Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 33, 12 July 1862 — No Waiulili.-(Habling Waters.) HE WAHINE ILIKINI NO KALIPONIA. [ARTICLE]

No Waiulili.-(Habling Waters.) HE WAHINE ILIKINI NO KALIPONIA.

[ Xo />a i\itpej)a Kuokoa]

Aia no nia n;i kuahiwi o na Mnuna Sicrra : \cv;ui:i, rna ka Hikina lon o Kaliponia, he ! \\\\'\ lo;\ wa Ohann Ilikini. Mn ia kuahiwi ; 110. mnloko o ka Oliana Kongkowa!i, ua ha- | nau o Waiulili, o Laknakaa mo Hilokano ■ koua m:ui inoa llikini. j .Ma ka makahiki 1854. ua Inuna mai oia I mc na kamka Ilnwaii ma ia wahi. Xo ka j nt lo o ka ni n.a ka hale o na niakua, oia ke , kumu nui o kona launa pinepine nna me na , kiMiaka maoii ; no ka mea, ua hanai no lakou | ia ia. Mu ia hope mai. ua haalele loa ia ī! na makua, a ua noho loa me lakou. He umi • palia kona mau makahiki ia manawa. Ua ' haawi no iakou iu in he inoa Hawaii, o | " \Vainlil•,'* a ua lilo maoli no ia he wahi i k-aikaumhine Hawaii. i Mahopo iho. ua mareia oia me G. H. Ka- j makea. ho kanaka no Hawnii mai, maWai-! akoa, Hilo, Hawaii, kona one hanau. I ka | u\ak:;hiki 1 SŌ*J kona hele ana mai ma keia \ niui'. l'a ao pono no o Kamakea i kana \ wahiue, nia ka heluhelu palapala, ma ka hu-1 nuihumu. n me na hana e ae, kupono i na j wahino. -Ma kn mnkahiki 1557, ua loaa ka j laua koiki kane, a ma in manawa koke no, j inki aku o Samuela. ke keiki a Alekanedero \ ma, mo Peli. ke keiki a Laimana, o Hilo,! ma ko laua wahi; e noho pu ana laua me na kanaka Hawaii ma Butt e Countg. A ua haawi aku o Samuela ī kona inoa ponoi i ke j keiki kane hou, a o Samuela no kona inoa a i liiki \ keia la. Ma ka mnkahiki 1559, make o Kamakea ma Fremont, Yolo County. A ia manawa koke uo, ua hanau hou o Waiulili i ke keiki ka uo, n ua kajmia ka inoa o kona makuakano ia ia, n o Kamakea no kona inoa a hiki i k. ia manawa. I ka maknhiki IS6O, ua mare hou o Waiuliīi me A. E. Mahuka, he kanaka Huwuii o Kohaia, Hawaii, kona oue hanau, Ma :a manawa mai, ua noho laua ma keia wahi ma lrish Creek nei, a ua loaa kekahi mau pono maanei. He hale kupono iki no, a he ma!a maikai, ua ulu no na laau hua ono o Kaii{vonia, a me na ipu, kapiki, ia mea aku, a ia tiu\i aku. he kaikamahine no kekahipono nui, ua loaa ia laua maanei, o Kebeka kona inoa. Maloko o Okatoba. 1961, ua hoi aku o B. £. Kamae, he kaikoeke no Kainakea, no Ahualoa, Hamakua, Hawnii, a ua lawe pu r»ku no ia Samuela. 1 ko'u hiki ana mai maaoei, i ka malama o Aperila i hala ih<Vnei, ua loaa no au ia Mahuka, me kana wtoitioe, a me Rebeka, a

