Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 30, 21 June 1862 — Page 2

Ka Nu pepa Kuokoa.

            Oihana Waiwai..................... 114,784.00
            O ihana Kaua........................ 28,000.00
            O ihana Hookolokolo................ 71,550.00
            N a lilo no kela a me keia mea.......... 29,672.11
            Noi mai o Hikikoke, e kapaeia na rula a e heluhelu aluaia ma ke poo, a ua haawiia e paiia ia Bila. He hoololi ka Manini e pai puia ka olelo hoike a ke Komite. Hooholoia.
            Noi o Kimo Pelekane, e aeia ke Komi te e hooponopono i kekahi mau olelo no ka uku o na Kumukula o Lahainaluna. Hooholoia.
            He Olelo Hooholo ka Nuuanu, e hapai houia ka noonoo ana i ke kapaeia'na o ka Luna, o Puna.
            M anao o Kaauwai, e waiho ma ka papa ka Olelo Hooholo.
            K okua o Kaakua ia Nuuanu.
            Hoakaka mai o Kimo Pelekane, i ke kumu o ko lakou hoopau ana ia Makaioulu.
            Hoomoakaka mai o Kamalo, i ke kumu kupono e hoomoeia'i o ka Olelo Hooholo ma ka papa, me ka hoike i na kumu alakai kupono o ia Koi Ana.
            O Ka hananui, manao ia aole i ko ke kaulike ana o na balota o Makaioulu, a me Lainaholo, no ke Paewa o ke Koho ana. Aia ke paewa i kona manao a 64 o Makaioulu, a 65 hoi o Lainaholo : alaila, oia ke paewa.
            Ua nui a mahuahua ka hoopaapaa ana no keia Olelo Hooholo a Nuuanu, a ua waihoia ma ka papa.
            Ma k e noi a Kipi, ua hapaiia na hana i hoopaneeia.
            Kom ite ka Hale no ka noonoo ana i ka Bila Kanawai e hoihoi ana i ke dala o na Hooilina o ka poe make i ka Waihona o ke Aupuni.
            Noho o Bar enaba ma ka noho Luna Hoomalu.
            Heluheluia ka Bila e ke Kakauolelo, nui a liuliu no hoi ka wehewehe ana mai a na Luna naauao, i ka pomaikai, a me ka poino ke holo ia Kanawai. A ua holo ia Bila i ke Komite o ka Hale. Pau ke Komite ana, a aponoia ka hoike.
            Ma ke noi a Kaakua, ua aeia e kakau Po epoeia.
            Ma ke noi a Moku, ua hoopaneeia ka hana.

