Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 27, 31 May 1862 — HE KAAO NO KA POE ILIHUNE E NOHO ANA MA NU IOKA. [ARTICLE]

HE KAAO NO KA POE ILIHUNE E NOHO ANA MA NU IOKA.

(L'iiuhiia no ke Kuonoa.)

liELi: 4. HO KEIA I KAI I KA UAPO, E KU ana ka molai Gula o ia nei, o ko ia nei pii aku la no ia iiuna o ka moku, i ko ia nei pii ana aku iluna o ka moku, o ka hao mai la no ia o ka mana o ke kane, pau na mea o laua, kau i ka moku, ka hale daimana, me ke pa gula, na mea no a pau i oleloia maluna, no ka hoi ana o kana waliine e ike i na makua, me ke kaikuaana ona. 0 ka holo no ia o ia nei a kokoke i kahi o lakou nei, i nana mai ka hana o na makua, me ke kaikuaatia, a me na'lii oloko o ka pa, me na koa, ia ia nei e liqlo aku ana, hooma- j kaukau iho la na'lii me na koa, no ka hiki j aku o ke Alii Wahine, a ku ka moku ma ka i uapo. iho na koa, me ke kaa o laua nei. j Iho iho ana ke alanui gula o ia nei, mai luna iho o ka moku a kahi waapa o ia nei, o ko ia .nei iho iho la no ia a waena o ke alanui gula. Kani na pu o iuna oka moku, a pauia, kani na 'pu a na koa o ka uapo e ku ana ma o a maanei o kahi e holo aku ai o ke kaa. Holo mai keia a pili i ka uapo, hulona'lii a me na koa ia ia nei, a aloha lakou nei, me na makua a me ke kaikuaana, uwe iho la a pau ka uwe ana, pii keia iluna o ke kaa me ke kaikuaana, pii no hoi na makua i ko laua kiia, o ka holo aku la no ia o lakou nei a ka puka o ka pa, a komo lakou nei iloko, haawi na koa i ka pu aloha ia ia nei, wehe hoi na'lii i ko lakou mau papale, a pau ia, hoi aku lakou nei a ka hale, u\ve hou iho la lakou nei a pau ka uwe ana, noho olioli pu iho la lakou nei. A liuliu iki, kani ka bele o ka aina awaJoea, hele lakou nei e ai pu me na'lii oloko 0 ua pa gula nei, akahi no a ike keia i ka maka o ke kanaka ; no ka mea, ua loihikona noho ana me ka ike ole i ke kanaka, ma ia hope iho, hele laua nei i ka auau, a pau ia, hoi keia me ke kaikuaana i ka Hale Alii o laua nei. Alaila, ninau mai la ke kaikuaana ia ia nei, " Pehea ko olua noho ana me ke kane a kaua ? " Hai aku la keia, " He pono r.o hoi paha ko maua noho ana, ua maikai no; eia kahi pilikia, o ka ike eleia o ke ano o ke kane a kaun ; no ka mea, aia wale no i ka po e hoi mai ai." Olelo mai ke kaikuaana ia ia, 44 Ina oe e i hoi hou i ka aina o ke kane a kaua, paa aku oe me kahi ipu kukui ume o kaua, i hoimai auanei ko kane ea, hooluhiluhi oe ia ia, e hoalaala'i a nui kona make hiamoe; alaila, ume ae oe i kahi ipukukui o kaua, i ikeia'i ke ano oko kane, i ka manawa auanei au e hoomalamalama'i, nana oe mai luna a hiki | iialo, a ina auanei oe e ike i kahi puu a me ke | kee, malia paha he akua ; alaila, haalele ia aku no, no ka mea, ua lako iho nei kakou i ka pa gula, a me na pono a pau loa." Pau ae la ka manao kanalua o ua o Maria, o ko ia nei noho iho la no ia a ao ia po, 1 ke ao loa ana'e, hoomakaukau keia i ka j hoi i ka aina o ke kane ana, i nana aku ka ( hana o lakou nei, ku ana ke kaa daimana o laua nei me na lio daimana, rae ke kaa gula o na makua, me na lio gula. | O ko laua nei komo aku la no ia iioko o ke kaa, pela no hoi na makua, holo aku lakou nei a hiki i ka uapo, ku pu me na'lii a pau o ke aupuni, a me na'lii koa oloko o ua pa nei, aloha aku la keia i na'lii a pau, a me na makaainana, iho iho la keia mai luna iho o ke kaa me ke kaikuaana, a me na makua, ie&el aku la keia honi i na makua, a me ke kajrtoi a . : ana. uwe lakou a pou, pane aku ia kj£j a jna makna me ke kaikuaana, 44 Ke d(A 0 ] a oukou, eia au ke hoi nei. M / Oko ia nei ee aku la no ia/ji um oka waapa guia, hele aku la keia {Uhiahope, noho iho & keia Uuna oka pek Waimana, aohe he kanaka o luaa, ame A e mea la na ke iainaka i hoe, o ka hoio ak£ ia no ia o ia nei a waena konu o ka moajkani ako la na pa aloha o ka aina, a jj&ti ia, kani mai ko ka moku, o ko ia nei holoj aku la no ia a pili i ka moku, pii aku ia kd ? ia ma ke aianui daimana a hiki iiona. **

