Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 28, 7 June 1862 — AHAOLELO HAWAII. Hale o ka Poeikohoia. [ARTICLE]

AHAOLELO HAWAII.

Hale o ka Poeikohoia.

La 22.—Md 27. Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule ; a pau. Heluheiu mai o Pomaikai. he palapaia hoo- | pii no Honolulu, e noi ana: Aole e hoololi. |ia ke Kumukanawai. E hoonohoia o G. P. | Judd, i Kuhina Waiwai. E hoopauia ke i Kuhina e noho nei. E hoopauia na LunaI paahao haole, e haawiia i ka poe kanaka \ Hawaii. E hookapuia ke ku ana mai o Kilauea ma ka la Sabeti. E hoopauia ka Makai Nui t ke Hoomalu ole i ka la Sabuti. Hoomoeia kekahi mau pauku ma ka papa; i Haawiia kekahi i ke Komite. ' ; Heluheia mai o Kahookaumaha, he pala- J 1 pala hoopii no Kona Hema, e noi ana: E

hooiou i k* Kaoawni. mi kn aaio 296. Paok\i I. I hookahi rntkahiki ka hoopaī no Va wahiue moekoloho. E hmwiia ka hapa- ( bv\ o krj \vaiwai o ka wahme i k«» kanpwahinemake. E honwi hou i mmia no ka L'ina Aian«t. Haawiia i ke Koniiie Wae pauku, i ke Koniite mnu kekahi. H*'fuh'-Iu mai o Kaauwai. he palapaLi hoojvi nn \\ iiiluku, 1S inoa. e noi aiia : E aeia k'- puhi rama, i $ 10.000 ka uku o ka j«la Ae. E hooiahaia na holoholona heleiK*\ra o ka poe pa Aupuni. ma na Xupepa haole a Hauaii nei. na ke Aupuni hoie uku. E lapaau wale na Kahuna Havraii i na mai, iw ke Aupuni c uku. Haawiia i ke Komile, .1 hoomoeia kekahi mau pauku ma ka pepa. Heluhelu rnai o Kanuka. he polapaia honp;i nn Saniue!a, o Waimea. e koi ana i na «i.iia 61.00, rio kona hana ana i kekahi pa nn ke Aupuni. Hanwiia i k? Komite, nona D»!a Koi Ana. Hf»ik#' mai o Kanuka o ke Komite no ke Koho Aiii, <■ hoomoe ana ma ka papa, i ka hoopii kn«? ia Pupaua. Lunamakaainana o Kohala, ma ka papa. Ma ko noi a Nuuanu, ua aponoia ka hoike a ke Komite. Hoike mai o Kapena Lokp, i kekahi olelo wohoweh*». no na palapola hoopii a na Katohka o Honoluiu nei, no ka mea, ua hewa ke Ko{X'ia"na o ka {«lapala hoopiio kekahi mea, aoh- ho Katolika. Aole i manao na Kato)ika «• hoino aku i na'Lii, a me ke Kanawai; nolailn, koria manao e wehewehe mai, no kt* noi ana o ka Luna Hoomnlu o ke Aopa* lapalu, e hnawi i ka palapala hoopii i ka l nuhioh'lo. Oh-lo o Kanpn, he moa hooponopono wale iiu ia, no ka ike ana i ka lnha ann'e ma ke Akea o ia palapaia hoopii. Ku'* o Wilimana, i ka hoopaapaa wale ili<» no tna ia mea.. HHuhelu mai o Kahookaumaha, he Olelo Hooholo, e hoolilo ana i 850.00, no ka hana ana i llale Hookolokolo no Kona Hema. Hanwiia i ke Komite Wae. Ma ke noi a Halasi, ua haawiia i ke Koinife Wae, ka noonoo ana i ka Bila Kanawai e pili ana i ka Loio Kuhina. Kohoia o Kimo Pelekane, Wihmana, Kanuka, Kama- j 10, a me Kaauwai. ■ , Ma ke noi a Kaakua, ua hapaiia na hana I i hoopaneeia. J Komite ka Hale, o Barenaba ka Luna j Hoornaju. j Hapaiia ka noonoo hou ann no ka hoike i Hua a ke Komile no kn Aha Hookolokolo, j no ka hoopii e hoopauia ke Kanawai Hooka- ; inakamu. Ua ku mai o Kipi, u Kamailio ' loihi