Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 36, 2 August 1862 — NO KA POE ILIHUNE E NOHO ANA MA NU IOKA. [ARTICLE]

NO KA POE ILIHUNE E NOHO ANA MA NU IOKA.

(l'nuhiia no l.e Kuo'.oa.)

HI:IJ ii. qi; PAU KE KAHIKO ANA O LAKOU 1 nei. puka aku In inkou nei mawnho o I ' ka ianni o ka Hale Alii, olelo aku la ; o Eiki Peki īmua o Kiui Guln, '• E hel e nu e imi i ko kniknmahine, i nnna ne oe ia'u a po keia la, a i a ole mai ke ahi, a e i manao iho oe ua make au ; aka hoi, i nana |ne oe a po keia In, n i a mai ke ahi, ua loaa |ko kaikamahlne.'' Ua maikai ia ika manao jo ke Alii. a hoomakaukau iho la lakou nei e 'ai, a pau'ka ai ana a lakou nei, olelo aku keia : i ke aikane, e komo iloko o ka hale. a komo I laua nei iloko, a paniia ka puka, olelo aku ! keia i keaikane, * l Eia kuu hoailona la, a e jmninma pnno oe, i naua oe i ka Eiki Peki, jme ka Eiki Daimana, a ina oe e ike ua hui 'laua i kahi hookahi, ua make au ; aka hoi, ! ina e ike oe e mau ana no ke kau o l<a F.iki ! Peki ma kona wahi, a e manao iho oe, aole au i make." A |>au keia olelo ana i ke aikane, hele nku la kein n aloha nku iniua o |lakou a p;iu, aloha mai la no hoi lakou, ia mannwa koke no, anai ae la keia i ke Komo o ia nei. ku ana ka Lio-lele. o ko ia uei ae aku la no ia, a lele aku la, uwa ka pihe o ke; kulaoakauhale, Oko ia nei lele no ia a pili i j ka Inni, mai ka lani iho ko ia nei hoi ana ; iho, ike keia i ke Aupuni o ka Pilikua, o ko; ia nei hoi iho la no ia a hiki 1 ke Aupuni o! ka Pilikua, ku iho la keia ma kekahi noao, a' hoi ne la uo ka Lio-lele o ia nei a ke Komo. | ike aku la no keia i ka Hale o ka Pihkua, ma j kekahi aoao oi«e Aupuni. j la inanawa koke no, hookomo keia i ke| Kamaaholo o ia nei ma na wawae ona, a oj ko in nei holo aku la no ia a kokoke. wehe j kein i na Kamanholo o in nei, hele wawnenku ; keia a kokoke loa. ike mai la ua kaikamahine j Lauoho Guta nei, peahi mai la, e hoi o ma-j ke i ka Pilikua ; no ka mea, ua hiamoe ua !

Pilikua nei, a o kona poo, aia no iluna o ka uha o ua kaikamahine nei, a e moe palahalaha ana ua Piiikua nei, a e manea ana nae ua kaikamahiiie nei i ke poo ou i Pilikua nei, pale hou mai ka lima o ua kaimahine nei, e holo aku o make, hele aku la keia me ka manao kanalua ole. a me ka makau ole a kokoke loa, jwle hou mai no ka lima o ua kaikamahine nei, e hoi o make oe. Ia manawa no, ala mai la ua pilikua nei, a ike aku la ia Eiki Peki. »» olelo aku la ua Pilikua nei, " O keia Ia pololi no alianei o'u a maona aku ia oe, M Pane aku o Eiki Peki me ka wiwo ole, a Heaha la hoi auanei ka hewa, aia no hoi puha i ka hana.ana, he alo no, he a!o, ilaila ikea ua mea ikaika." Pane hou aku la no ka Pilikua, " A nui ko ikaika i keia manawa, pakele oe." Olelo aku la o Eiki Peki, - 4 No kuu ikaika no hoi paha ke kumu oka hiki ana ianei." la manawa, nui loa ka huhu o ua Pilikua nei, a o ka hoomakaukau no ia o laua e kaua, olelo hou aku la no o Eiki Peki. 41 1 hoounaia mai nei hoi paha au e kii mai ia ia nei, a ina e loaa, lilo na Aupuni ehiku o ia nei ia'u, a o ka walu keia, ke make oe iVu." Kii aku la ua Pilikua nei i kana pohikaua, neenee aku la o Eiki Peki a kokoke ku iho ia, ku mai la no hoi ua Pilikua nei, i hahau mai ka hana alo ae ana keia ; haia, hahau keia i ka pahi i ua Pilikua nei, i loa no a ku ku pahi ma ka aoao, o ka make koke īho Ia no ia o ua Pilikua nei.

ike mai bi ua Uaikamahine Lnuoho Guia nei. ui make ka Piiikun. ku ne !:i keia a hele aku la e halawai me Eiki Peki. aloha mai la ua kaikamahine nei. alnha aku la no hoi keia. oleio mni la un kaikamnnine nei, -k E nho e hoi kaua ika hale." Pane mai la o , Eiki Peki, " Alia kaua e hoi i ka hale, e pii knua iluna o kela puu, e puhi i ke ahi : 110 ka mea, ua kauoha a ;u nu i ko makuaknne, • i nana mai ia a i a ke ahi, ua loaa oe ia'u,! pau ae la ko lakou pilikia a me ke knumn-l •ha nou." Aohe inanao oua kaikamahine' nei no ia mau oielo, koi no keia e hoi luua i Ika hale, olelo hou aku la o Eiki Peki imua ' o ua kaikamahine nei " E lilo mai ana oe i! ; wahine nn'u ma keia hope aku ; no ka mea. ! ; ua hoohiki ko makuakane i wahine oe na'u. ao na Aupuni ehiku, lilo no'u." Amaia : tnau olelo a Eiki Peki, ae mai la ua kaika-i mahine nei, pii pu aku l.i laua nei iluna o ka j puu e puhi 1 ke ahi, i ike mai na makua oj kaua, me na'lii Aupuni a pau loa. Ua mai-1 kni keia i ka manao o Eiki Peki, o ko laua | nei pii pu aku la no ia iluna o ka puu, puhi! aku la laua nei i ke ahi a «, ike mai la na makua, ua loaa ke kaikamahine, nui loa ka olioii o na makua, a me na'lii a pau o ke Aupuni, no ka loaa ana o ke kaikamahine Lauoho Gula. Oka hana a laua nei, oka hoohui i na manao aloha pumehana kekahi i kekahi, hoi aku l.i laua nei a hiki i ka hale. | noho iho la laua nei a liuliu iki, olelo aku o! Eiki Peki, '■ E hoi kaua i ko Aupuni. i ike aku ina inakua, ai ko Aupuni." Olelo mai j ua kaikamahine Lauoho Gula nei, 11 E noho : no kaua ianei ; no ka mea, ina paha kaua e hoi i kuu mau Aupuni. e lilo pahaauanei oe i na kaikamahine maikai o kuu mau Aupu-i ni; no ka mea, he nui na kaikamahine mai- j kai e noho ana iiaila. ina paha kaua e hiki' ilaila, iilo aku oe me lakou, haalele oe ia'u."! Pela ka manao kanalua oua kaikamahine \ Lauoho Gula nei. |

I Ma ia hope ilio, olelo hou aku la o Eiki j j Peki, " Aole paha e hiki ia'u ke lilo wale j |aku no i kela mea keia mea ; no ka mea.j ! aole au i hde mai e imi wahine, i hele mai au j • i ka imi Aupuni, a i ko'u hiki ana i kou An- j ■ puni, lohe au i ka mea hou, oia hoi kou na-1 | lowale ana, a i hoounaia mai nei hoi au e ! | huli ia oe, a o ko kino a me ko Aupuni, oin ; | no hoi ka uku." Noho iho la laua nei a I | liuliu. olelo aku la o Eiki P:»ki. " E ai hoi | | ha kaun." Pnne mai la ua kaikamahine? | Lauoho Gula nei, 11 He wahi ni no ka'u he; j palaoa." Olelo hou aku o Eiki Peki, •' Eia I i ka kaua wahi ai la o ka Laumaona, hoopa • ae no i ke alelo maona no, pela hoi ke make- ! wai, hoopa ae no i ka puu kena no ka make | wai." fa lohe ana o ua kaimahine Lauoho |Gula nei i keia mau olelo, nui loa kona oliloli, a hoomakaukau laua nei e »i, hoopa ae ! la o Eiki Peki i koiu alelo maona, a hnawij |akti la i ua kaikamahine Lauoho Gula nei. i ; hoopa ae la no hoi i kona alelo, maona no. | | makewni keia. hoopa ae la no keia i ka puu,; ; kena no ka makewai, noho iho la laua nei a j po ia 11. mai ka po a ao. i nana aku ka hana i i o Eiki Peki. e kau mai ana keia wahi manu j ; ma ka lanai o ka hale, olelo aku la keia i ua j 'kaikamahine Lauoho Gula nei, " Aohe nae| I paha he pu a ko kane ? *' Pane mai la 110 ua j ; kaikamahine Lauoho Gu!a nei, me ka olelo; ; mai, " He pu no, aia maloko o ka halc. M j Kii aku la keia a loaa ua pu nei, hahao ihoj la keia a piha ka pu i ka poka. hele aku la; ' keia me ka manao e ki i ka pu i ua wahi: manu nei. i ki aku ka hana, hala ua wahi: ; manu nei. o ka lele aku la no ia o ua manii; ; nei, aole i ike hou ia aku a hala kekahi ma-j ; manawa loihi. Maanei e waiho iki kakou i \ ■ ko laua mooieio, a e nana kakou i kn moo-; : lelo o ka noho amt o ke kaikamahioe Lauo-| ' ho Gula ine ka Pilikua. [ f I kekahi la, hele keia i ka auau kni, i koJ ia nei hiki ana ma kahi e auau mau ia ai. wehe keia i ke kapa oaa a pau, a wehe no: hoi i na owili Lauoho Gula, a me ke pine, gula, a waiho ma kahi kokoke i ke kai, luu ; i aku la keia iloko o ke kai. auau keīa a pau, hoi ae la keia a ma kahi i waiho ai ke kapa/ komo keia i ke kapa a paa, a no ka wikiwiki loa, poina na owili Lauoho Gula. a me ke pine gula pu, a piha mai ke kai, lilo aku la keia mau mea i k? kai, laweia e ke Auiniki ; laua me ke Aulawe. a pae i ke Aopuoi o Kini Gula, hele kekahi wahine i kahakai i . ka iawaia ppai, ioaa iho ia ia ia keia ewiU

lauoho gula me ko pine eula. lawo aku la u: wahine nei a hiki i k i pi o ka H.ile Aīīi. 11 i■ nau mai !a na koa. •• Heaiui kau ?" Pane nku !a ua wahine nei. •* tle owiii iauohe gula hoi paha. me ke pine £ruh no." Pane mai Ja na koa, •• O ka lauoho no paha keia 0 ke kaikamahine a kakou e lohe nei ua nalowale."' Lawe aku la ua koa nei a ke kiai puka o ko ke Alii Hale. haawi aku !a, me ka olelo aku, 0 keia lauoho gula a me ke pine gu'a. i loaa mai nei i kvkahi waliine hele kahakai/" Lawe aku la ke kiai puka, a haawi ohu Jn i ke Alii, nana iho la ke Alii me ka manao kauinaha i ke aloha. Hookeai iho la ke Alii, a hala kekahi la, olelo aku la ke Alii i kona Kuhina, " E hele mai na kanaka kilokilo a pau o kuu mau Aupuni 1 hoike mai ai lakou ia'u i kahi i noho ai o ieuu kaikamahine." I kekahi la ae. hele niai na kanaka kiiokilo a pui o kona Aupuni, a ku lalani mai la lakou a pau imua o ke Alii. hai aku la ke Alii imua o lakou a pau, me ka olelo aku, " O ka mea o oukou e ike a;ia ina paha ua make, a ina paha e ola ana no kuu kaiakamahine, e hai mai ia'u i ka oiaio. a e haawi aku no au ia ia i kekahi hapa o ke Aupuni." Ha iho la ua poe kilokilo nei a hai mai la, aole i loaa, kipaku aku la ke Alii ia lakou a pau e hoi. Noho iho la ke Alii a hala kekahimau la, kena aku la ke Alii i kona Kuhina. e huli hou i poe kilokilo, huliia no a loaa, he wahine luahine, a lohe ke Alii, kauohaia ua wahine luahine nei e hele mai, a i kekahi la ae. hele mai la ua wahine luahine nei, a ku mai la imua o ke Alii, a ninau aku la ke Alii, " O oe no anei ka wahine kilokilo i kauohaia'ku nei e hele mai." Olelo mai la ua luahine nei, "Aole au he wahine kilokilo, he kupua ko'u ano." Olelo houakula ke Alii, 44 Ina oe i ike ua make kuu kaikanvihine, a i ole ia, e ol i aua no paha, a e hai mai hoi oe i kona wahi i noho ai, a e haawi no au ia oe i ka hapalua o kekahi Aupuni o'u nou." I ka lohe ana o ua luahine kupua nei. i keia mau olelo a ke Alii. oleh"» aku la ua luahine kupua nei, *• Aole i make ko kaikamahine, ua loaa nae i kekahi keiki kanaka maikai, a no ka nui o kona ikaika, ua kaua mai nei nae me ke kane nana i lawe pio i ko kaikamahine, a ua make ua kanaka la, koe no ko kaikamahine, aole i make. ke noho ola mai Ia no." Olelo oku lo ke Alii, " O ka hoi mai ka paha la, ike aku au i kona mau inamaka, o ka pnu ia o ko'u manao kaumaha." Olelo hou mai la ua Iuahine kupua nei, imua o ke Alii, " E ike aku nna no oe i na maka o ko kaikamahine i ka la apopo." 0 ka hoi no ia o ua luahine kupua nei a hiki i kona wahi, o ka hopu »ku la no ia i ka moku aniani, a hookuu aku i ke kai, o ke ano nae o ka moku, aole kia, aole pea, oole hoi he knnaka, ma ka mana o ua luahine nei ka hoio ana. E waiho iki kakou i keia moolelo. a e nana kakou i ka hikiana o ka mokuaniani i kahi e noho ana o Eiki Peki me ke kaikamahine Lauoho Gula. I ka moe ana o Eiki Peki a wanaao, ala mai la ia mai kona wahi moe, a hele aku la iwaho i kn Ianai, ike aku la keia i ua wahi manu nei e kau ana iluna o ka pa. a kaht-a aku la i ke ka«kamahine Lauoho Gula, 44 Eia no ua manu nei i hiki mai ai mamua." Kii aku la keia i ka pu, hahao iho la a piha ka pu i ka poka, i ki akn ka bana, hala no e like me mamua, a lele aku la no ua wahi manu nei. o keia manu. oia no ke kino manu o ua luahine kupua nei, i kii mai e hoowalewale ia Eiki Peki, i lilo ia ihila e alualu ai, lilo ka wahine, hahai aku no o Eiki Peki i ua wahi manu nei, mahope aku no ka wahine, ki no keia i ua wahi manu nei, he ku, Iele no kahi manu. pela no ka hana mau aua wahi manu nei e hoowaiewaie ai, i kaawale ai ke kaikamahine Lauoho Gula. iiloko Eiki Peki manao i ka manu e hahai ai, aohe manao iki i ke kaikamahine Lauoho Gula e nu hele aku aoa mahope ooa,a liuliu iki ko laua kaawale ana, a kupu niai ia ka manao iloko o ua kaikamahine nei, e hooki i ka hahai aku mahope o Eiki Peki. noho īho la keia me ka manao e hoi hou mai ana o Eiki Peki. a no kona boi ole mai, pau ka manao aoa o ua kaikamahine nei, pii keia a luna o ka palikahakai, ku iho ia keia, nana roa o a maaoei, aole keia ike aku ia Eiki Peki, oana hou iho la keia ilalo o ka pahkahakai, ike aku la keia i kahi moku aniani e holo mai aoa.