Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 38, 16 August 1862 — Page 1

Page PDF (1.63 MB)

KA NUPEPA KUOKOA!
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii
BUKE I. HONOLULU, AUGATE 16, 1862. HELU 38.

(No ke Kuokoa.)
Ke Aupuni Hawaii.

I loko o ka pouli, haalele loa,
Hanauia mai oe, me ka malamalama ole,
Oili hookahi mai, ku mai i ka Hikina,
Hookahi wale no oe, i kou la i hanau ai;

O Hawaii o Keawe kou inoa kaulana,
He wa pohihihi, pouli, maka po,
Naueue ke Aupuni, o ka noho ana oia wa,
Iloko no oia wa, he kaua me ka pilikia,
Pilihua na'Lii, me na makaainana pu,
Mai ia wa mai no nae, ka hookumu ana mai,

Keia mea ho Aupuni, mai o loa mai no,
Kamehameha
I ke'Lii oia wa,
No kou manao wiwo ole, ua pau malalo ou
Ewalu Mokupuni, hookahi no Alii,
Kuu inoa ua loheia ; ua haalulu na enemi,
Aole loa kekahi e ku imua ou.
I
Mai Kau a Puna, ke hele la ka lanakila,
Pau na moku elima, lilo ia Mokupuni,
Mailaila a hiki i Maui, Oahu, pau malalo
ou,
Haawi wale Kauai, me ke kuikahi me oe,
Noho oe i ka lanakila, maluhia ka Lahui,
Ua lokahi ka noho ana, mai ka Hikina a
ke Komohana.
Aka, ua hele aku oe, ka imi hale o makou,
Ua lawe ka mea nana kakou i hana mai,
Ko paa nei no nae, ko aupuni au i imi ai,
Eia no na hope, na pui i laha ai,
Mailoko ae ou. a hiki i keia wa,
Nau no i imi keia pomaikai nui,
A makou e ike nei, e noho nei i keia wa;
Aole oe e ike, ua hele aku nei oe,

I ke alanui a kakou, e hoi ole mai ai,
Ua pau kou luhi ana, aohe ou ike ae,
Ia makou ka luhi, i ka poe e ola nei, i

A hiki i ka wa, e waiho pu aku ai,
Na kino lepo nei, o kakou a pau,
Nawai no la hoi, e hoole aku ia oe,
Ku mea nana makou, i hana mai a pau.
I keia wa ua hiki mai, ka malamalama maikai,
Ko kukui oiaio, nana kakou e alakai,
Ua hala ka wa kahiko, eia i ka wa hou,
Ua uhi mai la nani, o ka Mesia maikai,
Ua olu ae nei oe, mai ka pouli make mau;
Ke ku nei oe me ka nani kamahao,
Nani wale ka ike ana, i keia wa maikai,
Nawai keia mea kupanaha i hana mai?
Na ka olelo Hemolele a ke Akua lokomaikai.

E mau ko makou hoomanao ana ia oe, I mau ke ola ana o ke Aupuni Hawaii.
 W.C.L.

Olelo pane ia R. P. Heeia.