inai me ka hoike inai i ke kumu ku- j pono i kona manao e hoomoe ai i ka hoike a j ka hapa uuku oia Komite ma ka papa. Pela! no hoi o Hikikoke, Alapai, a me Kanpa. Hoo|):ia no o Kaakua, me ka hoomoe i ka . hoike a ka hapa nui o ia Komitc ma ka pa- j pa, kokua nui oNuuanu,ame Halasi, ua we- : hewehe loihi mai o Halasi,i na kumu kupono 1 0 ja Kanawni, a ua loihi kona ninau ana | mai i na olelo hoopaapaa kupono, mamuli o| ke Kanawai e kinai ana i na mai ino i loaa i nm ka Hookamakama. A pjiu kana olelo | ana. weheweheia mai kana mau mea i ka- \ mailio ai ma ka olelo Hauiiii e Kimo Polekano, ma na kumu nui no a Halasi i hoakaka j mai ai. i Ku inai o Wilimana, a wehewehe niai i ! kona mauao no ke Kanawai e hoopaapna • la nei. wahi ann, ua hele mai ia e imi i ka ; pono o ka Lahui, a i kona manao ana hc i P'Mio no ia Kanawai; no ka mea. o ke kumu j mua o ka jKikolo io o ka poe mai ia Kana-1 wai. O ke kumu alua, i keia inanawa, ua \ kaawale ka poe : no, ua hoailonaia ia poe ;! aolie no he mea j»no ka huikau ana o ka jx>e I }>ono ine ka poe ino; pt»la ka noho ana o na i Aina nunuao, he kuhikuhi limaia ka poe ino, | aolo o noho pu mai me ka poe maikai; nolai- j h, ma keia Knnawai, ua akaakn ka poe ino,; a ua kaawalo aku lakou. Ku mai o Kapena Loke, a wehewehe mai 1 kona manao e kokua ana i ke Kanawai Hookamnkama ; i na he makua mea keiki knkahi, e koi nna no ka hana inoia 'o kana kaikamahine, a kuiki paha a ke kaikuahine, a kaikaina jwha, e hoopau i keia Kanawai; \ alaila, e wikiwiki no ia i ka hoopnu i ke Ka- j nawai; aka, o ke Kanawai nui hookahi mai 5 ka wa Kahiko mai, o ka pono o ka lehulehu j Ua jx>maikai hoi ka Lahui i keia Kanawai.i no ka mea. no ku mai o na makua ; nolaila, ua ili aku ka mai iluna o na mamo a lakou, i a nolailn, ua neie maoli ka aina i na kanaka ' kino ikaika. A ua loihi no hoi kana wehe» j wehe ana mai i na lnimu ana i manao ai he j pomaikai kni loaa i ka Lahui mi ia Kanawai: a nolaila kona kokua ana i ka hoike a ! ka hapa uuku o ke Komite. | Ku mai no o Ba!awina. a hoakaka mai i i ke kumu kupono ole o ke Kanawai e noho) nei. Ku mai o Kimo Pelekane, a wehewehe; inai i ka pono to aua i manao ai ua loaa i ka . lehulehu ina ke Kanawai Hookamaknina: a nolaila, kona mahalo ia Kanawai, a me ko-' na kokua mainuli o ia Kanawai. | Ku mai o Pomaikai, a hai mai i ka wehe-1 wehe naauao kaulike no ia Kanawai, akahi no ia a ike i ka pouo o ke Kanawai Hookamakama; nolaila, i na e like ka hooko ana i ke Kanawai rae kona poo; alaila. e ■ unuhi koke m\i ia ī kona iijqa mai ka hapa nui mai o ke Komite» wahi ana, ua hele mai kekahi mau knnaka mea wahine ia ia e kii i i na wahine a iiikou ; aka, i kiifa mai ka h a

