Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 26, 24 May 1862 — Page 1

Page PDF (1.53 MB)

KA
NUPEPA KUOKOA:
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.
BUKE I. HONOLULU, MEI 24, 1862. HELU 26.

He Mele no na 'Lii.
Kekahi keia o na Mele i hakuia no ka uku makana.
LEO—" God save the King.''

E hoomaikaiia mai
Ko kakou 'lii maikai,

Ka Moi nei ; E ola ka Moi,
E paa kou noho 'lii,
Hee ae na enemi,

A malu e.
Kou hoa maikai e
Ke 'Lii Wahine nei,

E ola pu ;
E hooloihiia'e
Ko laua pomaikai,
Na Moi akamai,

Koonei Hoku.
Hoomaikai pu ia'e
Ka Haku maka mae,

Ka Moi hou ;
E lilo o ia nei
I Moi pololei,
A hanohano e,

I oli kakou.
E hoohauoli mai
Ko luna Alii maikai,

I na Moi;
E mau ke Aupuni e O ko Hawaii nei, Hookani nui ae,
E ola na 'Lii.
HAWAII.

[Unuhiia no ke Kuokoa,]
KA MANU ULIULI,
HELU 4.—Hope Loa.

                UA AO ANA AE, AOHE OLULU IKI o ka manao o ka Moi Wahine, ina ua lohe mai o ia ia'u, no ke aha la kona aloha ole ? Ina aole ia i lohe, heaha la auanei ka'u mea e hana'i i lohe mai ai? Ua pau na mea maikai ana i ka lilo aku ; nolaila, manao iho la ia i na hua i koe, wahi iho la ia i hookahi, a puka mai la he Kaa Kila, i hoonaniia i ke gula, eono Iole ka mea nana e kauo ana, a he Iole no ke Kahukaa.
            O ke ahiahi, oia ko Kulikone wa e holoholo ai : nolaila, noho keia a hiki ia manawa, lawe keia i ke kaa ona, a me na Iole, a hookuu ma ko iala wahi e hooloholo ai; a i ko iala ike ana mai, kahea mai la kelu, " E Miki Soulona, aole anei oe e lawe i elima hapaha no ko Kaa a me na Iole?" Olelo maila o Miki Soulona, " O ka moe wale no iloko o ka Hale Kupinai ka'u noi." " Ke ae aku nei au," pela aku o Kulikone.
            I ka po ana iho, hana no keia e like me ka po mua, a aole no hoi he lohe o ke Alii; no ka mea, aole ia i poina i ka inu i kona haawina mau o ka inu i ka Opiuma. Hookahi wale no ana hua i koe iho, kana mea e manao ana e loaa ke kokua ; wahi iho la keia, a puka mai la he pai, me na manu eono, ua hanaia a moa ; aka, aole no ia he mea e nele ai ko lakou kani ana, a hoomaka iho la e himeni kilokilo, a ua oi aku ko lakou akamai i ka lapaau mamua o Esekulapia. (ka mea e kapaia nei o ke kumu a ka poe Kauka.) lawe aku la keia a hiki i ka lumi o Kulikone. Ia ia e kali ana, hele mai kekahi kahu o ke Alii, a olelo mai. "Ua ike no oe, ina aole ke Alii e inu i ka Opiuma, i mea nona e hiamoe ai, ina ua kulikuli maoli kela ia oe, no kou walaau i ka po." Hookomo iho la o Fololina i ka lima ona, iloko o ka eke, a olelo aku, "Ina aole, oe e haawi i ka Opiuma i ke Alii i keia po, ke moe nei au iloko o ka lumi kupinai; alaila, e haawi au ia oe i keia daimana a pau loa," Ae mai la ke kahu o ke Alii.
            He mau minute mahope iho, puka mai o Kulikone, a ike mai la i ka Moi Wahine, a me ka pai ana, a ninau mai, " E aha ana oe e Miki Soulona, malaila?" Olelo aku keia, " E ai ana au he poe kilokilo, he poe himeni, a me ka poe Kauka." Ia manawa, himeni ae la ua poe manu nei, a ua oi aku ko lakou akamai mamua o ka wahine; a kahea nui mai, " E haawi mai ia makou i hapaha, a na makou e haawi aku kou waiwai." He
