Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 24, 10 May 1862 — Page 2
Ka Nupepa Kuokoa.
Hoomaha iki na Luna a alakaiia'ku e ka Makai o ka Hale, i ke Keena Ahaolelo o na'lii. Kahi a ka Moi i wehe ai i na Hale Ahaolelo Hawaii, me ka haiolelo i pai muaia iho nei.
Mahope o ka Haiolelo a ka Moi, ua akoakoa hou mai na Lunamakaainana, ma ko lakou Keena. A ua kohoia o C. C. Halasi; Kipi, a me Kaauwai, i mau Komite nana e hana i kekahi olelo pane e hoouna aku i ka Moi.
Eia malalo na olelo pane a ka Poeikohoia no ka haiolelo a ka Moi:
"E oluolu oe e ka Moi: Ke mahalo aku nei makou, na Luna i kohoia e ka lahui, ia oe e ka Moi no kau haiolelo oluolu ma ka halawai mua ana o ka Ahaolelo e noho nei, a no ka malama maikai ana i ko keia lehulehu mau pono iloko o na makahiki elua i hala aku nei.
Ua lana no ko makou manao i ka lohe ana mai i ka maluhia o ka launa ana o keia Aupuni me na Aupuni e, a ke manao nui nei makou e ko auanei na pomaikai i makemakeia mamuli o kekahi kuikahi hou kaulike me na Aupuni nui.
Ua oluolu makou i ka lohe ana no ke emi nui ana o na karaima a me na hewa, a no ke kumu nui hoi no keia emi ana, oia ka huli ana o kanaka i ka Mahiai. E noonoo pono ana makou, me ka hooikaika o ka manao i na hoololi o ke Kanawai Kivila i hoopukaia e ka Lunakanawai Kiekie, a me na hoololi hoi o ke Kumukanawai i hoopuka mua ia.
I ko makou manao he mea koikoi kau olelo no ka haawi ana i puu dala hoohoihoi i ka holo pono ana o ka mahiai, a ke hauoli aku nei makou ia oe no ko hilinai ana i ko kakou mau lako ponoi, me ka manao hoi e pomaikai auanei kakou malaila.
Ke haawi aku nei makou ia oe e ke Alii i ke aloha, no kau kauoha ana e hoomakaukau e i ka Bila Kalaiwaiwai, i mea e kokua ai i ka makou hana, a e holo ai ka hana me ka hoohakalia ole o ka manawa, aole hoi makou e poina ana i kau olelo no ka haawi me ka akahele a me ka noonoo ana i ka loaa mai o ke dala mamua o ka hoolilo ana aku o ua mau dala la, a me ka noonoo ana hoi ma na mea a pau e pili ana i ka pomaikai o ka lahuikanaka ; ko makou alakai wale no ia.
No na manao e waiho ia mai e pili ana i ka hoomakaukau pono i ka oihana kaua, e noonoo nui ana makou.
He oiaio no, ua hui makou me oe, e ka Moi, i ka minamina no kou nele ana i kekahi kanaka i hooikaika no ka pomaikai o ka la hui ia Rev. R. Limaikaika, ka Peresidena o ka papa Hoonaauao, i hala aku nei i ka make. O ka hoonaauao ana o ka lehulehu, a i keia wa hoi, o ke ao pono ana i na kaikamahine, he mea nui io ia i oi aku i na mea a pau, a oiai makou e haawi nei ia oe ke aloha no kou malama mau ana a me kou hele kino i keia hana, ke hoike nei makou imua au e imi nui no makou i mea e kokua ai i kou mau kumu manao i hoopukaia.
Aneane he make hewa paha ke hai aku ia oe, e ka Moi, ua ae wale aku makou i ke kuleana o ke Aupuni e kokua ai i ka Halemai o ka Moiwahine, a ua minamina hoi makou no ke kakaikahi i waena o ka lahui o ka poe kokua hoomanawalea i keia hale.
A oluolu oe e ka Moi, i ka waiho ia ana aku imua ou i ko makou hauoli nou, a me kou ohana, no ka mau ana o ka ikaika a me ke ola pono, a me ka pomaikai. No ka hoomau ana i keia mau mea ia oukou, ke noho nei makou me ke noi mau."
Ua kohoia o Balawina, Kanuka, a me Kapihe, i mau Komite no ke pai ana, me ke Kauohaia e ninau i ke Kumukuai o na Nupepa i paiia ma ka olelo Beritania, a me ka olelo Hawaii. ( E pai ana i na mea i hanaia e keia Hale) i mea no keia Hale.
Noi mai o Halasi, e Kauohaia ke Kakauolelo o ka Hale e lawe mai i 9 papa o na Kanawai, no ka Hale, hooholoia.