aa. e hoolo m*i ana na wahine. wahi a U'wou. he pcbpak Laikini ko lakou. a ina he makemake ko na Lunamakanīnana e imi i mea e noi ai ka Lahui: alaila, e aho e hana i Kanawai i paumi ka wahine a ke kanaka hookahi, i like ai me kekahi kaoaka More-' mona, i hanau ai he eiwa keiki i ka pule hookahi. A nolaiU. ala no kona make make ma kinai i ke Kanawai Hooknma- - kama. ; Ku mai o Kaauwai. a wehewehe loihi mai a moakaka no hoi, a ma ia hope, ua apono soia i ke Kanawai e noho nei. a me na olelo ! naauao eae no be nui wale, a o ka manao ? hope ana i hoopuka mai ai o ka hoopanee i ka noonoo ana i keia Kanawai. ; Ku mai o Kauhane. a hoike mai i kona manao, e hoahewa ana i ke Kanawai, a e ■apono ana i ka hoike a ka hapanui o ke Ko- ■ mite. Olelo mai o Wilimana, aole no ka pomaikai wale no i loaa i na wahine Hookainaka.ma kona kumu i kokua'i i ke Kanawai; aka. no ka pomaikai mnoli no e loaa i ka lehulehu a j?au. Hoakaka nui mai o KaaUua. i kona kumu i i mahale ai, a ī apono ai i ke Kanawai e no■ho nei. Ma ke noi a Moku, ua hooholoia e ninauia. Noi mui o Kaauwai, e hoopanee loaia ka jnoonoo ana oia Bila. Ua kue ia. . | Noi inai o Kaauwai, e kakauia i ekolu j ! paj» inoa no ka poe ae. Ka poe hoole a j jme ka poe e npono ole ana i na hoike elua j |a na Komite. ! ! Ua kakau inoaia ka poe ae, ame ka j>oe hoo-; le. Poe Ae :—Hikikoke, Balawina. Pomai- ! kai, Kaapa, Alajxii. Papaua, Makaioulu, Ka-1 hananui, Moku. Kahookaumaha, Kauhane, ; f Kapihe, Kipi, Wilimana, Kahookano. Poe i • Hoole:—Wepa, Kimo Pelekane, Kanuka,; | Manini, Kapena Loke, Kaakua, Halat?i, Nu- | ;uanu. He 15 poe ae e waihoia ka hoike a | ka hapa uuku ma ka papa, a he 8 poe i hoole, ua waihoia ma ka j>apa. O Kaauwai, a me Kamalo. aole no laua i iapono aku i na hoike elua a ke Komite. j Ma ke noi a Kaakua, ua hoopauia ke Ko- | mite ana o ka Hale, a ua aponoia ka hoike a jka hapa nui, ma ke noi a Kipi. j Ma ke noi a Kipi, ua hoopaneeia ka hana. I La 23.—Mei 28. I j Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule i a jxiu. | Heluhelu mai o Moku, he palapala hoopii no Kaanapali, e noi ana : j 1. Aole e aeia ke puhi rama ma Hawaii ! nei. j 2. Na na Makaainana no e koho i Luna ! Alanui, aole na ke Kuhina Kalaiaina. 3. E hoomauia ka £ o ka waiwai o ke ka-; ne make i ka wahine ana, a e nele loa ka wahine kolohe i ka 4. E hoopauia ke Kanawai e jwj)a ana i : ke oki i ka pepeiao o na holoholonn. Haawia i ke Komite. i ! Heluhelu mai o Aalapai, he palapala hoo-1 Ipii no Molokai, e noi ana : Aole e hoololiia 1 |ke Kumu Kanawai. E hoomauia ka nui o| ■na kula, ma ka olelo Hawaii. E liooemiia j ika nui o na Luna Aupuni, a e hooemiia ka ! ; uku o na Luna Aupuni. E hoopauia ke! Kanawai Hookamakama. Haawiia na hoo|pii ike Komite. Ma ke noi a W ilimana,; jua hooinoeia ma ka papa ka pauku hope, aia ; a hiki i ka wa e noonooia'i ke Kanawai no i ia mea. Heluhelu mai o Pomaikai, he palnpala | ! hoopii na Alfred Doiron, e k(U ana i kona uku ; ino ka Oana ika lima. Haawiia ike Ko- i mite no na Dala Koi Ana. I Hoike mai o Kaakua, o ke Komite Wae ! no ka noonoo ana i ka hoopii a ka poe o' |Kona Hema« e noi ana : E haawiia ka inajna i ka Luna Alanui, e hana uku pau, a ua I hoomakaukau ke Komite he Bila Kanawai. j je hoololi ana ī ka