Koloa, me he mea la oia ko lakou haku, a o kona leo ka puka maluna o ko lakou a pau, " Kua, kua, kua, he Kauka au, hiki ia'u ke lapaau i na hui a pau loa, a me na ano a pau o ka pupule, koe nae ke aloha"
            Pioloke loa iho la o Kulikone i keia mea kupanaha, a koi aku ia Fololina e kuai. A olelo mai kela, "O ka moe no iloko o ka lumi kupinai ka uku." Na oukou no e noonoo ka ae o Kulikone.
            I ka po ana iho, alakaiia keia a loko o ua lumi nei, a i kona manawa i manao ai ua pau na mea a pau o loko i ka hiamoe, hoomaka, aku la keia i kana hana mau.
            No ka hiamoe ole o ke Alii ; nolaila, lohe maopopo loa aku la keia i ka leo o Fololina, aole nae he akaka loa o kahi i puka mai ai. Hoomanao iho la keia i ke kaikamahine wahine maikai loa ana, a hoomaka iho la e olelo me ka leo nui, a me he mea la e noho pu ana.
            Olelo aku la ke Alii, " E ke kaikamahine Alii hana ino i ka mea e aloha ana ia oe, he mea hiki anei ia oe ke haawi ia'u i ko kakou enemi ?" Aole i hala ia Fololina ka pane a me ka hai aku, ina ia e ninau aku ia Miki Soulona ; alaila pau na mea i ka haiia, no ka mamao loa o ke Alii; nolaila, kahea koke aku la ia i kekahi kahu ona, e imi ia Miki Soulona, a lawe aku imua ona.
            Olelo aku la ke kahu, " He mea luhi ole ia ; no ka mea, aia no kela iloko o ka lumi kupinai kahi i moe ai." Iho aku ke Alii ma kekahi alapii, e alakaiia ana a komo iloko o ka lumi kupinai, i ka Moi Wahine nae ke ki; aka, he ki no ka ianei e hemo ai na puka a pau loa. Ilaila kona wahi i loaa aku ai ia ia, a i kona ike pono ana aku, hina iho la ia ma kona mau wawae.
            Me he mea la aole e hiki i ka Moi Wahine ke hanu, a nana pono aku la ia me ka pane ole, a i ka manawa i hiki ai ia ia ke olelo, nuku aku la ia. A mahope iho, hookolokolo iho la laua ia laua iho, a akaka aole he mea o laua i hewa, a o ko laua mea wale no i pilikia ai, o ka wahine mana o Sousio. Ia manawa, hiki mai ke aikane a ke Alii me kekahi wahine mana kaulana, oia wahine hookahi no nana i haawi i na hua eha ia Fololina ; a olelo mai, " Aohe he hopena o ko laua mana, ma ka pono o ke Alii kane a me ke Alii Wahine." Nolaila, aole he mea nana e hoohakalia i ko laua mare ana.
            He mea akaka loa ka hoululu ana aku i ka olioli o na ipo, he nui loa ka lealea i ka manawa i paiia ai ka nu hou maloko o ka Hale Alii, ua olioli na mea a pau a ike ia Fololina.
            I ka lohe ana o Kulikone, hele aku la ia i kahi o ke Alii, me he aha ala la kona ano i kona ike ana aku i kana punalua wahine maikai.
            I kona manawa i wehe ae ai i kona waha e nuku aku i ke Alii, hiki mai ka wahine mana kaulana, me ke aikane a ke Ahi, a ua hooliloia o Kulikone i puaa wahine, a holo aku la ia i o ianei, e nu hele ai.
            O ka Moi Kamana, a me Kuini Fololina, i ko laua manawa i hoopakeleia mai ai mai keia mea hoowahawaha, hookahi wale no a laua mea hoomanao, o ka hoomakaukau no ka mare ana. J. W.

(Unuhiia no ke Kuokoa.)
HE KAAO NO KA POE ILIHUNE E NOHO ANA MA NU IOKA.

HELU 3.