O ka holo aku la no ia o ia nei a hiki i ko ! aupuni daimana o laua nei, a pili aku k ka j moku i ka uapo. Ia manawa no, iho mai ana ke alanui gula mai ka Haie Alii mai o : laua nei, a pili i ka moku, i nana aku ka haI na o ia nei, e iho mai ana na koa, a me naj 'lii o ke aupuni o laua nei; alaila, hooma--1 kaukau iho la keia e iho mai ka moku aku, ■ a hiki i ke alanui daimana i awili puia me 1 ke alanui gula, ku iho la keia, aloha mai la ; na'lii a me na koa ia ia nei. | fa manawa, o ka huli aku la no ia o lakou i nei hoi ana, a kokoke i ka Hale Alii, i huli • ae ka hana o ia nei e nana mahope, e ku | mai ana keia kanaka hulali, mai luna no a | lalo, o ka hana a ua kanaka nei, o ka opiopi | i ke alanui daimana, i awili puia me ke alanui gula, o ko lakou nei hele aku la no la a hiki i ka Hale Alii, uwa ka pihe o na makaainana o laua nei, no ka piha i ka olioli, no ka hoi ana mai o ka wahiue a ko lakou Alii. Hamama ka waha, kekeka niho, oia ka ke j kaeole o kakou e noho nei, no ka uwa i ka | wahine maikai o Maria, a ma ia hope iho,: | komo aku la keia iloko o k» Hale Alii, ia | manawa no, kani na pu aloha a na koa, a me | na pu aloha o ke aupuni, ma ia hope iho, pau i ko ia nei ike ana i ke kanaka. Hoi aku na | koa i ko lakou wahi, i nana mai ka hana o ; ka poe i koe ia lakou nei, ua pau loa na niho i ka helelei, no ka nui o ka akaaku ana i ka wahine maikai o Man'a. Komo aku la keia iloko o ka lanai o ka Hale Alii, a noho iho la keia iluna o ka noho • alii daimana o laua nei; aka hoi, make- j make aku la keia i ka pipii ae o ka wai ilu-' na a helelei ilio me he ua pakapaka la iloko ! o ke kiowai auau, i nana aku ka hana o ia | nei, e kukuku inai ana ka mahu o na mea ai J iluna o ka papa kaukau daimana. o ko ia nei i hele aku la no ia a noho iluna o ka noho, ai 1 keia a maona. ; Ma ia hope iho, hele keia i ka auau, a hi- j ki keia ma hai o ke kiowai, wehe ae la oia i j kona kapa a pau, a luu aku la oia iloko o ke kiowai, a ea ae la keia iluna o ka iliwui, iho j mai ana ka eheu o na manu gnla, e holoi ia ia nei ma o a maanei o ia nei, a pau kona auau ana, hoi ae la keia a ina hai o ke kiowai, hele mai ana na manu daimana e ka- j wele ia ia nei, me ka hamo ana i kona poo i ka aila, a me ka waiala, koino keia i ke kapa daimana hou, a kau ae la i ka lei alii ma kona poo, a hoi keia i ka Hale Alii. Noho iho la keia a liuliu loa, a kokoke i kn hom eono o ke ahiahi, nana aku la keia e kukuku mai ana ka mahu o na inea ai iluna o ka papa kaukau daimana, hele keia a noho iluna o ka noho, ai keia a maona, me he mea Ia i paia ae na maka o ia nei, i nana iho ka j hana, aole na mea ai o luna o ka papa kau-1 kau, ku ana ka omole waina, me ka omole gini, iou ae la keia a pau, boi keia a luna o ka rnoe daimana, wehe keia i ke kapa ona, a komo i ke kapa moe, a hiamoe iho la. A loihi loa ko ia nei hiamoe ana, hoi mai ana o Hapaika-ia a mawaho o ka Hale Alii' 0 laua nei, wehe keia i ke kamaa a me ke j kapa o ia nei, a hoolei aku la iloko o ka Hale, puoho mai Ia o Maria i ka halulu, kahea ana o Hapaikai*n mawaho o ka puka, 44 Ua hiamoe oe e Mana." Hoole aku la keia me ka olelo aku, " Aole au i hiamoe." IVne hou mai ke kane, 44 Mama no nae ka hele ana'ku nei a ike i na makua o kaua, a me ko kaikuaana." Ae aku la o Man'a. la manawa koke no, kokolo aku la o Ha-paikai-a a loaa kana wahine e hiamoe ana keia iluna o ka moe daimana, haha mai Ia ka lima o/ka wahme i ka ili o ia nei, ua like me k4 aila ka p&hee, honi iho ia laua nei a ia, hoomakn laua nei e hiamoe, o ka 1 manao nae o ka wanine, aole ia e hiamoe, ua kaunui kona manao e hoalaala i ke kane,; lele ae la keia maluna o ke kane, ma o a | maanei, a loihi loa ka laua hana ana peb, | ka-ia loa ia ke kane i ka hiamoe, aole ak iki, ] no ka luhi i ke aia ana. \ Ia manawa koke iho no, unuhi ae la keia j i kahi ipukukui ona. a nui ka makmalama o j kahi a laua e moe ana, nana iho ia keia rnai j I luna a ialo, aole no hoi he wahi puo a me j {ke kee iki o ua kane nei ana i ioaa ia ia, a ! no ka nui loa o ko ia nei makemake a me ka | olioli, no ke maikai o ua kane nei, ia manawa koke no, pii mai la ka wela mai ka manea wawae a hiki i ka piko o ke poo;

uolaila, aoie e hiki ia ia ko puhi i ke kukui, i mea e pio ai kona a ana. A ma ia hope iho, ala mai la ua kane nei, no ke koekoe o kona ili i kn \vaiho wnle iho 110, aole he kapa, i aia ne ka hana o ia nei, e a ana ke kukui, huii iho la ko ia nei alo ilalo, a olelo aku keia i kana wahine. •* E haaleie ana au ia oe, he naniia, ua hana ino iho nei oe ia'u, ua hoohiki hoi au ia oe, aoie oe e ike i ko'u kino, a haia na pule elua ; alaiia, mare kaua, hookahi no hoi pule i koe, o ka pau no la hoi ia o ka hoohiki ana, ike oe i ko'u kino, ike au i kou kino, a me na'lii a pau o kuu nupuni, hana ino e iho nei hoi oe ia'u."