Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 34, 19 July 1862 — HE MOOLELO NO KE KAUA KIPI MA AMERIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE KAUA KIPI MA AMERIKA.

j lIELI 13. ;Ao ka holo lunakila ana oke Aupuni. ! j KA WA E I'AA A.\A NA KOA j Aupuni ma na kapa o ka muliwai o ; Potoinaka i ka hau, a nie ka nenelu ; V oka Hooilo, a e kali ana lakou ika wa pono e lele aku i ke kaua iloko o Vei reginia. Hoakoakou ae la na lunakaua i kekahi aumoku o ke Aupuui ma Anapnli ! i Marilana ; iie mau manuwa kekahi. lie ' mau inoku lawe ukaua me na koa kekahi. j Honiliia'ku na koa he a keu aku j paha, maluna oia aumoku he 50, a iiolo : nnlu aku la ma na aina oka Hema. Ua j hunaia kahi a iuknu i iioio aku ai, o lohe auanei na Kipi, a houiuuiu aku i na puali koa o iakou e kue mai, ke ike lakou. Ua hoonohoia o Gen. Burnside i lunakoa 'no lakou. 11010 aku la lakou ma Hoternsa, a komo aku iloko o ke kaikuono o Pameliko, aia ma Vereginia. Ika la 12 o lanuari ko iakou iioio ana aku, a ioaa iakou ika ino ma ka moana. Hiki pono I aku nae ka niii o na moku i na la lie 15 al9 oia maiamn. He ololi a kekee ke awa e komo ai na moku iloko o ke kaikuono, a no ka mau ana mai o ka makani, ua ili na moku elua a polio iho, me I ka ukana a p«u. Ua oln no nae na knna--1 ka, no ke kokoke ma kahi pae. No ka i papnu o ke awu komo, nui na moku i iii

ma ke one, a he nui na la o ke komo ana a hiki i kahi kai malie. Ua pau nae! lakou il«»ko o na la mua o Feberuari, a| holo aku lakou imua o ko Inkou hoouka kaua ana. | Maloko o ke kaikuono o Pameliko, he mokupuui loihi, o Koanoke kona inoa, Ilaila nn kipi i hoouka ni i na pakaua, a hoonoho i na tnus:iui koa. i mea e hoomalu ai i ke alanui, i holo ole aku ai na Koa Aupuni i Noref«»ka ma ia aoao. O kn hana mua aGen. Burnside, ka hoopio ana i kela mokupuni me na pakaua e ku ana ilaila. Holo nui aku ke Aupuni me na koa a pau maluna. a pgpi aku la muluna o ka aina i ka la e 8 o beruari, a holo aku ia mauka e lele mI na o na pakaua. la wa hookahi aku la na manuwa noawaho, a hoMm|| | poka pukuniahi. a me na bomaJ|HBH« na pakaua. A hiki ua koa : ikaika nui lakou me na pu, nui maluna o na pa, ; na poka lele mai, a hooy^^BßMßH

komo ana o na Koa Aupuni nialoko o na pawaua. hoopio Ukou i kekahi poe o na kipi. nie ka uaiwai kaua a pau oloko, a iiolo aku )a kekahi poe koa kipi. a akoakoa hou ae iakou ma ka iae akau o ka mokupuni. Aiuaiu aku la na Koa Au- ; puni mahope o iakou. a loan aku, a kau mai na kipi i ka hoe keokeo, e hoike mai ana ua pnu ko iakou kaua ana, a ua pio. Pakeie aka ia kekahi poe o iakou maiu- ■ na o na waapa nia keia noao o ka aina. Aka. o ka nui. waiho iho iakou i ko iakou mau mea kaun. a hlo i poe pio. L'a hooiiiia na pio maiui.a o na moku, a iu- . \ve pioia maioko o na aina akau e noho ai. He 2.500 na koa o lakou. Iloko ; o keia hoouka ana, a ua make na Koa Aupuni he 50, a ua eiia na mea he *2t)o, ;ao!e i hai.a m:ii ka nui o na kipi i make ; ma ia kaua ana. A pau ia, hoomakauknu ke Komodoa | e lioio iiou i ka akau, e hoopio i na moku kipi i pee aku ma na wahi nalowale o ka iaina. Lawe ae ia ia i kekahi puali koa | maiuna o kona mau moku, a hoio hou 'aku i ke kulannkauhaie o Eiizabeta, ma \ ke poo o ke kaikuono maioko o Vereg ; - i nia. l a kipu aku lakou i na moku kipi. • Hookahi moku i pio, eha moku i iioopaie- | moia, a pakele aku la na mea eiua. I ke kokoke ana aku i ke kulanakauhale o Eliz >beta, puhi iho la na koa kipi i na hale, a liolo aku la e haalele ana i ko iakou muu paknua. Wikiwiki aku la na | kua a pae iuka, a kinai iho la i ke ahi a I na kipi i puhi ai. a noho ilio lakou ilaila. j Ua loaa hoi ia lakou nn waiwai pio he nui. | Aole 110 lakou i lawe pio i na waiwai poj noi o kama.iina. o ka waiwai 110 o na koa ! kipi wale no kai laweia. Pela ke kauo- | ha a na Lnna Aupuni i na koa a pau o I lakou ; e I oomalu i na waiwai ponoi o na [kanaka iloko o na aina kipi, a ma ka i waiwai kaua wale no ka lawe pio ana. | He hana 110 ia e hoolaniea ai i na kama(<una, e hoihoi mai ia lakou ma ka maiu o | ke Aupuni. ] Iloko o ka malama o lanuari. e hoo. ; paa ana na puali koa kipi i na nina mawaena o Kenetuke, hoouka iakou i na pa- | knua nia Miil Spring, nia Bowling Green, 'a maiuna o na kapa o na muliwai o Kai mnlana me Tenej?i, a 111:1 Kohimeha, ma- ! hinn o ka Misisipi. inalalo īho o l\airo, mai ■ ka huina nui o Ohio, me Misisipi. E paa I iiiia hoi ka aoao Aknn o Tenetuke e pili ana me Ohio, a me Kairo. A komo mua inku la na Kon Aupuni, i kela la keia la : iloko o Kenetuke. a hiki ko lakou nui ! ke heluia i ka 100,000. lloko na hebeeloma o Ftberunri, hoomaka lakou e i hele e kue i na enemi, iwaena o na mo- ' ku aina. Aole lakou i hele poep»ie : aka, | hele hilii aku la lakou inn ka palahnluha, ' me na hoouka kaua liilii ; aka hoi, ua mau ni) ko lakou lanakil» ana, a hoopuehu koke aku me ka hoopio i ua enemi a pau i kue mai. Ua hee aku no nae na ene--1 mi imua o lakou, ma Bowling Green, he ; 40.000 o lakou i akoakoa mni m:ilnila. ; Aka, i ke kokoke ana aku o Generai Mni- | keia, haalele iioi lakou ia wahi paa, a hoj lo aku iioko o Tenesi. e waiho ana i na ! ukana kaumaha i waiwai pio. Puhi iiio i la lakou i na uapo a pau mnluna iho o na | uiuliwai i ke ahi mnhope o lakou, i mea | keakea i ka hahai ana o na Koa Aupuni j mahope o lakou. E kahe ana na muli- | wai elua mai na Mauna Kumbelana mai, I mawaena o Tenesi a me Kenetuke, a e | komo ana iloko o Ohio. n aluna mai o ka I hui ana o Ohio me Misisipi. Ua holo na jmokumahu nie ka ukana nialuna o kela jmau muhwai, i na mile 200,a 300 paha | kekahi a keu. I ke komo ana o na Koa Aupuni iloko o Kenetuke, hoio aku hoi | o Komoiiua Foote maiuna o ka muiiwai |o Tenesi, me na moku hao ekolu, a me ! na moku laau eiua. he mau manuwa ia, a I hiki aku i ka pakaua kipi o Heneri, iioko joTeuesi. Hoopuniia ka pakaua e na Koa Aui uni ma na aoao a pau, a ku iho ke Kontodoa ma ke alo o ka pakaua iloko o ka muiiwai, a hoomaka i ka hooiei i ; ua pokn ine na bonia iloko o ka pakaua ; o na kipi,. A hala ktka!u m u) honi o ka hoouka kaua :ma, n make ntli nn kannka iloko o ka pkaua» oa papa pokuniahi i ka j h<x»hioiob. a ma sd no, kau mai ik»J«ma k«a kijij i ka Ihm» keokeo iluna, i i| noko la&U pk> ana, a ia wa no. |komoakit m Koa Anpuni iloko o ka pa- * kāaa, a|ioopio iho h i ka pakaua. a me l kaiiaka. Ua nui i<ia ka waio ka pakaua, e iike me na ka nui o ke kumukuai. ka p«&aua o Heneri i ka la 6 o a^u ana o na k i iloko o Aiebama, me abhßia e na kamaaina pil.

