Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 29, 14 June 1862 — Page 1

Page PDF (1.57 MB)

KA
NUPEPA KUOKOA:
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.
BUKE. HONOLULU, IUNE 14, 1862. HELU 29.

[Unuhiia no ke Kuokoa.]
UMIUMI ULIULI


            MAMUA AKU NEI, E NOHO ANA kekahi kanaka waiwai loa, paapu kona mau hale maikai o kona mau pa, he gula a me ke dala ; o na moe a me na noho, ua uhiia i ke kilika maikai loa, o kona mau kaa, ua hamoia i ke gula a maikai loa. O ka mea i apiki loa ai o ua kanaka nei, o ke ahinahina o ka umiumi ; nolaila, weliweli ke nana aku, a makau na wahine o kona wahi ke hui aku i kona Comepane. He wahine hanohano e noho ana ma ia wahi, a elua ana mau kaikamahine, he mau wahine ui no laua a elua.
            A no noi aku o Umiumi Uliuli i ua wahine nei, e haawi mai i kekahi kaikamahine ana i wahine nana, a waiho aku no i ua wahine nei, aia no i kana kaikamahine o laua e haawi mai ai. O ua mau kaikamahine nei, olelo pinepine iho la laua, " Aole laua e mare iki ana ia Umiumi Uliuli." A o ka laua mea e olelo aku ai, i mare ole kekahi o laua me ia, o nele auanei kekahi o laua i ka pomaikai i loaa i kekahi.
            O ka oiaio maoli i ka nana aku, he mea hiki ole i kekahi o laua ke manao e mare i ke kane, me ka Umiumi Uliuli, o ke kumu, ua lohe laua, he nui wale na wahine ana i mare ai mamua, aole nae he mea i ike i ko lakou wahi o ka nalowale ana.
            No ka makemake loa o Umiumi Uliuli i mea no laua e makemake ai ia ia ; nolaila, koi aku ia i ka makuahine a me na kaikamahine ana, a me kekahi mau wahine e ae, e hele i kekahi hale ona i kuaaina, ilaila ko lakou wahi i noho ai a hala kekahi pule okoa ; i na manawa a pau loa, he hana lealea wale no ka lakou hana, o ka huli holoholona, hookani bila, hula a me ka ahaaina. Aole o lakou mea manao iki ae i ka hiamoe, no ka lilo o ko lakou mau po i na hana lealea a pau loa.
            O ka pokole, u a lilo ko lakou manawa i ka lealea, a hoomaka iho la ka muli o ua mau kaikamahine nei e manao i ka Umiumi Uliuli, ana i makau loa ai, aole no uliuli loa, a o ke keonimana nona ua umiumi nei, he oluolu a me ke akahai. Mahope o ko lakou hoi ana, olelo aku ua kaikamahine nei i ka makuahine, " Ua pau kona manao ana e hoole ia Umiumi Uliuli, i kane nana." A i ka wa pokole, ua mareia, laua.
            Hookahi malama mahope iho o ko laua mare ana, olelo aku la o Umiumi Uliuli, i kana wahine, " E haalele ana au ia oe, a hala kekahi mau pule ; no ka mea, he hana ka'u ma ke kuaaina." Kauoha'ku ia i kana wahine, e hana i na mea lealea, a e kauoha i kona poe makamaka e hele mai, e like me kona makemake, a e malama ia lakou, i mea e nanea ai kona noho ana a hiki i ko iala wa e hoi mai ai.
            Olelo aku ua kane nei, " Eia na ki o na lumi lole." O ke ki keia o ka pahu nui waiho pa, e kauia nei no ka poe hele mai, o keia no kuu pahu paa, kahi a'u e waiho ai i kuu dala, a o keia ki hoi, no kuu ipu poki gula, a eia ke ki nui e hemo ai na puka a pau loa, o keia wahi ki uuku, no ka lumi ia mahope loa o ka hale ilalo. Ke haawi aku nei au i ia oe, e wehe i na puka a pau loa, a e hana e like me kou makemake, koe nae keia wahi lumi; e kuu mea aloha, mai noho oe a komo, a mai noho oe a ho-o i ke ki iloko o ka laka, no ka honua a pau. Ina aole oe e hoolohe i keia wahi mea hookahi; alaila, e kali oe i ke keu o na hoopai. Ae aku no keia i ka ae oiaio loa, a honi mai kela i ka wahine a hele aku la.
