Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 27, 31 May 1862 — HE MOOLELO NO KE KAUA KIPI MA AMERIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE KAUA KIPI MA AMERIKA.

HELI' 11. E AUMOKU ANO E KA MEA A; ke Aupuni i hooholo ai ma na aina: kipi, kuai no na Luna Aupuni i na moku okohoia kahiko he 25, ma! Nu B€defoda. a ma Nu Ladana, hoopiha ia mau moku i na pohaku, a hooholoial lakou i ke awa o Kaielona, a me na awa: e ae o ka Hema. A hiki lakou ilaila, | hooj>ohoia lakou ileko o na awa komo o; na moku, i mea e pani iho ai i ke komo ana o na moku kalepa ma ia mau awa i me na ukana kokua i ke kaua ana o na kipi, a e hooki iho hoi i ka holo ana aku | 0 na moku powa inai ia mau awa aku, e j hoopio ai i na moku holo kalepa o ka j aoao o ke Aupuni e holo ana ina ka mo-; ana. Aole i manaoia e pani loa ia'na naj awa ma ia inea, aia a pau ke knua ana, e hiki no ke welie hou i na awa o ia mau aina, i hiki ai i na moku ke holo aku, a: ke koino mai hoi, e like me mamua. Aohe nui o na hoouka kaua iloko o Novemaba, a me Dekemaba. E hoomakaukau ana nae ke Aupuni i kona mau i Koa, a me na moku kaua. no na hoouka j 1 kaua nui e kokoke mai ana. Ma Misouri; a ma Kenetuke, ua mokuahana na ka- ; maaina. Ua piii ka hapanui o lakou i ke | Aupuni; aka, ua ikaika ka mnnao o ka poe kipi e hookahuli i ka maluhia 9 iu mau aina, me ka hao wale i ka waiwai 01 ka poe noho malie, a e kipaku aku ia la-| kou mai ko lakou mnu wahi noho ana'ku. j | Ua pilm na alanui ma ia mau aina, i na| wahine, me na keiki, me na elkmakule, e hol<> ana mai na hale aku o lakoui puhiia i ke ahi, a e imi ana i ku aina hou e 110ho ai me ka maluhia. Ua hoopnuia ko lakou waiwai e na kipi, aua pepehiia na kane o lakou e ku-e aku ana i ka poe powa wale, uo hooliloia kela mau aina i wahi neoneo, i ke konlo ana mni o na kipi mai ka Hema mai, e ' hookahuli i keln mau aina nia'nope 0 ] a . kou, a ua kokua hoi kekahi m au kamaaina kipi mamuli o ia hana | u j. u wa j e . aka, ua kokoke mni no ka h oopa i e hiki mai ana maluna o kela poe f ioW a. Aole ma ka nina wale no keia Inanao ku . e> ; ua komo keia iloko o na o^ anJlj ua p*Jjj | kekahi makua i ke Aupuni, a pili hoi na keiki mamuii o na kipi, pe j a l)oi j moku . ahana ai na keiki o kekahi ohana, e hele ana kekahi keiki iloko o kd k au a j.jpj a o kekahi keiki hoi i ke ka ua 0 ka aoao 0 ke Aupuni. A ma ka hooi x k auaa na, ua kipu aku a kipu mai naf k e jki 0 k a ohana hookahi, e pepehi aL kahi hoahanau i kona hoahanau 'najj^ e ] a aoao> Hooholo ka Ahaolelo o/K cneUlke> j ka Bila Kannwai, e ku i ka |[ va | ak ou iwaena o na aoao kaua o nft' mokll amaoka Akau.a me ka Heroa,| e papa ana ia ta . kou, aole e komo ilok| 0 Keneluke, pela lakou i manao ai e pilL ; kc kaua mai 0 lakou aku ; aka, ua kuRk hewa lakoll- A iloko o na malama ekolu,\ la hookaawale ke kaua ana ma na walu\, iawaho 0 ia moku aina, ua holo aku nae\ a p OC j pjjj me na kipi, e hui aku nie k<& k a Hema aoao kaua, aole i liuliu, akoakd, a fc o netuke poe kipi mawaho o Tenesi, p hou mai lakou e hookahuli i ko lakou ai-. na e hui aku me lakou i ke kaua. Pepehi iho ia lakou a hao wale i na waiwai o na kamaaina pili Aupuni; no ia mea, ua akaka ke kuhihewa o ko Keneluke, e hiki ia lakou ke ku i ka wa, i ka wa e kaua ana na aina a puni ia lakou. Ua piii ka hapanui o lakou i ke Aupnni; aka, o ka nuio ka poe mea nika, pili i ka aoao kipi; nolaila ko lakou mokuahana, a hiki ole ke noho maluhia mawaena o na aiua e kaua mai ana. Mai pio o Kenetuke i na kipi i komo mai ai ma ia aina. Noi ikaika mai la na Luna Hoomalu ia Linekona ka Peresidena, e kokua koke ia iakou i na Koa Aupuni, me na pu e hoolako i na koa kamaaina i na mea kaua, i mea e pale aku ai 1 na kipi e hookahuli ana. Ke komo no ia o Keneluke iloko o ke kaua, ua lilo kela moku aina i kahua no ke kaua, a e ku-« ana kekahi poe kamaaina i kekahi poe kamaaina, a o kekahi poe hoaiianau i kekahi poe hoahanau, pau koke no ka maluhk o ka noho ana, a holo aku la na wahine me ni keiki 9 kahi e, i pakele ai i ka piiikia i hiki mai ilaila. M&hope e ike n auanei ka hana ana a na aoao kaua. Iloko o Novemaba, ua na

Komisina eioa o ka poe kipi, o Masona 5 me Silidela, e holo i Berilaaia, a i Faramni, e hookuikahi me ia mau Aupuni. a e imi iko lakou kokua i na da!a T a me na mea kaua. Holo aku laua mai Kale- ; tona aku i ka po, maluna o kekahi mo-; kumahu, a {wkele aku la i na manuwa o ke Aupuni e kiai ana mawaho o Kaleto 1 na, a pae aku iaua i Kuba. Malaila ee laua maiuna o kekahi mokumahu Iknuinia, o Tarcnta. i ka Ia 7 o Novemaba, e holo ana i Beritania. A lohe aku la o Kapena Wilke», o ka manuwa Amenka,. San Jasinto, ma Kuba, e holo ana na: Luna Kipi, o Masona !aua o Silidela, ■ maluna oka moku Tarenta, alualu aku , kela muhope, a loaa aku ia ia ina ka moann. Kipu aku la kela i ka poka pukuniahi mamua o ka ihu o ka moku Beritania, a ku malie iho i kona holoana, holo ; aku la ka waapa o ka manuwa i piha i; na koa, a pili ma ka aoao o ka Tarenta,; |a pii ae la ko lakou Luna i ka moku Be- | ; ritania, a koi aku la ike Kapena e haa- ! wiia inai na Luna Kipi, e lilo i mau pio ■ no Amerika Huipuia. Hoole mai la ke j Kapena, aole e haawi; 110 ka mea. e malu ana laua malalo o ka Hae Beritania, ; hopu aku la na Koa Amerika i kela mau I i Luna Kipi, a lawepio mai la ia laua me ; ko lnua mau Kakauolelo elua, a hiki ma- ) luna oka moku manuwa. Nui ka huhu : :a me ka olelo hoino a na Beritania, no ; | kela kolohe ana ika Hae Beritania. Ua! j j laweia inai na pio i Bosetoaa, mahope, e ; • lohe hou kako«i i ka hope o kela hana . j ana a Kapen Wilkes. I ka la 2 o Dekemaba, IS6I, akoakoa j hou ae la ka Ahaolelo ma Wasinetona, a ; jua heluheluia ka Hoike Makahiki a ka ' | Peresidena. a me ka na Kuhina imua o ; lakou. Iloko o keia mau Hoike Maka-' i hiki, ua haiia mai na mea i hanaia, a me |na mea hou e hanaia'na e hooko ai i kq | kaua ana. He nui na miliona dala i ukii ia no na inea kaun, ua kuaiia na lole koa; na pu, na pahu pjiuda, na lio, na kaa, a| ; 'me na mea ai he nui loa, na moku ma* ; nuwa, na lawe ukana, aua makau- i kau lakou a pau e hoouka kaua me ;ta kipi maloko oko lakou mau aino [ī a hala na maiama e hoakoakoa £ na ona koa he mau haneri tausani • a k a ao j e ] a _ kou i ao ponoia ma ka oihana kaua. Ao- ! Ie i pau ko lakou hawawa a me ka naaupo i na mea e pili ana i ke kaua makau- : kau, aole lakoii i lako i na mea a pau e i pono ai na koa, no ka hele ana'ku iloko |o ka aina ona enemi. He oihana nn' I keia, e hoomakaukau pono ana lakou 10 ! kela hana nui. Ua heluia na dala i lilo, a we ma dala i aieia no ke Aupuni. E lanaana ka manao oka Peresidena, aole e nui ana na mnlama i koe, a e loaa ana ia lakou ;ka lanakila no ke Aupuni, maluna o ka | lehulehu nui loa e ku-e mai ana. Eia ka huina helu ora Koa Aupuni i ka malama o Dekemuba, i makaukau no ; ke kaua ana. Na Koa Hele Wawae ho 568,388 ! Na Koa Hololio he 59,398 : Na Koa Kipukaniahi he 24,G88 ! Na Koa Kipu Akamai he 8,306 Na mea hana i na Pakaua he 107 | Huina ona Koa a pau he 000,881 j Aole i heluia me lakou ka lehulehu o Ina 'mea hele pu me na Koa e hanai, a e | hooholo i na kaa, a e kuai, a e lawe i na ! ukana, aole hoi i komo maloko o keia i helu na Koa komo hou mai iloko o ke ; kaua, mahope mai o ka malama o Deke- ; maba. Ma ka hoike a ke Kuhina Waiwai, ua | mai ka nui ona dala i ioaa mai, a j rae na dala i lilo iloko oka makahiki. ; Pene j huina i haiia mai: 1 ūo n* Dnte me na Aioa i» - S 38,809,781 i a;e i 197,242,578 ;N*dduldttioi i4MMU# i eiiiii< 75,44«,675 N« Dala Auhau,. 20,000,000 §829,501,994 No ka nui ona i-j a j a jj| 0 j kpkua i kaua, e pii mau ae ai >a fc a a j e 0 e : puni a hiki ikala 1 o 18 6 2 , e aie ! ana ke Aupuni inadaia he §517,372,- ! 802- Pela ka hai ana q fc e Kuhina \ Waiwai. | Ua hoonuiia hoi ka aurn 0 j{ U manuwa !o ke Aupuoi mamua oke £ aua ana> he [76 wale no namoku. me p U -kuniahi |he 1 ? 753. S I keia manawa hoi, ua U ua „a aua kaj piliia na moku hou he lgfs ? rae m pu _fc u _ ? niahi he 774. He 20 n a mo fc u bao me jna hao manoauoa ma aoao, i hiki ole ai ika poka ke wawa£j. e hana houia ana na moku hao h|> u }, e nu j ? e j t j. e |- e ano me ko ka i kaulana no kona lanakila »ka hoouka v kaua me ka moku hao kaua ona kipi,| o fea MeHmaka kona iooa.