Hai mai o Wilimana, ua hanaia kekahi hihia pepehi kanaka ma Kauai, a he mea pono hoi ia ia ke hoi ilaila, nolaila, ua noi mai oia i ka Hale e ae aku ia ia e hele, ua aeia ke noi. Hoopaneeia ka halawai.
LA 3.—Mei 3.— Pule a pau, Heluheluia ka moolelo o ka Hale a aponoia. Ua heluheluia mai he mau palapala hoopii no ka pono ole o ke kohoia'na o ka Luna o Koolauloa, Oahu, a me ka Luna o Hanalei, Kauai.
Heluhelu mai o Moku he palapala hoopii e hoopauia ke Kanawai Hookamakama i hooholoia i ka makahiki 1860. Noi mai o Balawina e haawiia keia palapala hoopii i ke Komite. Ma ke noi a Kipi, ua waihoia i ke Komite no na Ahahookolokolo.
Hoike mai o Halasi i kekahi haiolelo o na Komite i kohoia no ka pane aku i ka Moi, he palapala, no ia mea, ua heluheluia, a ua aponoia.
Hoike mai o Balawina kekahi o na Komite i kohoia no ke pai ana, i ka loaa o na Nupepa ka Advertiser, a me ka Polunesia, me ka hoike pu mai i na mea i hanaia e keia Hale no na Keneta he 10, no ke Kope hookahi: — A me ka Nupepa Kuokoa hoi me ka Pakipika, he 5 Keneta ka uku, no ke kope pakahi.
Ma ke noi a Hikikoke, ua hooholo ka Hale e lawe i 27 Kope o ka Nupepa Advertiser, a me ia no hoi o ka Polunesia, a he 100 kope o ke Kuokoa, a pela no hoi ka Pakipika.
Hoike mai o Kipi, i kona manao e waiho mai imua o ka Hale, i kekahi Bila e hookaawale ana i ka uku o na Lunakanawai apana me ka uku mahele o na loaa mai.
Waiho mai o Rhodes he mau olelo hooholo e hooliloia o G. W. Mila i unuhi olelo no ka hale. Ua waihoia ia olelo hooholo ma ka papa, a ua waihoia ka noonoo ana i ke Komite wae, oia hoi o Kipi, Rhodes, a me Balawina. Hoopaneeia ka hana.
LA 4.—Mei 5.—Halawai i ka hora 10. Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
Heluhelu mai o A. S. Nuuanu, he palapala hoopii no Hanalei, e noi ana, e hoemi i ka uku o na Luna Aupuni. Mai ka Moi a hiki ilalo. He 55 inoa. Haawiia i ke Komite Waiwai.
Heluhelu mai o L. Kaapa, he palapala hoopii no Hilo, 102 inoa, e noi ana:
E hooemiia ka uku o na Luna Aupuni.
E hoohana i na lawehala ma na Alanui.
E hoopauia ke Kanawai Hookamakama.
E auhauia na Lio ma ka auhau waiwai.
E hookuuia na Lio kea mai ka auhauia'na.
E aeia ka piele maauauwa kalewa.
E hookaawaleia i puu dala no Honolii, ma Hilo.
Haawiia na pauku i na Komite.
Heluhelu mai o Kahananui, he palapala hoopii no Hana, 53 inoa, e noi ana e hooemiia ka uku o na Luna Aupuni.
Haawiia i ke Komite Waiwai.
Heluhelu mai o Kahookaumaha, he palapala hoopii no Kona Hema, 212 inoa, e noi ana :
E auhauia na Lio, Miula, Iakeke, ma ka auhau waiwai. E ae houia ke kuai kalewa. E hooemi i ka uku o na Luna Aupuni. Aole e haawiia ka oihana aupuni i ka poe ona ma kahi malu a akea hoi. E hoopauia na Luna ona o ke Aupuni e noho nei ma ka Oihana. E hoopauia ke Kanawai Hookamakama. Aole ae i ke puhi rama ana ma Hawaii nei.
Haawiia i na Komite na pauku.
Hoike mai o J. I. Dowsett, i kona palapala hookohu, a hoohikiia.
Heluhelu mai o Kapihe, he palapala hoopii no Makawao, 96 inoa, e noi ana, aole e ae i ke puhi rama. Aole e kuai rama me kanaka maoli. E hooemi i ka nui o na Luna Aupuni. E hooemi i ka uku o na Luna Aupuni.
Heluhelu mai o Moku, he palapala hoopii no Kaanapali, he 77 inoa, e noi ana, e hooemiia ka uku o na Luna Aupuni. Haawiia i ke Komite Waiwai.
Heluhelu mai o C. C. Halasi, i ka olelo hoike a ke Komite no na Aha Hookolokolo, no ka hoopau i ke Kanawai Hookamakama, e like me ke noi a ka poe o Kaanapali.
