Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 27, 31 May 1862 — POPOKI ILOKO O NA KAMAA BUTI. [ARTICLE]

POPOKI ILOKO O NA KAMAA BUTI.

f Uuniiiin y i\uokoti. ]

op. NUHO A\ A KEKAHI KANAKA im; j anu. <*kohi; a i kona \va i make ni, »uahele oia i feoua waiwai e iike m? keiu mnlaio ; O ka Wili aiia, i ku mp. v# k« i ka hope, a o ka I'opoki ikn Hopw» ; (>a , Qua poe keiki nei, iluwo iko iakoil r irv r ;i \v»iw*ai. riie ke kokua ['ole mai o kekah? iV j o> nana e lioolilo i ko lakou w,-,;*.vai uuku i mea ole i na lilo e krKiu invvu j O ua wahi opiopio nei nana kn p O . ,|x»ki, c»leU> iha kua i, ana j a; 44 e o'u [mau kaikunona. ? ana, "ma ka hoohui ana i ko laua loaa kp laua pomaikai nia keiii Imnua, a owau ka hoi, i kuu wa e ai ai a [wu kuii Pop^^i. aiaila» tt»ke koke paha au ika pohili l Oua Popoki nei, e hooiohe mai aiii ia i a pau loa; a| hoonmka m&\ k ia ē « OMO mai e like nie keia: - Mai lK»„kauroaha oe i kou manno pek,« kwu haVu maik»i; hookahi wale |no au haiui oka haa w \ āiai i» eke t ame i ona mai\ Knmm, no » U( { hiki ai ia ? u ke I hele uiabko ak» le & ka naheleheie ; aiaila ike oe, aolo oe poino loa, e like me kau m«a e mauao noi.j» Aoie he manao :mi <]k 0 ua Popok ; , siei» e Kke me kt UtA o j e j o; aka, hooma&ao *«• U|- hm inaalea a ua Popoki

0 ka mea mua a Pui?i i hoao ai e haua, o : ke komo iloko o ka pa lole, he wahi ua piha ! ioa ika Lapika, (lole pepeiao loloa.) Lulu ! iho la keia i ka palaoa iloko o ke eke ana, a : moe iho la keia i laio ine he mea ala ua ma- ! ke ; e kali ana keia no kekahi poe Lapika ; opiopio, aole i ike i na hana maalea o ka | honua, o ke komo mai iloko o ke eke ana. ; Aole i loihi kona kali ana, ko e like me ko« lna makemake. He wahi Lapika opio naauipooke kolo ana a komo iloko, a huki koke iae ia keia i ke kaula a paa, a pepehi iho la :me ke aloha ole. Piha loa iho la oua o Pusi | i ka olioli, a hele aku la i ka Hale Alii, kahi ana i koi ai e kamailio me ka Aloi. 1 kona wa i hoike aku ai i ka lumi o ka j Moi, kulou haahaa aku keia, a olelo aku : ! 