai, ma ke kihi o ke Alanui Alii a me Alanui Maunakea, e pili ana ma ka aoao ma Ewa o ka pa O Keoni Miki.

WILLIAM HORNE.

Honolulu, Maraki 5. 1862.  15-3m

 

E Makaala! E Makaala!!

                MA KAHI O C. Brewer & Co., E LOAAI I NA kanaka Hawaii ka Waapa okohola maikai,Pena hale o na ano a pau, Aila pena,Wai hoomaloo pena.A me na mea e ae e pili ana i ka hoomaikai hale.

C. BREWER & CO. (Burua ma.)

Hale Makeke, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Feb. 13, 1862

12-3m

 

KA LAKO HALE

A ME NA

Pahu Kupapau!

                AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waihola ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu.

NA PAPA KAUKAU!

NA LAKO HALE!

NA PAHU KUPAPAU!

PAHU KOA.....$12.

                Ua loaa mai hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono.

                A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. No-laila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a ma lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuu aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.  

HANALE ALENA.

12-6m  Alanui Papu.

 

Kau Leo!

                KE KAUOHA AKU NEI AU I KA POE A PAU, E HOPU ana i na holoholona hele hewa, ma ka mokupuni o Maui, i kuniia penei q. e hele mai e hai mua ia'u, mamua o ka lawe ana i mau holoholona'la i na Pa Aupuni ; no ka mea, o ko'u hao kuni ia.  JAMES LOUZADA. (KIMO LUSEDA.)

Waikapu, Feb. 11, 1862.  12-6m.

 

OLELO HOOLAHA.

                O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o

Ukumehame,

mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole.  P. NAHAOLELUA.

Hope Luna Aina o ka Moi.

Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862.  19-tf

 

HOKI ! HOKI ! ! HOKI !!!

                 I NA HE MEA Hoki NUNUI, KUPONO I KA hoounauna, a manao e kuai, owau ka mea make-

 make.

KIMO PELEKANE

Honolulu, Feberuari 1, 1862.  11-3m

 

WILIAMA DUFENA.

MEA

HALE KUAI BIPI.

                KE HOOLAHA'KU NEI AU I NA KANAKA a pau, eia ma ko'u Hale Kuai Bipi, ma ke Alnui Alii, ma ka aoao hikina hema o ka Hale Kuai o Daimana ma, kahi i waiho mau ai o ka Bipi Momona Maikai, me ka Puaa, a me na mea e ae a pau he nui wale. A e kuai aku no au i na kanaka maoli me ke KUMUKUAI EMI LOA. E hele mai e ike no oukou iho.  (8-6m)  W. DUFENA, (W. Duffin.)

 

Olelo Hoolaha

I ka Lahui Hawaii.

PAPA, LAAU HALE, Pili Hale!

A me na lako e ae a pau, no ke

kukulu ana i na hale.

UA MAKAUKAU AU E KUAI AKU IA OUKOU i na Lako Kukulu Hale, me na Pa, a me na mea e ae a oukou i manao ai.

NA :

PAPA O KELA ANO, KEIA ANO. LAAU HALE, o kela ano, keia ano. PILI HALE, PINE, AAHO, KEPA, PANI PUKA, PUKA ANIANI, OLEPELEPE, KUI, PENA, AILA PENA, WAI HOOMALOO PENA.

                Ia mea aku, ia mea aku, no ke kumu kuai makepono, e emi ana malalo iho o ka kekahi poe. E hiki mai ana na moku papa o'u i kela manawa keia manawa, nolaila, e lako mau ana au. E hele mai ka poe kuai mai Hawaii a Niihau, e halawai me a'u, ke keiki kamaaina, mamua o ka hele ana aku ia hai, i maopopo ia lakou ka oluolu, a e loaa no au ma ko'u wahi, mauka iho o ka Hale Hookolokolo.

KAMUELA, (kaikaina o Kimo Pelekane.)

Honolulu, Ian. 17, 1862  8-3m.

 

PAPA MAKEPONO!

                AIA KA HALE KUAI O LUI (C. LEWERS,) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai. NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 Iniha, LAAU KAOLA, oa a me na pou, a me na opaka e ae. LAAU PA a me na PINE PA, LAAU AHO HALE PILI. PAPA ULAULA, PAPA PAINA, KAPA KEPA, PILI ULAULA; a ME KEOKEO. PENA KEOKEO, OMAOMAO, ELEELE, ULAULA. POHO, GALU, HULU PENA. KUI o na ano a pau, LAKA. AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO. PEPA HOONANI KEENA. PANI HALE, PANI ANIANI. ANIANI KAAWALE, PATE. PANI OLEPELEPE.

                Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO.

                Ua hoeomi ia na Laau Oregona i keia wa, i ELUA KENETA ME KA HAPALUA no ka kapuai.  3-6m

 

KALE ONILA.  FARANI ARABINE.

Hale Hana Waihinuhinu.

ALABINE ME KALE.

                O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana i mau mea hoonani Hale maikai, e pono ko hele ma ka Hale o na mea nona na inoa maluna, malaila e l oaa'i na Papakaukau Koa. Papakaukau Paina, Moe Koa, Moe Paina. Koki, Noho maikai, A me na mea e ae he nui wale, no ka uku Emi loa. O na mea nona na inoa maluna, oia no na haole i hana'i mamua ma ka hale o C. E. Uilama. Aia ko laua Hale ma ka aoao Komohana o ka Hale noho o J. H. Brown Esq., ka Maikai Nui o Oahu, ma ke Alanui Alii.  7-6m.

 

HOONANI HALE ,

MAKEPONO.

                O KA PO E A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e nana mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele a malaila e loaa'i ia lakou na

PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI,

NOHO O NA ANO A PAU.

MOE O NA ANO A PAU.

PAHU KUPAPAU.

                E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.

C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)

Honolulu, Ianuari 6, l862.  6-6m

 

KAKELA ME KUKE.

                MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o kela ano keia ano.

NA MEA AI, NA BAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO.

NA KAMAA.

NA PAHU me na O-O,

NA PAPA me na NOHO.

NA IPU HAO.

NA NOHO LIO,

NA MEA E KAKAU,

NA PENA ME NA AILA.

NA MEA MAHIAI

                A me kela mea keia mea. Me na laau a Dr. D. Jayne.

Honolulu, Dekemaba. 1861.

 

LOLE MAKEPONO.

                AIA MA KE KIHI O KE ALANUI PAPU ME KE Alanui Kalepa, mauka ponoi iho o ka Hale Uinihepa Humu Kamaa, malaila kahi i ku ai ka Hale Kuai o

KEOKI OLELO E.

            Ua makaukau mau ia e kuai aku i na lole o na ano a pau me ka uku emi, a he loaa mau mai na lole hou o na ano a pau ma kona hale, i kela manawa, keia manawa.

Honolulu, Feb. 14, 1862.  12-3m