Manao ka hapa nui o ia Komite e hana i kanawai e hoopau ai i kela kanawai.
Manao ka hapa uuku, e waiho i kela palapala ma ka papa. Hikikoke, Pomaikai, a me Kahookano, ka hapanui. C. C. Halasi a me J. H. Kaakua, hapa uuku o ia Komite.
O Kipi me Balawina, kai noi mai e lawe mai i na olelo o na aoao elua, ma ke Komite o ka Hale. Hooholoia.
Hoike mai o Balawina i ka lakou mau olelo ma ke ano Komite Wae. Manao ka hapa nui o H. L. Hale, (H. L. Sheldon) ka unuhi olelo. Manao o Rhodes ka hapa uuku o G. W. Mila.
Noi mai o Dowsett, e lawe ka hale i ka olelo hoike a na aoao elua o ia Komite, a e balota no ka unuhi olelo. He 13 no Hale, he 12 no G. W. Mila.
Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he palapala na ke Kuhina Kalaiaina, e hooili mai ana i ka Palapala Hoike a ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie, no na makahiki elua i hala.
Noi mai o Balawina, e lawe ka hale i ka Palapala Hoike. Haawiia i ke Komite no ka Aha Hookolokolo, a kauohaia e paiia ua Palapala Hoike la.
Heluhelu mai ka Luna Hoomalu i ka palapala a ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao, no ka hoike alua makahiki o kana oihana.
Nonoi mai o Dowsett, e lawe ka hale, a e hoihoi hou aku e pai. Hooholoia.
Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he palapala na H. M. Wini, i noho no kona kakau moolelo pai Nupepa.
Noi mai o Rhodes, e aeia kekahi noho, a ua hooholoia. Heluhelu mai o S. Kipi, he Bila Kanawai e hoololi ana i ka uku o na Lunakanawai apana, ma ke koina a na aha a lakou.
Noi mai o Balawina, e kapaeia na Rula, a heluhelu aluaia ma ke poo.
Ma ke noi a Rhodes, a ua hooholoia, e lilo na ke Komite o na Ahahookolokolo e noonoo, a hoike hou mai.
Hoolaha mai o S. Kipi, he Bila Kanawai kana, no ka ae i ka piele maauauwa.
Hapaiia na hana i hoopaneeia. Komite ka Hale no ka noonoo ana i na paiapala hoike a elua o na Komite no na Ahahookolokolo, no ka palapala hoopii a ka poe o Kaanapali, e noi ana e hoopauia ke Kanawai Hookamakama.
Noiia e Dowsett, e kali a hiki mai ka palapala hoike alua makahiki a ke Kuhina Kalaiaina, a ua hooholoia. Hoopauia na Komite.
Noi mai o S. Kipi, e hoopanee ka hana apopo hora 10, hooholoia.
LA 5.—Mei 6.—He 25 ka nui o na Luna i hiki mai. Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
KOMITE DALA KOI ANA.—J. I. Dowsett, Luna Hoomalu; V. Knudsen, Kamalo, W. H. Kaauwai, Alapai. Kaheaia na palapala hoopii.
Heluhelu mai o J. H. Moku, he palapala. Hoopii no Kaanapali, he 69 na inoa, e noi mai ana e kuuia ka Lio, Hoki, a me ka Miula, iloko o ka auhau waiwai ma ka hapahaneli. Haawiia i ke Komite waiwai.
Heluhelu mai o A. S. Nuuanu, he palapala hoopii e hooemiia ka auhau o ka Lio mai ke dala hookahi a i hapalua. Haawiia i ke Komite waiwai.
Heluhelu mai o James I. Dowsett, he palapala hoopii 1 inoa, na Naihe, e keakea ana i ka noho ana o Papaua, ma ka noho Lunamakaainana, no ka apana o Kohala.
Ma ke noi a J. I. Dowsett, ua haawiia i na Komite no ke Koho Ana.
Heluhelu mai o Kaapa, he palapala hoopii mai Hilo mai, he 190 na inoa, e noi mai ana i Halemai no Hilo.
E hoonoaia na pono o na Aina Aupuni.
E noa ka awa.
E hoopauia ka noho ana o na Luna Aupuni e hana ana i na hana pono ole.
Haawiia na pauku i na Komite.
Hiki mai na elele mai ka Hale o na'Lii, o Hon. D. Kalakaua, me ka Mea Han. L. Haalelea, e hoike mai ana ua makaukau ka Hale Ahaolelo Alii e hana i na hana o ka Ahaolelo, a ua kohoia o H. R. H. L. Kamehameha, Peresidena; L. McCully, Kakauolelo; H. L. Sheldon, Unuhi olelo; Peter Y. Kekuaokalani, Makai o ka Hale.
