Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 23, 3 May 1862 — Na Palapala. O ka pau no keia. [ARTICLE]

Na Palapala.

O ka pau no keia.

Ke hoopau nei au i ka'u 01010 ana me koia Luina o Keoneula. O na Ka{x?na kuu hoa olelo i keia wa. a ke mahalo nui aku w*auia oe. e 4 Ke KiloAana Pookela o ka Li. hui Hawaii," no kou ahonui i ka lawe ara ; ka'u niau wahi hua olelo, a na hoa e hooimlahala mai nei. Aka, i kuu manao, he hoohalahala waiiahee, no ka mea, he kuleana hoi ko'u ia 00. aia iloko o ka iwihilo. Ou*au kekahi i haawi pono i ka'u mau dala elin ( 52,00.) o koia makahiki, ma ka lima o ka Luna o keia apana. O na kumu iho la 110 ia o kuu laue ana ia oe. O kuu ike i na niea i paiia maloko o kou kino, a me ko lawe aku i ka'u mau olelo ma kela wahi keia wahi. l*a hana no nae oe pela. 0 kuu manao mua no ia, aole no o'u ma[kemake e hoapaajxia pinepine me kela Ehu ! iki a Wakea. Nolaila, aole wau i pano aku ; i ka lua o kana piine ana mai. Pano h<m ! mai kela, o ke kolu ia, ekemu hou aku noi | wau. Ua olelo inua aku no hoi au īa ia, i mai henehene hou mai, o ku i ka nuku oueu. Ku aku la nae paha, ke nui mai la h<«i ka niho o ua wahi ehu )a. A ua ike no wau ma kana olelo, he kanai ka naaupo ia. a me ke ano maliaoi, hilahila | ole. Malia no jx\ha i ki kolio ai ka oh !<. ; i eia io ae Ia no ka he Luina huki kaula nn Pakaka. Aole no la pela ka olelo a ka po<- ; Keonimana. j A ina i kupaka hou mai kela, aole wau <> i pane hou aku. E malama ana wau i kola ; o!elo. " Pau olelo me ka Luina." | Eia hoi, ke koi mai nei kela Kapena, o Kamakela e olelo pu maua. He Kapena pai ha ia, he Luina no paha ? | Ua mahalo no wau i kekahi mau olelo au. a ma kekahi, aole mahalo. Mai mahalo loa paha wau ia oe, ina no hoi oe i hele mua o IXI pa ia Kaleilehua, aole no la hoi e paa hewa na kowa o ka kakou Nupepa. Aolo. pane mai nei no hoi oe, paa no ia kowa. Ua liko loa no ia olelo au, me kuu pane hou aku no. Ina aole oe i pane mai nei, a e laa la hoi k- - ia pane ole mai o L. P. Kaloilehua, o kuu oki iho la no hoi ia, kuu ka luhi. Heaha la hoi kana, ua hala ia ale maliope, i mua aku ke alo. Ke i hou mai nei nae hoi oe, " Aole no hoi au e hooki aku i ko olua pane ana, i na e like me ka G. M. Koha, a me ka J. W. Lipoa ; o ka laua na mea kupono, e hoonaauao mai ana i na mea o ka Baibala, i moa < ike ai ka lehulehu, i lilo ai hoi i mea e p". maikai ai, he ike hohonu." He manao oiaio no ia, ina e lilo ana i i mea a laua e hana uko ole mai nei, i moa • loaa mai ai ia kakou na ninau ano liko ina keia hope aku.alaila, waiwai io no. E nana kakou i ka ninau, " Ma kalii h.-.i o ka Halelana kahi i pa mua ai ka haman- • Noa ? " He kahaha no ko'u no keia m< •.. me ko'u ninau ana no ; mahea la kahi i !«;•: mai ai keia ike ia ia ? Aole ia i ola pu r.. f ' Noa, ka mea nana i kapili ka Halelana. I . ike paha ia ma na huke moolelo ? Aka. a • le ike o ua G. AI. Koha nei i ka olelo hani pela ko'u ike. He oleloa aku hoi i ka oi< Helene, a me ka olelo Hebera. Aka, olelo mai kela, " Eia nia ko'u ha'ke kahua o na Buka Hebera. T ' Ke h-h' ! . aku la i o loa, i kahi o palau ma. Aia au> : īloko o na ki a na Keko e huna nei. u . ana ? Ua kaulana ia wahi mele, " Auii \ waleanaoe? E kahi Keko apiki ?" Ah-' ; he apiki ka ea? E aha la hoi. | Ua mahalo no au i ka hai ana mai a K '- ; ha, i na ninau Baibala, a J. \V. Lipoa. A pela no kona wehewehe ana i na mea o ka Baibala, ma kek-.ihi Helu o ke Kilohana V- : okela o ka Lahui Hawaii. ! Ina no hoi pela kana wehewehe a-n < mai i keia.mau ninau ana. e nelo ku ; ; olioli, a'me kuu niahalo, ke ku ia mau mea : ka oia, o 5 a e mahalo pu ana me oukou, 1 ka nana ana ku, me he mea la o Goria j keia e haanui mai nei. Aka. e aneane ku- i piliku io ana no paha o J. \V. Lipoa, pela i ! ka nana'ku. N 0 ka mea, o ka puukani ka- ] • na hana ike i ka oi aku. j | Aka, oka waiwai nui iloko o keia mau ; mnau, aole maopopo lea ia. I na he mea hi- ! | ki ke loaa kahi i pa mua ai ka hamare a I | Noa ma ke poo o ke kui, a ma kahi e ae Pa|ha; alaila, e loaa no kahi i pa mua ai ka ; hamaie a ke Kamana nana i kapili ia K«hi- ] kina Nui, a me na moku e ae. No ka m a. | he hou wale iho no lakou, he kahiko ka HaI lelana o Noa. ! Ina paha penei kau e S. W. K. » E pau ka olua pane ana, a pela me na mea e ae. ole he waiw ai iloko o ka lakou hootwapaaana." Ina o oe kekahi lala o ka Ahahui 2supep Kiwkoa, a malaila ke kumu o kou manae ana e hooki mai ia'u; akila, he mea oie ia i No ka mea, o makou kekahi mea e pono ai. 1 E nana hou kaua i ka lua o ka nina«. I " E kuhikuhi mai oe i ke kanaka nami i 1 ka opea o ka puaa imua o lehora ?" ■ Heaha la ka waiwai iloko o keia ninau? I Aole waiwai, he kuhikuhi wale ae la no. 1 Ina i haiia mai ka inoa ; alaila, hele e nana i kahi i noho ai o kela kanaka, a loaa kahi i M

ai.alaila imi i ua kanaka la, a loaa ua Knnaka !n. kuhikuhi aku ; alaila, ko iho pa- : i makemake oka inea nana ka ninau. I .a pola ke ano o ka ninau ; alaila, e aho r.-« ke kuhikuhi iho i kekahi kanaka e noho ma keia Aupuni. He ike no la hoi ka:.nkn Hawaiī i ka poa ana o ka opea o ka A :na aok* pola ke ano o ka ninau ; alaila, -n ke ano o ka ninau. Ua hema- ! •:: ri io no ; ua ae mai o G. M. Koha, ake i i.'iai nei. " Owaiika mea nana i poa kaopea o !va puaa imua o fehova ?Ina pela ke ano oLi ninau, aole no he waiwai. Ina he waiw:si; alaila, he waiwai no hoi keia ninau. : Owai ki inea nann i poa ka opea oka uku lio. Like pu loa ke ano. Aka, no ka haina o ka ninau a G. M. Koha. k'- pane aku nei wau, o G. M. Koha no . ki mea nana i poa ka opea o ka puaa irnua 0 l"hova. ; Ina hoole rnai oG. M. Koha aole i ike, ; alaila makehewa kana olelo ana ia J. W.; : Lij.on. " Ina he manao kou e hai aku au i ka Hailoaa ; e noi mai ia'u, i ao aku ai ■ au ia oe." A ina i ae mai o Koha, a me kekahi kanaka e ae. i ka ike i ka poa ana o ka opea o ka puaa, a hoole nae, aole imua o lehova ; alaila. he mea ia e hoole ana, aole ke Akua ;■ iiia na wahi a pau. A i hoole mai kela, aole i oleloia iloko o' ka Haihala, alaila, aole ha he kri iwaho. \ka, he ki no nae ia e herno ai ia nuiau. No ka mea, he okoa no ka Pahu, a he okoa , iki hoi ke ki. ; P«'la no ka ninau 3, He ano hemahemn ; ii". No ka mea, oka mea i kauohaia, oka j 1 laiau aku no a hoike aku, aole paha ka hoik<* aku ika inoa. Ina he lanu Kedera ma , knhi o Mi. Pareka,e lalau paha kela, a hoike aku, aole paha e ike mai o Koha ; no ka ; naa ina pali. A inalia paha, aole no i like ka nani o ko Hawaii nei mau Kedera, me na : K«'dera o Lehanona, ka mea i oleloia, ua oi, ae ka naui i ko na laau ma ka uiala o ke' Akna. A o ka ninau 4. He ninau pono kela, Ao-; le o'u kanaluna ia ninau, no ka mea, he hiki ;ke liai aku ma ka inoa. Aole nae na leho-, va i hana, aole no hoi na Isaia, he okoa n«>. Malia o hai mai o Koha. | H A nia ke ano pahemahema, a ine ka loaa | (>!•• ana o keia mau ninau ia Lipoa, aole i| : j.\ lo ii ka waiwai. lim ninau mai o Ko\ia, aj p ui' poiolei nku o Lipoa, aole pakike aku.! A ii:'nu aku hoi o Lipoa, aole ehaanui wa-| 1' ai o Koha.alaila, e aho ia. Aole nae; p 'i. \ i inoa e waiwai io ai, ke noi nei au ia l/p-M, e ae aku i kela oleloa Koha, e ao mai I 1 i i \i ae niai o Koha, e hai pu mai me ! k :111o oke kii. o kela ninau keia ninau, \ o ka'u olelo hope keia me Kaleilehua. A H- aloha aku nei au ia ia. Aloha oe. Kanaka llawaii.