LA 30.—I une 5.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
            Heluhelu mai o Pomaikai, he palapala hoopii no Kaupo, Maui Hikina, 71 inoa e noi ana : E hoopauia ka aie ana o ke Aupuni. E hoonoaia ka Awa. E aoia ka hana lole ma Hawaii nei. E hookapuia ka auau pu ana o ke keiki kane me na kaikamahine. E hana i Kanawai e hoohana i na keiki i maa ole i ka palaualelo, a me na Pauku e ae he nui wale. Waihoia kekahi mau Pauku ma ka papa, haawiia kekahi i na Komite. Pauku 7 haawiia i ke Komite Wae o Nuuanu.
            Heluhelu mai o Kaauwai, he palapala hoopii no Honuaula, he 40 inoa, he 18 Pauku ka loihi oia hoopii. Hoomoeia kekahi mau Pauku ma ka papa, haawiia kekahi i na Komi te.
            Heluhelu mai o Papau a, he palapala hoopii no Kohala, e noi ana: E hoopauia ka auhau o na Lio i make, i paa ma ka Buke a ka Luna Helu. E hooemiia i $5.00 no ka poe ilihune e hoopii ana e hooki i ka mare. Haawiia i ke Komite.
            Heluhelu mai o Papaua, he palapala hoopii no Kalihi, e noi ana : I elua la hana Alanui, o ka poe o ia wahi e hana'i ma ke Alanui e holo ana a hiki i Kilohana. Ma ke noi a Kipi, ua hoihoiia i ka Luna nana i hoopuka mai.
            Heluhelu mai o Halasi, he palapala hoopii na kekahi haole o Honolulu nei, e noi ana : E uku aku i kekahi mau dala, no ka hana ana i kekahi Alahaka ma ka apana o Honolulu.
            Manao o K aapa, e waiho ma ka papa. Makemake o Halasi, e hoike mai i ke kumu o ka waiho ana ma ka papa. Manao o Manini, ua ike ole ka Luna o Hilo, i ke ano o ka hoopii, a wehewehe mai no hoi i ke ano maoli o ka hoopii.
            Hoakaka mai o Kaakua i kona manao, me ke apono i ka haawiia i ke Komite. Ua ninauia, a ua hoomoeia ma ka papa. Ua noi mai o Hala si, e hapaiia ka noonoo hou o ia mea i ka la apopo, (No ke ano kupanaha no hoi kekahi i ka hoomoe ana ia mea ma ka papa, oiai hoi e koi mai ana kekahi kanaka, no kona mau pono i la Ahaolelo.) HOIKE KOMITE MAU.
            Hoike mai o Manini, o ke Komi te no ka Oihana Kaua. E hookaawale ana i na dala he $43,537.95 no ia Oihana, no na makahiki elua.
            Ma ke noi a Kipi, ua waihoia ma ka papa a hiki i ka wa e noonooia'i ka Bila Haawina.
            Hoike mai o Kapena Loke, o ke Komite no na Aina Aupuni, a me na Hana Hou, no na mea e pili ana i ka Hale Paipalapala Aupuni. Ma ke noi a Moku, ua aponoia ka hoike a ke Komite.
            Hoike mai o Kanuka, o ke Komi te no ke Koho Ana, no ka Olelo Hooholo, e noi ana i ka uku o na hoike, no na Hookolokolo kue i na Luna. Elua olelo hoike, e ae ana ka hapa nui e ukuia i $2.00 pakahi no na hoike o Lahaina, a me Puna.
            Hoohalahala o Barenaba, no k a uku ana ia Kahulanui, kekahi hoike o ka hihia o na Luna o Lahaina, i like ai ka nele me na hoike o Koolauloa. Ua ae mai ka hapa nui.
            Manao o Kaakua, e waiho i ke Kom ite o ka Hale e noonoo ai. Kue o Kipi.
            Manao o Hikikoke, he makehe wa ka waiho i ke Komite o ka Hale e hoopau manawa ai. Lawe aku o Kaakua i kona manao, a ua aponoia ka hoike a na Komite.
            Hoike mai o Kahookano, o ke Komite Wae i kohoia e noonoo i ka palapala hoopii a na Kahuna lapaau Hawaii. Ma ke noi a Moku, ua aponoia kana hoike.
            Hoolaha mai o Wilimana, he Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 279 o ke Kanawai Kivila.
            Hoolaha mai o Halasi, he Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 796 o ke Kanawai Kivila.
            Hoolaha mai o Hikikoke, he Bi la Kanawai e kokua ana i ka poe i maiia i na mai ino.
            Heluhelu mai o Moku, he Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 103 5 o ke Kanawai Kivila. Heluhelu aluaia ma ke poo, me ke kapaeia o na rula. Haawiia i ke Komite o ka Hale i ka la apopo.
            Heluhelu mua mai o Kaauwai, he Bila e hookuu ai i na kanaka i hoopaiia i ke Kanawai Karaima Nui, i ka Auhau.
            Ma ke noi a Balawina, ua hooleia keia Bila.
            Heluhelu mua mai o Kahookaumaha, he Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 717 o ke Kanawai Kivila.—E haawi ana i ka poe Lunakula i $300 no ka hapaha makahiki hookahi.
            Heluhelu akoluia ka Bila Kanawai, e pili ana i ka waiho o kekahi mau dala ma ka Waihona o ke Aupuni.
            He Olelo Hooholo ka Kanuka, e Kauohaia ke Komite Waiwai, e niele no ke dala $8,000 i lilo mai ka Hale Dute aku, i ka makahiki 1857.
            Hapaiia na hana i hoopaneeia. Lilo ka Hale i Komi te no ka Bila hooholo mokumahu. O Alapai ka Luna Hoomalu. Heluhelu Paukuia, a Hooholo Paukuia, a ua hooholoia ka Bila me na hoololi. Hoopauia ke Komite a aponoia na hana.
            Ma ke noi a Kamalo, a na hoopaneeia ka hana.

LA 31.—Iu ne 6.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
            Hoike mai o Balawina o ke Komite no ke pai ana, ua loaa mai ka Bila Haawina ua paiia ma na olelo elua. Haawiia ia i na Luna.
            Hoike mai o Kanuka, no ke Komite Wae i kohoia e noonoo i ka palapala hoopii a na Koa Kiai o Honolulu, e noi ana: E hookuuia lakou mai ka auhau Aupuni aku. Manao ke Komite aole e pono ke ae aku i ke noi; nolaila, manao ke Komite e waiho i ka hoopii ma ka papa.
            Ma ke noi a Wepa, ua aponoia k a hoike a ke Komite, a waihoia ka hoopii a hiki i ka wa e noonooia'i ka manao o ke Kakauolelo Kaua, e pili ana ia mea.
            Heluhelu mua mai o Kipi, i kana Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 796 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i ka hoopiiia o na Lunamakaainana i kohoia.
            Heluhelu aluaia a haawiia i ka Unuhiolelo. Ma ke noi a Hikikoke, ua haawiia ka Bila Haawina i ka Poakahi i ke Komite o ka Hale.
            Ha paiia na hana i hoopaneeia. Lilo ka Hale i Komite no ka Bila Kanawai no ka mokumahu. O Kahananui ka Luna Hoomalu.
            Heluheluia ka Pauku 4 a i ka Pauk u 14 hoololiia kekahi mau Pauku, a o ka Pauku 14 heluia 13. Hooholoia ka Bila. Hoopauia ke Komite a aponoia na hana. Hooholoia e Kope maikaiia, a e heluhelu akoluia'ku. Ma ke noi a Kamalo, a ua hoopaneeia ka hana.