Heluhelu mai o W. Wepa, he palapala hoopii mai ka Luna Leta Nui mai, e hoakaka mai ana, ua lilo i ka aihueia na dala $214,62 1/2, o na dala o ke Aupuni, mailoko ae o kona waihona, i ka malama o July i hala'ku nei. A e noi mai ana e hookuuia oia mai ka pilikia ana no ia mau dala.
Ma ke noi a Wepa, ua hooholoia e waihoia ka palapala hoopii i na Komite no na Dala Koi Ana. Ua kue nui o Kahananui, me ke koi e waihoia ma ka papa, ka palapala hoopii a ka Luna Leta Nui, aka, ma ka ninau ana i ka hale, ua hooholoia ko Wepa manao.
Heluhelu mai o Kahananui, he palapala hoopii no Hana, he 50 na inoa, e noi mai ana e halihaliia ka Eke Leta, mai Makawao a hiki i Hana. Pauku 2. E auhauia na holoholona ma ka auhau waiwai. Pauku 3. E hoomahuahuaia ka auhau waiwai i hapalua hapahaneri.
Haawiia kekahi mau pauku i na Komite, aka, o ka pauku 3, ua hoomoeia ma ka papa.
Hoolaha mai o A. S. Nuuanu, he Bila kana e heluhelu mai i ka la apopo, no ka hoihoi i na dala auhau kula i ke Kuhina waiwai ka waiho, a me ka hoolilo aku.
Ma ke noi a Balawina, ua hooholoia e aeia ka Makai o ka Hale, e uku aku i kekahi kanaka i hapalua dala no ka la, no ka hoomaemae ana i ke keena hana o na Lunamakaainana.
Heluhelu mai o Kipi, he Bila Kanawai e ae ana i ke Kuhina Kalaiaina, e haawi aku i na palapala kuai kalewa. Ma ke noi a A. M. Kahalewai, ua kapaeia na rula, a ua heluhelu aluaia ma ke poo.
Ma ke noi a Knudsen, ua haawiia keia Bila Kanawai i na Komite no ka Ahahookolokolo e noonoo ai.
Ma ke noi a J. I. Dowsett, ua hoopaneeia ka hana.
LA 6. — Mei 7. — Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
Kauoha ka Luna Hoomalu, e heluheluia na palapala hoopii.
Heluhelu mai o Kamalo, he palapala hoopii no Kona Akau, e noi ana, e hooemiia ka uku o ka auhau holoholona, a e hooemiia hoi ka uku o na Luna Aupuni, mai na Kuhina mai. Haawiia i ke Komite Waiwai.
Heluhelu mai o Pomaikai, he palapala hoopii no Honolulu, 142 inoa, e noi ana, e hooemiia ka uku o na Luna Aupuni, a e aeia ke puhi rama.
Haawiia ka pauku 1, i ke Komite Waiwai, ka pauku 2, i ke Komite Mahiai me na Hanalima.
Heluhelu mai o Barenaba, he palapala hoopii he 66 na inoa, no Puunui, Honolulu, e noi ana i Alanui. No ka mea, he kanawai no e waiho nei no ka wehe ana i alanui. Nolaila, ma ke noi a S. Kipi, ua hoomoeia ma ka papa.
Heluhelu mai o A. S. Nuuanu, he palapala hoopii e noi ana, i ekolu la hana alanui wale no me ka auhau $1.00. Ma ke noi a Kipi, ua hoomoeia ma ka papa.
Heluhelu mai o Makaioulu, he palapala hoopii no Puna, Hawaii, he 113 na inoa, e noi ana i na mea he nui wale, e hoopauia kekahi mau Luna Aupuni.
Heluhelu mai o Kahananui, he palapala hoopii no Hana, e noi ana, e hoopauia ka auhau kula, a e lilo na kula a pau ma ke kula pualu. Waihoia i na Komite.
Heluhelu mai o J. I. Dowsett, he palapala hoike a na Komite o na dala koi ana, e noi ana i ka Luna Hoomalu, e waihoia ka palapala hoopii a ka Luna Leta Nui ma ka papa.
Ma ke noi a P. F. Manini, e aponoia ka olelo hoike a na Komite, a e waihoia ka palapala hoopii ma ka papa.
Kue o S. Kipi, me ke noi e lawe mai ka hale i ka hoike a ke Komite, a e haawiia i ke Komite o ka hale.
Hoopaapaa iki a ma ia hope, ua kakau inoaia ka poe ae i na olelo a na Komite me ka waiho i ka palapala hoopii ma ka papa, a me ka poe hoole. He 13 no ka waiho ma ka papa, a he 11 no ka hoole i ka waiho ana ia palapala hoopii ma ka papa. Nolaila, ua waihoia ka palapala hoopii ma ka papa.