1' K \ .V p p t A'uo/.0.i c .*—Alohi oe. j \i:i uia kn ilt!u 30 o ka Iloku Paki- \ ua ho >lalw«Ki ui.ilailu kekalii Olcl<»j llo'.hiia a l<u«i wahine a Kapolnhi. U» <»!•■:<> uuua iiia ia Olelo lloolaha, ua hanI. !<• au ia in. aohe oiaiu oia nlelo, he pal.ui. AoU* paha au i haah'le ia ia, oia kai j. h;i t!< lt i inai ia'u, alilo aku ia i ke kane e. ; nia iio ino ia kane a hiki i keia mauawa.; IiL |r .f; Owau. eia no aui ke noho nei nml.ko p&o i,a hnlo a'u i ako ai no inaua, maluna o; ™;ka ama ana e |-apa nei ia'u, aole au e iii t;11. Ililahila ole ka hoolaha wale iho iio ma ke jikea, me ka olelo iho, '' Ua iioiio pouo ni iua iloko o na makahiki o ko inaua noho marc nna." iNoho pono ka uanei. Aole i loaa ia'u ka nono oluolu puana me ka'u wahine ina kona haie, noho no :«u nie ka hoomanawanui i ka hoiuooko:|i.) iiKiu kupunn. e kapa mai ana ia'u he ,\>alii knnaka waiwai ole, a hala eha mahkaluki o ko'u noho ana me kuu waliine, a me na kupuna o mnua, me ka hoomai ka hoinoia mai. Noiaim, nonoi aku au i ka nmnao o kuu ualiine e hoi muua maiuna o ka ni;ia D ke kaikuina o ka makunkane hanau, ua mai kela. Kukuiu au i ka imle a paa. lioi mai'a a noho ma ia hale, i ko maua lioiionna maiuna o ua nina In, aole no i ioiuoiu pono, iioi no kela me kona inau pipuna, a noiio hookahi wale iho no au. & hoi mai no hoi i kekahi mnnawa. Pela iio ka noho ann me ka waliine me ka oluolu pono oie, eiua o m&ua makahiki o ka nolio n»a maiuna o ua aina la 'i oleioia uiaiuna. A i ka mukahiki 1861, ua haalele mai kela ia'u, a iilo i ka hoohele a loko, wahi a kana Oielo Hoolaha. lloo[iaiia kela no La moekolohe imua 0 J. W, Keawehunahala, he §3u pakahi, maia inanawa mai a hiki i keia manawa, aia uo keia nie kana kane manuahi, ua keku ioa ia inai au. Nolaila, o na mea i oh'lo nuiia iloko o kana Olelo Hoolaha, iie wahahee wale no. Ua oielo oia, he mau aina kona, aia la 1 hea, aole ena niau aina a'u e mahi nei. K'm noe, o ka aina kahi u*u e maiii mi

no ke kaikaina o kona makuahine hanau, ua kukanaia ma ka irioa o kana kane mare o Kekipi, ua inake laua. aole nae i hooponoponoia imua o kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie. La oleloia hoi, ua lawe au i kona mau waiwai ponoi no'u, nana no i haawi kona lio ia hai. o ka lio i haawiia mai ia'u i ko maua wa i mare ai, oia wale no ka r u e malaina nei. Naua no i haawi i kekahi lio ona ia hai, ma ka la «21 o Aperila nei, ua kii au i kela lioa malaina mai, o kekaiii li<> ana i hauwi ai, aia noia ke paa la ma ka lima o ka mea ana i haawi ai. Nolaila, o na cr.ea a pau i oleloia ma ka* na Olelo Hoolaha, he oiaio ole ia. S. Kn. Paalaa, īī'aialua, Aperila 25, 1862.