Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 38, 16 August 1862 — Page 2

Page PDF (1.85 MB)

Ka Nupepa Kuokoa

me na palapala o ke Kuhina, i haawi mai ia makou, a eia ka makou hoike, me ka mahalo. O na lilo o ke Aupuni ma keia hoike hoi ana. $678.856.50, ma ka hoike mua, $681.821.48. Eia ka like ole. a ua pomaikai paha ke Aupuni i na dala $2,964,98, a nolaila ua pono ke kakau ma na papa helu hou, i ai $43.82. oia na dala a ka Luna o ka Waihona i haawi aku ai mamua o ka mea kupono, aole $507.40, e like me ka mea i kakauia ina ka noao 1 o ka Palapala Hoike. Pehea la e oi aku ai na dala i hooliloia aku. mamua o na dala i loaa mai ? E manaoia auanei, me koena dala ma ka waihona, a pela io no, ke ole i emi na loaa, $2,500.40, malalo o ka mea i hoikeia ma ka Hoike mua.
            O na puu dala mua i ike ia. ua like ole. aia malalo o ke poo, " No ko ka Moi;'' $167.00 koena dala Haawina no ka mea Kiekie ka Haku o Hawali, a me $117.00. koena dala o ke-Kakauolelo o ka Moi; hui ia. $284.42. Ma ka palapala hoike mua. ua kakauia keia mau dala, he dala ua hookaaia; aka. aole no i hookaaia, a nolaila, he pono ke hooholo houia.
            Ma keia hoike hope, ua oleloia, o na lilo a pau ma ka Oihana Kalaiaina,$116,022.26, ma ka hoike mua. ua kakauia, $115,897.26, o keia dala oi, $125.00, aia ma ka puu dala no ke Kiaaina o Maui,—kahi i komo ai. Hookahi walo no hewa i koe malalo o keia poo. ke Kalaiaina, oia no ke kuai ana i ka palahehe o lima. Ma ka hoike mua, ua kakauia. 1059 ; a i keia wa ua kakauia. 1054; aka. ma ke pai ana ua komo keia hewa.
            O na lilo o ka Oihana no ko na aina e. Ma keia wa, ua kakauia $14.943.41, aole o ka $15.483.77, i kakau mua ia, malaila hoi ua emi, $540.36, Eia ka hewa mua, o ka olelo ana'e, ua ukuia ke Kanikela o ka Moi ma Ladana. i $1,600, a ma ka hoike hope, ua hoomaopopoia $800 wale no kai ukuia ia ia. O ka lua o na hewa. oia ka hoike ana, ua hooliloia na dala $883.77, no na lilo keena o na Luna o ke Aupuni ma na aina e, ka uku leta, a me ka pepa ; aka, ma ka hoike hope, ke ike ia nei, ua hooliloia $1,143.41 no keia mau mea. Malaila ua hoomaopopo ia kakou, ua oi ke dala i oleloia ua haawiia i ke Kanikela ana Ladana, manua o ka oiaio,$500 ; a ua emi hoi ke dala i oleloia ua hooliloia no ka uku leta, a me na lilo e ae o ia ano, i $259.64 malalo o ka oiaio. E hoolaweia kekahi mai o kekahi, eia ka like ole. oia hoi ka hewa, $540.36.
            No ka Oihana Waiwai, ua hoikeia na lilo ma ka aoao 18. he 70,046.83; aka, ina e houluuluia na hua helu, e loaa i ka huina oiaio, he $ 7l.171.65; eia ka like ole, $1.121.82, ke nana kakou i ka huina houluulu i kakauia ma ka Palapala Hoike. O ka hewa mua i ikeia malalo o keia poo, oia ka uku o ke Kakauolelo o ka Luna Dute Nui. ua kakauia $2.400, ma ka hoike mua, a rna ka lua o ka hoike, he $1,800. Eia kekahi hewa o ke kakau ana, ma ka hoike mua ; ua oleloia he haawina no ka Hope Luna Dute Nui, $5,000, a ua hooliloia malalo o ia haawina, $6,000, ma ka hoike hou, ua hoololiia keia, penei : Haawina $5.333.33—hooliloia, $5.333.33. Ma keia ua emi na lilo o ke Aupuni, $666.67.
            Eia hou. no ke kiai awa. Ma ka Hoike mua, nahe mea i hooliloia, aka, ma ka Hoike alua. ua hooliloia ka Haawina a pau, $652.25. Ka uku o na Luna Helu—Hoike mua, $15.021.74: Hoike hope, $15.138.48 —like ole, $116.7 4. Ka lilo no ka pepa, ma ka Hoike mua, $719 23 : Hoike hope. $741.73 : —like ole. $22.60. Ekolu puu dala i hooliloia me ke kakau oleia, a o ka huina o ia mau mea. $791.49; u elua puu (lala i hoolilo oleia, aka, ua kakauia me he mea ua lilo. a o ka huina, $ 1,266.07. Mu kom hooponopono hou ana. ua emi kn.nnao lilo o ke Aupuni. $47.3.18.
            O ka hewa ma ka houluuia ana i na lilo, oia hoi he $1.600. a me na hoololi i hai muaia malaila, ua hoomaopopo ni no na hewa a pau malalo o keia poo, o ka Oihana Waiwai.