Heluhelu mai o Knudsen, i ka olelo hoike a na Komite no ke koho ana, no ka palapala hoopii o Hanalei, e kue ana i ka noho ana o A. S. Nuuanu, i Lunamakaainana no Hanalei. Ua waihoia ka palapala hoopii kue ia Nuuanu ma ka papa. A pela no hoi ka palapala hoopii e kue ana ia Kamalo.
Heluhelu mai o G. Rhodes, o ke Komite no na Aina Aupuni a me na Hana Hou, i na olelo hoike no ka palapala hoopii o Hilo i Halemai, ua manao ua Komite he pono ke aeia ia koi, nolaila, ua noi lakou e haawiia ka palapala hoopii no ia mea i na Komite, ua aponoia.
Heluhelu mai o Hikikoke, i ka olelo hoike a na Komite no ka Mahiai, a me na Hanalima. Waihoia ka palapala hoopii e hoonoa i ka awa, ma ka papa. Mahaloia ka hoike a na Komite e ka hale.
Heluhelu mai o Balawina, he olelo hooholo e hoonui ana i na Nupepa, i 50 pakahi o na pepa haole, a i 200 pakahi o na pepa Hawaii, ua waihoia ma ka papa ma ke noi a S. Kipi.
Ma ke noi a Halasi, ua hoopaneeia ka hana a ka la apopo hora 10.
LA 7. — Mei 8. — Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
Heluhelu mai o J. H. Moku, he palapala hoopii no Kaanapali, e noi ana, e hoohuiia kekahi mau oihana liilii, i emi ka lilo.
Heluhelu mai o A. S. Nuuanu, he palapala hoopii no Hanalei, e noi ana, e hooleia ke puhi rama ma Hawaii nei.
Heluhelu mai o Kahananui, he palapala hoopii e noi ana, e hoonuiia ka uku no ka poe ona.
Heluhelu mai o Pomaikai, he palapala hoopii no Honolulu, 304 na inoa, e noi ana:
E noa ke kii ana o na kanaka i ka laau lapaau i na Kumu Misionari. Haawiia i ke Komite Wae.
E hooemiia ke dute o na Awa ku Moku.
E noi ana, aole e okiia a moku na mea i mareia.
E noi ana, e hoopauia ke Kanawai Hookamakama.
Waihoia ma ka papa kekahi mau pauku, haawiia kekahi i na Komite.
Heluhelu mai o Makaioulu, he palapala hoopii he 96 na inoa, e noi ana, e hoopauia ke Kanawai Hookamakama. E mahele like ia ka Awa i ke Aupuni me ka poe nana i kanu.
Waihoia kekahi mau pauku ma ka papa, haawiia kekahi i na Komite.
Hai mai ka Luna Hoomalu, no ka pau ana o na palapala hoopii, a hoike mai na Komite mau o ka Hale.
Heluhelu o Knudsen, i ka palapala hoike a na Komite no ke koho ana, ma ke noi a J. Naihe, e hoole ana i ka pono o ke kohoia ana o Papaua. Ua hooholo na Komite, e hoihoiia ia palapala hoopii ia Naihe, a nana no e hoomakaukau hou ia mea.
Hoike mai o C. C. Halasi, he olelo hoike a na Komite, i kohoia e pane aku ma ka inoa o na Lunamakaainana, no na olelo Alii a ka Moi ; ma ka weheia'na o ka Ahaolelo, aponoia ka hoike a na Komite.
Eia malalo ka olelo pane a ka Moi i na Komite o ka Hale o ka Poeikohoia:
"ALOHA : — He mea hauoli nui no'u, ka loaa ana mai o na manao maikai, mai na Lunamakaainana mai o ka Lahui Kanaka, i hoopukaia mai nei, maloko o ka olelo pane i ka'u haiolelo.
Ua paa loa ko'u manao, ua lokahi ka manao o ka Lahui Kanaka, no kona mau pono i keia manawa, a me ka hoomauia ana oia mau pono ; a ua like ka paa o ko'u manao, ma ka lokahi ana, a me ka hikiwawe, a me ka holopono o ka oukou hana, aole e poino ana ia mau pomaikai, ma ka waihoia ana aku, iloko o ko oukou lima.
Mamua o ko'u hookuu ana aku ia oukou, ke hoike hou aku nei no wau, i ka nui o ko'u manao, no ke alakai ponoia ana o na Kaikamahine opiopio, a me ke kukuluia ana hoi o na Hale Ao, e ko ai keia manao.
E lawe i ko'u aloha no na manao hoomaikai, a oukou i haawi mai nei, no ka Moi Wahine, Ka Haku o Hawaii, a ia'u iho hoi."
Hoolaha mai o S. Kipi, he Olelo Hooholo no na lilo o na Hale Ahaolelo kana e heluhelu mai ana ma ka la apopo. Hoopaneeia ka hana.