LA 32.—Iune 7.

            Heluheluia k a moolelo a aponoia. Pule a pau.
            Hoike mai o Halasi, o ke Komite no na Aha Hookolokolo, no kekahi palapala hoopii no ka haalele o kekahi mea mare i kekahi. He Bila ka lakou i hiki mai no ia mea.
            Ma ke noi a Kipi, ua laweia ka hoike a ke Komite, a aia a mahope aku heluhelu houia. Ua kapaeia na rula a ua heluhelu aluaia k a Bila a Kipi e pili ana i ka poe i kohoia i Lunamakaainana, e hoololi ana i ka Pauku 796 o ke Kanawai Kivila.
            Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia i ke Komi te o ka Hale, ma ka Poakahi e hiki mai ana.
            He Olelo Hooholo ka Kamalo, e Kauoha ana i ke Komi te o na Buke Helu e kikoo aku i na lilo o keia Hale a hiki i keia la. Hooholoia.
            Hoolaha mai o Kaakua, a ma ke kapae muaia'na o na rula, a ua heluhelu muaia mai i kana Bila e hoololi ana i ka Pauku 932 o ke Kanawai Kivila.
            Manao o Kanuka, e waihoia ma ka papa ia Bila, a hoakaka mai i ke kumu o ia Koi Ana.
            Wehewehe mai o Kaakua, i ke kumu o ia Bila, ma ka ninau ana i ka Hale, ua waihoia ma ka papa.
            Heluhelu mua mai o Wilimana, i kana Bila e hoololi ana i ka Pauku 279 o ke Kanawai Kivila. Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia i ka Unuhiolelo.
            Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he le ta no ka Hale o na alii mai, e hai mai ana i ka hooholoia'na o ke Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 7 89 o ke Kanawai Kivila.
            Ma ke noi a Kipi ua aponoia ka hoololi. A ua hooholoia no hoi ke Kanawa i e kokua ana i ka ohi ana i na aie e ka Hale o na'lii. Heluhelu akoluia ka Bila Kanawai no ka Hui mokumahu. " He Kanawai e kokua ai i ka holo aku holo mai mawaena o na Mokupuni."
            Manao ka Luna Hoomalu, e hoololi ka Pauku mua, mam ua o ka hooholo loa ana ia Bila. A ma ke noi a Halasi, ua aeia ka hoololi e hookomo.
            Ma ke noi a Kimo Pelekane, ua hooholo loaia ia Bila.
            Heluhelu mua mai o Hala si, a me Hikikoke, i ka Bila Kanawai i hoolahaia mai ma nehinei e ke Komite no ka Aha Hookolokolo, e pili ana i ka hoomau ana, a me ke kakauia'na o na olelo hoike. Ma ke noi a Kaakua, ua kapaeia na rula, a heluhelu aluaia ma ke poo. Noi mai o Kipi, e waihoia i ke Komite o ka Hale i ka Poakahi.
            Manao o Kaakua, e waiho i ke Kom ite o ka Hale i keia la. Hooholoia ka Kipi noi.
            Heluhelu mua mai o Hala si, a me Hikikoke, i ka Bila Kanawai e pili ana i ka haalele o ke kane i ka wahine, a o ka wahine hoi i ke kane. Na Kaakua i noi a heluhelu aluaia ma ke poo, a ua waihoia i ke Komite o ka Hale i keia la, mamua o ka hapai ana i na hana i hoopaneeia.
            Heluhelu mai o Kipi, kapaeia na rula i ka hoike a ke Komi te o na Buke Helu no na Bila aie o ka Hale. Ma ke noi a Kaakua, ua aponoia ka hoike a ke Komite.
            Ma ke noi a Kaakua, ua hapaiia na hana i hoopaneeia.
            Lilo ka Hale i Komi te, o Kapihe ka Luna Hoomalu. Hapaiia ka noonoo ana no ka Bila Kanawai e pili ana i ka haalele o na mea i mareia, kekahi i kekahi. Ua hooholoia ka Bila. Hoopauia ke Komite a aponoia na hana. Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia e kakau Poepoe.
            Noi mai o Kamalo, e hoopaneeia ka hana. Kue o Kanuka, a ua hooholoia ka Kanuka.
            Hoike mai o Kapena Loke, he Bila e pili ana i ke Alanui ke waihoia mai ma kona lima ; nolaila, he pono e hoopaneeia ka noonoo ana o kela Bila e waiho nei, a ka Poakahi.
            Lilo ka Hale i Komite no ka noonoo ana i i ka Bila Kanawai a Moku, e hooemi ana i ka auhau Lio i hapalua no ka poo. Oia hoi ka hoololi ana i ka Pauku 481 o ke Kanawai Kivila.
            Mr. Alapai ka Luna Hoomalu. Ua hooholo Pauku ia, a aponoia na hana.
            Ma ke noi a Kipi, ua haawiia e kakau Poepoe. Hoopaneeia ka hana.