pauku 488 o ke Kanawai 1 Kivila. ; Ma ka ae ana o ka Hale, ua heluhelu | mua inai o Kaakua i ka Bila Kanawai e hoololi ana i ka pjuiku 4SS o ke Kanawai. Kivila. Kapaeia na rula, ma ke noi a Kaakua, ua holuhelu aiuaia ma ke poo. Noi' mai o Kipi, e haawiia i ka Unuhiolelo. Ma-1 nao o Wilimana, he makehewa ia Bila. Ua hooholoia ke noi a Kipi. Hoolaha mai o Kaakua, he Bila Kanawai kana e waiho mai ana imua o ka Hale, no ka ' uku ana i na auhan ma ka waiwai ulu o ka ! Aina. Heluhelu alua mai o Moku i kana Bila ! Kanawai, e hoololi ana i ka pauku 120 a me 121 o ke Kanawai Kivila. Noi mai o : Kaakua, e lawe mai ka Hale i ka Bila, a e haawiia i ke Komite o ka Hale i ka la apo- i po. Noi mai o Kimo Pelekane, e waihoia \ ka Bila ma ka papo. Ua waihoia ma ka | papa. ! Noi mai o Kanuka, e Kapaeia na nila, a j e hoike mai oia no ke Komite o ke Koho Ana e noi ana e waiho ka hoopii, Kue ia Kahookano, a me D. D. Bala\vina, ma ka papa. Noi o W ilimana, e waihoia ka olelo hoike a ke Komite i ke Komite o ka Hale. Kue o Hikikoke, wiihi ana. ua waihoia i ke Komite ka noonoo ana, a ua pono ka lakou olelo hoike. Pela no hoi o Kimo Pelekane. Kokua o Kahananui. mamuli o ka I olelo a Hikikoke. Kue o Kaakua. ia Hikikoke. Hoakaka mai o Kanuka. i ke kumu o ko lakou hoike ana mai e aponoia ana ia Ka« hookono, a me Balawina, no lea pili ole o ka ; ; olelo hoike. i ke kumu hoopii--ke Kipe.

Ka mai o Kamaio. a hoakaka mai ». kona manao, aohe i hoike m&i fca Luna o Nawiiiwiii. a me Waialua. i ke paewa ana o ka hana ana a ua Komite. e hiki ai ke hoopiiia na Komiie imua o ka Hale, a pela no hoi o ■ Moku, makemake o Nuunnu. e wnihoia i ke Komite o ka Hale i keia h. Hoi'noi o Wilimana i kwia inanao. a ua aponoia ka hoike a ke KomileNo» mai o Kapihe. e hookuuia oia mai ke Komi'o Wae i kohoia'i i nehinei. La hookuuīa Heluhelu mai ka Luna Hoomalu. he polapaia no ka Hale Ahaoleio Aiii mai, e hai mai ana i ka hooleia'na o ka Bila Kanawai Maauaowa. A he paiapala hoi kekahi e hai rnai ana, ua hooholoia e ka Hale Ahaolelo Alii. ka Bila Kanawai no na Aha Hookoloi kolo Jiure, a e hai pu mai ana hoi ua hoohohoia ka Bila Kanawai e hoopau ana i ke Dute o ka hao palahalaha, a me na Kua hao. Hooiaha mai o Balawina, he Bila Kanawai, no ke kuai i na mea ai o ka la Sabati. Noi mai o Kapena Loke, e kapaeia na ru- ! la, a ua heluhelu muaia mai ka Bila Kanawai. no ka Hui moku mahu. " E kokua ana i ka holo aku a holo mai, i waena o : keia Mokupuni." Na Wilimana, i heluhelu mai ia Bila ! Kanawai. : Noi mai o Kimo Pelekane, e hooleia ia i Bila, wahi ana, ine he mea Ia e anunu ana i jna pono o hai, a e lawe ana i na pono no ka. ' hui wale no. i Mauao kn Luna Hoomalu, e pono e noo- ; noo mua ka Hale, mamua o ka hoole ana o Ihapai houia mai no auanei. Hoihoi o Kimo Pelekane i kona manao. 