            I ka hala ana'ku o Umiumi Uliuli, aole i kali ua makamaka o ka wahine, a kauohaia aku, no ko lakou makemake loa e ike i na mea maikai; no ka mea, aole lakou i hele i ka mare ana, no ko lakou hoowahawaha i ke ahinahina o kekahi mau umiumi. I ko lakou wa i hiki ai iloko o ka hale, holoholo lakou ma o maanei e nana ai i na mea maikai. A mahoe iho, komo lakou iloko o na lumi kakau, kahi a lakou i makahehi loa'i i na mea maikai oloko; ke koki, ka noho, na papakaukau, a me na aniani, o keia mau mea a pau, ua hoonaniia me ke dala, a iloko o ke aniani, ike lakou ia lakou iho, mai ke poo a na wawae. O ka pokole, aole he mea e like ai o ka maikai me na mea a lakou i ike ai; a nolaila, aole i nele ko lakou mahalo i ko lakou makamaka i kona pomaikai.
            Aka, i keia manawa a pau loa, he kaawale ko ia nei manao no ka lakou la mau olelo mahalo; no ka mea, e kaunui ana kona manao e ike i na mea oloko o ka lumi a ke kane i papa aku ai. No ka ikaika loa o kona manao e ike i keia lumi i papaia; nolaila, aole ona manao i ka hewa o ka haalele ana i kona poe makamaka, hele aku keia ma ke alapii e iho ai i ua lumi nei, a no ka wikiwiki loa, ekolu ona pakele ana mai haule ilalo a haki ka ai. I kona hiki ana'ku i ka puka o ua lumi nei, noho iki iho la keia e noonoo i ka mea a ke kane i kauoha iho ai; i ka olelo ana iho, aole ia e hoonele ana i kana olelo ina ia e hoolohe ole.
            No kona makemake loa e ike i na mea oloko o ua lumi nei, hooholo iho la ia i kona manao e ike mamua o na mea apau ; alaila, hookomo aku la keia me ka lima haalulu i ke ki i ka laka, a hemo ae la ua puka nei, a no ka paa o na puka aniani: nolaila, ike ole aku ai keia i na mea oloko, a ia wehe ana'ku ike iho la keia ua oki loa ka papa hele i ke koko, a me ke kino kupapau o kekahi mau wahine e waiho ana, o na wahine keia a ua o Umiumi Uliuli i mare ai mamua, a ua pepehiia a make. I kona ike ana i keia mea, kokoke ia e hina no ka nui o ka makau, a o ke ki ana e paa ana, haule iho la iluna o ka papahele.
            I ka pau iki ana ae o kona makau, lalau iho keia i ua ki nei, ki i ka puka a paa, hoi a loko o kona lumi e noho ai, a pau ae la la kekahi pihoihoi; a mahope iho, hele keia a ka lumi a na makamaka e noho ana ; aka, aole nae he hiki ia ia ke hana ia mea, no ka nui loa o kona makau i ka mea ana i ike ai, a i kona ike ana iho, ua okiloa ke ki i ke koko, no ka haule ana, a holoi iho la ia, elua a ekolu paha, i mea e pau ai; aka, oia mau no o ke koko e like me mamua, anai iho la ia me ka pohaku uinihepa, a me ke one ; aole nae he pau iki, oia mau no e like me mamua ; no ka mea, he mana ko ua ki nei, a he aikane ia na Umiumi Uliuli, ina e pau ae ke koko o kekahi aoao, puka hou mai no ma, kekahi aoao.
            I ke ahiahi no o ia la, hoi mai o Umiumi Uliuli, me ka olelo mai, ia ia i hele aku ai a liuliu iki aku, halawai ia me kekahi kanaka maluna o ka lio, nana i olelo mai ia ia, ua hooponoponoia ka hana ana me kona hiki ole aku ilaila, a olelo mai la ka wahine i na mea a pau loa ana e manao ana, i mea no iala e piliwi ai, ua piha ia i ka olioli no kona hoi koke ana mai.
