Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 30, 21 June 1862 — AHAOLELO HAWAII. Hale o ka Poeikohoia. [ARTICLE]

AHAOLELO HAWAII.

Hale o ka Poeikohoia.

I La 29.—Iune 4. I Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule ; 'apau. j Heluhelu mai o Baiawirni, he palapala i hoopii no Lahaina, 160 inoa, e noi ana: E ; Ihanaiai Kanawai e kauoha ana i ka poe j Aina kula, e pa i na Aina o lakou.; j Haawiia i ke Komite no na Hana Hou. Heluhelu mai o Kipi, he palapala hoopii \ | no Honolulu, 70 iaoa, e noi ana: E hookuuj ia ka poe i 4 keiki i na anhau a pau. Haa-; ] wiia i ke Komite. i ! Heluhelu mai o Kipi, he palapala hoopii * \ no Kohala, e noi ana: E hanaia i Haiemai | ) no Kohala Akau. E hooleia ka poe noho \ • Oihana, aole e Kohoia i Lunamakaainana. ! > E hoomauia ka noho ana o Papaua, i Luna !

no :a ;\|x\na. K >uv.puna na Loio apiiiui a pau, ktx> ko Oaiui. L hoopiuia na koku:i o ka Lunakniuiw-ai. I hookahi Lunakana\%iii o Kohala Hema, a me Kohaia Akau. L hookaawale i puu vlala no ko Alanui, inai Niulii, a Kalua. E hoojv»uia ka auhau Alanui maluna o ka jhx» mai. Hanwiia i na Komito. Heiuhelu mai o Kah».vikano, ho j*iia{x>!:i hoopii no Lahaina, e noi ana : E hoihoiia ko dala kula i ke Kiaaina. Hanwiia i ko Komito. Heluhelu mai o Kapiho, he palnpnla hoo« pii no Makawao, e noi ana : E hookuuia ko iluīe inaluna o kekahi nmu waiwai. Haawiia i ke Komit*\ Holuholu mai o Baronal*;i, ho palaixila hoopii no Koliala, no na Komite ho 1,1. e noi ana : f jm holohoiona helohewa no Kohala, e hanaia i Kanawai mfi ua hoopii mua a lakou. I ha wai mai Waimoa a Knwaihao. Haawiia i ke Komite, hoomoeia kektihi mau Pauku ma ka jxijia. IloiKK XA Ko.MUK Mal* Hoiko mai o Kanuka, o ko Komite no ko Koho Ana, e kauoha ana o kapaoia o Makaioulu, mai ka noho nna i Luuainakaainana no Puna, a e Koho houia i Lunamakaainana no ia ajiana. Manao o Haiasi, o ajv>no i ka hoike a ke Komite. Manao o Kahananni, e wiihoia i ka K >- mite o ka Hale i keia la. Ua aponoia ka hoike a ke Komito, a ua wuiho hakahaka ka noho Lunamakaamana 0 Puna. Hoike niai o Wiliniana, o ke Komito Wniwai, no ka Bila Haawina o noia mau makahiki elua e Kiki mai ann. Ua hoiko inai ko Kuhina Waiwai i na daia e manaoia'na v ioaa mai no ko Auj)tini, 4 wale 110 o ke Komite i kakau inoa ia inea, nole o Hala.si i kaknu inoa. Manao o Wop;i, e npono i ka lioiko a ko Komite. Honkaka mai o Halasi,i kona kumu i ao <>!<> ai; oia ka mea i kakau inoa ole o ke Komite Waiwai. Hooponopono mai o Wilinmna, no na olelo a Halasi. Manao o Kimo Pelekane, he makohowa ka hoopaajwa ana no ta raea. Manao o Hikikoke, e lawe mai ka Hale i ka hoike a ke Komite f a hiki i ka wa pono e heluheluia'i o ka Bila. Hooholoia. Hoike mai o Kapena Loke, o ke Komite Wae i ka Bila Mokumahu, i waihoia e noonoo lakou, a ua hoike mai lakou i ua Bila la me na hoololi a lakou. Noi o Kimo Pelekane, e lawe inai