E ka Nupepa Kuokoa e: Aloha oe:—
            Ua ike iho au i na manao, a me na ninau i kauia ma ka Helu 36 o ka Nupepa Kuokoa,
            O ka la 23 o Iulai, a ua ike au i ka manao i kauia ma ke poo maluna, "Ka Owili pau da e pau ai o Keawaula i ke ahi." Pau ka uanei ia oe, o oe no ke pili wale ana ia G. M. Koha oiai aole i haiia mai na haina o kela mau hoku welowelo a G. M. Koha i waiho mai ai imua o ka poe puni ninau. A mamuli o kekahi o kou mau manao e i ana ; aole na G. M. Koha kekahi oia mau ninau, na hai mai wahi au, a na G. M. Koha kekahi mau ninau waihi au. Nolaila, ke kauoha aku nei au ia oe, e wehe mai oe i kekahi oia mau ninau i haawiia ai ia J. W. Lipoa, a me na ninau i haawiia ia W. Piliole, a me kela mau ninau i haawiia ia J. D. Opunui, a ina e loaa keia mau ninau ia oe, alaila, e hoohalike au ia oe me ke ahi lele o Nualolo, ke aweawe malie i na pali.
            Aka, ina e loaa ole, nou ka lua hohonu i kupeeia ai ke Deragona.
            E na hoa, mai lalelale i ka haawi ninau, e hooio ai, a hoakamai, imi manao wale iho, aole oe i manao o ke kuahiwi ia i paa i ka ohu au e noelo mai nei, ua hiki aku anei kau mau Lib mamua o ka G. M. Koha. ke hoole aku nei na Ole eha a hiki i na Kaloa. O kau mau wahi ninau, he mau wahi ninau no, na ka poe o Mana, a me ka poe o Keawawaihe, he lana kuu manao he pope oe.
            A i manao oe e huli mai ia'u, e loaa au ia oe ma ke kiowai o ka piula, malaila ka pono o ke kulanakauhale. Ke hoi nei au ka hookahe wai piula.
G. W. NAILIILI.

Waipiula, Maemae, Oahu, Augate 11, 1862.

GEN, P. G. T. BIURIGADA.
Kekahi Alii Koa Kaulana o ka Hema.

