Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 39, 23 August 1862 — Untitled [ARTICLE]

O ka puie i kaahope iho nei, keknhi: oiir pule kauiana lo« ilokooka mooleloo Ha- 4 waii nei, ma keia mau makahiki ewalu iha-{ la aki\**ei. ua lo«a ke okuku iloko o oa Ko-| hina, a «a m;iho mai lakou i ko lakou mau Palapakl HookoHn'. T Ua lawe aku ka Aloi. i, ua mau jsilapaia la i waiho mua ia'ku ia ia ma ka la o keia mahina : a eia na inoa o ka poe i haUle : > Ka Meu Riekie ke Alii,V. K. Kaahumanu. Kuhina Xui. Ka Mea Kiek'e. L. Kamehameha, Kuhina Kalaiaina. Ka Mea HanohaP.o, R. C. W y!lie. Kuhina no ko na Aina e. Ka mea Hanohano, L-L. Gregg, Kuhina i Waiwai. 0 ka lua keia, mai ka hoo\naka ana o keliaAupunie noho me ke ano c na Aupuni: ! naauao o ka honua nei, i koiia'i na Kuhina< !e haalele i ko lakou inau Oihana. e na leo; : kupinai o ka lahui. • Aole he haunjele i loo- ! hia inai ia kakou ma keia haalele £na o na Kuhina. e hke ine na Aupuni nui o ka honua, j : i ka haunale, ke haalele na Kuhina, a ma ia) I roea, ua maopopo no ke kupono o ko Kakou Mau riila o ka noho Aupuni ana, a n»e ke; Kumukamiwai e waiho nei no keia l^hni.. j Ua lilo o Mesiko i kahua kaua i na wa he I nui wale, no ka hoololi nna o na poo Au}>uni, i i na wa pinepine loa, ua uln mai ka hp»na- : ; ele kuloko, me ka hookahe koko ; a kē>vai-| ho nei oia i loko o ka hookahe koko, no ka loil' mau o na Luna Aupuni. i Ua maopapo no i ko makou poe heluhelu,! j ke kumu o keia mea nui i hanaia'i. Oia no j | ke kue o ka lehulehu i ke Kuhina Waiwai,! | a ua hoaiai loa ia mai koni hemaheina; ano-| j laila, ua hoopuka ae na Luna naauao o ka< | Hale o ka Poeikohoia, he Olelo Hooholo, e; ; hoike hanhaa'ku i ka Moi i ko lakou hilinai' ole i ka mea e noho nei ma kepoo o ka Oiha-, na Waiwai. A o ka haalele ana o na Kuhi-| j na e ae ua pili pono no ia i na rula o ke ano. j o koonei noho Aupuni ana. j Ua olelo wale ia e kekahi poe, o ke kumu' jkaikueia'i ke Kuhina Waiwai, nokona| jaoao hoomana ka. Aole he oiaio iki i o na mea i olelo wale ia pela ; a aole no hoi e hiki ke kukuluia mai kekalii wahi mea iki ; nana e hooiaio ia olelo ana. £ nana iho no 1 i kakou a e ike no hoi auanei, o kekahi o ka : poe no o kona aoao hoomana kai kue ikaika; a nolaila, ina e olelo kekahi, o ka aoao hooma- ! na ke kumu o ke kue ia o ke Kuhina, e aho iaoleiae munaoioia; no ka men, ua olelo ha mea i ka hoopunipuni. j Ua pili ia makou ina ko makou ano hoo- j ; puka nupepa, ka hai aku i ka lehulehu i ke ku-| ! mu nui o ke kue iwaena o na Lutiamakaaina-j : na,ame ke Kuhina Waiwai. Oia no no kona| : lilo nui i ka oua, a me ka malama pololei | | ole i na hua helu 9 kana Oihana. A oia 1 ! iho la no ke kumu nui o ka hihia mawaena' : o na poe mahaloia o ka Hale o ka Poeikoho-i j ia, a me ke Kuhina Waiwai, pela ka nana| ī ana ma ke ano 0 ka lakou mau olelo i wai-| j ho aku ai imua o ko kakou