i ka hoike a ke Komite a me ka Bila, a e noonoo ma ke Komite o ka Hale i keia la. A ua hooholoia. Na Olklo Hooholo. Hoopuka mai o Kaakua, he Olelo Hooholo, e hapai hou i ka noonw ana i ka hoopii a A!fred Doiron i waihoia i nehinei fha ka papa. Kue o Wilimana. Olelo mai o Kunuka, ua noonoo kapulu ole ko Komite no keia hoopii, a ua maopopo kona ukuia'na; a nolaila ko lakou hoiko e hoomoe ma ka pjipa. Hoike mai o Pomaikai, a me Kaakua, 1 ke kumu o ko laua manao ana ua pono ole ia hoike ana a ke Komite. Hoakaka mai o Kimo Pelekane, i ke kumu o ko lakou Hooholo Ana. Pela no hoi o Kaauwai. Ua waihoia ka Olelo Hoohoio tna ka papa. Hoolaha raai o Kaauwai, he Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 7 o ka Mokuna XIII o ke Kanawai Karaima. E hoopauia ka auhau ana o ka poe i Hoopaiia i na Karaitna Nui. Hoolaha mai o Kahookaumaha, he Bila Kanawai e hoololi ana i kekahi Pauku o ke Kanawai Kivila. Hoike inai o Kaakua, he Olelo Hooholo, e noi ana t e Kauohaia ke Komite o na Buke Helu, e kikoo aku i tia <kla, he $38.00, o ka lilo ana i na hoike no ke Koho ana. Haawiia i ke Komile no ke Koho Ana. Heluhelu mua mai o Wilimana, i ka Bila Haawina. E hookaawale aua i na daia, he $487354, no na lilo o ke Aupuni, no ka alua makahiki e hiki mai ana. Eia iho ka huina o na Haawioa no kela, a me keia Oihana. Nok«3loi, & OhaaaAlii 948,000.00 No k» Oihao* KAliiiia*,. 143.355.00 Oih&oa o kou ūna e 20,000.00 <

Oih*n« . ......... .114.734 (O 05 KAa*. . 55.003.0-> H<*»kfckkj'o 71.Ck3P0 fO N< i;Ui k'U * noe kei» Oif». 21\57- »1 Noi mai o Hikikoke. e kapaeia na ru!a 2 e he'uhe'u aluaia ma ke poo. a ua haawiia e pi.ia ii Bil». He hoololi ka Manini e pi p-ii i ka ok'lo hoiWe a k<* Komite. Hooholoia. Noi 0 Kimo Peiekane. e aeia k? Komite e hoopnnopono i kekahi mau olelo no ka uku <•« ri Kuinukuia o Lahninaluna. Hooholoūi. He Oielo Hooholo ka Nuuanu. e hapai Koaia kn nooiuo n»u i kn kapaeia'na o ka L j . > o Pu*»a. M'inHo 0 Knauwai, e \vaiho lua ka papa k" Oie!o Heoholo. Kukua o Kaakua ia. Nuuanu. lloakr-kr. mai o Kimo Pelekane, i ke kur» ko lakou hoopau ana ia Makaiouiu. flrj<»nioak«ka mai u Kamaio, i ke kumu klO f hoomoeia'i o ka 01tlo Hooholo ma k;t j«n. irte* ka hoike ina kumu alakai kup>. :•) o ia Koi Ana. O Kahnnanui, m*anao ia aole i ko ke kaulik' ana 0 na haloia o M :kaioulu,a me Lainaho!o, no ke Paeiea oke Koho ana. Aia k*j paewa i kona manao a 61 0 Makaioulu, u 6") hoi o Lainaholo; alaila. nia ke paewa. nui a mahuahua ka hoopaapna ana no keia Oh'lo Hooholo a Nuuanu. a ua waihoia ni'i ka paja. Ma k«* noi a Kipi, ua hapaiia na hana i hv!>p:»m.'cia. Konjiic ka Hale no kn noonoo ana i ka 13i 11 Kanawai e hoihoi ana ike (lala ona lliiuilin i o ka poe make i ka Waihona o ke Aupiuii. I Noho o Barcnaba ma ka noho Luna HooI II!.. !u. Hf'luheluia ka Hila e ke Kakauolelo, nui n liuliu no lioi ka wehewehe ana rnai u na Lun i naauao, i ka poinaikai, a ine ka poino j ki' l.o!o ia Kanawai. Aua holo ia Bila ike Komite oka Hale. Pau ke Komile ana, a nponoia ka hoike. Ma ke noi a Kaakua, ua aeia e kakau Po'poeia. Ma ke noi a Moku, ua hoopaneeia ka hana. La 30.