            Ua pai pu iho makou i keia Helu i ke Kii o Gen. P. G. Toutant Biurigada, ka Alibikaua o na Kipi i ka wa i hoomaka'i o keia kaua ma Amerika, a ia ia hoi i lilo ai ka Papu mua o ke Aupuni ma Kaletona, Karolina Hema.
            Ua hanau o Gen. Biurigada ma Nu Olina. He kanaka waiwai nui kona makuakane no i Lu siana. No kekahi kulanakauhale o Italia kona makuahine ; a nolaila, he pua Italia no ia. Ua komo oia i ke kula koa ma West Point i kona wa opiopio no, a ua puka mai oia i ka makahiki 1838, a ua lilo hoi ia ia ka lua o ka makana i haawiia no na keiki akamai loa, he kanahakumamalima ka nui o na haumana o ko lakou puka pu ana ; a ua hoolilo koke ia oia i Lutanela alua, no ka puali pukaa, aole no nae i liuliu kona noho ana ma ia wahi, hooliloia oia i hoa no ka puali ana aina, a hana papu hoi. Ua hookohuia oia i Lutanela akahi, i ka malama o Iune M. H. 1839, a ia wahi no ia i noho ai a hiki wale i ke kaua i Mesiko, ilaila oia i kaulana'i. No konu koa, ua hookapenaia oia i ka la 20 o Augate, M. H. 1847, i ke kaua o Conoterosa, a ua haawiia ka inoa Major ia ia ma ia hope koke iho no. oia ka la 13 o Sepatemaba, o ia makahiki no.
            Ua ku o Major Biurigada i ka pu, i ka hoouka kaua i Garita di Belese iloko o ke kulanakauhale o Mesiko. i ka hoi ana mai ana, ua haawiia oia i kekahi pahikaua maikai loa, e mahalo ana i kana mau hana koa. Ma ia hope mai, ua kohoia oia i mea nana e hooponopono ka hana i kekahi mau hale aupuni ma Nu Olina, a e hana hoi i mau pakaua ma ka muliwai Misisipi. He 43 paha na makahiki ona i keia wa, a he ikaika a maikai no hoi kona ola, he kino pololei kona, a o ka helehelena mau o kona hele, ua like no me he koa'la, he kane ui oia a he eleu no hoi.
            Eia iho kekahi o na hana akamai ana i hana'i i kona manawa opiopio. O ka mua ma Vera Kalusa. Ia manawa he Lutanela oia no na ana aina a me na poe hana pakaua. Kena mai kona Kanela ia ia e hele me ka poe eli, a e kohi i kekahi wahi ana i manao ai, i mea e lanakila'i kona aoao, a e poino nui aku hoi ka enemi. Aka, i kona wa no i ike ai i kahi ana e kohi aku ai me na kanaka malalo ona, o kona kanalua koke iho la no ia. A i mea hoi e maopopo loa ai, pii oia iluna o kekahi kumu laau, a nana aku me ka Ohenana, a ia wa no ike oia i ka hewa, no ka inea, ina e hoomoanaia na koa ma ka auwaha ana i kauohaia mai ai e kohi, alaila, e make nui auanei lakou i na pukuni-ahi a ka enemi. Nolaila, kunana iho la ia; no ka mea, he alii oia malalo iho, a aole hoi e hiki ia ia ke hoole i ka olelo a kona poo; aka, hooholo koke iho la no ia i ka manao e hoi aku me ka hana ole i ka mea i kauohaia iaia. Halawai mai la kona poo meia, a hai mai la i kona olioli me ka puiwa no ka hikiwawe loa o kana hana ana i ka mea i kauohaia nana e hana. Aka, hoole aku o Biu-rigada aole oia i lawelawe iki aku. Me ka hikilele nui, ninau aku la ia i ke kumu o ka hooko ole ana ; aka, aole manaoio iki o ke alii nana oia i hoouna. A i ka hele kino ana aku o ke Kanela e nana i ke kumu o ko Biurigada hoole ana, ike koke aku no ia i ka pono io o ka ia'la; a ua hooliloia o ka mea a Biurigada i manao ai, he pono ke kumu alakui nana i hoololi i ko ke Kanela manao no ke kohi ana, a ua lanakila no hoi mamuli o ka Biurigada kuhikuhi ana. O ka lua, imua ponoi no ia o ke kulanakauhale o Mesiko, ua houluuluia mai he Aha Kuka Koa, a malaila na'lii a me Lutanela, a o ke kanaka opiopio loa hoi ma ia anaina, oia no ka mea nona keia wahi moolelo. He mau hora ka loihi o ka hoopaapaa ana o na'lii, no ka hoopaakikiki o Generala Scott, o kuna ka pololei, a iua e hookoia ka manao o ka hapanui; alaila, e poino nui auanei ko lakou aoao. A hala hou no kekahi mau hora o ka hoopaapaa, ana, aia hoi hookahi wale no o Scott ma kona aoao, a iloko o ka hoopaa paa wela loa ana ; ku mai kekahi Alii Koa, a pane mai ia Biurigada, " Ea, o oe ka mea hoopuka ole mai nei i kou manao." I mai kela, " No ko'u ninau ole ia mai no paha." "Ae. e ninau kokeia oe ano." A ia wa, ua hai koke mai ke Alii nana ia i ninau i na hoa ona i ka hoopuka ole o Biurigada i kona manao ; nolaila, olelo mai oia, " Ina e hookoia ka manao a ka hapanui i hoopaakiki ai ; alaila, e poino ana no lakou." A ua aponoia e ia ka Gen. Scott i manao ai, me ka wehewehe lea mai no, i kahi e pomaikai ai o na Koa Amerika, a e lilo wale mai ai ke kulanakauhale me ka poino nui ole. Mahope iho o ka pau ana o kana kamailio ana, ua hooholo koke na'lii koa a pau ma kana i olelo mai ai. A ua komoia ke kulanakauhale o Mesiko e like me kana i wehewehe mai ai; a ua maopopo no hoi, o kana olelo wale no ke kumu o ka huli ana o na'lii, ina no e ole ia, ina la paha ua ko ka hapanui. He mau la mahope iho o ke komo ana i ke kulanakauhale o Mesiko, oiai o Gen. Scott e noho ana me na Alii Koa Amerika he nui wale. Hoopuka'e oia i ka mahalo no Biu-rigada, no kona naauao, a me kana mea i hoopuka'i imua o ka Aha Kuka Koa. me ke kuhikuhi aku hoi i ka hopena o ia mea, oia ka lanakila ana.
            Mahope iho o kona noho ana i ka oihana aupuni ma Nu Olina, ua koino oia i ka wa i hoomaka'i keia kaua ma ka aoao o na Kipi, a oia ka Alihikaua nana i hoopio ka Sumeta ma Kaletona, Kalolina Hema. Oia kekahi o na Generala akamai loa ma ka hoouku kaua nui i Bulu Rana, a mahope mai oia manawa, ua hoounaia oia ma Coronita e houluulu i i puali koa, a ua hiki ka nui o kona mau koa i ka 100,000 akeu, ua ike no ka poe heluhelu i kona moolelo aia ia manawa mai nei.
            He mau hoa aloha no laua me Gen. Makalelana, hookahi no a laua Kula o ka hele ana, a ua pii iike no laua, a i ka hoomaka ana iho nei o ke kaua kipi, " haalele i puna na hoa aloha," no ka mea, lilo kekahi i alii koa no ke Aupuni, a o kekahi hoi no na Kipi. He kanaka akamai, a koa loa no hoi o Gen. Biurigada, ahe inaina hikiwawe nae ; no ka awiliwili koko Farani ana no paha. Ua maopopo no i na poe heluhelu i keia pepa, i na mea ana i hana'i, mahope mai o kona noho ana i Alii Koa no ka aoao Kipi.