Ka Nupepa Kuokoa.
HO NOLULU, IUNE 21, 1862.

            E NA MEA LAWE KUOKOA :—Aloha oukou e na hoalauna: Ma ke kauo ha a oukou a ka poe e huli ana i ka naauao, ua kukuluia keia pepa iloko o Okakoba, o ka makahiki i hala, i lilo ai i kukui nana e hoomalamalama mai na kapa kahakai o Puna, a hiki wale aku i ke kai lailai o Waimea, a me Niihau ; a i mea hoi nana e ahai aku i na mea hou, a me na mea ano nui hoi o na aina e mai i na ipuka hale a pau. Ua kau mai oukou iluna o'u ka hana o ka hooponopono ana, a ua hooia mai hoi oukou i ke kokua ana mai ia'u. He kanakolu Helu i paiia a hoounaia'ku io oukou la, a he iwakaluakumamahiku Helu i koe, pau keia Buke. Ua huli au a kukulu i pepa nana e ao aku, a e hai aku hoi ia oukou i na mea hou o Hawaii nei, a me na aina e. A no ia mea ka nui o na nu i unuhiia e hai aku ana ia oukou, no ke kaua ma Amerika Huipuia, a me na mea o Enelani, Farani, a me Europa no a pau, a me na kaua kaulana hoi a Napoliona Nui, a me na moolelo e ae no he nui wale a oukou i lohe ole ai mamua.
            Ua kokua mai oukou me ka maikai i keia hana nui o ke kukulu ana i nupepa like me ko na haole ka nui, e puka ana i kela a me keia pule, a o na mea ai i hoomakaukauia no oukou, ua like loa no me na mea i hoomakaukauia no lakou na haole; a nolaila, ua pono ko oukou hiipoi ana i keia pepa.
            Ke makemake nei nae au e hoomanao aku ia oukou, he hana nui ke p ai ana i ka pepa nui e like me keia. He nui o oukou e ka poe e heluhelu mai ana i keia pepa, ua uku no a pau no ka oukou pepa a hiki i Dekemaba, 1862. O kekahi nae o oukou ua uku hapa wale mai no, a o kekahi poe ke hilahila nei makou i ka hai ae, aole i uku iki mai no ka pepa a makou e hoouna'ku nei io lakou la i kela pule keia pule. Aole anei he hilahila o ia poe ? He mea mau i na haole ka uku no ka pepa i ka wa a lakou e hoomaka'i e lawe. I ka wa a lakou e hoomaka'i e lawe i ka pepa, uku e no lakou i ka mea Paipalapala no ka makahiki okoa mamua. Oia ka rula ma na aina naauao, a he pono hoi ke hoolilo ia rula noonei. Mamua aole no oukou i koiia'ku e uku e mamua no ka oukou mau nupepa, no ka mea, e malihini ana no kakou i na ano o na aina naauao. Aka, ua hala'ku ia mau la, a ua pau ka hupo ana o ka Lahui Hawaii. Aia no me lakou ka nupepa naauao : a nolaila, e uku mai no hoi me he poe naauao la. Aole anei pela ko oukou manao?
            Ua hoo wikiwikiia mai ko makou lima i ke pai ana, a ua hooluoluia mai ko makou naau e ke aloha, a me ke kokua nui a kekahi poe lawe pepa i hoike mai nei ia makou, o kekahi mau apana. O ka poe lawe pepa o Hamakua a me Waimea, Hawaii, na kane me na wahine, ua uku mai lakou a pau, a hiki i ka hopena o keia Buke. No oukou ke aloha nui, e na makamaka o ia apana.
            A ma na ap ana o Waimea, Koloa, a me Nawiliwili, Kauai; Ua pau loa ka poe lawe pepa o ia apana i ka uku mai, aole kekahi mea hookahi i koe. Aloha nui no oukou e ka poe o Kauai, o na aloha a me na kokua i like me ka oukou, ka mea nana e hoomama mai ke kaumaha o ka mea pai, a me ka mea nana e hoiliili aku i na mea hou a pau o ka honua a hoouna'ku io oukou la. A no hoi, ke ninau aku nei au ia oukou e ka poe i uku ole a pau ka lakou mea i ae ai, aole anei oukou e kokua mai, a e hoouna mai i ke koena o ko oukou aie ia makou ! e oluolu nui ka naau a me ke kamailio ana o makou ina pela. A nolaila, e pono ia oukou e ka poe i uku ole mai ke hookaa koke ae i na Luna, i hoike ole mai ai ko makou Buke kakau inoa i na hana naaupo a ka poe e lawe ana i keia pepa.