44 1 lawe mai nei au nau i keia Lapika, noi ioko o ka pa lole a kuu haku, ka Makuisa o i Carabasa, ka mea nana au i kauoha mai nei, < e haawi aku i koa Moi me ka hooiaio o ko- i na aloha." (O ka inoa kupono keia a ka I Popoki i manao ai e haawi no ka haku ona.) j " E olelo aku oe i kuu haku Makuisa Ca-j rabasa," pela aku ka Moi, " ua ae au i kana j makana me ka olioli, a ua nui loa ko'u aie ia ia." i Ma ia hope koke mai no, moe hou no uaj Popoki neie like me mamua, iloko o ka ma-j la Kulina ; a iike no ka pomaikai me ma-j mua, no ka mea, elua manu maikai i komo! iloko o ke eke ana, a pepehi koke iho la ia, a iawe ika Hale Aiii: A iawe aku la ua Moi nei, e iike me ka lawe ana i ka Lapika, a olelo ae la i na kauwa ann, e haawi i mea inu no ka ahaiolelo. Me neia ka lawe ana ona i makana i ka Moi mai ka haku Makuisa o Carabasa aku, i hookahi i na pule a pau loa. I kekahi la, lohe ua Popoki nei, e hele ana ka Moi me ke kaikamahine ana i ka holo kaa ma ka iihi muliwai, o ua kaikamahine nei ka wahine maikai loa ma ka honua, a olelo aku ika haku ona : u Ina oe e hoolohe i ka'u oielo; alaila, ua ioaa ka wuiwai. E wehe oe i ou mau wahi lole, a komo oe iloko o ka muliwai e auau ai, ma kahi a'u e kuhikuhi aku ai ia oe, a waiho mai oe ia'u ike koena." Hana o ua Makuisa nei o Carabasa, e like me ka mea i oieloia aku ia ia, me ke akaka ole, heaha la ka ka Popoki mea i manao ai e hana. Ia ia e auau ana, holo mai Ia ke Alii, a kahea koke ae la o Pusi me ka leo nui: "E I kokua! E kokua!! I kuu haku Makuisa o Carabasa, ua kokoke e poho! " I ka lohe ana o ka Moi i ke kahea, hoopuka mai la ia i ke poo ona ma ka puka makani o ke kaa i ike heaha la keia ;a i ka manawa ona i ike ai 0 ka Popoki, nana i lawe aku i na makana he nui wale id ia, a kena koke ae la ia i kanaka ona e hele e kokua i kuu haku Makuisa o Carabasa. Ia lakou e hapai ana ika Makuisa, mai loko mai o ka wai, holo aku ka Popoki a ke kaa o ka Moi, a olelo aku i ka Moi, " I ka wa e auau ana ka haku ona, aihueia na wahi kapa ona e kekahi poe i hele mai malaila." oka oiaio, ua hunaia ej keia Popoki maalea malalo oka pohaku. | I ku lohe ana o ka Moi i keia, kauoha ae | la ia i na kahu malama lole ona, e lawe mai j 1 kekahi paa lole maikai loa, a haawi aku i | kuu haku Makuisa o C3rabasa. No ka mai-; kai o keia lole ana i komo ai; nolaila, ua| like ia me ke Keonimana kē nana aku ; a | makahehi maoli ke kaikamahine a ka Moi i ! » I <o īala ano; a i ka huli ana aku o ka Ma- j k»isa o Carabasa e nana i ua kaikamahine ! ne*, o kona manawa ia i paulehia koke ai i 1 ka iiakemake. Koi aku ka Moi ia ia e ko- j mo oke kaa, a hele pu me ia ika holo | kaa.