LA 8.—Mei 9. — Kohoia o J. I. Dowsett, i Luna Hoomalu no ka manawa. Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
Heluhelu mai o Balawina, he palapala hoopii e ku-e ana i ka hoololi o ke Kumu kanawai. E kuuia ka auhau ana o na lio ma ka auhau waiwai. E hoehoe wale na Waapa Hoolimalima me ka uku ole i ka Palapala Laikini, a pela hoi na Lio Hoolimalima, aole e uku i ka Palapala Laikini.
Haawiia i na Komite kekahi pauku. Hoomoeia ma ka papa kekahi mau pauku.
Heluhelu mai o S. Kipi, he palapala hoopii e noi ana, e hoopauia ka auhau Lio Kea. E hoopau i ke Kanawai e ae i ka Hookamakama ; no ka mea, aole no he Kanawai e ae ana ia mea ; nolaila, ua hoopaapaa uuku no ia mea, a ua waihoia ma ka papa. E hookaawaleia i $6.00 no kekahi uapo ma Waiolama. Haawiia i na Komite.
Heluhelu mai o Kahookano, he palapala hoopii no Lahaina, e noi ana, e hooemiia ka uku o na Luna Aupuni.
Heluhelu mai o A. S. Nuuanu, he palapala hoopii no Hanalei, e noi ana, e hoopauia ka auhau kino, a me ka auhau kula, mai ka poe i hookuuia i ka Auhau Alanui.
Heluhelu mai o Pomaikai, he palapala hoopii na ka poe kuai liilii i na wai ona ma Honolulu nei, e noi ana, e hooemiia ka uku o na Palapala Ae e kuai liilii i na wai ona. Haawiia na Komite.
Heluhelu mai o Makaioulu, he palapala hoopii no Puna, e noi ana, e hooemiia i hookahi mile kahi a ke Konohiki e hookapu ai i ka i-a. Waihoia ma ka papa.
Hoike mai o Hikikoke, ma ke ano Komite Wae, no ka Bila Kanawai e ae ana i ka piele maauauwa, e waiho mai ana na ka Hale e noonoo ka pono a me ka pono ole. Hooleia e ka Hale, a ua hoihoi houia no i na Komite a makaukau.
Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he palapala na ka mea Kiekie, L. Kamehameha, Peresidena o ka Hale Ahaolelo o na'Lii, me kekahi mau Bila Kanawai i hooholoia e ia Hale, a e ninau mai ana i ka manao o na Lunamakaainana no ia Kanawai, oia hoi, e hoololi ana i na hana a ka Makai Nui o Oahu, i hoakakaia ma ke Kanawai, i ka Ilamuku Nui. E hoohui ana i ka hana a ka Luna Dute, a me ka Luna Leta, a me ka Luna Awa ma ke Awa o Lahaina, a me Hilo, i na Makai Nui o ia mau Mokupuni. No ke ku-e ole o ka Hale, ua heluheluia.
Noi mai o Dowsett, e heluhelu aluaia ma ke poo. Hooholoia.
Noi hou mai o Dowsett, e haawiia i ke Komite Wae. Ua kohoia o Dowsett, Halasi, me Kaauwai, ma ia Komite.
Heluheluia ka Bila e hoolilo ana i na hana a na Luna Dute, Luna Leta, a me ka Luna Awa o Hilo, a me Lahaina, i ka Makai Nui o ia mau Mokupuni.
Noi mai o Kipi, e heluhelu aluaia. Hooholoia.
Haawiia i na Komite Wae, oia hoi, o Knudsen, Balawina, Moku, Kapihe, a me Papaua.
Heluhelu mai o Kahookano, he olelo hooholo, e kauohaia ka Makai o ka Hale e lawe mai i kekahi Palapala Laikini, i ikeia'i ke ano o ia mea. Kipakuia.
(Aole i pau keia la.)
Hale Alii.
Ua halawai iho ka Hale Alii, ma ka Poalima, mahope iho o ka hai olelo ana o ka Moi, mea Hanohano M. Kekuanaoa, ma ka noho Luna Hoomalu.
Ua kohoia na Luna o ka Hale, penei :
Mea Kiekie, L. Kamehameha, Peresidena.
H. L. Sheldon, Unuhiolelo.
L. Makale, Kakauolelo.
Peter Y. Kekuaokalani, Makai o ka Hale.
Mea Kiekie L. KAMEHAMEHA,
“ V. K. KAAHUMANU,
Mea Hanohano R. KEELIKOLANI,
" M. KEKUANAOA,
“ R. C. WYLLIE,
“ D. L. GREGG,
" P. NAHAOLELUA,
“ PAULO KANOA,
“ C. KANAINA,
“ D. KALAKAUA,
“ L. HAALELEA,
“ C. R. BIHOPA,
“ IONA KAPENA,
“ K. KAPAAKEA,
“ C. G. HAPAKINI,
NA MEA HOU O HAWAII NEI.
PALAAMA.— E holo Kapena ana o Palaama (L. Marchant) no ka moku Katalina, e holo mau ana ia moku mawaena o onei a me Kapalakiko.
E NA LUNA KUOKOA. I na ua loaa ku i kekahi o na luna o keia pepa ka helu 23, la 3 o Mei i oi mamua o kona haawina, e hooili koke mai, no ka nui, o ke kiiia mai, nolaila e wiki mai oukou, ua nele loa makou ia Helu.
KEKAULUOHI. — No ka lilo ana o Palaama i Kapena no ka moku kiapa, Katalina nolaila, ua lilo ae nei o Hanale ke Kapena o o Kekauluohi. E holo mau ana no ma na awa ana e holo mau nei.
KE KUNA MARIA.—Ua lilo hou ae nei no o Maria kekahi o na moku kamaaina ia Tomokini, no na dala he $5,000 e holoholo pili aina hou ana no oia. O Mi. Crane, ka mea i noho malamamoku iho nei no Neki ke Kapena. Aole no paha e nele kona laki, no ka mea, he punahele no na Hawaii nei.
He palapala kai loaa mai nei ia makou na Kepoookaauwai, o Kaalaala, Kau, Hawaii, e hai mai ana i ka pau loa o na kanaka, na kane a me na wahine o ia wahi i ka ona i ka inu ki ; piha mau ka na hale o lakou i ka hula a me ka poe olioli. E aua ia oukou iho ma ka hele ana pela.
I NA MAKAMAKA. — No ka mea hoi, ke noho nei na Aha Kau Kanawai o kakou, a he mea pono hoi ia kakou ke ike i na mea a na Luna a kakou i koho ai e hana nei ma kahi a kakou i hoonoho aku ai, nolaila, e piha mau ana kekahi mau kowa o ka pepa a kakou i ka moolelo o ka hana a na Lunamakaainana. A noia mea, e na makamaka o na kai ewalu a me na makani eha, e hoomanawanui no na manao a oukou i hoouna mai nei ke pai ole aku makou.
E hoomaka hou ana o Kilauea, e holo no Kona i ka Poalua o keia pule ae. Ua hoololiia kona la e ku mai ai i Honolulu nei, ma keia hope aku e ku ana oia i kela Poaono keia Poaono o na pule a pau. Ua lilo ae nei oia he waiwai no ke Aupuni Hawaii, W. L. Green a me kekahi mau mea e ae elua.
PUAA KUPANAHA.— Ua loaa mai ia makou he palapala na W. H. Lililehua, e hoike mai ana no kekahi puaa kupanaha, i hanau ma Kaluahole, Waikikikai, i ka la Sabati i hala iho nei, a penei no kana olelo :
" Hookahi kino, a ma kona nuku he loihi, ma kona waha aole he olelo, elima niho i loloa, a ma kona poo, ua like me ko ke kanaka, a o kona mau pepeiao, aia ma ke kua o kona poo, a o kona a-i, ua like no me ko ke kanaka, a o kona mau wawae, ua loloa na manea, pela a pau na wawae eha ka like."
LOKOMAIKAI LUAOLE,— He palapala na G. W. Meemii ka i loaa mai ia makou mai Holualoa, Kona Akau, Hawaii, e hai mai ana i ka loaa ana o na dala he $33.00 no ke kokua ana i ka hale pule o ka haku ma Kiholo, Kona. Na ka mea kiekie V. K. Kaahumanu, a me ka mea hanohano M. Kekuanaoa, a me na hoahanau o Mokuaikaua pa, ma Honolulu, i haawi wale aku ia mau dala me ka Lokomaikai luaole. " O ka mea i lulu nui, e ohi nui no oia." He mea maikai ka lana ana'e o ka manao e manawalea aku no na hana a ka Haku.
MARE MAIKAI. — Ua loaa mai ia makou he palapala na John Haili, no Hilo, Hawaii, e hai mai ana i ka mareia'na o kekahi mau mea me ka maikai, a penei kana mau olelo :
"I ka la 24 o Aperila, ua mareia o Wiliama P. Zataio, Esq., me Mere Kauhane, ma ka hapalua o ka hora elima o ke ahiahi ko laua mare ana. Na Rev. T. Coan laua i mare.
A pau ka mare ana, hoomaka koke e paina, he ahaaina i hoomakaukauia e D. H. Hikikoke, ma kekahi lumi o ka hale o Koana, he 12 ka nui o na hoa ai, o na mea mare hoi elua, he mau haole kekahi, o S. L. Austin, Esq., ua kahikoia na wahine i na aahu keokeo, a me na kane hoi i na aahu kupono, ua lai no. Hanohano ka mare ana, a me ka ahaaina pu, ua lai no."