Aupuni. Anle iakou i r.e ike kipi ana 0 ko lakou mau aina. wahi a iakou. Ma ka muiiuai o Kumheiana. malaila kekaiii pakaua ikaika. o Donelasona kona in<>a. La ako;;koa ilaiia na kna he 20 000 palia me na pu iie nui loa. Ikaia 14 o Feberuari, ua hoopuniīa keia pakaua e na Koa Aupuui ma na aoao ekolu. a ku iho hoi na manuwa o Komodou Fcw»te. n i ka hoouka kaua ana o lakou, eh<V)leiana na Kea Aupuni a me na manuwa i na poka ame na boma iioko onn paka'ia. Kaua ikaika mai ko loko i na manuwa, a hala kekahi hora me ka hapa o ke kipu ana. ua wawahiia na wilinao o na moku elua. e na poka mai ka pakaui mai, a lana wale iho lana. a e.ni i ho(>e o ke kahua kaua. Ua lele mai hoi na kipi maluna o, na koa inawaho, a hnoemi inai ia lakou me ka make nui. Aka, hiki koke mai na j koa kokua. a lele ikaika aku la maluna o; na kipi, a kipakuia iakou a iioko o ka pakaua, e hoopio ana i na pukuniahi. la' po iho no, aole i pau ke kaua, a liala ke-| ; kahi mau hora o ka hoouka ana i ka po, hoomaha iho ia lakou, a malama iho i na !mea i eha nia ke kahua kaua. Ia po no. mahuka aku la na iuna kipi elua, a me na koa kipi 5 000 a holo ilok<» o Tenesi. Koe iho o Generala Bakena, me na koa |he 14,000 iloko. Aao ae ia, kau mai ia jo Geaerala Bakena i hae keokeo maluna, |e hooiilo ana ia ia iho a me na koa a pau jhe 14.000 i mau pio. Ko-no lanakilana; j Koa Aupuni iloko, a laweia aku na j kipi a pau i pio, ma na aina o ka Akau, jilaihi lakou e haneiia'i a f>au ke kaua ; [alaila, hookuuia'ku. He nui loa ka waij wai kaua i pio iloko o L)nnelasona. ua ma;ke a eha na Koa Aupuni he 5.000 paha ; iloko o kela hoouka kaua ana ma ka pakaua o Donelasona. Ua hoolaha kokeia ka lohe no kela Kaua ianakila ana ma na wahi a pau o ke Aupuni, a he nui |oa ka olioli o na kana;ka; no ka mea, ua hiki mai ka wa e hoo- | koia ai ka hua o ko lakou luhi a me ka j poho nui iloko o keia kaua kipi. Ua paa | loa ko lakou manao, aole e hoopauia ke ikaua. anle e kuikahi lakou me na kipi, a j jiau kela mau aiua i ke pio, a hoi maikai Imai na kanaka a pau ma ka ma!u o ke iAupuni ki.hiko a hikou i haalele wale ai. 1