AHAOLELO HAWAII.
Hale o ka Poeikohoia.
LA 84.—AUGATE 8, 1862.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia, Pule a pau.
            Hoike mai o Kapena Loke, no ke Komite Waiwai i kohoia e noonoo i ka Olelo Hoohoio Aelike e hoonohonoho ana i mau Komisina nana e imi i ke kumu o ka emi ana o ka Lahui Hawaii nei. Ua hooponoponoia e lakou ka olelo hooholo aelike.
            Ma ke noi a Kaakua, ua laweia ka hoike ma ke Komi te o ka Hale o keia la.
            Hoike mai o Kimo Pelekane no ke Komite Hui o ka Bila Haawina. Hoike mai oia no na haawina i aeia e ke Komile Hui. Law eia ka hoike a ke Komite a ua ke Komite o ka Hale i keia la e noonoo. Kapaeia na rula. a hoopuka mai o Wilimana he Bila Kanawai e auhau ana i hapawalu keneta hou iho maluna o ka waiwai paa a me ka waiwai lewa. Heluhelu aluaia ma ke poo, a haawiia i ke Komite o ka Hale i ka la apopo.
            Ma ke noi a Halasi, ua hooholoia no na mea i ikeia ma ka nana pono ana i na Papa Helu o ka Oihana Waiwai, a me ka ike ana i na manao o ke Kuhina Waiwai i hoopuka mai ai ma kona mau palapala i kakau mai ai i ka Hale, a i elima hon ma ia Komi te, a na lakou e hoomakaukau i olelo e waiho aku ai imua o ka Moi, a e hoike mai ua Komite la i na olelo a lakou i hoomakaukau ai imua o keia Hale. Kohoia e ka Luna Hoomalu o Halasi, Kapena Loke, Kipi, Moku a me Kanuka. Hapaiia na hana i hoopaneei. Eia ka hoike a ke Komite Waiwai.

PALAPALA O KE KUHINA WAIWAI.

KEENA o KA OIHANA WAIWAI, Augate 1, 1862.
MEA HANOHANO, WILLIAM WEBSTE R, Luna Hoomalu o ka Poeikohoia.
            ALOHA OE :—He mea pono paha ia'u e wehewehe hoa ae no ka Elele Nui, Sir John Bowring, a me na lilo no ka hoi ana o Mi. Hopkins i Beritania. Ua kuhihewa au, ua akaka lea no keia mau mea ma ko'u mau palapala o ka la 18, a me 19 o Iulai.
            Ma ka palapala o ka Luna Hoomalu o ko oukou Komi te Waiwai, i kakauia i ka la 23 o Iulai, 1862, ua olelo oia. penei:—" Ma kau mau wehewehe. e ka mea Hanohano. no ka Elele Nui, Sir John Bowring, na akaka lea ia mea ia makou."
            UA paiia kela palapala, maloko o kekahi nupepa. a ua hoololi iki ia mau olelo. Aole no i maopopo ia'u i ke kumu o ia hoololi ana ; aka. he mea pono ole ke hoololi ia na palapala e pili ana i na Oihana Aupuni. e ka poe kakau moolelo no na nupepa.
            Ua hai aku au i ka Luna Hoomalu o ko Komi te Waiwai, penei :—" Ma ka la 26 o Dekemaba, 1860, mahope iho o ka noonoo nui ana, na hoohoia e ka Moi, iloko ka Aha kukamalu, e li e hoi me kona mau mana malalo ole Kumu'anairai, e koho ia Sir John Bowring. i Elele nona e hele aku ai i kekahi mau Aupuni e."
            A ua olelo hou no au. ia ia, penei :—" la u ra no, ua paipaiia ka Moi; alaila, kauoha oia e aie ma Ladana, i 81,000, i mea e uku a'u ai i na lilo o ia Elele."
            Ua ike no oe i keia mau mea, a ina he mea kupono, alaila, ua hiki no ia'u ke hoike aku, ua ae no oe i keia mau hana.
            Mamuli o ka lokomaikai o Mi. Wyllie, ua holo ka aio ma La dana.
            Ma ka la 11 o Iulai, 1861, ua hookoia ka olelo hooholo o ka Moi iloko o ka Ahakukamalu, a ua haawiia iloko o ka lima o Mi. W yllie, 85,000 mau Bila Dala o ke Aupuni. ma ke ano moraki. Aolo owau kekahi ma keia mau hana. Me ka ae o ka Moi, ua hele nu ma kahi e, a ua noho mai ka Mea Kiekie Kamehameha, ma ko'u wahi. Nana no i hooko i na kauoha a ka Ahakukamalu ; a nana no hoi i kakau inoaia na Bila Dala i haawiia ia Mi. Wyllie. Ina he manao ko kekahi o hoopai ia ia ma o'u la ; alaila, ke lawe nei nu i kana mau hana no'u. He makemake no ko'u e noho kupaa ma ka Oihana i haawiia mai, a e hooko no i ka'u mau hana me ka makau ole ia hai.
            Ua hai aku no au i ka Luna Hoomalu o ko oukou Hale Hanohano, no ka loaa ole ia'u ka palapala e hai mai ana ua kikoo ae o Sir John Bowrin g; i na dala i waihoia ma Ladana, nona. Ua hiki no ia'u ke olelo aku ia oe i keia wa, ua lohe no nu, ua kikoo a ua lawe o Sir John Bowring i ka hapanui o na dala i oleloia. Ke kumu o ko'u hoike ole ana i keia manawa, no ka loaa ole ana ia'u ma ke ano Oihana ; aka. ke haiia aku nei i keia wa i mea e hoomaopopo ai i ka'u mau hana imua o oukou.
            Ua maopopo lea, ua pili loa ka malama ana i ka Elele nui, Sir John Bowrin g, ma ka inoa maikai o ke Aupuni a me ka Moi. Ina he manao ko ka Ahaolelo, e kau i keia mau mea a pau maluna o ke Kuhina Waiwai, ua hiki no ke hana pela ; aka, he hope wale no oia na ka Moi, e hapai ai ka inoa maikai a me ka Hanohano o ke Aupuni.
            E ike ia auanei, ua hana ua Kuhina la, e like me ka hana mau.