            Ma ka Oihana Hoonaauao, elua wale no hewa i ike ia. Ua oleloia ma ka Hoike mua. ua laweia o ku Peresidena i kona uku. $6.904.66, koe ko koena o ka Haawina, $95.34, aka, ma ka Hoike hope, ke oleloia nei, ua kikoo ka Peresidena, $6,940.49, a ua koe $59.51, i kikoo ole ia. O ka lua o na hewa, aia malalo o ke poo, o na kula Be ritania. Ma ka Hoike mua, $3.607 kai hooliloia; ma ka Hoike hou, $3,657. Ma ka Hoike mua, ua koe ke koena $1,393, aka, ma ka. Hoike hou, $1.343. ke koena i koe.
            No na lilo o ka Oihana Kanawai, ua houluuluia ma ka Hoike mua, he .$84,923.57. ma ka Hoike hope, he $85,819.50. Eia ka like ole, $895.93. Eia malalo iho na puu dala i like ole :
Hoike M., Hoike H.. Oi aku
Lunak Kaap. o MAUI.. .. $3,000.00 $3025.00
OI aku na Lilo o ke Aupuni. 25.00
Lunak Kaap. o Kohala.... 1,332.82 1,432.93 100.11
Lunak. ap. Hilo Akau. 291.66 354.16
Kau... 600.00 675.OO
Kona A., 510.00 586.00
 " " Hamakua, 325.00 600.00
 " " Ewa.... 593.00 588.00
 " " Waimea.K. 500.00 362. 50
 " " Hanalei.., 500.00 362.50
 " " Anahola.., 500.00 650.00
Lolo apapa o Hawaii, £400.00 2,000.00
            Eia ke kumu i loaa'i i keia mau hewa, no ka hookomo ole ana ma ka hoike mua, i na haawina i hooholo hou ia no keia poe. maloko o ka Bila Haawina o 1860, no ka manawa i hala mamua ae o ka hooholo ana ia Bila.
            Malalo o ke poo o ka Buro no na Hana. Hou, ua pai hewa ia he $35.000 no ka Oihana Wai, he $25.000 ka pololei, a e akaka ia ma ka houluulu ana. Hookahi wale no hewa i koe malalo o keia poo, a eia no ia; No ka eli ana i ke awa o Honolulu, ua kakauia $10.000, aia ma ka aoao 20 o ka Hoike mua,eia nae ka pololei,$9.968—he$32.00 ka like ole.
            No keia lilo keia lilo. ua houluulu ia ma ka Hoike hope, $173,863.35; $4,340.08, ka like ole.
            Eia malalo iho na puu dala like ole :—
Hoike Mua. Hoike Hope. Dala Oi.
Uku Hoolimalima no
Ka pa o Mi. Pele...........$1,350 90 $1,891 25 $540 36
Dala Hale Nui } 4,083 84 1,083 34
ekolu puu dala } 680 37 3,680 88
i hoike ia } 1,083 34 Dala Emi 1,083 33
 $5,847 55 $4764 22
Bila Dala i kaa oleia…. 70,400 00 70,200 00 “ 200 00
Uuku pane } E.B. 16,887 00 16,887 00
Ekolu puu da- }Sch.F 3,054 00 3 ,054 00
la i hoikeia } E.B. 3,421 58 5 ,346 00
 }Sch.F 980 00 977 00 Oi 1921 63
 $24,342 57 $26,264 00
            Ma ka hoike hope ua kakauia, he uku pane 136 68 a me ka sku pane maluna o na dala I waihoia mai, akahi no a kakauia keia mru puu dala elua………………………………………….. “ 538 09
            Oi o ka uku pane mamua ae o ka Hoike mua, $2,596 20
            Oihana Kaua. koena kahiko $4,528.15 : ma ka Hoike mua. ua kakauia me he mea la. ua hooliloia, aole nae i hookomoia ma ka Hoike hope.
            Ka uku o na Luna Helu : Hoike mua. $116.74. Hoike hope aole i kakauia.
            Na Luna Alanui. Hoike mua, $93.54. Hoike hope. aole i kakauia.
            Bila Dala. C. Hoike mua. $50. Hoike hope.aole i kakauia.
            Kela lilo keia lilo. Hoike mua, $164.37 Hoike hope, aole i kakauia.
            Na koena uku i kaa oleia. Hoke mua, $1.241.51. Hoike hope, aole i kakauia.
            KA HOULUULU ANA
 Dala emi Dala oi
Hale mai $1,083 33 Uku hoolimalima $540 36
Bila dala 200 00 Uku hoopanee 2,696 29
Oihana Kaua 4,628 15
 3,136 56
Na Luna Helu 116 74
Luna Alanui 93 54
Bila Dala C., 50 00
Kela lilo keia lilo 164 37
Uku mak. I kaa ole 2,241 51
 7,477 64
 3,136 56
 4,341 08
            Ua haule maanei, hookahi dala, a he manawa ole ko ke Komite e huliia'i.
            Ma ka Hoike mua, ua kakauia ka Haawina no ka Oihana wai, he $16,887; ma ka Hoike hope, he $15,229.01, aole no i pili keia puu dala i na loaa a i na lilo paha, nolaila, he makehewa paha ke hai ia, aka, ua hoomaopopo malaila ke kumu i pololei ole ai na papa helu; a o ke kumu hoi i hoike ai ke koena dala, he $855, ma ka Hoike hope, a $2.279.21, ma ka Hoike mua.
            Ma keia, ua pau ka noonoo ana i na lilo; e noonoo kakou i na loaa. O ka hewa mua i ike ia, aia malalo o ke poo, o na auhau kino. hookahi wale no dala ia. O ka lua o na hewa, he mahuahua no ia. Ma ka Hoike mua, ua kakauia ka auhau maluna o na lima kanaka maoli, $2.441, a ma ka Hoike hope, $2,589.50. Nolaila, $148.50.
            O na loaa o ke Aupuni, ua kakauia ma ka Hoike mua, $90,792.24; ma ka Hoike hope, $87,294.43. Eia ka like ole, $3,497.81.
