Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 31, 28 June 1862 — Page 1

Page PDF (1.57 MB)

KA

NUPEPA KUOKOA:

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

BUKE.  HONOLULU, IUNE 28. 1862.  HELU 31.

 

[Unuhiia no ke Kuokoa.]

HE KAAO

NO KA POE ILIHUNE E NOHO ANA

MA NU IOKA.

HELU 7.

                I NA E HIKI IO MAI KO MAKUAHI-ne i lalo nei, huli ae la ke alo o ke au-puni iluna, a ina e hoi aku ko makuahine iluna, huli no ke alo o ke aupuni ilalo, a lilo no na kanaka i holoholona, olelo aku keia i na kupuna ona, "Pehea la auanei kakou e ike ai i na kanaka?" Olelo aku la na kupuna o ia nei, " He ike aku koe o kakou i na kanaka a me na'lii o ke aupuni, ina kakou e heie a komo iloko o ka pa, kikeke aku oe ma ka puka, a i weheia mai auanei ka puka, a i nana aku auanei oe a ike aku he lio, he hoki, he miula, a me ka bipi, a ina auanei oe e ike aku i kahi lio ino la, oia ke alii o na holoholona, ia ia ka make a me ke ola."

            Ia lakou nae e olelo ana pela, eia no lakou nei a pau iloko o ke kaalele kahi i noho ai, olelo aku la o Eiki Peki i na kupuna ona, "Ina paha wau e hele, o kakou pu no paha ke hele ?" Olelo aku la na kupuna ona ia ia, "O oe wale no ke hele, e hoi ana makou a pau a pili me ko kino," Pela o Lipinelele, hoi no a ko papale, pela o Kamaaholo, hoi no a ko wawae, pela o Komokapapouli, hoi no a pili me ko kino, pela o Hainakalele, hoi no a pili me ko kino, pela o Liolele, a me Kaalele, hoi no laua a pili me ko kino, pela o Puapuamoalele, hoi no a pili me ko kino, o ke koena, puolo oe a paa, hookomo iloko o ka pikake o ko Puapuamoa.

            Ma ia hope iho, o ka nalowale koke iho la no ia o ua mau kupuna nei ona, ua hoi a pili i ke kino o ia nei, o ko ia nei hele koke aku la no ia. nolo i liuliu iki aku, hiki keia ma ka puka o ka pa, ku keia malaila kikeke aku. a wehe kokoia mai la ka puka o ka pa, a ike aku la keia elua kanaka e ku ana ma o a maanei o ka puka o ka pa, i nana aku ka hana o ia nei, e ku mai ana he lio daimana, me ka hoki gula, a me ka piula dala, ia ike ana'ku a ia nei i keia mau holoholona ano kamahao, haupu iho la ko ia nei manao, e hoi hou e ninau aku i nu kupuna ona, olelo aku keia, " Kupanaha oloko o ka pa, he mau lio daimana, a he mau hoki gula, a me na piula dala."

            Olelo aku na kupuna ona ia ia, " O kahi lio inoino auanei la ea, oia no ka haku o na holoholona a pau, ia ia ka make a me ke ola, oia kau e kii ai." O ko ia nei hele aku la no ia a komo iloko o ka pa, i nana'ku ka hana o ia nei, e hele mai ana ua wahi lio inoino wiwi nei, o ko ia nei hele aku la no ia a lalau ma ka hulu o ka a-i, huki mai ia keia, ue ae la ua wahi lio nei, me ka olelo mai. " He eha hoi paha au ia oe e huki nei, a heaha kau i hele mai nei ?" Olelo aku la Keia, " I hele mai nei hoi paha au ia oe i lio hoi oe no'u." Pane hou mai la ua wahi lio nei, " Aia ka lio maikai o na lio, daimana, a owau nei la, he wahi lio inoino loa."