            Eia kekahi: Ma kekahi o na nupepa o Kaleponia mai nei, ua i ke iho makou i ka mahaloia o kekahi poe kanaka Hawaii e noho nei ma El Dorado, kekahi o na wahi eli kula o Kaleponia, a ua olioli nui makou i ka ike ana iho i ka mahaloia o na kanaka maoli iloko o ke kowa o na nupepa o na aina haole, a ma ia mea, ua ikea ka maikai o ke ao ana a na kumu ia lakou, a ua hoomanao maikaiia e lakou na mea i aoia ia lakou.
            He poe kanaka Hawaii naauao lakou, a he lawe nupepa hoi a me ka uku pono mai hoi. E heluhelu oukou i ka moolelo mahope nei a e hoohalike aku hoi me ka hana, a ko oukou mau hoahanau, a Opunui, Kamae, Kaikihana, Mahuka, Nahola, Aarona, Koke, Mokuaikai, a me ka poe e ae e noho nei ma Kapalakiko, a lawe hou hoi i ke Kuokoa. Ua kakauia mai keia wahi moolelo mahope nei e kekahi haole i noho ma Honolulu nei mamua'ku nei, a penei no hoi kana mau olelo :
            "Ua loaa ia'u maanei he 24 kanaka, a o ka hapanui o ia poe, he poe kanaka Hawaii, elua mau kanaka no na mokupuni o ka Hema, elua wahine Hawaii, ekolu wahine Ilikini, a me na kanaka hapa Ilikini eha. Aole no au i hikilele ia mau mea, a aole no hoi au i manao he hiki i na wahine Ilikini ke kamailio i ka olelo Hawaii, a ke heluhelu hoi i ka Baibala, ke oki a me ka humuhumu a me ka aiana i ka lole o ka lakou mau keiki ; a i ka ike aku hoi i kekahi kaikamahine Ilikini ewalu makahiki paha, e heluhelu ana i ka Baibala me ka hoomaopopo, a me ka ike hoi i nei mau wahine Ilikini elua, e huipu ana ma ka haipule, a me ka hai mai hoi i ka minamina no ko lakou naaupo mamua, a me ka menemene hoi no ko lakou pilikoko i ka noho hupo mai ; a me ka ike aku hoi ia lakou e ake nui ana e loaa ka ike a me ka naauao hou aku. Aole no hoi au i makaukau e ike aku i na hale maikai loa o ia poe, ua hookaawaleia i wahi e pule ai, ua hanaia i ka papahele, a me ka noho hilinai ole, a me ka papakaukau ma kekahi kala o ka hale, i wahi no ke kahuna e ku ai, a me ka ike aku i keia poe kanaka e haipule mau ana i na kakahiaka a me na ahiahi o na la noa, a me ka halawai apana ehiku, a hookahi halawai ana ma ka Poaha, a i na pule i hala iho nei, ua hoomaka lakou he kula himeni ahiahi. Aole no he maikai loa o ko lakou mau hale, o Kenao ke Karistiano Hawaii kuonoono loa o ia poe ma Kaliponia nei, he hale maikai kona, ua penaia o loko a me waho o kona hale, a ua hanaia i ka pepa kekahi mau keena elua. Aole i loaa ia'u kekahi poe kanaka maikai e like me keia, mai ko'u hiki ana mai i Kaliponia nei. Elua wahine Ilikini, he olelo Hawaii wale no ka laua, a o kekahi o laua, he hiki ke heluhelu i ka palapala Hawaii me ka maopopo, he hui ma ka himeni ana a ma ka halawai pule, a me ka pule malu. Ua loaa iho nei oia i ka mai puupuu liilii, nui ko'u ake e lawe e ole ia'ku oia ano. He makuahine oia no na keiki ekolu, hookahi e noho nei i Hilo, ma ka Pae Aina Hawaii. O kana hiapo, he ewalu a he umi paha makahiki, he kaikamahine akamai no i ka heluhelu. Ke mama mai nei oia mai ka waiho ana i ka mai puupuu liilii, a he ano kaikamahine maikai ma kana mau hana. A ua kaumaha nui ko'u naau ia ia i hoomanawanui iho nei i kona mai. Ua hookapu koke iho lakou ia lakou iho mai ka ona ana, a ina e ona a aihue kekahi, ua kipaku kokeia'ku. Ua hai mai lakou ia'u, ua noonoo, a ua hooholo iho lakou, e hoiliili i puu dala i 500 i mea Halepule hou no lakou, a e lawa ana paha ia mau dala iloko o keia makahiki. Mahope iho o ko lakou kanalua iki ana no ka hapai ana i ka hoiliilii i dala no ka Misionari, ua hooholo lakou mamua iho nei o ko'u hiki ana mai, e manawalea i kela hope a me keia hope o ka mahina, i kekahi puu dala no ia mea."
            K e mau nei no ka hoopaapaa ana o na Lunamakaainana, ma ko lakou Keena no ka Bila Haawina, me ka makaukau lokahi no e oki i na lilo o ke Aupuni.

            MAKEPONO KA RAIKI.—Ke kuai nei, a ke makemake nei e kuai hou aku i ka raiki o John H. Cole (Mika Kolo,) me ka uku aku 3 1/2 keneta no ka paona hookahi. Ekolu pule e kuai ai oia; alaila, pau kona kuai ana, nolaila, e lawe ae oukou e na makamaka i ka oukou raiki, ma kahi e makepono ai, oia hoi ka Hale Kudala, ma ke Alanui Aliiwahine, ma kahi o Mi. Keaniani.

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

            H e halawai nui ma ka Halepule Katolika, ma Honolulu nei, ma ka Poaha la 19 o keia mahina, a nui no ka poe i hele e makaikai i na hana o ka poe Katolika ia la.

            AIP UALEHUA.—Ua loaa mai he olelo pane aku i ka Pakipika no na olelo e pili ana ia ia; aka, no ka loihi loa a me ka piha o ka pepa ; nolaila, ua waihoia a keia pule ae.

            MOKUMAHU HOU.—Ke aneane nei e paa loa ka mokumahu hou o Kaluna, e hanaia nei ma Ulakoheo, ua kapiliia i ke keleawe, a he maikai no hoi kona ano i ka nana'ku.
            Ma ka nana ana i ka Olelo Hoolaha o ka Mokumahu Ki lauea, e ikeia auanei, aia hoi ua hoololiia ka holo ana o Kilauea ma ka POAKAHI, aole hoi e like me mamua, i ka Poakahi, a me ka Poalua.
            Ua holo aku nei o Hokuao, ma ke ahiahi o ka Poaha, oia ka la 19 o keia malama, i Maikoni sia, a ua holo pu aku o D. P. Aumai, me kana wahine, a me kekahi poe e ae. Na ka Haku e malama i ko lakou hele ana.
            He palapala kekahi i hiki mai io makou nei, i kakau inoa ia. " Na Makaainana o Puna, Hawaii," he kamailio ano hoinoino i ka mea Mahaloia S. Kipi, kekahi Lunamakainana, a no ko makou manao he hakukole kumu ole, me ka hoike ole mai i kona inoa ponoi; nolaila, aole hiki ia makou ke pai i ua palapala la.

Na Palapala.

He Palapala
NA KO MAKOU ELELE I HOLO AKU NEI MA KALIPONIA.

            E KA LUNA HOOPONOPONO:—Mai ko'u hiki ana mai ma Kaliponia nei, ua halawai au me kekahi poe kanaka Hawaii kakaikahi a'u i manao ai eia i Kaliponia nei. A aole no hoi paha e nele ka olioli o ko lakou mau makamaka ke lohe aku no lakou.
            O ka mua o Wiliama Ka nui. Ua kakau aku au nona i ka Hoku Loa, i keia mau pule aku nei. Oia kekahi o na mea i hoi mai mai Bosetona mai, me Binamu ma i ka makahiki 1820. Ua hiki mai oia ma Kaliponia i ka makahiki 1849. Ua imi oia i ke dala a loaa no, a ua lilo hou aku. Ke noho nei oia he Karistiano ma Kaliponia nei. I na kau ua iho nei, ua omaimai loa oia, a ua maha iki i keia wa ; aka, he nawaliwali no nae no ka elemakule. Ua hina loa kona lauoho, a ua aiai kona ili i ka noho mau ma ke ano haole. He hiki nui ole ia ia ke imi i na pono nona iho, a ua malamaia mai oia e na makamaka Karistiano o ka Batela o Sakarameno ma Kapalakiko, i na lako a pau.
            2. O Kimo, no Lahaina, ke ola nei no oia ma Kapalakiko. Ua holo mai oia ianei i ko'u wa i holo mai nei i Dekemaka. Ua hele pu mai oia me Kauka White, ka mea i holo loa'ku nei i na Moku Hikina ; aka, e hoi hou mai ana ia e noho ma Kapalakiko nei. Iloko o ko'u manao, ke holomua nei o Kimo ma ka olelo Beritania ; aka, ua makaukau iki no ia i ke kamailo ma ka olelo Beritania, ia ia i haalele aku ai ia Hawaii.
            3. Ma Sana Ro sa, he 60 mile ma ka Akau aku o Kapalakiko, ua halawai kuu kaikaina Theodore, me kekahi keki Hawaii, aole i loaa ia'u kona inoa. Ua noho kuene oia maluna o na moku holo mau mawaena o Kapalakiko. Maluna o ke Cometa kona holo hope ana mai nei, i ka malama o Iune, makahiki 1861. Eia kana hana e noho nei iloko o ka hale, o ka malama hale kahiumiumi, a he nui no na ano hana ana ma ia wahi.
            4. O Ioane M. Kailipahee, ke noho nei no oia me Rev. T. E. Taylor (Tela.) ma Kalamabia, iloko o keia moku aina. Ua holo mai oia mai Kailua, Ha waii mai, Feb. 1861, me Taylor (Tela) wahine, ke kaikamahine makahiapo a Mi Tatina, aia no kana wahine i Kahului. A no ka mea hoi, ua pau ae nei kona manawa i noho ai me Tela ma; nolaila, e hoi aku ana paha ia i Hawaii, ma ka moku mua e holo aku ana. He nui loa ka makemake o Mi Tela e noho oia ; aka, aole ona manao he pono ke aua ia ia, me ka hooloihi aku i kona manawa e kaawale ai me kona ohana, a me na pono hoomana o Hawaii.
            5. Ua hiki mai kekahi poe Hawaii, he 3 paha wahine, a he elima kane ma Kapalakika nei i keia mau pule iho nei. I hele mai e hoikeike i ka Hula i keia poe kanaka naauao. I hele mai paha lakou me ka manao e imi dala, ma ka hoikeike ana i ko lakou kino Kohana, a me ka lakou mau hana haumia, a walaau hoi. Ke olioli nei au i ka lohe mai a a wale no lakou i na hale lapuwale loa e hula nei, no ka mea, ua nui no ka poe ake pono e noho ana ma keia Kulanakauhale hoa punilealea o Kalafoni nei.
            Ua lohe mai au i kekahi po a lakou i hula ai, ua hele aku na wahine hookamakama a pau o Kapalakiko e makaikai ia lakou ; o ia poe no ka poe makemake ana ia mau mea ; aka, i ko lakou ike ana, ua wikiwiki lakou i ka hoi, no ka hoopailua maoli i ke ano o na mea i hanaia. No keaha la e ka poe o Hawaii, ka poe a ka lokamaikai o ke akua i huki ae ai a mamao mai ka noho hupo ana, i hele mai ai i na aina naauao e hoohele wale ai ia oukou, me ka hoohaumia ia oukou iho no ua wahi dala uuku ? Ke olioli nei au e loohiaia keia poe e ka nele i ka poe e makemake mai, i hana hou oleia'i e like me keia; aka, ua ike no au, he nui wale na kanaka o keia aina naauao i makemake nui ia mau hana lapuwale.
            Ua holo aku ko'u kaikaina o Theodo re i nehinei ma ka lio, e imi i ka poe Hawaii e noho kokoke nei ma Koloma. Ke manaolana nei au e hai koke aku no lakou i keia wa iho, me ka lilo hoi o lakou i poe lawe i kau pepa maikai ke Kuokoa.
            Ke kaahele nei no au i keia moku aina o Kalafoni, e haiolelo ana i ka poe i o-o a me na keiki liilii, no na Pae moku o ka Pakipika nei, no Maikonisia nae ka nui. He nui ka makemakeia, a ke lana nei ko'u manao e loaa nui ana ke kokuaia o Maikonisia.
NA'U NA KAUKA KULIKA.
St ockton, Aper. 24, 1862.

Wailele o Kauai.

E ka Nupepa Kuokoa e Aloha oe:
            Ua loohia mai au e na manao o G. W. Kahiolo, ma ka Helu 25 o ka Nupepa Kuokoa, i kakauia ma kona poo, "Mea Hoakaka." No ka'u mau olelo pane, a me na haina pu i paiia ma ka Helu 19. No na ninau a G. W. K., ma ka Helu 16 o ke Kuokoa. Ke pale nei au ia'u iho, no na manao o G. W. Kahiolo i pane hou mai nei, me ka pakui hou mai i na manao hou, i mea e lilo ai ka'u alakai ana i mea ino.
            Ke manao lana nei au, aole o ia kou mea e nalo ai ka haulehia ana o kou mau manao. " He mea hoakaka ke poo, aole nae he kulike me kona poo." No kou manao paha o oe no o kaua ke lanakila. Pela io no hoi paha, ina no la hoi ua pono ole ka'u alakai ana, a ina no hoi he loaa makilo, e like me kau e pane ana mahope loa, e aho no la hoi paha ia, malia o kau ka oiaio, ka mea i hana io, a hooko io i ka hana.
            Ke nuku mai nei oe, me ka olelo mai, aole i paupauaho ka nupepa, ia iala ka naenae, me he mai hano la. He manao hikau a pea wale ia ou, ua ike anei oe ma na walu kuai a pau, e kaniuhu ana no ke kau pu ana o na mea ino, a me na mea maikai, aole loa; aka, o ka poe loiloi, o lakou kai wae ae me ka hoowahawaha, pela no hoi iwaena o ka poe ake mea ano hou a maikai hoi, oia na nu hou, a pela'ku.
            I ko'u heluhelu ana ma ka Helu 16 o ke Kuokoa, ua kahaha loa no au i kou mau manao, a aole no hoi owau wale no ; aka, o ka poe no paha a pau e lawe ana i keia nupepa, no keia mau ninau, " Eia ka ua puni loa o Oahu i ke kanu i ka raiki, ninau ana no." Nohea mai la keia manao hoopiha wale i na kowa o ka pepa, a me ka lilo i mea hoopaapaa wale aku.
            I Oahu aku nei no hoi au, a hala loa ma Waialua, i ka malama o Aperila i hala aku nei, ia'u i hiki ai ma Kalihi, ua ike au i kekahi mau loi nui loa, ua pau i ka hoomaikai loa ia, a ua kanuia i ka raiki, a i ko maua la i hoi mai ai mai Waialua mai, ike hou no maua ua paa loa ka loi nui mauka o ke alanui Aupuni, a i ko'u nana ana ia Kalihi, he aina uliuli maoli i ka raiki. A oluolu na maka i ka nana ana'ku.
            Ua kuhi au, aole la i kanu i ka raiki, aia la a hai mai ka pepa, alaila la kanu iho ua poe nei nona ia mau manao ninau ma ka Helu 16, o ke Kuokoa, a ina no ke kaulana kou mea i manao lana'i, ke hai aku nei au i ke ano o ia mea e loaa'i, " O ka ikaika ka mea e kaulana'i ka poe ai. O ka pono a me ka pololei, ua makemakeia ia o Iehova mamua o ka mohai."
            Kainoa paha he ahonui loa oe, i kapa mai ai oe ia'u he paupauaho, ma kou kukulu ana i ka Pauku 1, 2, 3,—6, aia anei a hoolahaia kahi o ka raiki mea kanu, i mea e loaa'i i na kanaka, a me kahi hoi e loaa'i ka pahi oki raiki. He mea aha iho la ia i kou manao ana, aia ka paha a emi loa ke kumukuai o ka anoano kanu, i ekolu keneta no ka paona ; alaila, kanu oukou i ka raiki. A nohea mai la hoi kela poe nana i kanu i kela mau loi raiki nui a'u i ikemaka ai e ulu maikai ana ma Kalihi ?
            Eia hoi kekahi, aole au i pane ia oe noloko mai o ka manao o ka Nupepa Kuokoa. Helu 1, aia malaila kela mau haina 3—6, aole pela ko'u manao pane ; aka, ua olelo au ia oe, aia ilaila na olelo waiwai loa, aole no hoi au i pane aku ia oe, o ka'u na olelo waiwai loa.
            Ma kou manao pakui hou mai 1, 2, 3 ; eia ka'u mea e pane aku ia oe. Aole au e apono aku ia mau mea au i pane mai nei, ina wau e apono aku, ina aole oe e ku-aku iloko o ka'u mau pane ana, ua lawe mai oe i na laau paepae waa, i mea hooili no ko waa e au mai ai i na ale o Kaieiewaho.
            Ua manao anei oe, o kau mau hua olelo hakukole, a me ka hoonaukiuki, ka mea e nalo ai ka haulehia ana o kou mau manao, me ko olelo mai, " No Keei au, no lalo lilo o Auahikika." Ea! e akahele oe i ka pane ana mai pela, a me kou manao ana he aina lalo ia. Ke hai aku nei au ia oe, o kou ka aina kauwa, oia o Kalihi, kahi au i kukulu mai ai i kou mau manao, ua puka ka leo o ka poe kahiko, G. W. K. o Kalihi, a pela aku.