O un Vopoki nei, ua piha loa ia i ka olioii no ka ike *na e ko ana kaoa mau haaa; ! nolaila, hoke aku ia ia mainua, a kekahi | mahinaa! e ana, olelo aku ika poe raa- | hiai: " mailmi, ina aole oukou e | olelo aku i kaMoi, e hilp koke snai ana ia 4, ma keia wahi 0 t a mahinaai a oukou e oki | oei, no kuu Makuisa o Carahasn, alai- | U » oukou i k okiokiia a iiiiii/' Aole io no i poina ka ninau i kanaka mahia;, nowai ua nei ? «No ko makou haku Makuii 0 Carahasa T " pela mai lakou a pau ika hookahf . tto ko kkou makau loa i U ana a ka Popok,. Huh ae kka s oleio, uHe aiwi maik&i maoh keia ou ek^^

O na Popoki nei, aia no rr.amua kahi i hele ai, a hiki aku he mala Kulina, a olelo aku no e like me mainua : " Kanaka inaikai, i na aole oukou e olelo aku i ka Moi, o keia Kulina a oukou e ohi nei, na kuu haku Makuisa o Carabas; alnila, pau oukou i ka okiokiia a liilii." Mahope iho hiki aku ka Moi, a ninau aku, na wai ke Kulina ana i ike ai? " No ko inakou haku Makuisa o Carabasa," pela mai lakou ; a mahalo hou ae la no ka : Moi i ka Makuisa i kona mau waiwai maii kai. Ke mau nei no ka hele o ka Popoki mamua, e haawi ai i kana olelo i na mea a pau loa e halawai ai me ia ; nolaila, ilihia; maoli ka Moi, i ka nui o ka waiwai o kuu : haku Makuisa o Carabasa. A mahope, hiki mai o Pusi i kekahi Hale| ano Alii; no ka Pilikua, ke keu ia oka hale inaikai o ka ikeia ana ; no ka mea, o na aina! a ke Alii i ike ai, a mahalo ai, no ua Piiikua | nei. Ua ninau mua ua Popoki nei ina ano! a pau a ua Pilikua nei, a me kana mau ha-| na ; a mahope, koi aku e kamailio me ia ; me ka olelo iho, ia ia i komo aku ai iioko o ka lumi a ka Pilikua e noho ana, aole e hiki ia ia ke hele loa ae mawaho o kona Hale, me ke komo ole aku iioko e ninau i kona ala. Ae mai la ua Pilikua nei, a koi mai e noho iluna o ka noho. ; " Ua lohe au," wahi a ua Popoki nei, " ua j loaa ia oe ka haawi e hooliio ai ia oe, i na i ano he nui wale oka holoholona; iloko oka j Liona, a me ka Elepani, me ka hoohalikei ana."—" He oiaio Ioa," peia mai ua Pilikua nei me ka hookuoo, " A i mea nou e ike ai i ka oiaio, e hooliio ana au ia'u 1 Liona." No ka makau loa o ka Popoki i ka ike ana iho la, ua kokoke loa ia ma ka aoao o ka Liona; nolaiia, ieie koke aku la ia a kaawaie, a pii iluna o kaupaku; me ka nui nae o ka luhi, no ka hihia ina kamaa Puki. He mau minute mahope iho, ike iho la ua Popoki nei, ua pau ke kino Liona o ka Pilikua, a iho mai la iialo a hai mai ua makau loa ia. I "Ua oleloia mai no ia'u," wahi a ua Po-! poki maalea nei; aka, aole nae he akaka | ia'u o ka oiaio, he hiki no ka ia oe ke hoo-l lilo i kou kino, iloko o na holoholona liilii loa ; e like me ka iole, manao au, aoie paha e hiki."—" Aole e hiki! e ike oe ;" aia manawa koke no, kua iole ae ana ua Pilikua nei. 1 loa no a ike ua Popoki nei ika Pilikua iloko o ia ano, o kona manawa ia i lele koke aku ai e poi, a pau ika ai ia. ia ma-l nawa, e hele mai ana ka Moi, me ka mahalo i ka Hale maikai o ka Pilikua. a kena ae la i na kahu e holo aku a ka puka o ka pa, i kokoke aku ke ike i ua Hale nei.

I ka lohe ana aku o ka Popoki i ka halulu iluna oka uapo ume, puka koke mai la ia i \vaho, a olelo mai: " E komo kou Moi iloko 0 ka Hale o kuu haku Makuisa o Carabasa." I " A nou no keia Hale maikai e kuu haku j Makuisa o Carabasa? Aohe a'u mea i ike| ai e like ke ano Alii me ka Hale, ka pa holoholona, a me na pa lealea; nolaila, aole paha i hapa ka maikai oloko e like me \vaho; e kuu haku Makuisa, e hoikeike mai oe ia'u i& loko." Haawi ae la ua Makuisa j nei i ka lima ona i ke Alii Wahine opio. Ia ia i lele iho ai mai luna iho o ke kaa, a hele aku la mahope o ka Moi; a komo lakounei iloko o ka lumi hookipa, kahi i loaa'i ia lakou o ka ai maikai, a ka Pilikua i hoomakaukau ai na kona poe makamaka, ana 1 manao ai e hele mai ana ia la e ike ia ia, a i ko lakou manawa i lohe ai, a ia iloko ka Moi me ke kaikamahine, a me kekahi Keonimana, oka aha Aiii; nolaila, aole lakou i j komo aku. No ka makemake loa oka Moi, I i ka nui o ka waiwai o ka Makuisa o Caia-j faasa, a o ke kaikamahine no kekahi, ua alo-1 ha loa ia Makuisa; nolaila, inahope iho o l ka ai ana a ka Moi, a inu he mau kiaha! uwaina. ! Olelo aku ia ia Makuisa. 41 Nou no ka I hewa e kuu haku Maku>sa o Carahasa t ke: lilo koke ole oe i hunona na*u. w Loaa raai| la keia nuhou ia Makuisa me na hooiaio he; tausani; ae oia i ka hanohano i haawiia'ku I ia ia» a maieia laua ia k hookahi no. Oua | Popoki nei, lilo ia i Aiii Nui, a pau kooa ba»| hai ana i ka iole, koe no n%e ka manawa i ■ J„W. ; M«i hoomoe i kou maka i ka po, ma-j moa o kou hooaka ana t kou leheiehe i ka' pule. 1