            I kakahiaka ana'e, nonoi aku ke kane i na ki, a haawi aku keia, a no ka hiki ole ia ia ke huna i kona makau; nolaila, maopopo e ke kumu ia Umiumi Uliuli, " Pehea keia ? " Wahi a Umiumi Uliuli. " Aole anei ke ki o ka lumi i ka hale ilalo ? " " Aole olaila ? " Pela aku ka wahine. " Ua waiho ka paha au iluna o kuu pakaukau komo kapa." " A mahope oe haawi mai ia'u." pela'ku o Umiumi Uliuli. A mahope iho o ka hele ana o ua wahine nei i o a ianei a hala kekahi manawa, me he mea la e huli io ana, a ma ia hope iho, haawi aku la ia i ua ki nei i kana kane.
            Nana iho la ia me k a huhu, a pane aku, " Nohea mai keia koko oluna o ke ki ? " Pane aku ka wahine, " Nohea la, aole au i ike." Ia manawa koke no, hele ae la ua wahine nei a keokeo e like me ka uhi moe. Olelo aku ke kane me ke kuoo. " Aole io anei oe i ike ? Aka, ua ike no au, ua hele oe i ka lumi o ka hale ilalo. A heaha la hoi, no kou makemake loa i keia lumi; nolaila, e lawe ana oe i kou wahi me kela poe wahine au i ike ai ilaila."
            Ua kokoke loa ka wahine e make no k a makau, kukuli iho la ia a noi aku i kana kane, i hookahi tausani manawa e kala mai i kona hewa, a e hoopoina ia ia, ao ke ano kanikau, a me ka maikai ke nana'ku, ina ua hehee maoli ka puuwai ia ia, ina aole i like ka paakiki me ka pohaku. He mea ole ia ia Umiumi Uliuli, eia wale no kana mea o ka olelo ana aku, "E make ana oe iloko o keia minute." " Auwe!" pela iho ua wahine nei, "Ina he make ko'u, e haawi mai oe i wahi manawa no'u e pule aku ai." "Ke haawi aku nei," pela'ku ua kanaka hana ino nei.
            I ka wa o Umiumi Uliuli i haalele iho ai oia wale no, kahea aku la keia i ke kaikuaana, a mahope iho o ka hai ana aku he hapa wale no o ka hapaha hora ka loihi kona manuwa e ola ai, " E kaikuaana, Ane." O ka inoa keia o ke kaikuaana, " E holo oe a luna o ko Towela, a nana aku i o'u mau kaikunane : no ka mea, ua olelo mai e hele mai ana e ike ia'u i keia la, ina oe e ike aku, e peahi aku oe e holo wikiwiki loa mai." Pii keia e like me kona kauoha, a noho iho la keia me ka haalulu i na minute a pau loa ana e kahea aku ai," " E kuu kaikuaana, e Ane, ke ike aku la nae paha oe i kekahi mea e hele mai ana ?" A pane mai la ke kaikuaana, " O ka la wale no ka'u e ike nei, a o ke'hu o ka lepo, a me ka uliuli o ka mauu." Ia manawa, hele mai la o Umiumi Uliuli me ka pahi nui ma kona lima, a kahea aku me ka leo nui loa, " E iho koke mai oe, o kii aku au ia oe." Pane mai la ka wahine, " I hookahi minute i koe, ke noi aku nei au ia oe." A kahea hou aku keia i ke kaikuaana, " E kuu kaikuaana, e Ane, aohe anei ou ike aku i kekahi mea e hele mai ana ? " A pane mai ke kaikuaana, " Hookahi wale no a'u mea e ike nei, o ka La, a o ke'hu o ka lepo, a me ka uliuli o ka maauu." Ia manawa, kahea hou aku o Umiumi Uliuli, " Ke olelo aku nei au ia oe, e iho koke mai i keia manawa no, a ina i ole, kii aku au ia oe a lawe mai." Pane mai la kana wahine, " Ke iho aku nei au, e iho io aku ana au, i keia minute hookahi no."
            Alaila, kahea hou aku keia, " E kuu kaikuaana, e Ane , aohe anei ou ike aku i kekahi mea e hele mai ana ? " A pane mai kona kaikuaana, "Ke ike aku nei au i ke ku o ka e-a o ka lepo ma ka hema. Manao anei oe, o kou mau kaikunane ia." " Auwe ! e kuu kaikaina aloha, he pua hipa wale no ka'u e ike nei." " Aole anei oe e iho mai? " Pela'ku o Umiumi Uliuli, me ka huhu loa. Pane hou mai kana wahine, " I hookahi wale no minute i koe."