'Makenoi a Nuuanu. ua heluhelu aluaia ma ke poo. Noi mai o Kaakua, e haawiia i ke Komijte no ke Kalepa. Noi mai o Kipi, e hoopanee loaia ka noonoo ana o ia Bila. Noho o Wilimana ma ka noho Luna Hoomalu. Kokua o Wepa, i ka hapaiia e ka Hale no ka noonoo ana ia Bila, a e aho e haawiia i kekahi Komite Wae. He nui ka pomaikai o ka lehulehu, a ine ka moku-mahu holo pili aina nei. j Kokua o Kimo Pelekane, ia Kipi, wahi jana, he annnu ia Kanawai. mai mua a hiki ji ka hope ; nolaila, kona kokua ana i ka Lu'na o Hiio. ! Hoakaka mai o Kapenn Loke, i ke kumu ipomaikaiolia lehulehu i keia Bila, a ine j kona kokua ia Kaakua. ! Kokua no hoi o Wepa, i ka haawi i ka ! Bila i kekahi Komite Wae. a me ka hoaka- ; ka inai no hoi i kona kuinu i manao ai pela. , Manao o Balawina. e haawiia i ke Koinite Wae. Hoihoi o Kipi i kona manao, e hoopanee loa i kn Bila. Lawe o Kimo Pelekane nona j ka manno, a hoopaakiki mai ma kona ma- | nao mua. A nole no hoi o na manao e haajwi aku ī na pomaikai a pau no īa hui, a me | ke kinai hoi i ka pomnikni kauiike o ka | lehulehu. j Kokua o Wilimana i ka Bila, me kona imanaohe mea pomaikai nui no keia Lahui, ' a me ka holo mau ana o na inoku-inahu maanei; aka, aole ona manao e haawi aku i na |meaa pau a lakou i noi mai ai, a i kona |manao he pono ke noonooia mamua. Manao o Kipi, he pono ke haawiia i ke |KomiteWae. Hoopuk.i inai no o Kapena Loke, i kona inanao inua. e kokua ana i ka Bila, a me ka ;wehewehe inai no hoi i na kumu pomaikai j pono i loaa i keia Lahui. ke holo ia Bila. i Hoihoi o Kimo Pelekane i kona manao, ia ua hooholoia, e haawiia i ke Komite Wae. ; Kohoia o Kapena Loke, Halnsi. Kipi, Ka- | malo. a me Kaakua. j Ma ke noi a Kaakua, ua hapaiia na hana |hoopaneeia. Komite ka Hale no ka noonoo |ana i ka Bila Kanawai, e hooponopono ana ' i ke kuai Nui o ka rama. Noho o Kamalo. i Luna Hoomalu. Heluheluin ka Bila e ke Kakauolelo. ? Ma ke noi a Wepa, ua hooholoia e noo;noo pauku ia me ka hoololi pauku mai mua a hope o ka Bila. O ke ano o ia Kanawai, e hooemi ana i ka nui o ka rama i kuaiia e ia poe. | Manao o Kipi, e waiho i ka Bila ma ka ! papa; no ka inea, ke hoopilikia aku nei ia . mea i na pono o ka poe kuai iama liilii. | Manao o Kimo Pelekane, e hoohalikeia ka uku o na palapaia kuai Nui, a me ke ku;ai uuku. Manao o Wepa, aole pono ke hana pela. Ua woihoia ba Bila mua ma ka papa, a jua hooholoia ka Bila i hoololiia. Pau ke ; Komite ana o ka Haie. a aponoia ka hoike a ' ke Komite o ka Hale. 1 Ma ke noi a Kipi, ua hooholoia e Kope maikaiia, a e wnihoia imna o ka Hale i lea J la apopo. Hapaiia na hana i hoopaneeia. Noho o Moku, i Luna Hoomaiu. Komite ka Hale no ka noonoo ana i ka Bila Kanawai, a Kimo Peiekane. e hooie ana i ka hoopaiia'na o na wahine, i hanau i na keiki Kamehai. Heluheluia ka Bila e ke Kakauoieio. Heluhelu paukuia ka Biia, a aponoia me ka hoololi. Pau ke Komiie, a aponoia ka hoike a ke Komite o ka Hale. Ma ke noi a Kipi, ua hooholoia e haawiia a kakau Poepoeia. Hoike mai o Kaauwai. he Oleio Hooholo,

e Mahalo ana i ka noonoo ana a ka Hale' Ahaolelo Alii. Ua hooholoia. Ma k>? noi a Kipi. ua hoopaneeia ka hana.'