            Hoopaa aku la no keia, me ka olelo aku, " O oe no ko'u lio, ina aole oe e ae mai, make oe ia'u." Ia manawa no, o ka uwe iho la no ia o ua wahi lio nei, hookikina aku keia. me ka olelo aku, " Mai uwe oe, o make oe i ia'u." Ma ia hope iho, ne aku la ua wahi lio nei i ka manao o Eiki Peiki, a olelo hou mai la ua wahi lio nei, " O kii i ke kaulawaha daimana, me ka noho daimana, me ka pale daimana, a loaa mai, e hooili iho i keia muu mea a pau iluna o'u." Hana no keia e like me ka olelo a ua wahi lio nei, i nana'ku ka hana o ia nei i na lio daimana, me na hoki gula, a me na piula dala ana i ike ai mamua, ua kua kanaka ae la ua mau holoholona nei a pau loa.

            Ia manawa koke no, o ka huli ae la no ia o ke alo o ke aupuni iluna, i nana aku ka hana o ia nei i ka pa o ka Hale Alii o Pua Rose, maikai launa ole mai, a o ke kulanakauhale o ua aupuni nei, nui launa ole, aole e pau i ka heluia, a pau ka nana ana a ia nei i ka maikai o ke aupuni, huli ae la keia a kamailio pu me ua wahi lio nei, me kona olelo aku ia ia, " Eia no hoi he kanaka no ko keia aupuni, hunaia e oe." Pane mai la ua lio uei, " I hoikeia aku nei hoi paha i ko koi mai, ina aole au e hai aku, make au," Olelo hou aku keia, " Pehea la auanei ka pono, eia no ka hoi he aupuni maikai no ko kuu makuahine, hunaia mai e oe?" Olelo aku ua lio nei, " I huna hoi paha au ia oe, no kuu makau i ko makuahine, o make hoi auanei au."

            Ia manawa koke no, kua kanaka ae la ua wahi lio nei, a hele pu aku la laua nei a hiki i kahi i ku ai o ke Kaalele, komo aku la laua nei iloko, a o ko laua nei lele aku la no ia a komo iloko o ka pa o ka Hale Alii, ike mai la na'lii a me na koa, a aloha mai la lakou ia ia nei. Ia wa no, kani na pu aloha, a pau ia, hoomakaukauia he ahaaina, ai lakou nei me na'lii o ua aupuni nei. a pau ka ai ana, me he mea la i paia ae na maka o lakou nei, i nana iho ka hana nole na mea ai, oluna o ka papa aina, ku ana na omole waina, a me na kiaha, iluna o ka papakaukau, ninini lakou nei iloko o na kiaha, kike na kiaha o lakou nei a pau, inu iho la me ka olioli o ka naau.

            Ma ia hope iho, ku mai la ua Alii nei i hele pu aku ai me ke Kaalele, a olelo mai la, " O ka makou iho la no ia la. o ke aloha wale no, aia no na pono a pau i ko makuahine." A o ka malama wale iho la no ka makou i ke aupuni o ko makuahine, ua maikai ia mau olelo a pau imua o ua keiki nei; alaila, olelo aku la ua keiki nei imua o ke Kuhina o kona makuahine, " Eia ka pono o ka mau o ka maikai o ke aupuni, i kanaka maoli wale no, aole o ka hoolilo i holoholona na kanaka, oia ka pau o ko'u manao." Ina au i hele a hoi hou mai, a ina ua lilo hou na kanaka i holoholona, pau loa oukou ia'u i ka luku koke ia, o ka mau ia o ka maikai o ua aupuni nei, a hiki i ka hopena.

            Alaila pau ka noho pu ana o lakou nei, a hoomakaukau lakou nei e hele ilaila, pau ka hele ana o lakou nei ma ke Kaalele, hoi no ke Kaa a ka Ipukukui noho. Huki ae la ke-ia i ka Noholele, a noho iho la lakou nei me na kupuna ona iloko o ka Noholele, o ko lakou nei lele aku la no ia a waenakonu o ka lewa, ninau keia i na kupuna ona, " Owai la ke aupuni mamua aku o kakou ?" Pane mai la na kupuna ona, "O ke aupuni o na Ilio." A o ka inoa o ua mau ilio nei, he aupuni daimana, me ke aupuni gula, a me ke aupuni dala, olelo aku la ua keiki nei, " He Ilio ka ke Aii o ia mau aupuni ? " Ae mai la na kupuna ona.

            Aia, nae lakou la, ke kii 'la ia Hoku, i ke kaikamahine a Mahina, ua hookuli lakou a pau ia ia, a ua lilo aku na waiwai o ke aupuni, hookahi wale no i koe, o na onohi, a ina e lilo aku, o ka pau ae la no ia, aole nae i loaa, olelo aku la ua keiki nei i na kupuna ona, " Ina paha e lilo aku na onohi, pehea la ka pono, o ka make no paha ia." Ae mai la na kupuna ona, "Pela io no." O ko lakou nei lele aku Ia no ia, eia na lele ana a lakou nei, o ka lele i ka makani, o ka lele i ka manu, i nana iho ka hana o Eiki Peki ma o a maanei o ka noho, aole o kanamai o ka lele o lakou nei, a hiki i ka hora eha o ke ahiahi, hiki lakou nei i ke aupuni o Hoku, ke kaikamahine a Mahina.

            Ia lakou nei i haule ai ka honua, hoi ae la no ka Noholele o ia nei a uuku, puolo keia a paa, ho-o keia iloko o ka pakeke o ka Puapuamoa o ia nei, o ko ia nei iho aku la no ia a hiki i ke kulanakauhale, uwa ka pihe i ke kanaka maikai o ia nei, iho aku la keia a kahakai, ua pae mai ua ilio nei mai ke au-puni mai ona, a ike mai la ua ilio nei ia Eiki Peki, hookua kanaka ae la keia, i nana aku ka hana o ia nei, he kanaka maikai ua ilio nei, olelo aku la keia i na kupuna ona. " Eia no hoi ha ua ilio nei la, he kanaka maikai no." Olelo mai no na kupuna ona, " O ke kino kanaka ia o ua ilio nei, o Lauka." Pii mai la ua iho nei mai kai mai, uwa ae la ka pihe no ke kanaka maikai o ua ilio nei, uwa aku no hoi ka pihe mauka nei, no ke ku a ke kanaka maikai o ia nei, a hui laua nei i kahi hookahi, aloha mai la o Lauka ia ia nei, aloha hoi paha oe e Eiki Peki, aloha aku no hoi keia.

            Ma ia hope iho, noonoo iho la o Eiki Peki iloko ona me ka olelo iho, " I hea la hoi kahi i loaa'i ko'u inoa i keia wahi ilio ?" Ia wa no, launa pu iho la laua nei me he mau hoa aloha la, o ko laua nei pii aku la no ia i kahi o ua kaikamahine nei, olelo aku la ua ilio nei ia Eiki Peki, " He wahine hoi paha ka'u e hookuli nei, ua hookuli iho nei au i kuu aupuni, a me na waiwai a pau, a o kuu mau onohi wale no koe." Olelo aku o Eiki Peki. " Pehea auanei ka pono ? " Pane hou mai la na wahi ilio nei, " Ina hoi paha e loaa ia oe, owau mamua, a mahope oe. he kanaka maikai hoi oe." Olelo aku la o Eiki Peki, " Pehea la auanei e pono ai ia oe ke moe e mamua ; no ka mea, he ilio oe. a lio kanaka hoi au."

            Ma ia hope iho, olelo mai la ua ilio nei, "Eia hoi paha o'u mau aupuni ekolu, oia ka'u uku ia oe, a o ko'u ola noi kau e hoopakele ae." Lilo iho la keia mau olelo a ka ilio i mea maikai i ka manao o Eiki Peki, a ninau aku keia i ua wahi ilio nei, " Aia i hea kahi i noho ai o ua kaikamahine nei." Olelo mai la ua ilio nei, " Aia la i uka, aole paha auanei kaua e hiki i uka poeleele e." Olelo hou aku o Eiki Peki, "E wehe kaua i na kamaa daimana o kaua, a e hookomo mai i na Kamaaholo o kaua, i hikiwawe aku kaua." Olelo mai la na ilio nei, " Aole o'u Kamaaholo." Pane hou aku o Eiki Peki, " Auhea ka hoi kou mana; no ka mea, ua loaa hoi ia oe na aupuni ekolu, oia hoi, ke aupuni daimana, keaupuni gula, a me ke aupuni dala." Hoole loa mai ua ilio nei, me ka olelo mai, " Aole o'u mana."

            Ia manawa koke no, unuhi ae la o Eiki Peki i na Kamaaholo ona, a haawi aku keia hookahi i ua ilio nei, a hookahi no hoi ia ia nei, i loa no hoi ia laua nei a komo i ua mau Kamaaholo nei, o ka holo aku la no ia o laua nei, o ka holo, o ka lele, uwa ne la ka pihe a na kanaka o ke kulanakauhale, i ua mea o ka holo a me ka lele, a aneane haunaele ke kaona. Lohe aku la ua kaikamahine nei i keia pihe e uwa nei me ka leo nui, hele aku ua kaikamahine nei imua o kona makuahine, me ka olelo aku, " E Mahina, kupanaha keia pihe e uwa nui mai nei o ke kulanakauhale." Olelo mai la kona makuahine, " He pono paha e kena'ku oe i kekahi mau kahu ou e hele e nana i ke kumu o keia pihe uwa nui o ke kulanakaule."

(Aole i pau.)

 

AHAOLELO HAWAII.

Hale o ka Poeikohoia.

LA 33.—Iune 9.

                Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.

            Heluhelu mai o Wilimana, he palapala hoopii no Koloa, Kauai, 81 inoa, e noi ana: E aeia na kanaka e kuai liilii ke emi ke Kumukuai i ka $20.00. E hoohanaia ka poe aie ilihune. E hoopauia ke Kanawai uku leta. E aeia ke kanaka pono e Loio nona iho, a no hai, i na Aha a pau me ka palapala Loio ole. E hooemiia ka uku o na Luna Helu, a me na Luna auhau i 3 keneta. E hoopauia na mea i kaulana no ka moekolohe. E hoopaiia ka poe kuai aku i ka Opiuma, e Iike me ka poe kuai mai. E hooemiia ka auhau kaa $3.00. Koe o Honolulu, a me Lahaina. Haawiia i ke Komite,

            Heluhelu mai o Kaakua, he palapala hoopii no Waialua, 43 inoa, e noi ana : Aole e pono ke kohoia ka Lunakanawai i hana Au-puni e ae. E hoonoaia ka ama o ke Aupuni ma Kaalaa. E hoonoaia ka Makeke o Honolulu. Haawiia i na Komite.

            Heluhelu mai o Kahananui, he palapala hoopii no Kipahulu, Maui Hikina, e noi ana : E hoololiia ka Pauku 57, a me ka Pauku 62 o ke Kanawai Kivila. Manao o Kaakua, e haawiia i ke Komite Wae.

            Noi mai o Kimo Pelekane, e haawiia ia Kahananui ke Komite Wae. Ua hooholoia

            Heluhelu mai o Pomaikai, he palapala hoopii no Kaakopua, Honolulu, e noi ana: E hooponoponoia na ha-wai o lakou ka poe hoopii.

            Noi mai o Kaakua, e hoihoiia i ka Luna nana i hoopuka mai. Ua haawiia i ke Komite no na Hana Hou.

            Heluhelu mai o Manini, he palapala hoopii no Ewa, e noi ana: E hookaawaleia i puu dala $800.00, i Hale Hookolokolo a Halepaahao no Ewa, a me Waianae. Haawiia i ke Komite o na Hana Hou.

            Hoike mai o Wilimana, o ke Komite Waiwai e apono ana i ka hoomoeia o ka palapala hoopii a ka poe hana Kopa o Honolulu, e noi ana: E hoopauia ke dute maluna o na mea hana Kopa. A aponoia ka hoike a ke Komite.

            Hoike mai o Balawina, o ke Komite Wae no ka noonoo ana i na palapala hoopii e ae ana i na Kahunapule e lapaau, olelo mai no ka loaa ole o kekahi Kanawai e keakea ana ia mea. Ua waihoia ka hoike a ke Komite ma ka paua, a hiki i ka wa o noonooia'i ka Bila no ia mea.

            Heluhelu alua mai o Wilimana, i kana Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 279 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i ka uku o na palapala ae e kuai laau lapaau.

            Manao o Kaakua, e waihoia i ke Komite o ka Hale i keia la.

            Manao o Kipi, i ke Komite o ka Hale i ka la apopo.

            Manao o Moku, e hoopanee loa i ka noo-noo ana i ka Bila. Hooholoia ko Kaakua manao.

            Hoike mai o Halasi, he olelo wehewehe me ke noi e hapai houia ka noonoo ana i ke noi a Mr. Fia Richardson, no ka aie o ke Aupuni ia ia, no ka hana ana i kekahi Alahaka, ma ke Alanui Judd me ke noi e haa-wiia i ke Komite o na Dala Koi Ana. Ko-kua o Wilimana, i ka hapai ana i ka noonoo no ia noi; aka, he kue loa oia i ka uku ana o keia Hale, no ka meu, na ka Luna Alanui wale no o ka apana o Honolulu ia mea e uku e pono ai. Ua haawiia i ke Komite no na Dala Koi Ana.

            Heluhelu akoluia mai ka Bila Kanawai e pili ana i ke Kanawai o ka la 25 o Augate. 1860, no ka poe mare e haalele ana kekuhi i kekahi. Ua hooholo loa ia.

            Heluhelu akoluia ka Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 481 o ke Kanawai Kivila. E hooemi ana i ka auhau o na Lio, i hapalua dala no ke poo.

            Manao o Kanuka, he pono no ke hooholo koke ia ma ka la e hooholoia'i, no ka mea, ua kokoke mai ka wa e hele ai o na Luna Helu.

            Manao o Kaauwai, e hoolokahiia ka hana o keia Hale, no ka mea hoi, o ka hooholo ka mea i maa i keia Hale ; nolaila, e pono e hoomau no ma ia mau mea. Ua hooholo loaia ka Bila.

            Ma ke noi a Kipi, ua hapaiia na hana i hoopaneeia.

            Lilo ka Hale i Komite no ka noonoo ana i ka Bila Kanawai a Mr. Moku, e hoololi ana i ka Pauku 1035 o ke Kanawai Kivila.

            O Kamalo ka Luna Hoomalu. Heluheluia ka Bila. Ua nui no ka hoopaapaa ana o na Luna no keia Kanawai, a ua hooholoia ka Pauku mua me ka hoololi. A ua hooholoia no hoi ka Pauku 2, a me ke poo pu. Ua hooholoia ke Kanawai, a ua hoopauia ke Komite. A aponoia na hana.

            Ma ke noi a Kipi, ua aeia e kakau Poepoeia a e heluhelu akoluia ina ka la apopo.

            Ma ke noi a Kipi. ua kapaeia na rula, a ua heluhelu mai o ia he Olelo Hooholo, e Kauoha ana i ke Kakauolelo e haawi i ke dala a na hoike o Lahaina, no ke Kohoia'na o Balawina ma i ka Makai Nui o ka Hale a nana e hooili aku i mau hoike Ia, hooholoia.

            Ma ke noi a Kipi, ua hapaiia ka noonoo ana no ka Bila Haawina.

            Lilo ka Hale 1 Komite no ka Bila Haawina, o Kapihe ka Luna Hoomalu. Ua hooholoia ma ka Haawina.

                No ka Moi,.........................................   $84,000

                Ka mea Kiekie ka Haku o Hawaii...... 2,000

                Ka Moi Wahine,.................................  4.000

                Prince L. Kamehameha,...................... 8,000

                                                                                $48,000

                Ua loihi ka hoopaapaa ana i ka uku o ke Kakauolelo mua o ke Keena Kalaiaina. Manao o Kaapa, Nuuanu, Kanuka, Kauhane, e hooemi iho mai ka $3,000 a hiki i ka $3.500 ka uku kupono no ia Kakauolelo.

            Noi mai o Balawina, e hoopii ae i $4,400 no ka alua makahiki.

Manao o Kimo Pelekane, Kapena Loke, Wilimana, Kaauwai, Kahookano, Kahananui, Wepa, e uku aku e like me ka hoike a ke Komite.

            Manao o Balawina, a me Kamalo, e uku $2,200 no ka makahiki hookahi. Manao o; Barenaba, e hoomau no i kona uka mau oia $5,000 no na makahiki elua.

            He nui ka hoopaapaa ana no ka uku o ke Kakauolelo mua, a ua aponoia ka hoike a ke Komite $4,000. Hooholoia ke Kakauolelo alua Keena Kalaiaina, $2,000, a aponoia na hana. Hoopaneeia ka hana.

            LA 34.— Iune 10.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.

            Kaheaia ka hoike a na Komite Mau. no ka nele o ia poe ; nolaila, ua hoike mai ke Komite Wae.

            Hoike mai o Pomaikai, o ke Komite Wae no na hoopii, no ka poe wahine e holo wale ana me ka pa-u ole maluna o na Lio. A me ka hoonoho hou ia G. P. Judd i Kuhina Waiwai, e manao ana ia Komite e waiho i na hoopii ma ka papa.

            Manao o Kimo Pelekane, e hoihoi hou aku i ka hoike a ke Komite no kona hookomo ana i na wahine hoole, ma ka pilikia i ka pa-u. Hoakaka mai o Pomaikai, i ke kumu o kona hookomo ana i na huaolelo e pili ana i na wahine haole.

            Manao o Balawina, e apono aku i ka hana mua, a e waiho i ka hapa hope ma ka papa.

                Manao o Kimo Pelekane, i na i keia Hale ka makemake e hoopau i na Kuhina; alaila, he makaukau ia e lawe mai i kekahi Olelo ; Hooholo e ninaninau pono no na Kuhina a pau ; aka, ua maopopo ia ia he mea pili ole i keia Hale ke hoopau aku i na Kuhina ; a nolaila, ma koiia manao ana aohe kumu o ko ke Komite hookahi hoike ana mai no na mea e pili ana i ke Kuhina Waiwai, Waihoia ka hoopii ma ka papa.

            Hoike mai o Kapena Loko, o ke Komite no na aina Aupuni, e hai mai ana ua waihoia mai ma kona lima kekahi Bila Kanawai e pili ana i ka Oihana Lawe Leta, mai ke Kuhina Kalaiaina mai. A ua heluhelu mua mai o ia i ua Bila'la a na Barenaba hoi i heluhelu mai ma ka olelo Hawaii.

            Ma ke noi a Kamalo, ua hapaiia na rula a heluhelu aluaia ma ke poo. Manao o Balawina, e haawiia i ke Komite no na Hana Hou. Hooholoia.

            Hoolaha mai o Balawina, he makemake kona e hoololi i ka inoa o ko Komite no na Hana Hou.

            Heluhelu akoluia ka Bila Kanawai e pili ana i ka hoomalu i kekahi waiwai o ke kanaka ilihune mai ke Kudalaia'na. Ua hooholo loaia ia Bila.

            Heluhelu mai o Kaauwai, he Olelo Hooholo, e Kauoha ana i ke Komite Waiwai i ninau aku i ka nui o na dala loaa a pau ma ka lima o ka Luna Awa o Honolulu. Hooholoia.

            Ma ke noi a Kipi, ua hapaiia na hana i hoopaneeia.

            Lilo ka Hale i Komite ko ka Bila Haawina, o Alapai ka Luna Hoomalu.

            Heluheluia ka Bila Haawina no na mea kiai a lawe palapala. Manao o Kahananui, e hooemi i $700.00 Manao o Barenaba, e hoopau loaia no ia Haawina. Manao o Kaapa, i $800.00 no ka mea, he poe kanaka maoli.

            Manao o Kimo Pelekane, e ukuia i $832. Ua hooholoia ko Kimo Pelekane manao.

            Heluheluia mai ka uku o ke Kiaaina o Oahu, i $4,800. Manao o Hikikoke, i 84,-000 ka pono. Kokua nui o Kaapa, aole o na manao e hoopilimeaai. Kue nui o Halasi, wahi ana, aole e pono e puka mai ka hooemi ana o na'lii, mai ka waha mai o ka ili keokeo, aole he pono i kona manao ke hooemi i ka uku o ke Alii M. Kekuanaoa, ka mea i keokeo a hina hoi ke poo, iloko o na hana o ke Aupuni, a he mea no hoi i hana kino io ka pomaikai o keia Lahui. Auhea la ka pilikia o ka Lahui i ka uku ana aku i ka mea nana i malama pono i ke Aupuni, a hiki wale mai i keia la- A oia maoli no ke Kiaaina io o neia mau Mokupuni.

            Wehewehe mai o Kanuka i kona manao, no na olelo a Halasi, a kokua nui oia i ka $4,000 e like me ko ka Luna o Hilo.

            Manao o Kaauwai, e hooponopono mai no ka olelo a kekahi o na Luna, he kokua no oia i ka hooemi, aole no oia i manao, ua ike na Luna i ke ano o ka noho ana o ke Kiaaina ; a nolaila, kona manao e hoopololei mai i na mea i oleloia.

            Manao o Kanuka, ua kuhihewa ka Luna o Wailuku ; no ka mea, he kokua oia (Kanuka,) no ka uku ana ia M. Kekuanaoa, malalo o ke poo o ka Haawina Alii.

            Noi mai o Nuuanu, e haawi no i ka uku mau o ke Kiaaina, e like me ka ke Komite Waiwai i hoike mai nei.

            Kokua o Kimo Pelekane, i ka manao o Hikikoke, no ka mea. aole i maopopo i na Luna o keia Haie. ku hoomau ana o ke Alii Kiaaina i kona noho ana ma ia Oihana.

            Manao o Kamalo, e apono i ka Haawina i hoakakaia ina ka Bila a ke Kamilo Waiwai. Pela no ko Kaakua manao.

            Apono o Kauhane i ka uku nui o ke Kiaaina, i na aole pilikia o na makaainana ; aka, i keia manawa e noho nei, e pono i ka uku ia ia i na dala he $4,000, a ua loihi no hoi ka hoopaapaa ana. Ua hooholoia $4.000. me ka hoololi a Wepa, aole e lawe i ka uku no ka Paresidena o ka Papahoonaauao. Manao o Halasi, e hapai houia ka noonoo ana o ia Haawina. Hooholoia.

            Ma ke noi a Halasi, ua hooholoia ka Haa-wina ma ka Bila a ke Komite Waiwai. Hoopaneeia ka hana.

LA 35.—Iune 11.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.

            Hoike mai ka Luna Hoomalu, i ka hiki ana mai o ka palapala hoike a ka Paresidena o ka Papahoonaauao, a ua hui pu mai no hoi i ka Iliki ana mai o kekahi palapala no ka Hale o na'lii mai,e hai mai ana, ua hooleia ka Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 481 o ke Kanawai Kivila,a me ka Bila Kanawai no ka poe kuai kukaa i ka rama, ua waihoia ma ka papa. A ua hooholoia ka Bila e pili ana i ka poe mare e haalele ana kekahi i kekahi.

            Ma ke noi a Kaakua, ua kupa ka Hale no ka lakou Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 4S1 o ke Kanawai Kivila, e hooemi ana i ka auhau Lio.

            Ma ke noi a Kaakua, ua hooholoia, a ua Kohoia o Kanuka, Kaakua, Moku, Nuuanu, a me Kaapa, lilo ka Hale i Komite e kuka me ka Hale o na'lii i ke kumu o ka hooleia'na o ia Bila. Ua hoololiia ka Bila e waiho ana i ka Waihona o ke Aupuni, i na dala a ku poe i make a e hoopaapaaia'na paha.

            Ma ke noi a Kaakua, ua aponoia ka hoololi.

            Hoike mai o Balawina, i kana Olelo Hooholo i hoolaha mai ai e hoololi ana i ka inoa o ke Komite o na Hana Hou a e kapa ana ia Komite. "Ke Komite no ke Kalaiaina."

                Ua noi mai o Kapena Loke, o ke Komite no ke Kalaiaina, a ua kapaeia na rula a ua heluhelu mua mai o ia i kekahi Kanawai e pili ana i ka Oihana Alanui, e hoololi ana i kekahi wahi o na Kanawai e waiho nei.

            Ma ke nei a Kaakua, ua heluhelu aluaia ma ke poo.

            Noi mai o Balawina, e haawi i na Bila a pau e pili ana i ke Alanui i kekahi Komite Wae. Ua hooholoia. O Wilimana, Kimo Pelekane. Balawina, Kapihe, a me Kaauwai, ka poe i Kohoia ma ia Komite.

            Heluhelu mua mai o Balawina i Lana Bila Kanawai e hoopau ana i ke Kanawai. E hooemi ana i na ino i laha ma ka Hookamakama.

            Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia i ka Unuhiolelo.

            Heluhelu mua mai o Hikikoke, i kana Bila Kanawai e kokua ana i ka lapaau ana i ka poe i loaa i na mai ino.

            Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia i ka Unuhiolelo.

            Hoike mai o Kamalo, he Olelo Hooholo e hookaawaleia i 8200.00 ma ka Bila Haawina, i mea e hana'i i Halepaahao, a i wahi hoi e Hookolokolo ai, no ka apana o Kona Akau, Waiho puia me ka Bila Haawina.

            Hoike mai o Halasi, no ke Komite o ka Aha Hookolokolo i kekahi Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 1241 o ke Kanawai Kivila, ma ke kapae ana o na rula.

            Ma ke noi a Kaakua, ua heluhelu aluaia ma ke poo, a ua haawiia i ke Komite o ka Hale i ka Poakahi.

            Hoike mai o Kanuka, he Olelo Hooholo e Kauohaia ke Komite Waiwai e hai ponoia mai ka nui o na loaa mai no ke dute. Ua hooholoia.

            Hoolaha mai o Nuuanu, he Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 92, a me 94 o ke Kanawai Kivila.

            Ma ke noi a Kapihe, ua hapaiia na hana i hoopaneeia.

            Lilo ka Hale i Komite no ka Bila Haawina. O Kamalo ka Luna Hoonaulu, na Haawina i hooholoia i keia la:

                Ka uku o ke Kiaaina o Kauai,.........                    $1,600.00

                "              "              wahine o Hawaii..                 1,600.00

                Ke Kakauolelo o ke Kiaaina o Oahu,.               500.00