            A ia wa no, kahea hou aku keia i kana kahea hookahi i koe, "E kuu kaikuaana, e Ane! e kuu kaikuaana, e Ane—e ! aole anei ou ike aku i kekahi mea e hele mai ana?" Pane aku ke kaikuaana, " Ke ike aku nei au, elua kanaka e holo mai ana maluna o na Lio, aia no nae i kahi mamao loa e holo mai nei." A pane ae la ua kaikaina nei, " Aloha ke Akua, a me o'u mau kaikunane, e peahi aku oe e holo wikiwiki loa mai." I ke kahea hou ana aku a Umiumi Uliuli, a no ka ikaika loa o ka leo; nolaila, aneane naueue loa ka hale.
            Hele mai la ua wahine nei me ke kuwelu o ka lauoho, a me ka helelei o na waimaka, a kukuli aku imua o ke kane, a noi aku ia ia, e hoopakele i kona ola, a hooki mai kela me ka olelo mai, " O keia mau mea a pau loa, aohe pono; no ka mea, e make ana no oe." A hopu iho la ia i ka lauoho, a kaikai ae i ka pahi e oki aku i kona poo. A nonoi hou aku ua wahine nei, i wahi minute hookahi nona e pule ai. Olelo aku o Umiumi Uliuli, " Aole au e haawi hou ia oe i manawa hou ; no ka mea, ua nui loa ka manawa i loaa ia oe." A hapai ae la i ka lima iluna, me ka manao e hou aku i ka pahi, ia manawa, lohe aku la keia i ka halulu o ka puka o ka pa, a lilo iho la ia mea, i mea no Umiumi Uliuli e kakali ai a ikeia'ku ka mea e hele mai ana.
            A hemo mai la ka puka, a ike aku la ia elua Alii Koa e komo mai ana, me na pahi e paa ana ma ko laua lima, a ike ma opaopo aku la o Uumiumi Uliuli, o na kaikunane keia o ka wahine, a hoomaka aku keia e holo ; aka, mamua o ka hala ana o na kapuai he iwakalua, ua loaa koke aku ia i na kaikunane o ka wahine, a houia i ka pahi, a haule iho la kona kino make ma ko laua mau wawae.
            O ua wahine nei, ua kokoke loa e like kona make me ko ke kane ; nolaila, aole e hiki ia ia ke ala koke ae, a aloha aku paha i kona mau kaikunane, aole no nae i loihi loa kona waiho ana pela; a pohala ae, a no ka hooilina ole o ua o Umiumi Uliuli ; nolaila, ua hooholoia ka olelo e lilo kona waiwai a pau loa no kana wahine.
            A ma ia hope iho, mahele ae la keia i ka waiwai a haawi aku i kona kaikuaana, o ka makana ia o kona la mare, aole i loihi loa iho, mare ke kaikuaana i kekahi Keonimana i aloha ia ia, aole e kala.
            O kekahi mau dala, haawiia i mea e kuai ai i Komi sina Kapena no na kaikunane; a o ke koena iho, haawi oia na kekahi Keonimana maikai ana i mare ai mahope iho, a na kona oluolu hoi i hoopoina ka ka Umiumi Uliuli mau hana ino.
J. W.


AHAOLELO HAWAII.
Hale o ka Poeikohoia,
LA 24.—Mei 29.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
            Hoike mai ka Luna Hoomalu, ua loaa mai ia ia na palapala hookohu elua, mai na Luna hana o ke koho ana ma Koolauloa, a ia a hiki i ka wa kupono e hoopuka aku oia. Hoike mai o Kapena Loke, o ke Kom ite no na Hana Hou, a me na Aina Aupuni. Ua loaa mai i ke Komite mai ke Kuhina Kalaiaina, ka palapala hoike a ka Makai Nui, a me ke Kahuna lapaau e pili ana i ke Kanawai. " E hooemi ana i na mai ino i loaa ma ka Hookamakama.''
            Ma ke noi a Kapena Loke, ua hooholoia e waiho ma ka papa keia mau palapala hoike, a noonoo puia ke Kanawai no ia mea.
            Hoike mai ka Luna Hoo molu, no na palapala hookohu elua a na Luna nana no ke koho ana ma ka apana o Koolauloa. O kekahi palapala hookohu ua kakau inoaia e R. Mofita ( Moffitt,) e hai ana o G. B. Ukeke ka mea i kohoia. O kekahi palapala hookohu, ua kau inoaia e Keawehunahala, a me Kaluhi, o A. M. Kahalewai kai kohoia. Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia i ke Komite o ka Hale e noonoo ai.