—lune 5. Heluheluia ka moolelo a aponoia, Pule a pnu. Heiuhelu mai 0 Pomaikai, he palapala hoopii no Kaupo. Maui Hikina, 71 inoa e noi ana : E hoopauia ka aie ana oke Aupuni. L hoonoaia ka Awa. E aoia ka hana lole ma Hawaii nei. K hookapuia ka auau pu ana o ke keiki kane me na kaikamahine. K hana i Kanawai e hoohana i na keiki i maa ole i ka palaualelo, a me na Pauku e ae he nui wale. Waihoia kekahi mau Pauku ma ka papa. haawiia kekahi i na Komite. Pauku 7 haawiia i ke Komite Wae o Nuu- [ anu. Heluhelu mai o Kaauwai, he palapala hoopn no Honuaula, he 40 inoa, he 1S Pauku ka loihi oia hoopii. Hoomoeia kekahi mnu P.nku nia ka papa, haawiia kekahi i n:i Koinite. Heluhelu mai o Papauu, he palapala hoopii no Kohala, e noi ana: E hoopauia ka auhau 0 na Lio i make, i paa ma ka Buke a ka Luna Helu. E hooemiia i §5.00 no ka j»oe ilihune e hoopii ana e hooki i ka mare. Haawiia i ke Komite. Heluhelu mai o Papaua, he palapala hoopii 110 Kalihi, e noi ana : I elua la hana Alanui, 0 ka poe 0 ia wahi 0 luina'i ma ke Alanui e holo nna n hiki i Kilohana. Ma ke noi a Kipi, ua hoihoiia i ka Luna nana i hoopuka mai. Heluhelu mai o Halasi, he palapala hoopii na kekahi haole 0 Honolulu nei, e noi ana : E uku aku i kekahi mau dala, no ka hana nn:\ i keknhi Alahaka ma ka apana 0 Honolulu. Manao o Kaap:i, e waiho ma ka pnpa. Makemake o Halasi, e hoike mai i ke kumu oka waiiio ana uia ka papa. Manaoo Manini, ua ike ole ka Luna 0 Hilo, i ke ano 0 [ ka hoopii, a wehewehe mai no hoi ike ano maoli o ka hoopii. Hoakaku mai 0 Kaakua i kona inanao, me ke apono i ka haawiia i ke Komite, Ua ninauia, a ua hoomoeia ma ka papa. Ua noi mai 0 Hal«si, e hapaiia ka noonoo hou oia mea ikn lu npopo. (No ke ano kupanahn no hoi kekahi i ka hoomoe ann ia mea ma ka papa, oiai hoi e koi mai ana kek:\hi kanaka, no kona mau pono i ka Ahao'.elo. ) Hoike Komitb Mac, Hoike mai o Manini. o ke Komite no ka Oihana K;uu\. E hookanwale ana ina dala he 543.537.9a no ia Oihana, no na makahiki elua. Ma ke noi a Kipi. ua wnihoia ma ka pap:i a hiki i ka \va e noonooia'i ka Bila Haavrina. Hoike mai 0 Kapeoa I*oke, o ke Komitc no na Ain<*. Aupuni, a me na Hana Hou, uoi nn mea e pili ana i ka Haie Paipulapala Aupuni, Mu ke noi a Moku, ua aponoia ka hoike a ke Komiie. Hoike mui o Kanuka» o ke Komite no ke: Koho Ana. no ka Olelo Hooholo. e noi ana i ka uku 0 na hoike. uo na Hookolokolo kue i na Luna. Elua olelo hoike, eae ana ka hapa nui e ukuia i 82.00 paknhi no na hoike i 0 Lahaina, « me Puna. HoohalahaU o no ka uku ana ia Kahulanui, kekahi hoike o ka hihia o na k L\)na 0 Lahaina, i like ai ka nele me na hoirk< o Koolauloa. Ua ae mai ka hapa nui. 3L.

Manao o Kaakua. e waiho i ke Komitt o ka Hale e noonoo ai. Kue o Kipi. Manao o Hikikoke. he iinakebe'*a ka waiho i ke Koome o ka Hale •? hoopau manawa aī. Lawe aku o Kaakua i kona manao, a ua nponoia ka hoike a na Komile. Hoike maī o Kahookano, 0 ke Komite I Wae i kohoia e noonoo i ka paiapala hoopii a na Kahuna lapaau Hawaii- Ma ke noi a Moku. ua aponoia kana hoike. Hoolaha mai o Wiiimnna, he Bi!a Kanawai hooioli ana i ka Paukn 279 o ke Kanawai Kivila. Hoolaiui mai o Hala.si.he Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 796 o ke Kanawai Kivila. Hoolaha mai o Hikikoke, he Bila Kana-jw-ai e kokua ana i ka poe i maiia i na ; mai ino. Heluhelu mai o Moku, he Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 1030 o ke Kanawai j Kivila. Heluhelu aluaia ma ke poo, me ke kapaeia 0 na ru!a. Haawiia i ke Komite o | ka Hale i ka la apopo. ; Heluhelu niua mai o Kaauwai, he Bila e ihookuu ai i na kanaka i hoopaiia i ke Ka:nawai Karaima Nui, i ka Auhau. | Ma ke noi a Balawina, ua hooleia keia i Biia. ; Heluhelu mua mai o Kahooknumaha, he |Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 717 j o ke Kanawai Kivila.—E haawi ana i ka poe , Lunakula i 83 00 no ka ha;aha makahiki i hookahi. : Heluhelu akoluia ka Bila Kanawai, e pili lana i ka waiho o kekahi mau dala ina ka , Waihona o ke Aupuni. j He Olelo Hooholo ka Kanuka.e Kauohaia ke Komite Waiwai, e niele 110 ke dala &S,OOO i lilo mai ka Hale Dute aku, i ka ISO7. i Hapaiia na hana i hoopaneeia. , Lilo ka Hale i Komite no ka Bila hooho-! 1 !o mokumahu. O Alapai ka Luna Hoomalu. i ; Heluhelu Paukuia, a Hooholo Paukuia, a ua .hooholoia ka Bila me na hoololi. Hoojx\uia; ike Komite a aponoia na hana. I Ma ke noi a Kamalo, a ua hoopaneeia ka I ihana. j La 31.—lune 6. j | Heluheluia ka moo!elo a aponoia. Pule' a pau. | Hoike mai o Balawina 0 ke Komite no ke jpai ana, ua loaa mai ka Bila Haawina ua paiia ma na olelo elua. Haawiia ia i na Luna. i Hoike mai 0 Kanuka, no ke Komite Wae I i kohoia e 11001100 i ka palapala hoopii a na Koa Kiai 0 Honolulu, e noi ana: E hookuuia lakou inai ka auhau Aupuni aku. Manao ke Komite aoie e pono ke ae aku i ; ke noi; nolaila, manao ke Komite e wailio i i ka hoopii ma ka pnpa. i Ma ke noi a Wepa, ua aponoia ka hoike a i ke Komite, a waihoia ka hoopii a hiki i ka , wa e noonooia'i ka manao o ke Kakauoleio Kaua. e pili ana ia mea. Heluhelu mua mai o Kipi, i kana Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 796 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i ka hoopiiia o na : Lunamakaainana i kohoia. j Heluhelu aluaia a haawiia i ka Unuhiolelo. j Ma ke noi a Hikikoke, ua haawiia ka Bi- i la Haawina i ka Poakahi i ke Komite o ka ! | Hale. ! i Hapaiia na hana i hoojK\neeia. i Lilo ka Hale i Komiie no ka Bila Kana|waino ka mokumahu. O Kahananui ka t Luna Hoomalu. | Heluheluia ka Pauku 4 a i ka Pauku 14 |hooioliia kekahi inau Pauku, a 0 ka Pauku ; 14 heluia 13. Hooholoia ka Bila. Hoojiauia ke Komite a aponoia na hana. Hooholojia e Kope maikaiia, a e heluhelu akoluia'ku. I Ma ke noi a Knmnlo, a ua hoopaneeia ka ihana. La 3t?.—lune 7. | < Heluheluia kn moolelo a nponoia. Pule; ; a P lll1 * | | Hoike mai o Halasi. o ke Komite no na ; 'Aha Hookolokolo, no kekahi palapala hoopii; !no ka haalele o kekahi mea mare i kekahi. : He Bila ka lakon i hiki mai no ia mea. Ma ke noi a Kipi, ua laweia kn hoike a ke! |Komite, a aia a mahope akii helnhelu houia.i La kapaeia na rulaa ua heluhelu aluaia ka Hila a Kipi e pili ana i ka poe i kohoia i S ; Lunamakaainana, e hoololi ana i ka Pauku t ] |796 0 ke Knnawai Kinla. | Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia i ke Ko- i | mite o ka Hale. ma ka Ponkahi e hiki mai; ana. ; j He Olelo Hooholo ka Kamalo, e Kauoha j lana i ke Komite 0 na Buke Helu e kikoo| aku i na lilo o keia Hale a hiki i keia la.| Hooholoia. 1 Hoolaha mai o Kaakua, a ma ke kapae | muaia'na o na rula, a ua heluhelu muaia mai I i kaiui Bila e hooloii ana i ka Pauku 932 o! ;ke Kanawai Kivila. Manao oKanuka.e waihoia iua ka papa ia Bila, a hoakaka mai i ke kumu 0 ia Koi i : Ana. [ Wehewehe mai o Kaakua, i ke kumu o īa j I Bila, ma ka ninau ana i ka Hale, ua waiho- j ia ma ka papa. ! i Heluhelu mua mai o Wihmana, i kana ; Bila e hoololi ana i ka Pauku 279 o ke Ka(nawai Kivi!a. Ma ke noi a Kaakua, uaj ! haawiia i ka Unuhiolelo. j Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he lela \ no ka Hale o na alii mai, e hai mai ana i ka '

hnohoiou'na o Kanawaī ehoololi ana i ka Pauku 759 o ke Kanawai Kirila. Ma ke noi a Kipu ua ap<oa"Ha ka hoolo.'i. A ua hoohoioia no hoi ke Kanawoi e kok;;a ana i ka ohi ana i na aie e ka Hale o na'iii. Hehiheiu akoiula ka Bila Knnawai no ka Hui mokumahu. "He Kanawai e kokua ai i ka holo aku holo mai mawaena o na Mokupuni." Manao ka Luna Hooma'u. e hoolo'ii ka Pauku inua, mamna o kn hoohoio loa ana la Bi!a. Ama ke noi n Haia?i, ua aeia ka hoololi e hookomo. Ma ke noi n Kinio Pelekane. ua hooholo loaia ia Bila. He'uhelu mua mai o Halasi. a me Hikikoke. i ka Bi!a Kanawai i hoo!ahaia mai ma nehinei e ke Kornite no ka Aha Hookolokolo. e pili ana i ka hoomau ana. a me ke kakauia'na o na olelo hoike. Ma ke noi a Kaakua, ua kapaeia na rula, a heluhelu aluaia ma ke poo. Noi mai o Kipi, e waihola ike Komite o ka Hale i ka Poakahi. Manao o Kaakua, e waiho i ke Komke o ka Ha!e i keia la. Hooholoia ka Kipi noi. Heluhelu mua inai o a me Hikikoke, i ka Bi!a Kanawai e pili ana i ka haalele o ke kane i ka wahine. a 0 ka wahine hoi ike kane. Na Kaakua i noi a heluhelu aluaia rna ke poo, a ua waihoia i ke Komite 0 ka Hale i keia la, mamua o ka hapai ana 1 na hana i hoopaneeia. Heluhelu mai o Kipi, kapaeia na rula i ka hoike a ke Komite o na Buke Helu 110 na Bila aie oka Hale. Ma ke noi a Kaakua, ua aponoia ka hoike a ke Komite. Ma ke noi a Kaakua, ua hapaiia na hana i hoopaneeia, Lilo ka Hale i Komite, o Kapihe ka Luna Hoomalu. Hapaiia ka 11001100 ana 110 ka Bila Kanawai e pili ana i ka haalele 0 na mea i inareia. kekahi i keleahi. Ua hooholoia ka 13ila. Hoopauia ke Komite a nponoia na hana. Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia e kakau Poepoe. Noi mai 0 Kamalo, e hoopaneeia ka hana. Kue 0 Kanuka, a ua hooholoia ka Kanuka. Hoike mai 0 Kapena Loke, he Bila e pili ana i ke Alanui ke waihoia mai ma kona lima ; nolaila. lie pono e hoopaneeia ka noonoo ana o kela Bila e waiho nei, a ka Poakahi. Lilo ka Hale 1 Komite no ka 11001100 ana i ka Bila Kanawai a Moku. e hooemi ana i ka auhau Lio i hapalua no ka poo. Oia hoi ka hoololi ana i ka Pauku ISI 0 ke Kanawai Kivila. Mr. Ala pai ka Luna Hooinalu. Ua hooholo Pauku ia, a nponoia na hana. .Ma ke noi a Kipi. ua haawiia e kakau Poepo?. Hoojianeeia ka hana.