            Hoike kahiko. Hoike hou. Ka oi. Ka emi.
No ka uku hoolilimalima.......... $22,011 14 $22,317 12 $305 78 $..........
Puu Dala Wai....... 24,934 01 14,575 79 ………. 358 23
Ka Aina i Kuaiia,..... 5,191 18 5,198 18 7 00 ………
Mokuahi Pele,...... 15,959 73 13,770 00 ……… 2,189 73
Kele mea keia mea,. 1,228 43 362 65 ……… 865 78
Poe Lawe Leta Haw., 296 86 …….. ……… 296 86
            Ua hoike mai keia i elua mea i oi aku ka ka nui o ka loaa mamua o ka mea i hoike mua ia, penei :
No ka uku hoolimalima…………………$305 78
Aina i Kuaiia……………………………. 70 00
 Huina $312 78
            E i eha mea hoi i emi malalo ka nui i oleloia ua loaa ma ka Hoike kahiko, penei:
Pun Dala Wai.......................................$858 22
Mokuahi " Pele,"................................. 2,189 73
Kela mea keia mea.............................. 865 78
Poe Lawe Leta Hawaii,....................... 296 86
Huina.................................................$3,710 59
            Ina e hoolaweia ka huina maluna mai ka huina malalo, he $3,397.81 ka like ole, aole e like me ka mea i oleloia maluna ma ka hoolawe mua ana o na huina o na Hoike elua, oia hoi $3,497.81. Aka, ina e hoouluuluia ka lalani ma ka Hoike mua, aoao 16, e ikeia auanei he $90,692.21, aole he $90,792,24, e like me ka mea i oleloia malaila.
            Malalo o ke poo, "Kela mea keia mea," elua wale no hewa. oia hoi ka. Bila Aie C ; Hoike kahiko, $150; Hoike hou, $50. Bila Aie B ; Hoike kahiko, $10,900 : Hoike hou, $10.800. A e ikeia auanei o ka oi o kela, ua hoohalike i ka emi o keia; ua hoike no nae ia i ka hemahema o ka hana ana. O ka mea i koe kupono e koike aku malalo o keia poo, oia na mea eha i hoike ole ia ma ka Hoike kahiko, a hookomoia hoi ma ka Hoike hou. a he $130.85 ka huina.
            Ma keia ano ua waiho makou imua o ka Hale i na like ole iwaena o ka Hoike mua a me ka Hoike hope. E ikeia auanei he mau hewa no ma ka Hoike kahiko. Maloko o ka Hoike kahiko, ua hookomoia he mau dala me he mea la ua hookaaia, aole nae i hookaaia ; a hookomoia hoi ma ke ano ua loaa mai, aole nae loaa mai. Ua kauia na huahelu ma kahi e ; a nolaila, ua hewa kekahi mau puu dala ma ka helu ana ; aole pololei, a ua kakau hewa ia hoi na huina o na lalani huahelu ; aole i noiia aku he mau haawina kupono e noiia, a ua hoike hewa ia ka nui o ka Aie o ke Aupuni.
            Ua akaka no i ka Hale ka nui o ka manawa i hooliloia ma ka loaa ana o ka hoike pololei, a ke hopohopo nei makou ua ike eehia ka lahui i ka nui o ka lilo malaila. O ka hana a ko oukou Komite i ka makaikai a me ka hooponopono ana o na hoike elua, ua oi loa o ke kaumaha a oluolu ole hoi kona ano. Oiai makou e hoolioli ana i ke Aupuni, i keia manawa he hoike pololei no e waiho nei imua o ka lehulehu, a ua akaka no ua malama pono ia ke dala o ke Aupuni, a hooliloia hoi no ka pomaikai o ka lehulehu wale no; aka, na makou no e kuhikuhi aku i ka mea oiaio, ua malama kapulu lou ia ka mooaie o ke Aupuni, a ua waihoia mai imua o ka Haie na Hoike o ka Oihana, ma ke ano e hoahewa loa ia'i e kela mea keia mea i manao ai e noonoo ia mau hoike.
            Ua minamina ko oukou Komi te i ka hooili mai maluna o kekahi mea e hana ana i keia mea, i ka olelo e "imiia ana i kekahi mohai. maluna o ke poo ona e hoopai ai i kekahi mau hana ino aku i manaoia a he oiaio paha," a o kela mea keia mea nona iho, aole i ike oia he mau hana ino kona e hoopai aku ai. aka, ke olelo nei oia ua hooikaika oia e hana i kana hana ponoi; a ua oluolu no makou e waihoia keia mea imua o ka lehulehu, ina e waihoia keia hana imua o makou me ka pololei. Aole hoi i manao ko oukou Komite, o ka hoao pololei ana o na hoa o keia Hale e hooko i ka lakou hana ma ka nana ana e ike, ina ua hooko na kauwa o ka lehulehu i ka lakou, e kapaia keia he "hoomaau manao Aupuni" o kekahi mea.