            Heluhelu akoluia a hooholoia ke Kanawai e hoopau ana i ka hoopai o na wahine hanau i na keiki moekolohe. He 15 ka poe ae, eia lakou: Balawina, Barenaba, Hikikoke, Kaakua, Kaauwai, Kahananui, Kamalo, Kamika, Makaioulu, Manini, Nuuanu, Papaua, Pomaikai, Kapena Loke, a me Wilimana. O ka poe hoole eia lakou : Alapai, Kaapa, Kahookano, Kahookaumaha, Kapihe, Kauhane, Kipi, Moku.
            Heluhelu akoluia ka Bila Kanawai e hoololi ana i ke kuai rama ana ma ke kukaa. Manao o Balawina e haawi houia ia Bila i kekahi Komite Wae e hooponopono ai, hooleia, a ua hooholo loaia ka Bila. Hapaiia na hana i hoopaneeia. Lilo ka Hale i ke Komite e noonoo i na palapala hookohu Lunamakaainana o Koolauloa. Noho o Kahookano i Luna Hoomalu. Heluheluia na palapala hookohu elua.
            He manao Hooholo ka Wepa.—Hooholoia " Ma ka manao o keia Hale ke waiho hakahaka nei no ka noho Lunamakaainana, no ka apana o Koolauloa; a e kauohaia ke Kakauolelo e hai aku i na Luna Nana pela."
            Kom ite ka Hale e noonoo i ka Bila Kanawai, e ae ana i ka Hana Alanui ma ka uku pau. O Alapai ka Luna Hoomalu. Heluheluia a hooholoia me na hoololi.
            Hoopauia ke Komite a aponoia na hana, a ma ke noi a Kaakua, ua aeia e Kope Poepoeia a heluhelu akolu ia.
            Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he palapala no ka Hale o na'lii mai, e hoihoi mai ana i ka Bila hoololi i ka pauku 517 o ke Kanawai Kivila, e hai mai ana, ua hooholoia e lakou me na hoololi.
            Ma ke noi a Wilimana, ua aponoia ka hoololi a na'lii.
            Hoolaha mai o Kaakua, he Kanawai e hoololi ana i ka pauku 487 o ke Kanawai Kivila.
            Hoolaha mai o Kahookano, he Bila Kanawai no ka lapaau o na m isionari. Hoolaha mai o Wepa, he Kanawai e pili ana i ke koho ana.
            Ma ke noi a Kaakua, ua hoopaneeia ka hana.

LA 25.—Mei 30.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
            Heluhelu mai o Kapena Loke, he palapala hoopii na kekahi haole mea Halehookipa o Honolulu, e noi ana : E hoohalikeia ka uku o na Halehookipa. Haawiia i ke Komite no na Hana Hou.
            Heluhelu mai o Kaakua, he palapala hoopii na ka Luna Hooponopono waiwai o Keohokalole ma, no kekahi mea e pili ana ia Paauhau, aina o Kapaakea, me Keohokalole, e noi ana: E uku ia'ku i na dala he 160, a me ka uku hoopanee, a o kekahi hoi o ke kuai hewaia e ke Aupuni, o kekahi apana aina ma Kona, no Keohokalole ua aina la : nolaila, ua koiia mai e ko laua hope, na poho ma ia kuai ana. Haawiia i ke Komite no na Dala Koi Ana.
            Heluhelu mai o Pomaikai, he palapala hoopii no Honolulu. 149 inoa, e noi ana : 1. Ina e haalele ke kane i k a wahine, e hooukuia i $100,00, a i ole ia, e hoopaahaoia i 5 makahiki. 2. E hooemiia ka uku o ka palapala Kalewa lio, i $3.00. 3. E hoonuiia ka uku o na Kumukula. i$1.00 no ka la. 4. E aeia ka hoopii a ka Hui moku mahu, aole nae e uku aku ke Aupuni. Haawiia kekahi i ke Komite, hoomoeia kekahi ma ka papa.
            Hoike ke Komi te Mau.
            Hoike mai o Wilimana o ke Komite Waiwai, e ae ana i ke noi i Halemai no Hilo, ke hiki i ka Waihona o ke Aupuni ke uku aku, a aponoia ka hoike.
