Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 38, 16 August 1862 — AHAOLELO HAWAII. Hale o ka Poeikohoia. [ARTICLE]

AHAOLELO HAWAII.

Hale o ka Poeikohoia.

La 84.—Algate S, 1562. | Heluheluia ka moolelo a aponoia. Puie! a pau. | Hoike mai o Kapena Loke, no ke Komite! Waiwni i kohoia e noonooi ka Oleio Hooho-: io Aelike e hoonohonoho ana i mau Komisi-! na nana e imi i ke kumu o ka emi ana o ka j Lahui Hawaii nei. Ua hooponoponoia e la-| kou ka olelo hoohoio aeiike. I Ma ke noi a Kaakua, ua laweia ka hoike | ma ke Komite o ka Hale o keia ia. I Hoike mai o Kimo Pelekane no ke Komi-j te Hui o ka Biia Haawina. Hoike mai oia! no na haawma i aeia e ke Komite Hui. La-i weia ka hoike a ke Komite a na ke Komite| 0 ka Haie i keia ia e noonoo. Kapaeia na rula. a hoopuka mai o \Vili-j mana he Bi!a Kanawai e auhau ana i hapei-1 waiu keneta hou iho maluna o ka waiwai' paa a me ka waiwai iewa. Heluhelu aluaia | ma ke poo. a haawiia i ke Komite o ka Ha- j ie i ka ia apopo. 1 Ma ke noi a Halasi, ua hooholoia no na ; mea i ikeia ma ka nana pono ana i na Papa : Helu o ka Oihana Waiwai, a me ka ike ana; 1 na manao o ke Kuhiua Waiwai i hoopuka* mai ai ma kona mau pal&pala i kakau mai ; ai i ka Hale, a i elima hou ma ia Komite, a | na lakou e hooinakaukau i oleloe waihoaku ' ai imua o ka Moi, a e hoike mai ua Komite ■ ia i na oieio a iakou i hoomakaukau ai imua: o keia Haie. Kohoia e ka Luna Hoomalu o Halasi, Kapena Loke, Kipi, Moku a me Kanuka. Hapaiia na hana i hoopaneei. Eia ka hoike a ke Komite Waiwai. PALAPALA O KE KUHINA WAIWAI.} Ke£XA O KA OIKANA WAIWAI t Augate 1, 1962. Alea Haxohaxo, Willia* Webstee, i Luna Hoomahi o ka Poeikohoia. Aloha oe :—He mea pono paha ia*u e' wehewehe hou ae no ka Eieie Nui» Str John Bowring, a me na liio no ka hoi ana o Mi.: Hopkins i Beritania. Ua kuhihewa au, ua' akaka lea no keia mau mea ma ko*u mau palapaia o ka la IS, a me 19 o luiai. Ma ka paiapala o ka Luna Hoomalu o ko