Moi aloha, ma ka j j la 9 o Aug. iho nei; a penei no iu : | j E OLUOLU OE, E KA Moi : Ke noi aku nei ka Poeikohoia iloko 0 ka ; | Ahaolelo kau Kanawai, e ae mai oe e ka Moi, 1 ; e waihoia'ku imua ou keia inau manao, e pili ana i ka pono o keia lahui. • 1 ko inakou manao, he pono ke hilinai nui : na kanaka a pau, ma ka malama ana i ka Oihana Dala o ke Aupuni me ka noiau, me ke akahele, a ine ka hooikaika; a ina e naiia pēla ; alaila, e hookaaia'ua na auhau ; ine ka hoihoi o ka manao, a e lana ka manao 0 kela a me keia kanaka, e hapaiia ka inoa maikai 0 ke Aupuni. A ina emanaoia eaie ke Aupuni i dala; alaila, o kela inoa maikai, a me ka ikea ua malama pono ia ka Oihana Dala, he mau mea la e hiki ai ke hoaie. Aole 110 e kala i ikeia'i ua malama pono ole ke Kuhina Waiwai i kana Oihana, a o i ka poe i hele nku ma kona Keena e knmailio ai no na meH e pili ana i ka Oihana Dala. e jx>no ole ka lakou kuka pu ana me ia; noka ; mea, he kanaka inu raxna mau ua Kuhina la. 1 ka hoomaka ana o keia kau Ahaolelo,' ua maopopo lea. he mau hewa nui maloko o; ka Palapala Hoike a ke Kuhina. a i ka makou ninau ana, e wehewehe mai ia inau mea, ua hoomaopopoia, ua heinahema ka malama ana o na Buke Helu o ke Aupuni,a ua hiki ole hoi ke hoakaka pono i na aoao o na loaa a me na lilo. Ma na poiapaia mai a ua Kuhina la ine makou, ua īke lea ia.aole no i hoomanao ke Kuhina i kamakounmu pono malalo o ke Kumaknnawai i kanohia'i ia ia. A i ko makou ike ana i ka hewa o kana Palapala Hoike, a me ka hemahema o ka malama ana i na Buke Helu ; nolaila, ke hopohopo nei ko makou mau manao. pela auanei ka hemahema o na Luna malalo iho o ke Kuhina, ma ka Oihana Dala; no ka mea, ina he palaka, a hemahema ke poo; aiaiia, e hemahema a e kolohe auanei kona inau hope. ) Ke hoike aku nei ka Poeikohoia 0 kou f lahui kanaka. e ka Moi, ua kokoke e pau n&l hana o keia kau Ahaolelo; mai ka ta i wai-i hoia'i ka olelo Hooholo imua ou, e ka Moi, e ka Luna Hoomalu o keia Hale, ua loaa ia ,makou he mau paiapala mai ke Kuhina ; v Wahvai mai, aka, aole no i loaa ia makou j : kekahi kumu e hoololi ai i «a manao iloko o! Hooholo; a ke manao nei makou he i in«i kupono ia makou ke hoakaka ae, aole no e pau pono ka inakou hana imua ou e ka •

Moi, a imaa oka lehuiohu i koho i»ai ia ! inakou. a f hiki oh ia eiakou ke hele imua oka p>>? i hoouna inai -ia makou. a e «>seiO aku ia iakou. ke ho]o pono nei na Oiiiana o k»? Aupuni, ina paha e mau ka waiho ana i ka Oihana Waiw-aīoke AupuuinM ka iima 0 keia Kuhina. iloko o na makahiki elue. e hiki mai ana. Ke hoike aku nei makmi itr.ua oti, e ka Moi. me ka haahaa. do ko makou manao nui i na hana i haawiia ia makou, nokiKi ko makou hoopuka ana i keia ir.au manao. E oiuolu paha oe e ka Moi. e hilinai i ka| makou kupaa i ke aloha mau ia oc\ me ka / lokahi oka maiwio.e like me ka mea i hoo-, ho!o muaia e keia Hale, A ma keia mau