            No ka palapala a ka mea Kiekie o ka la 1 o Au gate, i heluheluia e ka Lunahoomalu ma ka Poakahi, ke olelo aku nei makou no ka huaolelo "make clear" a me "explain," aole o makou i ike i ke ano okoa iwaena o laua. Ua hookomoia ka huaolelo "explain," ma ko makou kope iho i haawiia aku i ka mea Paipalapala. He mea hiki wale no, ma ke kope ana, e hoololiia ka huaolelo a heluhelu ia "make clear," aka, aole maopopo loa ia ia makou; pela no nae ka Mea Hanohano i hoike mai ai; aka, ua maopopo no aole no i "kananaia" kekahi palapala Aupuni e kekahi ahaiolelo a mea e ae paha. Aka, ke manao nei no ko oukou Komite, aole i pono loa ka Mea Hanohano ma ka hoopuka ana i na huaolelo ano lokoino, ia ia i palapala mai ai i keia Hale. a lawe oia i keia hakini olelo wale no o ka lakou palapala, me ka waiho iho o na olelo mahope mai, a o ka mea i waihoia, oia no ka io o ka olelo a ka Hale. Ua manao no ko oukou Komite. he mea ole ke ano okoa iwaena o na ano olelo elua. a ua haiia aku wale no i mea e hoopau ai i ke kuhihewa, ua pili ia ia ma kona ano kanaka, a me ka manao lana hoi mai keia manawa aku, aole e kaupea wale ia kekahi mea ma kona ano kanaka.
            Ma kona palapala i ka nana aku, ua kuhihewa, ke Kuhina Waiwai no ka manao o ka Haie e pili ana i ke dala no Sir John Bowering—a ua kuhihewa io no oia no ke ano a me ka hana a ka Luna Hoomalu o keia Hale, a me ke ano o keia Aupuni—a i ole ia, ua hana paewaewa mai oia i keia Hale, me he mea la aole lakou i ike i keia mau mea. O keia Hale, a e like me ka ike i loaa i ko oukou Komi te, o kela hoa keia hoa a pau, aole lakou i kanalua, o ka hookohu ana ia Sir John Bowering, a me ka hoomakaukau ana e hookaa aku i na lilo a pau o kona hele elele ana, he hana pono loa no ia ; nolaila, o na manao i oleloia iloko o ka palapala o ka la 1 o Augate, oia hoi, e hoopaiia ana o Mr. Gregg, ma ke ano pani no ka mea Kiekie, L. Kamehameha, he mau manao kahua ole loa; no ka mea, aole i olelo kekahi mea ua hanaia kekahi hewa ma ia mea a hiki i keia manawa o ka waiho ana mai o ka hoike ; a nolaila, aole no i pili iki aku ia mea i ua mea Kiekie nei. E like me ka mea a. makou i olelo ai mamua, aole no i olelo mai kekahi, ua hewa ka hookaa ana o ka uku ee moku o Mr. Hopkins; aka, he hiki pono no paha i kekahi ke hoopuka i ka manao ua haalele paha o Mr. Hopkins i ua aelike nei, ina e nanaia na ano a pau o kona noho ana maanei ; a e manao hoi. e hookoia no ka olelo aelike a ko Aupuni," a e "malamaia hoi ka inoa maikai o ka lahui," mahope o ka hala ana ae o na makahiki he umikumamaono, ma ka hookaa ana i kekahi puu dala i lawa i ka holo ee moku maikai loa ana i manaoia i ka manawa i holo mai ai o Mr. Hopkins i keia aina, a e loaa ana iloko o na makahiki he nui mahope mai paha o ia manawa.
            Eia mai na mea i hoohalahalaia, penei :—O ka hoike ana (e like me ka mea e pili ana i ka hele elele ana i oleloia maluna, a me ke koena kahiko o ka Oihana Kaua,) ua hookaaia kekahi dala, aole nae i hookaaia, a ma ka mea i olelo hopeia, e noi ana, he haawina e hookaa hou ai : e aeia no nae he kuleana no ko ka Ahakukamalu e hookaawale i ke dala o ke Aupuni; aka, aole o lakou he kuleana maluna o ke keneta hookahi, aole hoi lakou e hoohihia i ka lehulehu. A ke manao nei ko oukou Komite, he kumu hoohalahala hou no ko ka Hale, i hookahua, ia ma ka palapala o ka la 1 o Augate, nana i hoao e hookumu i keia pono ma ke kumumua, oia hoi he mea walea mamua, (e nana i ka aoao hope, lalani ekolu.) Ua noonoo no ko oukou Komite i na kumumua i hoikeia mai, a ua nana hoi i kekahi mau kumumua hou aku, aole nae i hoapono iki mai ia i ka hana a ke Kuhina i hana ai; aka. ina ua hoaponoia, aole no e manaoia e ka Hale; no ka mea. ua kakou no e malama i ole e hookumuia na kumumua e alakai ana i ka hookahuliia ana o na pono Kumukanawai. O ka mea i oleloia no Mr. Whitney, i haiia mai e ke Kuhina, aole i pili iki mai ia, no ka mea, ua hanaia ma ka makahiki 1848. mamua ae o ke kau ana o ke Kumukanawai. A o ka mea i oleloia no ka makahiki 1852, ua kue pono no ia ia ia. No ka hoolewa ana o ka Moi i make aku nei, a me na lilo no ka mai Hepela, ua hooliloia ke dala mamuli o ka manao o kekahi mau kanaka, e like me ka mea i hoikeia imua o ka Ahaolelo, a ua noiia 'ku he haawina e hoihoi ai i ke poho oia poe. Ina pela ka hana no ka uku eemoku o Mr. Hopkins. aole no i ike ko oukou Komite i ke kumu i hoole ai ka "palaimaka" i kona haiia ana aku, a ina he nui loa ka palaimaka, aole no lakou i ike i kekahi kumu i NOI OLEIA'I he haawina i mea e hookaa aku i ka poe nana i aie aku i ke dala. Ina ua noi mai ke Kuhina no kekahi haawina no ia mau mea elua, ina la ua pono loa ; a no kona hookomo ana oia mau mea iloko o na lilo no na makahiki elua, ua pono no ke waihoia mai he Bila koina no ka lilo; aka. aole nae i pololei loa ia mau mea elua, ke hana ia pela. Aole nae i noiia aku ka ae o ka Ahaolelo, aole no hoi i kuhikuhiia aku ua makemake ia ka ae o ka Ahaolelo, aole no hoi i olelo iki ia, koe nae i kekahi olelo pohihihi iloko o kekahi palapala e pane ana i kekahi palapala i hooiliia'ku i ke Kuhina Waiwai, e ka Luna Hoomalu o keia Komite. He oiaio, he kumu io ko keia Hale e hoohalahala.
            Aka, wahi a ke Kuhina, ua hana wale no au ma ke ano agena i ka hooko ana i na kauoha a ka Moi, (e nana ma ka aoao eha.) A penei hou kana, (e nana ma ka aoao ehiku,) " E hoomanaoia no ma ko oukou hoahewa ana ia'u, ua hoahewa no hoi oukou i ka Moi ke Aiii, &c." O na olelo hooholo iloko o ka Aha Kukamalu, a me na mea oiaio e pili ana ia mea, e like me ko makou lohe, aole ia i hooiaio i keia manao o na Kuhina. Aka, ma keia mea. e like me makou i olelo ai mamua, aole no i hoomaopopo ka Mea Hanohano, a o makou paha—a i ole ia, ina ua ike oia, aole ia i hai pololei mai i ke ano o ke Aupuni ana ; oia hoi, aole no he hiki i ka Moi ke hana i kekahi hewa, a "maluna no o kona mau Kuhina ka hihia o na Oihana," (e nana i ke Kumukanawai, Pauku 35.) Ina e alalaiia ka Hale ma ka hana ana i ka olelo wale iho o kekahi Kuhina, he agena wale no au, na ka Moi ka hana: ua hana wale no au e like me ka mea i kauohaia mai; ua hoolohe no au i na mea maluna o'u—ina pela, e aho no paha ke hoopau koke i ka Ahaolelo a me na Kuhina kekahi. Aka, mai hoopoina, aole o ka hana a ka Moi iloko o ka Aha Kukamalu, ka mea i kaumaha'i keia Hale ; aka, o ka hoike no ka mea i kaumaha'i, a. aole no i pili iki aku ia mea i ka Moi, ia Kamehameha, a i ka "Lunakanawai Kiekie o ke Aupuni paha:" a ina ua pili ia i ka Mea Kiekie Kamehameha, a i ka Lunakanawai Kiekie paha, i ko makou manao, aole no e hoano e ia keia hana.
            Ua olelo no makou maluna, i ka palapala ana mai o ke Kuhina i ka Luna Hoomalu o keia Hale, ua poina oia i kona ano a mo kana hana. He mau maka kona (ka Luna Hoomalu) e ike ai. he mau pepeiao e lohe ai, a he alelo e olelo ai: aka. maialo nae o ke kauoha a keia Hale. O kekahi palapala i ka Luna Hoomalu, he palapala no ia i keia Hale—aole loa e manaoia ma kekahi ano e ae. Nolaila, he mea ole loa i keia Hale na mea i ikeia e ka Luna Hoomalu, ina i ike oleia ma kona ano Luna Hoomalu o keia Hale; a nolaila hoi, o na mea i loaa ia ia, a o na mea hoi ana i hana ai ma kekahi oiha-na e ae, aole i pili iki aku ia i ka mea imua o kakou, aole hoi e aui ia ka hana a manao paha o kekahi hoa i keia mea.
            He pono no paha ke hai hou aku, o ka hana ana i lawelawe pu ai. oia. hoi ke kuka ana o ka Aha Kukamalu me ka Moi, ua aeia a hoopono loa ia no. A i keia manawa, na kakou no e noonoo i ka hana oihana a ke Kuhina wale no; ke ano o kana hana ana oia mau hana: kana maa palapala; ame kona mau manao ponoi, i olelo maoliia a kuhiia paha no kekahi mea i oleloia mamua.
            KOMITE KA HALE.
            Mr. Kaakua ka Luna Hoomalu, Hapaiia ka noonoo ana o na mea o ka Bila Haawina i hooholoia e na Komite Hui. Hooholoia i kekahi, a kapaeia kekahi. Nui no ka hoopaapaa o na Luna no ke kapae ana i ka haawina no ke Kula o Ahuimanu, a me ke Kula o D. Walsh ma Honolulu.
            Ma ke noi a Kahananui, ua aponoia ke kapae ana a ke Komi te Hui.
            Hoopuka mai o Kapena Loke he olelo hoakaka no ke kue o kekahi poe i ke kapae ana i ke Kula o Ahuimanu, a me ke Kula a D. Walsh.
            Eia iho na inoa o ka poe i kakau inoa ma ka palapala hoike manao kue, o Kapena Loke, P.F. Manini, F. Pomaikai, J.H.K. Polu a me H. A. Wilimana. Ua hoopaneeia ka haawina no ka Ahaolelo, kapaeia kekahi mau haawina, a hooholoia kekahi; pela mai mua a hope. Hoopauia ke Komite, apanoia na hana, a hoopaneeia ka hana.

LA 85.—AUGATE 9.

            Heluheluia ka moolelo aponoia. Pule a pau.
             Hoike mai o Halasi, no ke Komite Wae i kohoia e hoomakaukau i olelo hoike aku j imua o k Maoi. Ua hoomakaukau lakou he olelo, aia a unuhiia hoopuka mai lakou. Hoopuka mai o Wilimana a me Halasi, he mau ninau i ka Luna Hoomalu e pili ana i kekahi palapala a D. L. Greg g, ma ka nupepa Polynesian, i palapalaia i ka Mea Hanohano, William Webster, ma kona ano kanaka kuokoa mawaho o keia Hale. Olelo mai o Wepa, aole i loaa ia ia keia palapala, ma ka nupepa kona ike mua ana. Hapaiia na hana i hoopaneeia.
                KOMITE KA HALE.

            Mr. Kapihe ka Luna Hoomalu. Noonooia ka Olelo Hooholo Aelike, e ko-ho ana i mau Komisina nana e huli ke kumu o ka emi ana o keia lahui. Ua hooholoia, a ua haawiia e kope maikaiia. Kapaeia na rula, a hoike mai o Halasi, o ke Komite Wae i kohoia e hoomakaukau i olelo waiho aku imua o ka Moi. No na mea e pili ana i ke Kuhina Waiwai. Heluheluia ka olelo a ua aponoia e na Hoa a pau o keia Hale.
            Ma ke noi a Kaauwai, ua kohoia ka Luna Hoomalu, i mea nana e lawe aku i na olelo i hooholoia imua o ka Moi.
            KOMITE KA HALE.
            Mr. Kamalo ka Luna Hoomalu.
            Noonooia ka Bila " Auhau no ke Ola." Manao o Nuuau, a hoopanee loa ia ka Bila. He 12 ka poe hoole. He 11 ka poe ae. Ma ke noi a Wilimana, ua hoopauia ke Komite me ka pau ole o ka hana. Hoopaneeia ka hana.

LA 86.—AUGATE 11.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
            Hoike mai ka Luna Hoomalu, no ka palapala a ka Hale i kauoha'i e lawe i ka Moi. A e hai mai ana no hoi, aia a noonoo ka Moi iloko o kona Aha Kukamalu ; alaila hai mai i kana pane no ua palapala la. Ma ke noi a Halasi, ua kauohaia ke Komi te o na Buke Helu, e hookomo i mau dala no ka uku ana i ke paiia'na o na hanele elua hou aku o na olelo hoike a ke Komite Waiwai. Hapaiia na hana i hoopaneeia. Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he Olelo Aelike, no ka Hale o na'lii mai, e hai mai ana, ua hooholoia e lakou ka Bila Kanawai Komisina Palena Aina. Heluhelu akoluia ka Olelo Hooholo Aelike, e koho ana i mau Komisina e imi ai i ke kumu o ka emi o keia lahui; ua hooholo loa ia.
            KOMITE KA HALE.
            Mr. Kapihe ka Luna Hoomalu.
            Hapaiia ka noonoo ana o ka Bila e hoonui ana i ka auhau maluna o ka waiwai paa a waiwai lewa.
            Ma ke noi a Kaakua, ua waihoia ka Bila ma ka papa. Hoopauia ke Komi te. Noi mai o Halasi, e hoapono ole ka Hale i ka hoike a ke Komite. Kue o Kimo Pelekane, i ka Halasi, no ka mea, aole ona makemake e hookaumaha i ka poe nana ia i koho mai, nolaila, kue loaia ia Bila. Kokua o Kapena Loke i ka hoonui ae i ka auhau e like me ka manao o ka Luna o Hamakua, me ka i mai no hoi he "Bila maitau roateia."
            Nui no hoi ka hoopaapaa ana no ka apono a me ka ole i ka hoike a ke Komi te o ka Hale. Ninauia, a ua aponoia ka hoike a ke Komite.
            Ma ke noi a Wilimana, ua hoopaneeia ka hana a ka ho ra 2 P. M.
            HALAWAI I KA HO RA 2 P. M.
            Heluheluia mai ka palapala a ka Moi e hai mai ana i kona manao no na olelo a keia Hale i hoouna'ku ai no na mea e pili ana i ke Kuhina Waiwai, kamailio iki na Luna, a hoopaneeia ka hana.

LA 87. —-AUGATE 12.

            Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
            Ma ke noi a J. H. K. Polu. ua kohoia he mau Komi te ehiku e hai aku i ka mahalo o keia Hale no ka palapala a ka Moi i kakau mai ai i keia Hale no na mea e pili ana i ka Oihana Waiwai. Kohoia o Halasi, Moku, Kipi, Wilimana, Kaakua, Wepa a me Kauhane.
            NA OLELO HOOHOLO.
            Hai mai ka Luna Hoomalu he alele no ka Hale o na'lii mai, e hai mai ana ua hooholoia ka Bila Kanawai e ae ana i ke kuaiia'na o na Waiona e na mea a pau. Ua heluhelu muaia, a ma ke noi a Kipi, ua heluhelu aluaia ma ke poo.
            Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia i ke Komi te no ka Aha Hookolokolo.
            Heluhelu muaia ka Bila Kanawai o ka Hale o na'lii mai, e ae ana i ke puhi ana o ka Rama. Ma ke noi a Kaakua, ua heluhelu aluaia ma ke poo.
            Ma ke noi a Kaakua, iia haawiia i ke Komi te Wae. Kohaia o Widemana, Kaakua, Balawina, Kipi, Kaauwai, Kapena Loke, a me Halasi.
            Hoike mai o Kaakua Polu, he Olelo Hooholo e kauoha ana i ke Kuhina o ko na aina e, e hoike mai ina ua hiki mai kekahi mau palapala ano nui i manaoia ma ia Oihana. Hooholoia.
            Hoike mai ka Luna Hoomalu, he palapala no ka Hale o na'lii mai, e hai mai ana i ka hooholoia o ka Bila Haawina e like me ka ke Komi te Hui i hooholo ai. Hoopaneeia ka hana.

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, AUGATE 16, 1862.

            Ua ike makou i ka olelo a ka Ho'u Pakipika no ke Kii a makou i pai iho nei i ka pule i hala, a ua minamina nui makou i ka hiki ole ia ia ke kamailio no kekahi mea me ka hoohui ole i ka epa a me ka hoopunipuni, i mea paha e hoino mai ai ia makou, a eia iho kekahi o kana mau epa i hoopuka mai nei. " O ke kumu kuai o ke kii i paiia ma ke Kuokoa, he $16.00, ma Nu Ioka, no kinohi keia o ka hana ana, a pau ae ke pai mua ana, alaila, ua kuaiia'ku i kela Hale Paipalapala keia Hale Paipalapala no ka $l. a ina ole he 50 kene ta ke kumukuai; no ka mea, ua pau ka mana oia kii, ua paiia, ua laha."
            O keia mea i haiia'e la maluna, he hoopunipuni no ia mai ka mua a ka hope. Ua maopopo no i ka Luna Hooponopono oia Pepa, he mea kumu kuai nui na kii e paiia nei iloko o na nupepa, a aole no hoi e hiki ia ia ke kuai aku ia mea, no ka mea, aole no e kuai mai ka poe mea Nupepa kii o Amerika a me Enelani i ko lakou mau kii ia hai. No ke kii o Gen. Makalelana i paiia i keia pule iho nei, ua lilo makou ma Nu Ioka he $16.OO a no ke kii hoi o Gen. Biurigada ma keia Helu, he $10.00 ko makou lilo ma Nu Ioka. Aole i hookomoia na lilo o ka laweia'na mai a me ke dute hoi, a ke hai aku nei makou, aole loa no e loaa ia ia na kii o keia ano ma Nu Ioka, he ole loa no, a no ia nele paha, a no ka maopopo no ia ia oia nele, nolaila paha " Poele Puna i ka uahi o kuu aina," a oia keia kuhalahala, me ka hoopuka, i na huaolelo hoopunipuni ana i pane mai nei ; o ahaina no la ke kaulawaha i ke alelo ? Aka, he mea kaumaha nae paha ia lakou ke kamailio me na huaolelo oiaio ?
            He $14.00 ka uku makahiki o ka nupepa kii maikai o ka honua nei, oia ka London Illutsrated News, i ka poe e lawe ana ia pepa ma Kapalakiko a me Honolulu nei. O ka nui o ka poe kahakii oia nupepa he 30 paha lakou; a o na kii i paiia ma ia pepa i ka makahiki hookahi, he $50,000 ke kumu kuai.
            Aole paha he makemake o na Luna o ka Pakipika e hoolilo i ko lakou mau dala no na kii: nolaila, ke hoinoino mai nei lakou i ko makou mau kii e pii nei, i ike ai na kanaka Hawaii e like me na haole, me ka hoopunipuni nui nae o ko lakou mau olelo i hoike mai nei. He makemake makou e hoikeike aku i na kanaka Hawaii, e like me ka ike ana o na haole; a nolaila, ua hoolilo aku makou he $25O.OO, me ka minamina ole, no ka mea, ua kaa mai ko makou luhi, a me ko makou lilo; no ko makou lilo ana i mea nana e waiho mua aku imua o keia Lahui, ka mea nana e hooakea aku i na mea e hoonaauao ana ; a ina no e pau na kii i hiki mai nei i ke paiia, alaila, e kuai hou no makou.
            A eia hoi, ina hoi ha he 50 kene ta wale no ke kumukuai e like me kana e olelo mai nei, no keaha la lakou i hoouna ole ai i mau kii no ia pepa? Ka! Ua ike no lakou i ka nui o ke dala e loaa mai ai o na kii. Ua ike no hoi lakou he S1.00 ka lakou i uku mai i kekahi o ko makou Keena nei no ke kaha ana i ka hua hookahi o ke poo o ua pepa la. A ina hoi he hiki ia lakou ke kuai i ke kii e like me ko Makalelana no ke dala hookahi, no ke aha la lakou i kuai ole ai ? He "ilihune" io paha lakou, a he pi no hoi paha; i kuai ole ai i mau kii, i mea hoikeike aku imua o ka poe e lawe ana ia pepa. Aole anei pela ko oukou manao ?
            Mai puni oukou e ka Lahui Hawai. ake ike, i ka apuhi wale aku ia pepa me kana mau huaolelo epa, a oiaio ole hoi. Eia no makou ka poe e kupaa ana ma ka hoikeike ana'ku ia oukou i na mea a pau e pili ana i ka ike a me ka hoonaauao hoi. Aka, maha paha no ko lakou nele maoli no i ka ike, ke kumu o ko lakou hoowahawaha, a no ia mea, ke hou hewa mai nei kona poo, ma ka haha hewa o na lima no ka nele i ka maka e ike iho ai i ka maikai o nei mea hoolana manao he Kii ?

NA MEA HOU O HAWAII NEl.

            Ke holo nei no ka hana Pai Kii ma ka Hale Pai Kii o H.L. Chase, maluna'e o ke keena pai o ka Nupepa Kuokoa. Pehea oukou i mau Kii no oukou.
            Ua lohe mai makou i ka haulehia ana o kekahi haole iloko o ka ipuhao baila kopaa ma ka Hale wiliko ma Lahina. aole no nae i nui kona poino ; ua hauleia oia i ka wa e baila ana ke ko. Nani kona pakele ana.

            EO IA HAWAII NEI.—Ua ike iho makou ma ka Nupepa Friend, e puka ana o A. Fran cis Judd, (keiki a Knuku G. P. Judd.) a me Thomas G. Thurston, (keiki a Mr. Kakina, o Kailua.) mai ke Kulanui mai o Yale i keia Hoike ana mai. Me ka hanohano nui laua e puka ai, he 100 ka nui o na keiki o ia papa Ma ia mea, ua ikea ka eo o na keiki Amerika, i na keiki o ke one Hawaii.

            KE KUMU MUA ANO HOU.—Ua waihoia mai ma ko makou papakaukau e Mr. J. Pula, kekahi Buke kula hou i kapaia Ke Kumu mua ano hou, he 48 aoao kanui i hoomakaukauia no na kula aupuni. He buke maikai maoli keia, ua paa no i ke kii a me na olelo hoi e pili ana i ua mau kii'la. He kupono maoli keia mau buke i na keiki Hawaii nei, e hele no e kuai. Ma Bosetona kahi i paiia'i, a he mikioi maoli no hoi.

            E pono i ka poe a pau e lawe ana i keia nupepa ke malama ia mea, i hiki ai i ka wa e pau ai keia Buke, alaila, hiki ke humuhmuia no kahi uku uuku loa; he mea maikai loa ka malama ana i na mea a pau e pili ana i ka hoonaauao ia kakou iho. Nolaila. e na makamaka, e makaala oukou a pau ka makahiki, lawe mai i na pepa a oukou e humuhumu i Buke.

            E pai ana makou i na Kanawai a pau i hooholoia e keia Kau Ahaolelo iloko o keia pule ae, ke pau ka noho ana o ka Ahaolelo. O ke kumu o ko makou hoopanee ana i ke pai ana i na Kanawai ma na Helu i hala iho nei, no ko makou manao ana o kauliilii auanei ; a nolaila, aia a pau ae ka hanaiia'na o na Kanawai, alaila makou pai aku, i pau ai no iloko o ka Helu hookahi, a elua paha.

            Ua nui ke akamai o ka poe haole o luna o ka mokukaua Beritania e ku nei i ke awa, i ke kukulu ana i na kia o luna i na kakahiaka a pau, i ka hora ewalu, a ma ka hora eono kuuia no ilalo. I ka wa e kani ai ka ulili, o ka manawa ia e pii ai o na kia a me na ia, a i ke kani hou ana o ka ulili, aia hoi ua hele na ia a kau pono i ko lakou wahi mau.

            KA HOOKOLOKOLO NO PUULOA.—Ua hooholoia iho nei ka hihia iwaena o Aikake Montgomery a me Daniela Montgomery, no ka hoopaapaa i ka aina a me na pono a pau o luna, e olelo ana kekahi nona, a pela no hoi kekahi, a ma ka Olelo Hooholo a ka Mea Kiekie Elisha H. Allen, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ua hookoia o Aikake, ua hoi ke Ahupuaa a me na pono a pau o luna o ua aina la, a oia ka mea nona ia waiwai i keia manawa.

            MOKU MISIONARI HOU.—Ua hiki mai kekahi mau palapala e hoike mai ana, e hookumuia'na ka lulu manawalea ana o na keiki o na kula Sabati o Kapalakiko, i'loaa kekahi puu Hala i mea e kokua'i i ke kuai ana i wahi moku uuku, 20 paha tona ka nui, i mea e hooholo ai nia na mokupuni o Maikonisia, i hiki ai i na kumu ke holo ma na wahi a pau o ko lakou mau kihapai, a e kapaia ka inoa o ua moku la o Ka Hoku Ahiahi. Ua noiia aku na keiki o na kula Sabati e hoohui ia lakou iho a e uku lakou i hapaha dala pakakahi. He 10,000 ka nui o ua poe keiki la. a o lakou no ka Ona o ia moku. He wa kupono keia no ko kakou mau keiki nei e lulu aku ai i wahi mana iki no keia hana manawalea hemolele. E nana no anei kakou me ka amo wale aku no o na maka. Me oukou no ka noonoo.

            FETE NAPOLIONA.—Ua hoomanaoia ma nehinei ka la hanau o Napoliona Nui. He halawai pule ma ka Halepule Katolika, i ka hora umi o nehinei, a ma ke ahiahi he ahaaina ma ka Hale oMons. de Varigpy, ke Kanikela Farani. I mea e kuhihewa ole ai ka poe e heluhelu ana i keia pepa, i ke ano o ia la; nolaila, ke hai aku nei makou, aole i hoomanaoia keia la no ka la hanau o keia Napoliona e ola mai no ka mea, i ka la