oukou Koirnte Waiwai, i knkauhi i kr\ l,i 23 0 lulai, u:i o!oio oi;\. pen«»i :—* -Ma kau mau icfhacehe, e ka mea lianahatio. vokxi Eiele Xui, Sir John IPnemi™. ta akahī /r<i ia mea ia nakou." U.i pniii kela pal\pa!a, maloko o kekahi nupopa. ua hoololi iki ia mau 01010. Aoio no i mnopopo iaii i k>» kumu o ia hoololi a:i,i ; aka, !u i moa pono ole ko hwioli ia na palapala e pi'i ana i nn Oiha.na Aupuni. e ka p»> kakau nio<>!o!o no na nupojvi. Ua hai ak j au i ka Luna Hoomalu o ko l\omito Waiwai, }vtiei :—" Ma ka hi o Dekrmab t. Istio, maho]** ihoo ka tu>o)!oo uui ana. ua hwhuloia e ka Moi, ilokoo ka Aha i.u amalu, e li e hoi me lona mnu mana malalo o l e Kumu anau\ii, e i oho ia Sir John Bfnrring. i E'ile nona e heie a'.u ai i 1 e\ ahi matt Aupuni e.'' A ua oleio hou no au. ia ia, ponei :— 14 la u-a tio, ua pni}xiiia / a Moi ; aiail i, l auoha oia e aie ini ĪMilana. i 81.000, i mea e u [ u a u ai i ua lilo o ia Elele." Ua ike no oe i keia mau mea, a ina he mea kupono, alaila, ua hiki no ia'u ke hoike aku, ua ae no oe i kei.i mau hana. Mamuli o ka lokoumikai o Ali. Wvllie, ua holo ka aie ma La<lana. .Ma ka la 11 o lulai. 1S(J1, ua hookoia ka oK lo hooholo o ka Moi īloko o ka Ahakuieamalu, a ua haawiia iloko o ka lima o Mi. \\ \ Ilie, 85,000 mau Bila Dala o ke Aupuni, ma ke ano moraki. Aole owau kekalii ma keia mau hana. Me ka ae o ka Moi, ua helo au ma kahi e, a ua noho mai ka Mea Kiekie Kamehamoha, ina ko'u wahi. Nana no i houko i na kauoha a ka Ahakukamalu ; a nana no hoi i kakau iuoaia na Hila Dala i hiawiia in Mi. \Yyllie. Inn he manao ko kekahi e hoopai ia īa ina o'u la ; alaila, ke lawo nei nu i kana inau hana no'u. Fle makemake no ko'u e noho kupna ma ka Oihana i haawiia mai, a e hooko no i ka'u mau hana me ka makau ole ia hai. L : a hai aku no au i ka Luna Hoomalu o ko oukou Hale Hanohano, no ka loaa ole ia'u ka palapala e hai mai ana ua kikoo ae o Sir John Bowring i na dala i waihoia ma Ladana, nona. Ua hiki no ia'u ke olelo aku ia oe i keia wa, ua lohe no nu, ua kikoo a ua lawe o Sir John Bowring ī ka hapanui 0 na dala i oleloia. Ke kumiī o ko'u hoike ole ana i keia mnnawa, no ka loaa ole ana ia'u ina ke ano Oihann ; aka. ke haiia aku nei i keia wa i mea e hoomaopopo ai i ka'u mau hana imua o oukou. ! Ua maopopo lea, ua pili loa ka malama i ana i ka Elele nui, Sir John Bowring, ma | ka inoa maikai o ke Aupuni a me ka Moi. | Ina he manao ko ka Ahaolelo, e kau i keia ! mau mea a pau maluna o ke Kuhina Waiwai, ua hiki no ke hana pela ; aka, he hope wale no oia na ka Moi, e hapai ai ka inoa maikai a me ka Hanohano o ke Aupuni. E ike ia auanei, ua haim ua Kuhina la, e like me ka hana mau. I mau hua olelo pokole wale no, ka hoi ana o Mi. Hopakiui. Ma ko'u pnlapala ia Mi. Widemana, o ka la 19 o lulai, ua hai I aku au ia ia i na mea a pau e pili ana ia | mea, koe wale no kekahi mea hookahi, a'u I 1 waiho ai. no ka manao he pono ole ke hoo- j puknia. I keia wa ke hoopukaia nei au ia ! mea, peneia : No ka mea, aole no i ike ia i ka mea e hooholo ana e ka Ahaolelo, nolaila, i ua hoopaa inoaia e ka Moi, na Kuhina, a me 1 ka Lunakanawai Kiekie, no keia puu dala, I e uku ia aku e like me ka poloiei i na aie o ke Aupuni. O keia mau wehewehe ana, ua manao no au e haiia imua o ko oukou Hale Hanohano, ina ua aeia ko'u manawa kupono e hele ae ilaila, a e waiho aku ai i na papa helu i hoo» makaukauia. Ua lohe no au, ua oleloia, ua hala ka wa kupono e haawi aku ai ia Mi. Hapakini i ka pono i ae like ia ine Mi. Kikeke. Aole pela ka manao o ka Moi iloko o ka Ahakukama- • lu. Ua manao ka Lunakanawai Kiekie, ua | mau maluna o ke Aupuni ka olelo ae like & | Mi. Kikeke i haawi ai. Ua hana no au e ' like me ke kauoha o ka poe maluna o'u. Ina j ua hewa lakou ; alaila, ua hewa no au mamuli o ko'u hooko ana i ka lakou mau! kauoha. Eia wale no ka'u i huliaiaa malamaia ka i inoa maikai o ke Aupuni. a me ka mea i! hoohikiīa e ke Aupuni, a e hana ma na hana j a pau e like me ka mea kupono i ke kanaka i kupa o ka Moi. • Ina e huli ae iloko o na Paiapaia Hoike imua o na Ahaolelo, i haia aku nei, e ike : ana oe. aoie no i kanalua no na haawina a ' ka Moi i hooholo ai iloko o ka Ahakukamalu, no kekahi wa pilikia, a haāwina ku i ka wa paha. Ma ka M. H. IS4S, ua apono aku ka Ahakukamalu i ka hookaawale ana i na dala $600, e hookaa'i i na iilo no ka holo ana mai o Mi. Winu mai Bosetona mai, a oa haawi aku ke Kuhina Waiwai ia mau daic na Mi. Wini. Ma ka M. H. 1852, ua ukuia na lilo o lea Ahaolelo, me ka haawina oie, aoie no nae i apono ioa ia hana ana. lloko o na Hoike o ka Oihana Warwai, mamua ae o ko'u hoonohoia'na he Kuhina, peia wnle no ke ano o ka hana ana. Aka, iloko o ia mau makahiki, aole no make-

i mohai. e waihoia'i maiumi on:\ n:t hewa i tnartno «*nfo ia. o knia ai. In u,v, aolo no i hoopiii.i koknhi »io kona manao piiK>. Ko nonoi ;\ku noi nti i:t e nan i i kn 01010 i pakuii:\ m;\ k:\ aivio okn Hoiko M. H. o kn Oihana \V niwai, !S*vS a mo 'k.a aoao 9 o i;\ Hoiko no. Pola no ka Hoike o IS6O. ua lnxim:\ojvjv> maiaila ho mau haawina i hooholoia c ka Aha Kuhina. a me kn Ahakukamalu. Ho oinio no paha. nole no i ku like loa i.\ mau haawina i ka heluholu maoli ana o ke Kanawai ; aka, ua manaoia ho pono a ho |vi. loloi. malalo o ka Rula. e hoopau i na pilikia o ke Aupuni, a o m.il.imn i ka pmio o ka lohulolui. Ho mea hiki no ia oukou ke hoahowa wale ia'u no na haawina i ukuia no Sir John Bowrinv» a me Mr. llapakini: nk:\ hoi, u»a i\ hoahewa ana ia'u. ua komo pu ka Moi k-' Alii, ka Luna Kanawai Kiekie, a mo na h<*a a p-'iu o ka Aha Kukamahi a me n:\ Knhina. no ka mea, ua hana no au e like me ka la* kou kauoha. Me ka mahalo. I). L. IiKK.:.:,