noho oiuohi pu ana. A o ka iua o kc* kiki a Kanmkea. inaanei no ia ia manawa ; akn, ua li!o lou ia J. D. Kenao, i keiki hanai nana. Eiima pnha mahina inaniua aku nei, ua ala nui mai na kanaka palaka maanei. a ua haaleie i na hana lealea o ke ao noi, a ua inii nui kekahi ma na mea e pono ai ko lakou . uhane. ; A o Waiulili no kekahi, ua hele nui ina halawai, ua heluhelu pinepine i ka Paiapala ; Hemoiele, ua hapai pu me na wahine i ka hana nia na haiawai; ua hoike no me ka ininamina i kona pouli loa mamua, a me ka Inaaupo o kona inuu makua; a ua pule :no ia ma na halawai, a ma na wahi ike ole 'ia, ike Akua inana ina ka Lani. Nui no kona makeinake e kii aku i kona makuahine e iioi mai e noho pu me ia maanei, i hiki pono ke ao aku ia ia, ma na inea nui o ka uhane. Olio'.i no au i ka ike maka ana ia ia, a i ke kamaiiio pu ana me ia ; no ka mea, ua makaukau loa ia ma ka oukou olelo Hawaii. A ua kahaha kuu naau i ka ike ana i ka wahine llikiui, e nolio malie ana, e malama ' pono ana i ka hale. e humuhumu ana i na kapa maikai 110 ke kane, a me ke keiki, e : holoi ana me ka aiana maikai ana i na ka-; pa ; a me kuu ike ana i kona hoolohe pono ana i na mea i weheweheia ma na halawai; nolaila, hauoli loa no au. Mamna o kuu hiki ana mai maanei, ua ] laha ka mai Hehela mawaena o keia poe ka-! naka. Aole iiuliu ma ia hope mai, a ua mai ; ioa o Kenao. a me Kamakea kana keiki ha- j nai; a o Waiulili no Uekahi, a nui loa ko ! lakou eha me ka uwe ana ; a.ua nui na mea ! mai ia manawa. j Ua kuhihewa no au, e ola hou ana o Wai-; ulili, a e liio ana paha ia i mea ao aku i na ! ilikini. Aka, aole pela ko ke Akua manao. | I ka Poakahi, ma ke ahiahi no, make o j Kamakea, aole i hala ka hora hookahi a ma- j ke hou o Kenao ; Poalua, kanu makou ia j laua ma ka ilina hookahi, a ma ka pahu j hookahi no. j Ala ke awakea o ka Poaha, oia ka la 15 o! Mei, make o Waiulili! Aloha ino oe e, | Waiulili, ka mea i mahalo nuiia; minamina i makou i kou haalele ana mai ia makou ; aka, j hauoli no makou ia oe, i kou pomaikai; no ka mea, ua noho haipule no oe, a kii mai ka Haku la oe, e hoi ma ka Lani. Ae !ia oe ka ike ia kauhale nani e, o lerusalema Hou, ia oe ke komo ma ka puka momi laa, a ike ī ko laila pa maikai, a hele pu me na anela, ma na n!a g-ula nani mau. Akahi a ike maka oe i kou kaikuaana aloha nui mai | ia oe ; ka mea nana e kuai me kona koko. ke ola mau loa nou, o lesu, ke Alii o na'lii,! a me ka Haku o na Haku. | Hnuoli paha oe i kou halawai hou ana me j Kenao, ame kau keiki o Kamakea. Ae! īa j inakou ka uwe. ia oukou ka olioli, me ka j pmaikai nui loa : no ka mea, maiaila, " aole inake hou, aole kaumaha, aole auwe, aole mea e ehaai." Me oukou na Keena nani e, na lim gula kamahao, me na lei Alii olino-i iino, e kau ana ma ko oukou poo. Aia hoi. j ua aahuia oukou i ka aahu keokeo; a ke | mililani pu nei oukou me kela anaina nui j loa, a hiki ole i kekahi ke helu aku, (mai ■ loko mai lakou o na aina a pau, a me na i ohana, a me na lahuikanaka, a me na olelo; a pau,) me ka i ana mai. •• No ko kakou ; Akua ke uloha, a me ka nani, a me ke akamai, a me ka hoomaikai, a me ka hanohano, a me ka mana, a me ka ikaika, iā ao aku ia ao aku."' I ka Poalima, ua waiho ak\i makou malalo o kn honua, i ka hale kino lepo o Waiulili, me ka hoomana ana ike Akua, a me ka manaolana, e ala hou ana oia. me ke kino ano Lani. "No ka mea. e hookomo keia palaho i kahi palaho ole." la ahiahi no, make o Ua, he kanaka hai- ■ pule, no ka mokupuni o Manigia mai, a ia la no, ua nalo aku. ; Auhea onkou eoa kanaka haipule o kuu aina hanau, aole hu mai ko ouko« aloha, uo keia makuahine o Waiulili; a nie na uhane Ilikini, he kanalima taus!ini roa Kah'ponia nei, e noho ana maloko o ka pouli loa ? Ina pela, e hoouna wUdtdki mai i ka malamaiama ia lakou, o nmke e lakou. Na'u no me ke aloha nui. Kuuka Opio. < Jrisk Creti\ iraiipo*ia* 31, lS6*i-