oleio maluna'e nei, ua» hai maopopo aku lakou i ke knmu o ka hihia, a ua hoike mai lakou me ka naauao nui; 1 ke kupono oie oka poe ona ke noho e ma-: Inma i na Oihana a ka lehulehu. A ke lana] nei hoi ko makou maiiao, aole e loaa ka hana Aupuni i ka poe ona ma kem hope aku. me ke kapaeia oka poe ona ole. Auo na Lunamakaainana 0 keia knn. ka mahaio' nuiia me ka hiipoi 0 na mea a pau i lako i, na inanoo kaulike, a e oleloia hoi no ia poe

me ka mahaio, ke kue ole o kekahi i na wa j a lakou e hoopaapaa ana me ke Kuhina| Waiwai. a me he mea la | ** He maa uhane elua me ka manao hookahi. | Ile mau puuwai «?luh e (an» aua uie h« tuca hookahi.' A nolaila, e hooho mai ana no na kanaka aj pau me ka leo mahalo lokahi me ka i mai. | '•He mau Luna naauao a hana pololei oukou." , He hana kaumaha kai ili mai malunaO; ka Moi. oia hoi ke koho ana i mau Kuhina j hou nana e kokua ia ia i ka hooponopono ana i kona Aupuni nei, i malamaia'i ka maluhia o ka aina, i hooko ponoia'i na Kanawai, a i malama mau ia'i hoi ka hanohano o ka Lei Alii inaanei, a me na Aupuni e ae o! ka honua nei. O ka inea kupono ma ia wa-j hi, o ke kanaka e makemake ana i na hana, i ka waiwai, a me ka noho hana no hoi,j a hoi no ke kulana maikai i makanaka, a e lawe aku ana hoi i ka hanohanō \ ke keena ana e hoonohoia'i. A nolaila,aole he pOn? ka mea e huki ana i ka pomuikai a me ka hanoiV} no 0 ke Aupuni, ke hoonoho ia malaila. A eia hou keia mea kupono i ni^K^hina, e hoohikiia lakou i Kupa Hawaii, lakou lilo dna i Kuhina, aole o na palapala wale no e ae ana i na pono o ka noho Kupa ana me ka hookupa ole ia. A oiai e haawiia'na na Oihana nui o ke Aupuni i nahaole, he pono ke haawiia i ka poe e noho ana me ke aloha io i keia lahui, a i ka poe hoi i huli holookoa na manao me ka pomaikai o na'lii, na makaainana, a me ke Aupuni o Hawaii nei, aole 0 ka poe e manao wale ana no i kahi uku. A o ka poe no hoi i noho a maa ia lakou a me ko lakou mau olelo, i loaa ke aloha a me ka manao 110 ke kanaka Hawaii. Ina e loaa ia poe, 0 lakou no ka poe kupono ke hoonohoia ina na Oihana nui o ke Aupuni. Aole o ka hanau hanohano ana a me ke | akamai i na Kanawai, ka mea e kupono loa ai ke noho i Kuhina; aka, o ke akamai i ka malama a me ka hana pololei. E nana kakou i ka mea e noho nei he Emepem h»nohano nui no Europa, he ka'naka kuai pua ia ma Lailana i kekahi manawa, a ua loihi no hoi kona kuewa hele ana ma na wahi he nui 1 wale ; aka hoi, i ke keehi hou ana o kona wawae i kona one hanau, ua kukuluia he I Aupuni hanohano loa o ka wa hou 0 Europa. I Pela no hoi o Aberahama Linekona, ka mea e 110110 nei ma ka noho Peresidena 0 Amerika Huipuia i keia wa kaulana 0 ia Aupuiii; he kanaka hoehoe waapa ia no ka miiliwai Misisipi, a he kanaka kaka wahie hoi i kekahi wa, na ka poe n*aiwai o in wahi ; aka, ua noho malama ia i ka manawa a ine ka ike ; anolaila, ua 110110 ia makahi hanohano. A no la mea, aole 0 ka hanau hanohano ana a akamai Kanawai wale no paha, ka mea e kupono ai ka noho Kuhina ana ; aka, aia ka mea nui o ke ano malama a hoopono hoi o ke kauaka e noho ana'ma ia wahi; kekahi mea e pono ai. He kupanaha maoli lea hiki ole i ka PaMpika ke kamailio no kekahi mea ana i manao ai e hoakaka, me ka awili pu ole i ka olelo ku i ka hoinoino aku i na Lunamakaainana, a me ka Luna Pai o keia pepa. Ke olelo mai mai nei oia, *• I make ka ke Kanawai e ae ana i ke puhi rama, i ka poe Kalawina, a ua kenaia inai lakou e hele mai e keakea ia Kanawai, a me ke Kanawai no ka Hookamekama." Loaa paha ia ia keia manao iloko o ka moeuhane, a i ke ala ana'e hooku io no, a pane mai nei pela. I mea nae e ike io ai ka Pakipika, i ka mea i koho» ia'i-o na Luna naauao o ka aoao Kalawina, a Pope hoi, e heie mai i mau lala no ka Aha kau Kanawai o keia Aupuni, e pono makou e hai aku ia ia. I hele mai lakou e imi i ka pono o ka Jehulehu, aole ma kona ano haiki, aoie hoi ma kekahi poenaikai %\T»le no i ikea eua hoa nei o makou ; aka, e imi i ka pomaīkai hoiookoa o ka lahui nana iakou i hoouna mai; aoie no ko lakou manao Akua ke kumu i pepehi ai i ke Kanawai puhi rama ; aka, ma ka manao ana, me ka noonoo nui ana hoi i na mea e pomaikai ai ka bhai kanaka tiei; ua noonoo lakou, a ua kapaona, a ua ike lakou he mea e pomaikai nui ai kakou, ke make ia Kanawai; anolaila, ua pepehi lakou. Aoie makou iki no keia mea, mamua'ku nei; aka, o lakou no kai kuupau me ka haanui i na pomaikai e loaa &aa i ke Aupuni a

iue ka-iahui. ke 3»?ia ke puhi nima ina keia Pae , aka. na ike iakou he kanaka makua na Lunamakasin3na,a4>Je he poe hiki ke aiakaiia me he poe holoholona h i honia na ihu me ke kauia i ke apo hao, e na olelo paheie a haanui hoi a ka Pakipika : a 110 la mea, ke hoomalimali mai nei, me he mea la 0 ko laliou makemake ke puhi ole i* o ka rmma.ma Hawaii nei. Ke mahalo nei makou, ina he oiaio, a maiioko mai oleona puuwai keia mau huaolelo i uiaiai: no ka mea, he olioli nui makou e ilie aku i » ka ae mai i ka hewa o kana i hana mua ai, a no ia ike ana, ua huii koke e hoopolei 1 na kekee ana i ana ai i m !a mamua'ku nei. Pau ke kamailio «na a lakou 110 na Luna--1 makaainana, hoomaona no kakahiaka i ka > Luna pai o ke Kuokoa, ke hoolele mai nei no; • i na mamala mau 0 ia aoao, oia hoi na huaolelo hakukole; kuamuamu, me ka i mai, ina ka he kanaka lapuieale loa" o Bihopa. t ina la ua hele mai e kui » na maka •• a-a" o Wini. Akahi no kakou a ike he kanaka !" lapuieale' ka 0 Bihopa ; ua maopopo loa la ; makou he kanaka maikai a he mea hoi i maI halo nui ia e niakou, a 110 ka " lapuimleloa" ole hoi ke kumn i kii ole mai ai e kui ia W in i. ! pela ke ano i ka nana ana iho i ka olelo a ka ; Pukipika; aka, oka waha iho la 110 ia oka jenemi, e apu ana io a ianei, me he ilio ! hae la, me ka makaukau mau e hoino i ka poe maikai.