            Heluhelu mua mai o Halasi, i kana Bila Kanawai, e hooponopono ana i ka haawina 46 o ke Kanawai Kivila. . Haawiia i ka Unuhiolelo.
            Heluhelu akoluia ke Kanawai e hoololi ana i ka pauku 488 o ke Kanawai K ivila, e ka Luua Hoomalu.
            Ma ke noi a Wilimana, ua hoihoi houia keia Bila i kekahi Kom ite Wae, e hookomo i kekahi hoololi.
            Noi mai o Nuuanu, e hoololiia i 4 la hana Alanui.
            A ua Hooholoia, a ua kohoia o Wilimana, Kimo Pelekane, Kahookaumaha, Kaauwai, a me Alapai, ma ia Komite Wae.
            Ma ke noi a Kapihe, ua hoopaneeia ka hana.

LA 26.—Mei 31.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
            Heluhelu mai o Balawina, he palapala hoopii no Lahaina mai, e noi ana : E hoopauia ke Kanawai Lio Kea. E ae i na Kahuna Hawaii e lapaau, me ka palapala hookohu, a e uku $5.00 no ka palapala hookohu Haawiia i ke Komite kekahi pauku, haawiia i ke Komite Wae o Kahookano, a me Kahookaumaha.
            Heluhelu mai o Kaauwai, he palapala hoopii no Lahaina, 189 inoa, e noi ana : E hoomauia ka noho ana o D. D. Balawina, a me J. D. Kahookano, i mau Lunamakaainana no Lahaina. Waihoia no i ka Luna nana i heluhelu mai.
            Heluhelu mai o Kahananui, he palapala hoopii no Koolau, Maui, e noi ana : E hoopauia ka uku Koina $3 ,00 ma na Aha apana. I hookahi Lunakanawai no Hana, a me Kahikinui. I $50,00 wale no ka uku pau o na Luna Helu. E hoopauia ka uku $1.00 no ka palapala kii o na Makai. Haawiia i na Komite. Heluhelu mai o Alapai, he palapala hoopii no Kau, 50 inoa, e noi ana: E hoopauia ke kolu o na Lunakanawai Kaapuni o Hawaii. E hooemiia ka uku o na Luna Aupuni, a me na oihana o lakou. E hoopauia kekahi Lunakanawai apana o Hawaii. Haawiia i ke Komite. Heluhelu mai o Wepa, he palapala hoopii na ka poe hana Kopa o Honolulu, e noi ana : E hookomo wale mai me ke dute ole i ka lakou mau mea hana.
            Haawiia i ke Kom ite.
            Hoike mai o Kamika, k a Luna Hoomalu o ka Oihana o ko na Aina e, e noi ana : E hoihoi hou ia na palapala hoike i waihoia mai e ke Kuhina ia ia.
            Hoike mai o Halasi, o ke Kom ite Wae, no ka noonoo ana i na pauku hoololi o ke kumu Kanawai, e hooloihi ka manawa e noonoo ai a ia Komite. Hooholoia.
            Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he palapala no ka Hale o na'lii mai, e hai mai ana i ka holo ana o ke Kanawai a Kimo Pelekane, e hookuu ana i na wahine i hapai i na keiki moekolohe, a aponoia.
            A heluhelu pu mai no hoi he palapala na ke Kuhina Kalaiaina mai, me kekahi o kana olelo hoike ma ka olelo haole.
            Heluhelu mua mai o Wepa, i kana Bila Kanawai e hoololi ana i ka pauku 7 89 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i ke Koho balota ana. Na Kimo Pelekane, i Unuhi mai ma ka olelo Hawaii
            Ma ke noi a Wepa, ua heluhelu aluaia ma ke poo, a ua haawiia i ka Unuhiolelo, a e noonooia i k e Komite o ka Hale, ma ka Poakahi.
            Heluhelu mai o Kamalo, he Olelo Hooholo e Kauohaia, ke Komi te o na Buke Helu, e kikoo aku i ka uku o na Luna, a me na lilo e ae o keia Hale a hiki i keia la. Hooholoia.
            He Olelo Hooholo ka Kau hane, e noi ana e Kauohaia ke Komite no na Aha Haokolokolo, e hana i Kanawai e hoohanaia na Lawehala ma ke Alanui, o ko lakou apana.
            Ma ke noi Ka pena Loke, e kali iki a ikea ka manao o ke Kuhina no ia mea.
