Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 30, 21 June 1862 — HE KAAO NO KA POE ILIHUNE E NOHO ANA MA NU IOKA. [ARTICLE]

HE KAAO NO KA POE ILIHUNE E NOHO ANA MA NU IOKA.

| : f inJuia /ur> kv Kvok'ta.\

lIKLi: 0. ~V IiAILA. OLELO AKU LA KEIA I Ic» wahine, " Mnkemake mai la ka lnii au i ka iiololio.'' I aku ka wahiii", " Ei ;ii' no hoi kahi lio lele o kaua ! t." A>-aku la koia, a kena koke aku la la-ia i k** kalm lio, e hana i ka lio a paa, o ko ia nei lii'le aku la no ia a ee ae la keia a kau iluna o ua lio lole nei. 0 ka Me aku la 110 ia o ka lio, pau nku >' a na kanaka e inakaikai ia ia nei, a 0 ke Aiii \\ ahino hoi, hoomakaukau keia e pii 'nina 0 ka Ah*o e noho ai. I aku keia i ke ikaii»*, » E pii kaua iluna o ka Aleo." Olelo aku ke aikane ine ka hai aku ia ia, / 4 E hele ana au i ka auau." Ae aku la ke Alii Wahin<\ <i ko ia m-i hele aku la no ia a hiki i ka wai, auau keia, ka lele no ia o Hapaikai-a a Imi uiai la, hookokoke iho la keia ia Maria, alaila pane aku la ke Alii Wahine, "Ka hehe ! aia ua walii kanaka nei ke hookokoke iho la i kalii o kuu aikane." Lele hou aku la keia, o ka hooinakaukau no ia o Maiia, ia hoi hou ana inai a Hapai-kai-a, ua paa ka hainaka lele 0 ia nei, a kokoke.huki ae la keia i ka hainaka lele o ia nei, o ka lele pu aku la no ia o laua nei. la ma- | nawa. ike aku la ua wahine nei, a uwe iho la, "Auwe ! lilokuu kane i kela wahine hoopunipuni o ka hele ana mai nei." 0 ke kaa ihola ia n ua Alii Wahine nei mai luna iho o ka Aleo, a haule ilalo, make loa. 0 ko laua nei hele aku la 110 ia a kahi 0 ke kaikuahine, neho laua nei hookahi pule o ka 110110 ana in«' ke kaikuahine, o Mele. Hele laua nei a kahi o na makua, i Mau--111 Aniani, noho luua nei ilaila, elua pule o k 1 noho ana me na mnkua, me Lani, a ine | H.'iiuu, Ma ia hope iho, liele laua nei a hiki 1 Keahialon, kahi o ke kupunnkane o Kiapolo, uoho laua nei ilailn, hookahi pule 0 ko laua nei noho ana ; alaila, hoi laua nei a hiki i ke Aupuni o ia nei. Iloko nae o ia hele ana a laua nei ma kela mau wahi i haiia ae la i'iahma, aole laua i hui ; no ka mea, ua j elelo no o Hapaikai-a, nia n mareia laua. 1 ko lau.i liiki ana i ua mau Aupuni nei ekoiu. ki ka pu aloha o ka aina, no ka paa nna o Hapaikai-a iloko o ka Hnlepaahao, a ine ka huli nna a Maria i ke kane, a pau ia, wekeia ka puka o ka Hale Alii; alaila, ike »» Mana i ka nui 0 na kanaka a me na'lii o ke Aupuni, noho laua neia hala na la ekolu, mareia laua nei a pau ka mare ana. Noho ? kane a wahine laun nei i ke, Aupuni o lnua nei, o ua mau Aupuni nei ekolu, ua huli ae la ke alo iluna, ua pau ka holo ana iloko o ka moana. | Mai ia maniiwa mai, noho laua nei a ha-! pai o Mana, a hanau ka hiapo, o Eiki Dai- \ inana ; hapai hou keia, a hanau, o Eiki Ka-1 l»pu, a nui; hapai hou, a hannu inai oi Kiki Haka, a nui; alaila, hoonohoia na kei-1 ki i na Aupuni ekolu o Hapaikai-a; o Eiki ! Haimana, o ke Aupuni Daimana kona ; a o I Eiki Kalapu, o ke Aupuni Oula kona; aol Eiki Haka, o ke Aupuni Dala kona ; pau na 1 Aupuni 0 Hapaikai-a i na keiki. i Ma ia hope iho, hapai hou o' Maria i ke ' keiki hou, a hnnau niai oia 0 Eiki Peki; ia ! koiki, hoi \aua nei i kahi o na kupuna o Ha-' jviikai-a, i 0 Diabolo me Oehena, i Keahia-i loa, noho laua nei a hala he uianawa loihi, wiihoia o Eiki Peki i na kupuna ka hanai, hoi laua nei a ke Aupuni o na makua me ke kaikuaana o Maria ; alaila, pau Ica mooielo 0 Hnpiikai-a, E nana knkou i ka moolelo o Eiki Peiki,; hanaiia 0 Eiki Peiki a nui, e na kupuna ona, 1 | Diabolo ma iaua 0 Oehena, aoia keia 1 ka ! ike me ka naauao, a me na hana akamai a j jx»u, aoia i ka oihana kaua, ke kaka pahi,! kela oihana keia oihana,a loaa ia ia nei ka ike! a me ka makaukau ma keia mau oihana a 1 j>au, ai 1010 keia, 0 ka ai 1010 a ua keiki nei, j lie laau nui, he IFi ka inoa, hookahi hanen i kanaka nana e apo, puni ua laau nei. Ole-I lo aku na kupuna ia ia nei, " Ina 1 moku ! 1 ke oki hookahi ana, 0 oe ke kupu 0 ka ai- j na, tnai luna a lalo, aole ou mea nana e hoo-' poino." ! ' Ia manawa no. hopu iho la keia i ke koi

lipi. hf-!o koia a ma ke kuinu o ua laau n<>i ' inanao k'?ia, aole e nioliu i ke oki hookah ana. ma ko m noi noonoo ana. me ka ikaike lon e oki ai ; ia oki ana no, o ka moku no ir o ua laau nei, a hina ilio la i'alo, oia no k:i hekiii a kakou e lohe nei i ka halulu, a o kc ' heleiei ana o na lala o ua laau nri, oia ka ka |nako!o ana'ku o ka hekili, i mai la ua mau I kupuna nei, Aohe kupu e ae o ka lani n ; ine ka honua. o oe wale no, a o ka pau ae In ; no ia o ka manao ana ia oe. M I Ma ia hope iho, hoi lakou nei a ka hale, jai ka aina awakea, a pau ka aiaana ; alaila, iolelo hou mai ke kupunawahine, 14 E kii ae jau i iui kupunakane ou,imau hoa hele nou." |Kii aku la ua kupunawahine nei ia Ipuku- | kuikouiokaj>apouli, me Puapuamoalele, me iKainaaholo, me Hamakalele, me Ohelele, a jine Noholele." Olelo hou aku ia ua kupuna|wahine nei, " Eia ia lakou nei kou pono a me ka hewa, ke ola, a ine ka make." 1 aku la I ua wahi keiki nei, o Eiki Peki, " 0 ka pauaho |koke mai nei no ka ia o olua ia r u, kainoa no ipaha he noho pu ko kakou a huna aku au i na iwi o olua, a o ke kipaku e mai nei no ka ia o olua ia'u,"

Ia manawa no, olelo mai la na kupuna ia ia, u Ua pau ae la no ka maua wahi e ao al<u ai ia oe, i hoonohoia mai oe me mauu i ao aku ai maua ia oe i ka ike, a ine na hana akamai a pau, a me ka mana, a ua pau ae la no hoi ka maua wahi e ao aku ai, ua ai lolo iho la no oe i ko kupunakane, ia Kanikawi, hookuhi no hahau ana o ka maka o ke koi, o ka hina no ia ilalo. Nolaila, e hele oe e imi i nn Aupuni hookahi hanen me kanalima." Ae aku keia e hele, he nani hoi ia, ua hookuu mai la no hoi olua ia'u. Moe iho la lakou nei a wanaao, hoala ana na manu elaimana ia ia nei, "E ala'e hoi paha oe e Eiki Peki e moe nei, eia ka wai holoi me ke kawele, a me ke kahi." Alaae la keia e ku ana ke poi wai holoimaka, holoi keia a pau. kahi ka lauoho a inaikai, hookomo na manu daiinana i ke kapa daimana, i nana iho ka hana o ia nei, maikai launa ole, i iho la keia iloko ona, " Nani wale hoi ke ku a ke kanaka maikai, pali ke kua, maliina ke alo, i ke ku a ke kanaka ui." Ia munawa koke no, puka aku keia mai kona lumi aku, i nana aku ka hana o ia nei, e noho maiana na kupuna o ia nei iluna o na noIiodnimana, heleakula keia a noho iluna o ko ia nei noho, ai lakou nei a maona, ine he mea la i paia ae na inaka o ia nei, i nana iho ka hana, aole na mea ai o luna o ka papaaina a lakou nei, ku ana na omole waina ekolu me na kiaha ekolu, inu lakou nei a pau, a me he inea la i paia hou ia ae na maka o ia nei, i nana iho ka hana, ku ana na omole barani, inu iho la lakou nei a pau, ia manawa, i iho la keia iloko ona, '' Akahi , 110 au a ike i keia inea kupanaha loa." Ma ia hope iho, hoomakaukau keia no ka he!e ana, olelo mai la ke knpunawahine ia ia, " Eia kau ai la o ka Laumaona, i hele oe auanei a i pololi ea, hoopa ae 110 oe i ko alelo, maona no, a i makewai auanei oe ea, hoo;)a ae no oe i ko puu, kena no ko makewai." Puka ae la lakou nei a mawaho o ka hale, komo aku la keia iloko o ke kaalele, me na kupunakane ona, a o ko lakou nei le« le aku la 110 ia a waena konu o ka lewa, ninau keia i kekahi kupunakane ona. " Aole anei he Aupuni mamua o kakou? '* Pane mai ke kupunakane, " He Aupuni no, o ke Aupuni o ko inakuahine, oia hoi ke kaikuahine 0 Hapaikai-a." O ka nui.o na la i hala ia hele aua, hookahi makahiki me na ia elima, | hiki lakou nei i Mauna Hoano. Hoomaha iho la lakou nei a liuliu, olelo aku keia i na kupuna ona, " O ke Aupuiii anei keia o Pua Kose, ke kaikuahine o Ha-paika-ia ? " Ae aku no kona mau kupuna, a hoomaka lakou nei e lele hou, o na lele ana a pau a lakou nei e Iele nei iloko o ke kaalele, o ka lele iloko o ka le\va roe ka makani, a kokoke lakou nei i kahi Aupuni uuku o ka makunhiue, o ka inoa o keia wahi Aupuui uuku, o Aina Hau, iho iho la lakou nei ilalo a ku ana i ka honua, ike aku la keia 1 ke ano o ka aina, a ine na holoholona, aole nae he kanaka. Oielo aku !a ua keiki nei i na kupuua ona, " He holoholona wale iho ia no ka ke kan&ka kamaaina o keia wahi Aupuni uuku ? ** Ae mai la na kupuna, me ka olelo hou mai, " Aia no a iho mai ko makuahine, kua kanaka ae la na holoholona. n ('ioie ipau.)