                E NANA LAKOU I KA MOOLELO o ka holo ana o Maria ma ka moku o Hapaikai-a, Hapaikekanaka, holo aku keia maluna o ua moku nei, a ku i ke Aupuni o Hapaikai-a, Hapaikekanaka, e moe ana no o Maria, he leo ka ia nei i lohe, e kahea mai ana ia ia nei " Auhea oe e Maria, e ala ae oe, eia la ua ku kakou i ka aina." Alaila, ala ae la keia, a pii ae la iluna, i nana aku ka hana o ia nei, e waiho mai ana ka aina, mahalo keia i ka maikai o uka o na Aupuni ekolu, o Hapaikai-a Hapaikekanaka, o ke Aupuni daimana, ke Aupuni gula, a me ke Aupuni dala. Hele keia a ma ka palekai, ku iho la keia malaila, e moe mai ana ke alanui gula mai ka puka mai o ka Hale Ahi o Hapaikai-a, a luna o ka moku, hele keia a maluna, o ua alanui gula nei, i nana iho ka hana o ia nei, e ku una na kou ma o a maanei o ke alanui gula, hele keia a komo iloko o ka Hale Alii, uwe keia me na 'lii a me na koa, a pau ka uwe ana a ia nei, hele aku keia a ma ka puka o ka Hale Alii, pau aku la kona ike ana i ke kanaka.
            Noho iho keia malaila, i nana aku ka hana o ia nei, maikai launa ole o loko. Eehia iho la keia i kona ike ana'ku i na mea kupanaha loa, o ko ia nei moe iho la no ia a pau kona eehia, nana hou aku keia iloko, o ka leo o na manu kana i lohe, i ke kahea ana mai, " E hele mai oe iloko nei o ka Hale Alii."
            O ko ia nei ku ae la no ia a hele aku la a noho iluna o ka noho Alii daimana, nana keia ma o a maanei, aohe kanaka, i iho la keia iloko ona, " O ke kanaka ole no ka mai ka moku mai, pela no ka hoi i ka Hale Alii nei."
            Nana aku la keia i ka wai e pipii ae ana iluna a haule iloko o ke kai, hauoli ae la keia, a manao iho la e hele i ka auau, hele no keia a hiki i ke kiowai, nana ae la keia e kau ana na manu gula, me na manu daimana, iluna o na ohia, o ka ohia hoonani, o ka ohia hemolele ; alaila, piha loa keia i ka ma-kemake me ka hauoli i keia mea kamahao a ia nei i nana aku ai, i mai na manu daimana, " Maanei e auau ai." Hele aku keia a ku ma ke ka-e o ke kiowai, ua nininiia i ke gula a me ke dala.
            O keia olelo, ua like ia me ka olelo ua hahauia i ke gula a me ke dala, e like me ka hahau ana i ka hale pohaku, i hoonohoia iloko ke kiowai, e like me ke kiowai auau o na 'Lii, pela ke ano o ka haliiliiia ana i ka iliili oloko o ka wai, wehe keia i ke kapa o ia nei, a kau ae la iluna o kekahi lala gula, a luu aku la keia iloko o ke kiowai. Iho mai ana ka eheu o ka manu gula e holoi ma ke kua, ma ke alo, a ma na aoao o ia nei, i iho keia, " He mea kamahao ka lo-aa ana o keia mea kupanaha ia'u, aole mai ko'u mau makua mai." Pii ae la keia mai loko ae o ka wai, a ku iho la keia ma ke kae o ua kiowai nei, hele mai la na manu daimana, a holoi i ka ili o ia nei me ke kawele, a o kekahi manu, me ke aniani, a me ka aila hamo poo, kahi iho la keia a pau, hookomo iho la lakou ia ia i ke kapa daimana mai luna a hala ilalo.
            Hoi aku la keia i ka Hale Alii o ke kane, oia hoi o Hapaikai-a, me Hapaikekanaka, i nana aku ka hana o ia nei e ku mai ana ka mahu o ka mea ai iluna o ka papa kaukau daimana, me ke pa daimana, ke puna daimana, ke o daimana, a me ka pahi daimana, komo aku la keia a noho iluna o ka noho daimana, ai iho la keia a maona.
            Hoi keia a moe iluna o ka moe daimana, moe keia a hiki i ka hora eha o ke ahiahi, hoala aku la na manu daimana ia ia nei, me ke kahea iho, " E Maria e moe nei, e ala ae oe e ai." Ala ae la keia, i nana aku ka hana, ua ahiahi, ku ae la keia a hele aku la a ka papa kaukau, o ka ai iho la no ia a maona, o ka uhi koke mai la no ia o ka pouli o ua hale nei, i iho la ua kaikamahine nei, " Eia la ka i hea ke kane?" Pau ae la ko ia nei manao ana pela.
            Hoi aku la keia a ma kahi o ka moe, wehe ae la keia i ke kapa, a komo iho i ke kapa moe, hoi keia a luna o ka moe daimana, a hiamoe iho la. Hoi mai la o Hapaikai-a, a ku ma ka puka, wehe ae la i ke kapa a me ke kamaa, a hoolei aku la ma kahi e, puoho ae la o Maria i ka halulu o keia mea, kahea aku o Hapaikai-a, i ka wahine, me ka ninau aku, " Auhea oe e Maria ? " Pane mai la o Maria, " Eia no au ke ala nei, aole nae i hiamoe."
            A kokolo hele aku la o Hapaikai-a, a loaa ka wahine e moe ana iluna o ka moe daimana, honi mai la ka wahine i ka mapu ana'ku o ke ala o ka hanu o ke kane, i haha aku ka hana o ka wahine i ka ili o ke kane, pahee launa ole mai, o ia no oe ka aila la ka pahee. O ko laua nei moe iho la no ia ia po, o ka ihu wale no kai honi, a noho pu iho la laua nei a wanaao, o ko Hapaikai-a hoi aku la uo ia iloko o ka opu o ka moana, i ala ae ka hana o ia nei, aole ke kane, hoi hou no keia moe, a ao loa ae la, hoala ana na manu gula ia ia nei, " O ka moe no ka kau e Maria, ua ao, e ala ae hoi paha eia ke pa wai holoi maka me ke kawele, me ke aniani, me ke kahi, me ka aila hamo lauoho, a me ka wai ala.
            Ala ae la keia holoi i ka maka a pau, kawele keia a pau, hamo ka aila i ka lauoho, kahi a maikai, hookomo iho la na manu daina ia ia nei i ke kapa daimana o ia nei, i nana iho ka hana o ia nei, pali ke kua, mahina ke alo, i ke ku a ka wahine maikai o ia nei, olelo iho keia, "He kukue hoi ia, a he kunihi ke hele mai." Hele aku la no keia a noho iluna o ka noho alii o ke kane, halihali mai la na manu daimana i ka lei pikake a hoolei iluna o ke poo o ia nei.
            I nana aku ka hana o ia nei, e kuku mai ana ka mahu o ka mea ai iluna o ka papa kaukau daimana, he pa daimana, he he o daimana, he puna daimana, he pahi daimana ; alaila, hoonee aku keia i ka noho a pili i ka papa kaukau, ai iho la keia a maona, a me he mea la i paia ae ka maka o ia nei, i nana iho ka hana aole na mea ai oluna o ka papa kaukau. Ku ana ka omole waina, me ke kiaha daimana, lalau keia i ka omole me ke kiaha, ninini keia a piha ke kiaha, inu ae la keia a pau, nalowale hou ka omole, e like me ka nalowale ana o na mea ai.
            I nana hou aku ka hana o ia nei, ku ana ka omole balani me ke kiaha no, lalau keia i ka omole a ninini iho la iloko o ke kiaha, a inu ae la a pau. Iho mai ana ko luna poe, hikikii-ka-ua-o-ena.
            Hoi keia a luna o ka moe daimana, moe keia a pau ka ona o ia nei, ala ae la keia a hoomakaukau e hele i ka auau, a pau ko ia nei anau ana, na na manu gula keia i holoi, a nana manu daimana e kawele me ka hamo ana i ke poo i ka aila, a me ka lu ana i ka waiala, a me ke kahi ana i ka lauoho o ia nei a maikai, a hookomo i na kahiko o ia nei, a pau keia, hoi keia a hale.
            I nana aku ka hana o ia nei, e kukuku mai ana ka mahu o na mea ai iluna o ka papa kaukau, noho keia iluna o ka noho, ai a maona, a mahope hele keia iwaena o ke kihapai ; alaila, lohe keia i ka leo o na manu, e uwe mai ana ia ia nei, mahalo keia i ka maikai o ke kihapai mea kanu a ke kane, hoi keia a ka Hale Alii o laua nei.
            I nana aku ka hana o ia nei, e iho mai ana keia mea kamahao mai luna iho o ua hale nei. He laau hula, me na manu olioli e kau ana iluna o ka pua o ua laau nei.
            Hauoli nui loa keia i ka ike ana aku i keia mea kamahao e haa mai ana e like me ka hula ana a ke kanaka. Pela no hoi ke oli ana mai a na manu iluna o ka pua o ua laau nei, ulu ae la ko ia nei makemake i ka nana ana'ku o ia nei i ka hula o ka laau, a me ke oli o na manu, e like me ke kanaka. Aole pela na manu o ko makou aina hanau, ma ke Aupuni wale no o Hapaikai-a na mea kamahao a'u i ike iho nei, aole o kanamai o ka lea, o ka leo no o na manu a pau iluna o ka lau laau, a me na manu a pau. O ko ia nei nanea loa no ia i ka nanaa me ka hoolohe a ahiahi, kani mai ana ka bele aina, o ka hora elima paha ia o ke ahiahi, hoi keia a ka hale, ai a maona, me he mea la i paia ae na maka ona, i nana iho ka hana o ia nei, aole mea ai o luna o ka papa kaukau, ku ana ka omole waina, inu keia hookahi kiaha, a me he mea la i paia ae na maka o ia nei, i nana hou iho ka hana, ku ana ka omole barani, inu keia hookahi kiaha, pau kona inu ana.
            Ma ia hope iho, kani ana ke ano ahiahi, o ko ia nei wehe ae la no ia i ke kapa, komo keia i ke kapa moe, hoi ae keia a luna o ka moe, moe keia a poeleele loa, lohe keia i ka halulu o ke kane mawaho o ka hale o laua nei, kahea mai ana ke kane, " Ke moe nei no oe e Maria." Pane aku o Maria, " Ae, ke moe nei no au." Komo aku ke kane a loaa ka wahine e moe ana iluna o ko laua moe, haha aku keia i ka ili o ke kane, ua like me ka aila ka pahee.
            Noho pu iho la laua nei a liuliu iki, honi aku la ke kane i ka wahine, ia honi ana a laua nei, make loa keia i ke aloha i ke ala o ka hanu o Hapaikai-a, i iho la keia iloko ona, " I pono no hoi paha keia mea o ke kane i ka hoi mai hoi i ke ao, ikeia hoi ke ano o ke kane, me ka wahine, mau ka ike i na helehena,"
            Moe iho la laua nei a kokoke e wanaao, hoi aku la no o Hapaikai-a i ka opu o ka moana, me ka ike ole o kana wahine, e moe ana no keia a ao. Hoala ana na manu gula ia ia nei,  " E ala e Maria e moe nei, eia ka wai holoi o ka maka, me ke kawele, me ka aila, me ka waiala, a me ke kahi, a ala ne keia holoi i na maka, me ke kawele, hamo i ka lauoho i ka aila, me ka waiala, kahi a makai; alaila, kahiko na manu daimana, ia ia nei a maikai, e like me ka hana mau a na manu a pau.
            Ia wa, kani mai ana ka bele o ka aina kakahiaka, hele keia e ai a maona, hoi no keia e nana i ka hula, a ka laau, me ka manu olioli iluna o ka pua o ua laau nei, a awakea, hele keia e auau, a pau ka auau ana a ia nei, na na manu gula no e holoi, na na manu daimana no e kahiko i na mea hoonani ia ia nei, e like me na mea i oleloia maluna o keia kaao ; alaila, hoi keia e ai iluna o ka papa kaukau daimana, noho iho la keia ai a maona.
            Hoi hou no keia nanea i ka hula a ka laau, me ke oli a na manu iluna o ka pua o ua laau nei, a ahiahi, kani mai ana ka bele o ka aina ahiahi, hoi keia ai no a maona, ano mai ana ka poeleele, wehe keia i ke kahiko o ia nei a pau, komo keia i ke kapa moe, hoi no keia moe iluna o ka moe daimana, a poeleele loa.
            Ia wa, hoi mai ana ke kane, e like me na po mamua, kokolo aku la keia a loaa ka wahine, moe laua nei ; alaila, i mai ka wahine, " Pehea ka pono o ko kaua noho ana ? " I pono no hoi paha ka noho i ka nana'ku nana mai. O kou hele no ka ia a poeleele loa hoi mai, pehea la e ikeia ai ko kaua mau helehelena ?
            Olelo mai la ke kane, " Aole oe e ike i ko'u mau helehelena, aia a hala na pule elua, ku kaua imua o ke Akua; alaila, lilo au i kane mare nau, ike oe i ko'u mau helehelena, a me ko'u mau alii aupuni a pau. Oia la i lohe oe."
            I kona lohe ana i keia olelo a kana kane, pau ae la ko ka wahine kanalua, no ia olelo ana mai pela, hoi laua nei e moe, olelo hou aku ka wahine, " Aloha mai nei ka hoi au i na makua o kaua, a me ko wahine." Olelo aku ke kane, " O hele no hoi paha e ike i na makua o kaua me ko kaikuaana." Pela aku kana kane.
            Olelo hou aku ke kane i ka wahine, " O keia mau pono no auanei a pau o kaua la, ka hale daimana, me na mea nani no a pau, lawe aku oe no na makua o kaua, me ko kaikuaana." Pau ae la keia kamailio ana, o ko laua hiamoe iho la no ia a kokoke i ka wanaao, hoi no keia i ka opu o ka moana, me ka ike ole o kana wahine, a ao ae, hoala ana na manu gula ia ia nei, e ala ae oe e Maria e moe nei, ala ae la keia, holoi i ka maka o ia nei a pau, kani mai ana ka bele aina, hele keia ai a maona. (Aole i pau.)

AHAOLELO HAWAII.
Hale o ka Poeikohoia.
LA 13.—Mei 15.

                Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
            Heluhelu mai o Nuuanu he palapala hoopii no Anahola, he 28 inoa, e noi ana, e kau ia i Kanawai no na'Lii hanau o ka aina, e mareia lakou i ka 20 o ko lakou makahiki, i nui ai na 'Lii o ka aina.
            Ma ke noi a Kahookano, ua haawiia i kekahi Komite wae e noonoo.
            Ua kohoia o Kahookano i Komite no ia mea e ka Luna Hoomalu.
            Heluhelu mai o Kauhane he palapala hoopii no Kau, e noi ana. 1. E hookaawaleia i $500, no ke Alanui mai Mamalu a Manokaa. 2. E hoohanaia na Lawehala i kaa ole ka uku hoopai ma ko lakou apana iho. 3. E hoopauia ka auhau poo o ka Lio, Hoki, i Iakake. Haawiia i ke Komie.
            Heluhelu mai o Kahananui, he palapala hoopii no Honolulu, 72 inoa, e noi ana. 1. E hoopauia ke kuai ana i ka bipi, a me na mea e ae i ka la Sabati. 2. E hoopaaia na puka o na hale-lole-bipi, e like me na halekuai e ae ma ka la Sabati. 3. E hoololi i ke Kanawai e hooemi ana i na ino i loaa ma ka hookamakama, a e haawi i ka pomaikai oia Kanawai, mai Hawaii a Niihau. 4. E hoopauia ka hoolimalima ana o na wahine me na haole, no ka mea, he hoolimalima ka olelo ana, eia ka he wahine manuahi. Haawiia i ke Komite.
            Kahea ka Luna Hoomalu i na hoike a na Komite mau.
                Hoike mai o Knudsen, o ke Komite Wae i kohoia e noonoo i ka Bila Kanawai o na'lii mai e hoololi ana, o ka Makui Nui o Maui, a me Hawaii, ka Luna Dute, Luna Awa, a me ka Luna Leta o ko laua mau Mokupuni, manao ke Komite, e waiho ka Bila ma ka papa.

            Hoike mai o Knudsen, o ke Komite Wae i kohoia e noonoo i ka Bila e hoololi ana i ka auhau Lio, Hoki, Piula, a me na Kaa. Hoike mai ke Komite, he Bila e hoopau ana i ka auhau Lio, Hoki, Piula.
            Ma ke noi a Kipi, ua laweia ka hoike a ke Komite, a e haawiia ka Bila a lakou i hoopuka mai ai i ke Komite o ka Hale a pau i keia la, i ka wa e hapaiia'i ka hana i hoopaneeia.
            Hoopuka mai o Halasi, he olelo hooholo a me na olelo hookumu, penei ke ano: " No ka mea, ua hoolahaia ma ka moolelo o na hana i paiia ma ka Nupepa Advertiser o keia la, e pili ana i ke koho ana ma Koolauloa i hoopaapaaia— penei.—' Ua hoahewaia na Luna nana oia koho ana, me ka manao o lakou no ke kumu o keia koho kalohe a paewaewa ana.' Nolaila, e hooholoia, aole i hookumuia na hana o ka Hale ma ke paewaewa o ka hana a na Luna nana i ke koho ana : Aole hoi i oleloia, ua hana na Luna nana me ka manao kolohe, aole hoi i oi ka hoohewaia'na o ka Peresidena o ka poe Luna nana mamua o ka hoohewaia'na o kona poe hoa Luna nana."
            Ma ke noi a Wilimana, ua hooholoia keia olelo hooholo, a hooholoia, e hoounaia kekahi Kope o keia olelo hooholo i ka Luna pai o ka Advertiser. Me ke noi aku ia ia e pai ia mea ma kana Nupepa.
            Ua aeia e heluhelu mai o Nuuanu, he Bila e hoololi i ke Kanawai e papa ana i ka haa-lele kane, a haalele wahine o ka poe i mareia.
            Ma ke noi a Wilimana, ua hooleia keia Bila.
            Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he palapala mai ka Hale o na'Lii mai, e hoike mai ana ua kohoia e lakou he Komite Kuka, o Bihopa, Nahaolelua, me Kalakaua, e hele mai e hui me na Komite o keia Hale, no ka hoololi ana i ka olelo ae like e hookaawale ana i puu dala no na lilo o keia Kau Ahaolelo; a ua makaukau na Komite e halawai me na Komite o keia Hale i keia wa ano.
            Ua aeia e heluhelu mai o Kahananui, i kana Bila Kanawai e hoololi ana i ke Kanawai Moekolohe.
            Ma ke noi a Dowsett, ua kapaeia na rula a ua heluhelu aluaia ia Bila ma ke poo. Ma ke noi a Dowsett, ua hooholoia e waihoia ia Bila ma ka papa.
            Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he palapala mai ka Hale Ahaolelo Alii mai, me ka olelo ae like, ua hooholoia me ka hoololi ana ia Bila Kanawai. Hooholoia.
            Hoolaha mai o J. D. Kahookano, he Bila Kanawai kana e waiho mai ana imua o ka Hale, no ka hoouku aku i na kanaka a pau i hoolaia ma ka Halemai o ka Moiwahine i $1.00 no ka mea hookahi.
            Heluhelu mai o Halasi, i kana hoololi no kana olelo hooholo.
            Haapaiia na hana i hoopaneeia. Noho o Kaakua ma ka noho Luna Hoomalu.
            Komite ka Hale a pau no ka noonoo ana i ka Bila o ka Hale Ahaolelo Alii mai no ka hoololi ana i ka Oihana Luna Dute, Luna Awa, a me ka Luna Leta ma ka Mokupuni o Maui, a me Hawaii, i na Makai Nui oia mau Mokupuni.
            Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka olelo hoike a ke Komite Wae i kohoia e noonoo ia Bila. Ua apono ka Hale i ka hoike a ke Komite, a ua hoomoeia ma ka papa ia Bila. Hoopauia ke Komite.
            Komite ka Hale a pau no ka noonoo ana i ka Bila Kanawai e kapae ana i ka pauku 411 o ke Kanawai Kivila, e hoopau ana i ka auhau holoholona ma ke poo. Noho o Kamalo i Luna Hoomalu. Heluheluia ka olelo hoike a ke Komite Wae, a me ka Bila a lakou i hoopuka mai ai. Elua, a me ekolu hapaha hora ka hoopaapaa ana o ke Komite o ka Hale a pau. Ma ia hope ua ninauia ka lawe mai i ka olelo hoike a ke Komite, a me ka waiho ma ka papa. He 14 ka poe i hoole i ka waiho ana i ka Bila ma ka papa, he 10 ma ka waiho i ka Bila ma ka papa.