            I mau hua olelo pokole wale no, ka hoi ina o Mi. Hapakini. Ma ko'u palapala ia Mi. Widemana, o ka la 19 o Iulai, ua hai aku nu ia ia i na mea a pau e pili ana ia mea, koe wale no kekahi mea hookahi, a'u i waiho ai. no ka manao he pono ole ke hoopukaia. I keia wa ke hoopukaia nei au ia mea, peneia : No ka mea, aole no i ike ia ka mea e hooholo ana e ka Ahaolelo, nolaila, ua hoopaa inoaia e ka Moi, na Kuhina, a me ka Lunakanawai Kiekie, no keia puu dala, e uku ia aku e like me ka pololei i na aie o ke Aupuni.
            O keia mau wehewehe ana, ua manao no au e haiia imua o ko oukou Hale Hanohano, ina ua aeia ko'u manawa kupono e hele ae ilaila, a e waiho aku ai i na papa helu i hoomakaukauia.
            Ua lohe no au, ua oleloia, ua hala ka wa kapono e haawi aku ai ia Mi. Hapakini i ka pono i ae like ia ine Mi. Kikeke. Aole pela ka manao o ka Moi iloko o ku Ahakukamalu. Ua manao ka Lunakanawai Kiekie, ua mau maluna o ke Aupuni ka olelo ae like a Mi. Rikeke i haawi ai. Ua hana no au e like me ke kauoha o ka poe maluna o'u. Ina ua hewa lakou ; alaila, ua hewa no au mamuli o ko'u hooko ana i ka lakou mau kauoha.
            Eia wale no ka'u i huli aia a malamaia ka inoa maikai o ke Aupuni, a me ka mea i hoohikiia e ke Aupuni, a e hana ma na hana a pau e like me ka mea kupono i ke kanaka kupa o ka Moi.
             Ina e huli ae iloko o na Palapala Hoike imua o na Ahaolelo, i hala aku nei, e ike ana oe. aole no i kanalua no na haawina a ka Moi i hooholo ai iloko o ka Ahakukamalu, no kekahi wa pilikia, a haawina ku i ka wa paha.
             Ma ka M. H. 1848, ua apono aku ka Ahakukamalu i ka hookaawale ana i na dala $600, e hookaa'i i na lilo no ka holo ana mai o Mi. Wini. mai Bosetona mai, a ua haawi aku ke Kuhina Waiwai ia mau dala na Mi. Wini.
             Ma ka M. H. 1852, ua ukuia na lilo o ka Ahaolelo, me ka haawina ole, aole no nae i apono loa ia hana ana. Iloko o na Hoike o ka Oihana Waiwai, mamua ae o ko'u hoonohoia'na he Kuhina, pela wale no ke ano o ka hana ana. Aka, iloko o ia mau makahiki, aole no makemakeia i mohai, o waihoia'i maluna ona na hewa i manao wale ia. e kala ai. la wa, aole no i hoopiiia kekahi no kona manao pule.
            Ke nonoi aku nei nu ia oe, e nana i ka olelo i pakuiia ina ka aoao o 8 o ka Hoike M. H. o ku Oihana Waiwai, 1878, a me ka aono 9 o ia Hoike no.
            Pela no ka Hoike o 1860. ua hoomaopopo malaila he mau haawina i hooholoia e ka Aha Kuhina, a me ka Ahakukamalu.
            Ho oiaio no paha. nolo no i ku like loa ia mau haawina i ka heluhelu maoli ana o ke Kanawai ; aka, ua manaoia he pono a he pololei, malalo o ka Rula, e hoopau i na pilikia o ke Aupuni, a e malama i ka pono o ka lehulehu.
            He mea hiki no ia oukou ke hoahewa wale ia'u no na haawina i ukuia no Sir John Bowring a me Mr. Hapakini: aka hoi. ma ia hoahewa ana ia'u. ua komo pu ka Moi ke Alii, ka Luna Kanawai Kiekie, a me na hoa a puu o ka Aha Kukamalu a me na Kuhina. no ka mea, ua hana no au e like me ka lakou kauoha.
Me ka mahalo.
D.L. GREGG,

Hoike o ke Komi te Waiwai.

            E KA LUNA HOOMALU.— Ke hoike aku nei ko oukou Komi te Waiwai no ka palapala a ke Kuhina Waiwai o ka la 1 o Augate, penei : Uo noonoo nui ke Komite ma na mea e hoikeia mai maloko o ia palapala. aka. aole loaa iki ia lakou kekahi olelo e pili ana i ke kumu o ko kuo ana iwaena o keia Hale a me ko Kuhina Waiwai.
            Ua hoike mai ke Kuhina i na olelo hooholo o ka Aha Kukamalu a me ka Aha Kuhina, pakahi no na lilo no ka Elele Sir. J. Howring, a me ka uku no ka hoi aua'ka o C. G. Hopkins i Beritania.
            Eia nae, aole no i kue keia Hale i ka hana a ka Moi me kona Aha Kukamalu ; aole no e hooleia ma keia Hale ka pono o ka uku ana i na lilo no ka hoi ana o C. G. Hopkins, ke kumu o na hana a keia Hale, oia no ka hana ole ana o ke Kuhina Waiwai e like me ka mea kupono ia ia, ma ka hoike ole ana i ka Ahaolelo i keia mau mea e like me ke Kumukanawai.
            Ke hoike hou aku nei ko oukou Komi te no ia hapa wale no o ka palapala o ke Kuhina, kahi a ke Kuhina e olelo mai penei : " Mai hoike aku nei no au, i keia mau mea a pau i ka Hale, ina i haawiia mai ia'u he wahi lihi e hooponopono i ka manawa, ka manawa hoi i kupono i ko ka Hale me ka manao hoi i ko'u mau pilikia iho."
            Ke manao nei ko oukou Komile ua kupono iho nei no i keia Hale i na manawa a pau—-a ua makemake nui no hoi keia Hale, a e kali nui no—na palapala a me na olelo hooakaka a ke Kuhina; nolaila, na pilikia wale no o ke Kuhina, oia ka mea e pale aku i kona hoike ana mai i keia Hale. Nui maoli no paha ia mau pilikia a ke Kuhina Waiwai; no ka mea, ua ninau mua ia oia no keia mau mea ma ka palapala o ka Luna Hoomalu o keia Komi te o ka la 6 o Iune, a ua ninau hou ia no oia ma na palapala elua o ka la 12 a me 23 o Iune; a ua ninau hou ia no oia ma na ninau a ka Luna Hoomalu o keia Hale i haawi aku nei ia ia ma ka la 19 o Iulai. Nolaila, ke manao nei ko oukou Komite penei:
            1.—Aole e hana ke Kuhina Waiwai i ka mea kupono ia ia ma kona hoike ole ana i ka Ahaolelo, i na mea e pili ana i na lilo ia Sir J. Bowrin g, a me C. G. Hopknis.
                2.—Ua hana ke Kuhina Waiwai i ka mea kue i ke Kanawai —Pauku 4 Bila Haawina no ka 1860—ma ka hookaa ana i na lilo ia Sir J. Bowring, a me C. G. Hopknis, me ke noi ole ana i keia Hale e hoopakele ia ia.

            3.—Ke kupa nei no ke Kuhina Waiwai ma kona hana kue i ke Kanawai, no ka mea, ua paakiki oia ma ka pono o kona hookaa ana i kela mau lilo me ka Haawina ole.
            4.—Aole e hana ke Kuhina Waiwai i ka mea kupono ia ia.—Pauku 5 o na Hoololi o ke Kumukanawai—ma ka haawi ole ana i ka Ahaolelo i hoike "pololei." i ka hana o kona Oihana iloko o ka hebedoma hookahi mahope iho o ka akoakoa ana o ka Ahaolelo. Ka hoike " hou " mailoko o na Buke o ka Waihona Waiwai, ua waihoia imua o keia Hale i ka la mua o Augate, i ekolu malama mahope iho o ka akoakoa ana o ka Ahaolelo.
            5.—Ua hana ke Kuhina Waiwai i ka mea e kue i ka Pauku 53 o ke Kumukanawai, ma kona hoole elua ana e hele mai imua o keia Hale; a ma ia hoole ua hoino oia i keia Hale, a e hoole hoi i na mana e haawiia i keia Hale ma ke Kumukanawai, a nolaila hoi aole no e ike ko oukou Komi te i ke kumu o ka hoole ana i keia wa i na olelo hooholo a keia Hale e hooholo ai ma ka la 29 o Iulai.
            Ua aponoia keia hoike e ka Hale.

Hoike o ke Komite Waiwai.

            E KA LUNA HOOMALU :—Ua noonoo keia Komi te i na Buke Helu Hou a ke Kuhina Waiwai, i hoike hou ia, a ua noonoo pu ia