Ua pepehi waleia kekahi keiki, he 11 paha kona mau makahiki, ma ka la 23 o Aperila iho nei ka ikea ana. Ma ke kau wahi e pili ana me Waipouli a me Kapaa, Kauai. Aole i loaa ka mea nana i hana ka hewa.
— Ma ka la 30 o Aperila iho nei, oiai e hiamoe ana kekahi haole eleele o William Hodges kona inoa, me kekahi kane iloko o kona hale ; aia hoi hookomoia kona pu-a-i iloko o ke kipuka o ke kaula ili e kana wahine, a lawe loa i ka piko o ke kaula maloko aku o ka hale a puka iwaho, kahi i ku ai o ka poe e kokua ana i ka hana a ua wahine nei. Aole i lohe maopoopo ia mai ka hopena o na mea i hanaia mai ia manawa'ku.
NO KA PAUKIKI KUMU OLE. — He minamina makou i ke koi mau ia mai e kamailio a e hooponopono aku i na mea i hoopukaia e ko makou hoa ka Pakipika. No kana mau olelo e pili ana ia ka mea Mahaloia, D. D. Balawina, kekahi Lunamakaainana o Lahaina, ko makou koiia'na mai e pane aku, o lilo auanei ka lehulehu ma ka manao kuhihewa, ma ke alakai ana a ua hoa nei o makou o ka iu o ka la.
Ke i mai nei ko makou hoa i ka " hio" ka o Balawina, ke hai aku nei makou i ka lehulehu, he oiaio ole ka olelo ana iho pela. No ka mea, ua hai aku no ka Lunapai o ke Kuokoa, i ke kumukuai oia pepa, ke lawe ka Hale o ka Poeikohoia, me ka hoike aku ia D. D. Balawina, ka Luna o ke Komite o na Nupepa, ina e emi iho ka uku o ka pepa a hai ; alaila, e hooemi no a like pela. A o ke kamailio ana mai o ka Lunapai o ke Kuokoa, iloko o ka Hale o ka Poeikohoia ma ua la ala, i ninau mai ia ia i ke ku o na mea ana i ae ai i kona makemake. He malihini ka paha ka Luna Hooponopono o ka Pakipika, i ike ole ai oia i na pono a me ka mea kupono i na Komite ke hana no na mea a lakou i kohoia'i e imi ; ina pela, alaila e hai aku no makou, he hiki i ka Luna Hoomalu o ke Komite ke huli maloko a mawaho o ka Hale o ka Poeikohoia, i mea e holopono ai ka hana a lakou i hoonoho Komite ia'i. He manao e paha ko loko i paukiki ai ka manao e ohi i na mea e hoino kumu ole aku ai i ka mea hala ole? Aka, malia paha o ka Luna Hoomalu o ia Komite kekahi mea i balota ku-e i ko makou hoa, ia ia i manao ai e lilo i unuhi olelo no ka Hale Mahaloia o ka Poeikohoia, a nolaila mai hoi ka wela o ka manao i hoohanini mai ai i na hua olelo inaina, a imi hala hoi, ma ka Pakipika o ka la 8 o Mei nei.
Olai Nui Ole Wale.
E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe :
Ua ike au i ka manao o Koolaupoko, ma ka Pakipika o ka Poaha iho nei, e hai ana i kekahi Olai a me kona ano ma Waimanalo. Ua ku-e iki au me ke kahaha, no ka oiaio a me ka oiaio ole o ia mau olelo, a no ia mea ke ninau nei au, " Aole anei he kumu e ae i make ai na lio? " Malia paha ua hoopapauia i ka hooauamo i ke pai a pau na kua i ka pukapuka, a nolaila mai hoi ka make au e kapili aku nei no ka Opiuma, a me ka Pupanapana ka make. I ka nokeia no paha a wiwi ; alaila, hookuu aku, nee mai hoi ke anu a me ka ua nui o keia mau mahina iho nei, nawai ole hoi o ka make.
Aka, ke kapa mai nei oe ia mea he Olai he oiaio no paha, a oia ke kumu i poniuniu ai o kou poo, a hauwalaau i na kowa o ka Pakipika me ka leo nui, " He Olai! He Olai!! " Me ka ninau mai, " Pehea la e pau ai ia mea ?" Eia ka haina, " Mai hoounauna ino i ka holoholona leo ole, e hana lokomaikai aku ia lakou, e like me oe ia oe iho."
Ke nonoi aku nei au ia oe, e hamau i kou leo nui, aohe make hooho kumu ole, "He Olai! He Olai!! " KOOALAUPOKO.