            Kokua o Kimo Pelekane, he pono ke noi a ka Luna o Kau.
            Manao o Wilimana, na ka poe Kuhina no ka pono e noonoo i na Kanawai no ia mea. Manao o Kimo Pelekane, he pono e Koho i Komite e ninau aku i ke Kuhina i kona manao e hana i Kanawai e pili ana ia mea. Aole o keia Olelo Hooholo ke kumu o kona Kamailio ana; aka, o ka manao no o na Kuhina o ka poe i maa, a o lakou ka poe hiki ke hana i na Kanawai kupono. Kokua o Wepa, i ko Wilimana manao; wahi ana, i na e ike na Kuhina i kekahi mea ua hemahema, na lakou no e waiho mai i keia Hale e pono ai. Kamailio iki mai no o Kaakua, e apono ana no ia Kauhane.
            Manao o Kipi, oia Luna no ka mea e lilo i Komite nana o noonoo ia m ea.
            Manao o Ka nuka, na ke Komite o na Hana Hou e noonoo ia mea, ua hooholoia. Hoihoi hope o Kauhane, i kana Olelo Hooholo.
            Heluhelu mai o Moku, he Olelo Hooholo, e hoololi ana i na rula o ka Hale e ae ana e ukuia ke Kahunapule, o ka Hale e like me na Kau i hala, $3,00 no ka la.
            Manao o Kimo Pelekane, e waiho i ka Olelo Hooholo ma ka papa. No ka mea, ua maopopo no e ukuia ana no i puu dala nana ke pau ka Ahaolelo.
            Manao o Wilimana, he nui na olelo hoopii no ka hooemi i na uku o na Luna Aupuni; a nolaila, i kona manao, e waiho ka Olelo Hooholo ma ka papa.
            Hoakaka mai o Moku, i ke kumu o kona hoopuka ana mai i kana Olelo Hooholo.
            Hoohalahala mai o Kaakua, no ka nui loa o na dala i haiia i uku no ua Kahunapule nei. Pela no hoi ko Kipi manao.
            Ninau o Kamika, i ka mea nana i hoopii mai, i loaa'i ke kumu o keia Olelo Hooholo. Manao o Hikikoke, h e pono ke hoakaka ia ka mea e ukuia'na i ke Kahunapule o ka Hale.
            Ninau o Wilimana, i ka Luna o Kaanapali, " na ke Kahunapule anei i koi mai e hana i keia Olelo Hooholo," hoole o Moku.
            Ma ke noi a Moku, e hoihoiia mai kana Olelo Hooholo ia ia. Ua hooholoia.
            He Olelo Hooholo ka Kahananui, e noi ana i mau Kanawai Kivila no ka Hale.
            Noi o Kipi, e waihoia ma ka papa.
            Kokua o Kauhane i ka Olelo Hooholo.
            Hoihoi ka Luna o Hana i kona manao.
            Ma ke noi a Kimo Pelekane, ua hoopanee ia ka hana.

LA 27.—Iune 2.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
            Heluhelu mai o Kahookano, he palapala hoopii no Lahaina, 61 inoa, e noi ana : 1. E aeia ka poe i kaa ole ka auhau. 2. E hookuuia ka poe i elima keiki i ka auhau waiwai paa a waiwai lewa, ke $2,000 ka nui o ka waiwai. 3. E hanaia i Alanui mawaho o Lahaina, i Alanui holoholona. 4. E hooemi i ka auhau kino i 50 kene ta, auhau kula i $1,50. 5. Aole e aeia kekahi i Luna Helu me ka hope ole. Haawiia i ke Komite.
            Heluhelu mai o Papaua, he palapala hoopii no Kohala, 62 inoa e noi ana : 1. E hooemiia ka uku o ka Moi, a me na Luna Aupuni. 2. E ae i ka palapala hoopukapuka a Piele. 3. E hoohanaia ka poe aie i ka hai, i 25 kene ta no ka la. 4. E hana i Kanawai, e papa ana i ka poe waiwai i ka hoaie ana mai i na wahine me ka ae ole o na kane. 5. E hoopaiia ka wahine, ke ikea ka palapala Laikini. 6. E hoopauia ka auhau o na keiki 17 makahiki, e hele ana i ke kula. Haawiia i ke Komite. Moe ka pauku 2 ma ka papa.
            Heluhelu mai o Hala si, he palapala hoopii na ka Moi wahine kane make, e noi ana: