Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 40, 30 August 1862 — Page 4

Page PDF (1.70 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

HE WAHI KAAO
NO
KEAK A PEPA.
HEL U 3.

          NINAU AKU LA O KEAKA PEPA I ua mau kanaka nei; "Ua ike ae nei no ka olua i ka Pepa ana mai nei a maua me ua elemakule la?" I mai la ua mau kanaka nei; "Aole maua i ike aku i ka Pepa ana mai nei o olua?" Ninau hou aku la o Keaka Pepa i na kanaka, " Heaha la hoi ka mea o olua i maopopo ai, a pololei ai hoi ka olua ike ana mai nei ia'u, he hoa Pepa no ka elemakule." Olelo mai la ua mau kanaka nei ia Keaka Pepa; " Eia ka mea i maopopo ai ia maua, ua hoi mai ua elemakule nei maanei, a hai mai ana i ka Pepa ana a olua; a hai mai ua make oe."
         
I aku la o Keaka Pepa i ua mau kanaka nei; "E hai mai hoi ha olua i kahi o kuu hoa Pepa," Olelo aku la ua mau kanaka nei ia Keaka Pepa; "Aole e loaa ia oe ko hoa Pepa, aia la iluna i ka lani; aole ia no ka honua nei, aole no hoi he kanaka hookahi e hiki aku ilaila ; o ua hoa Pepa la ou he kanaka mana, elua ona kino, he kino kanaka, a he kino Akua, o kona inoa o Debolo."
         
Lohe iho la o Keaka Pepa i keia mau olelo a ua mau kanaka nei; nalu wale iho la no keia i kahi e loaa ai o ua elemakule nei, no ka mea, ua lohe iho la keia, aia ka i ka lani ua hoa Pepa nei, kulou iho la no keia ilalo me ka imi nui loa i kahi e loaa'i ua hoa Pepa nei ona, a akaka iho la iloko ona, aole io no e loaa e like me ka hoole a ua mau kanaka nei. Ninau hou mai la ua mau kanaka nei ia Keaka Pepa ; " E aha ana oe e kulou nei ? " I aku la o Keaka Pepa,
         
" E nalu ae ana au i kahi e loaa ai o kuu hoa Pepa, a ke makau nei no hoi au i ko'u make, no ka mea, o ke kolu keia o ka la, a elua no la i koe aku."
         
I mai la ua mau kanaka nei, "Ae mai make io no oe; aka hoi, no kou ike ana mai nei ia maua, a halawai pu iho nei kakou, nolaila, aole oe e make, a e loaa ana ko hoa Pepa ia oe." Ia lohe ana o ua o Keaka Pepa i keia olelo a ua mau kanaka nei; nui loa iho la kona olioli ana.
         
Olelo mai la na kanaka ia Keaka Pepa, " O hele maanei aku la, a ina i loaa aku ia oe ka lio keokeo ianei aku la ; alaila ; hele aku no oe, aole no hoi oe e nalo ana ia ua lio la, a he hiki loa ia ia ke ike mai me he kanaka la, oia lio, no ke kaikamahine a Debolo ko hoa pepa, a o maua hoi, he mau kahu maua no ua lio la, a he alii hoi na maua ua kaikamahine la a Debolo ; a ua hoonohoia makou i ka honua nei. Elua kaikamahine ilalo nei, a ekolu hoi kaikamahine me Debolo iluna o ka lani. O hele a loaa ua lio la, hele aku no oe a ma ka aoao akau, papai ae no oe i ka pepeiao, aia ka hoi ilaila ke kaulawaha gula, a me ka pale, a ma ka pepeiao hema hoi, aia malaila ka noho, i hanaia e ka lio, o ka noho kau mea e hana a paa loa ; alaila ae ae oe, e malama nae oe ia oe o haule ; no ka mea, he lio lele. I lele aku auanei oe, a i ike aku auanei oe i na moo nui elua e moe ana i ke alanui; alaila, mai holo pono aku oe, hoolele loa ae no oe i ka lio iluna ; no ka mea, oia make no ia a Debolo i hoonoho ai i ka honua nei, a he kaupale no hoi ia e loaa ole aku ai ia oe. Ina auanei ua mau moo la e ike mai ia oe, e hookaawale ae auanei laua la, a ina oe e holo pono aku malaila, make oe. Eia wale no kou ola, o ko ike aku no, hoolele loa ae oe i ka lio iluna, a loaa kau wahi o ka lani, alaila haule mao, hala ia make."
         
Holo no oe, a i kokoke aku oe i kahi o na luahine elua e noho ana i ke alanui la, a i ike mai auanei ia oe a i hookaawale ae i ke alanui, a i holo aku oe malaila, make no oe. Eia wale no kou mea e pakele ai i ka make, o ko hoolele loa no i ka lio iluna a loaa kau wahi o ka lani, haule mao, hala ia make, oia no hoi ka make alua a Debolo. Holo aku no oe a ina e ike aku oe i ka ilio nui la, ua hele ke-a luna a pili i ka lani, a o ke-a lalo hoi, ua hele a pili i ka honua, a ina auanei e ike mai ia oe, a pili iho auanei ke-a luna me ke-a lalo, mai holo pono aku oe malaila, o make oe, hoolele ae no oe i ka lio a pili loa i ka lani, a haule mao, o ka pau ana no hoi ia o na make a Debolo. Holo aku no auanei oe a hiki i kahi o ua mau kaikamahine nei, hookuu mai no oe i ka lio nana no ia e hoi mai; alaila, na ua mau kaikamahine la no hoi e kuhikuhi aku ia oe i kahi e loaa ai ko hoa pepa.
         
Ia pau ana o ka olelo a ua mau kanaka nei, a o ke ku ae la no ia o ua o Keaka Pepa nei iluna, a haawi aku la i ke aloha i na kanaka, " Aloha olua," Aloha mai la no hoi na kanaka, o ka hele aku la no hoi ia o ua o Keaka Pepa ma kahi a na kanaka i kuhikuhi mai ai. Hele aku la keia a liuliu loa, me ko ia nei nana mao a maanei, aole o ia nei ike iki i ka lio, a no ia ike ole o ia nei i ka lio, nanea loa keia i ka hele ana. O ia hele no ko ia nei me ka alawa ole mao a maanei, a kahea ana keia mea, penei, " Alo, Keaka Pepa!" A lohe keia i keia leo kahea, puiwa ae la ia me ka nana mao a maanei, i nana aku ka hana o ia nei, ike aku la keia o ua wahi lio nei i kuhikuhiia mai ai ia ia nei.
         
Ninau aku la keia i ka lio, " O oe no anei kai kahea mai nei ia'u ? " Ae aku ia ka lio, " Ae, owau no! " Hele aku la o Keaka Pepa a ku ma ka aoao akau o ua lio nei, papai ae la keia i ka pepeiao akau, haule aku la ke kaulawaha, a me ka pale, a papai hou ae la no hoi keia ma ka pepeiao hema, haule ae la ka noho, o ko ia nei hookomo ae la no ia i ke kaulawaha, a kau ae la i ka pale a me ka noho, o ka hoa iho la no ia o ia nei a paa ka noho, kau ae la keia iluna o ua lio nei, a o ka lele aku la no ia, o ia lele no o laua nei a kokoke i kahi o na moo i oleloia maluna, ike aku la keia, hapai ae la keia i lio iluna, a loaa kau wahi o ka lani, ia ike ana mai nae a ua mau moo nei ia laua nei, hookaawale ae la kekahi moo ma kekahi aoao o ke alanui, a pela no hoi kekahi moo ma kela aoao, a kaawale iho la ke alanui, me ko laua manao e holo aku ana laua nei malaila.
         
Ia lele ana o laua nei a pili i ka lani a haule ma o, manao ae la no keia ua hala ia puu make oia nei. Holo aku la no laua nei a liuliu loa, ike hou aku la no o Keaka Pepa i na luahine e noho pono ana no i ke alanui, holo aku la laua nei a ia manawa ike mai la ua mau luahine nei ia laua nei, i aku la kekahi luahine i kekahi, "O Keaka Pepa la ; eia-e maluna o ka lio o ka hanai a kaua, e hookaawale kaua i ke alanui malia o holo mai maanei, make ia kaua."
         
Hookaawale ae la no hoi laua nei, o ka ike aku la no ia o Keaka Pepa, e hookaawale ana e hapai ae ana keia i ka lio iluna a pili i ka lani haule ma o, hala hou keia puu make ia ia nei. O ka holo hou aku la no ia o laua nei a loihi loa, ike hou aku la no keia i ka Ilio, ua hele ke-a luna a pili i ka lani, a o ke-a lalo hoi ua pili i ka honua. Ike mai la ua Ilio nei ia Keaka Pepa, konini mai la ka huelo me ka olioli, e like me ka mea mau i na Ilio a kakou e ike mau nei.
         
O ka ike aku la no hoi ia o Keaka Pepa i ka hana mai a ka Ilio pela, e hoolele loa ae ana keia i ka lio iluna loa a loaa kauwahi o ka lani haule ma o. O ka pau no ia o na make a Debolo i hoonoho ai i kiai no na kaikamahine e noho ana i ka honua nei, lele aku la no laua nei a ike aku la o Keaka Pepa i ke ku mai o ka hale o ua mau kaikamahine nei, lele aku la laua nei a haule ana laua nei ma ka puka o ka hale, lele ae la o Keaka
         
Pepa ilalo, ku iho la no ua lio nei. Hele aku la keia a kiei aku la ma ka puka o ka hale, ike mai la na kaikamahine ia ia nei. Kahea mai la na kaikamahine, " Alo Keaka Pepa," pane aku la no hoi keia "Alo!" Aloha mai la laua, "Aloha hoi paha oe," Aloha aku la no keia " Aloha."
         
Kahea hou laua nei, " Komo mai hoi paha maloko nei," komo aku la no hoi keia. Olelo mai la na kaikamahine ia ia nei, me ka ninau mai; "I kuhikuhiia mai nei paha oe e na wahi kahu o maua ? " Ae aku la no hoi keia, " Ae ! i kuhikuhiia mai nei no au e laua." Noho iho la lakou nei a hoomakaukau mai la na kaikamahine i ka mea ai o ka aina ahiahi, a makaukau no hoi; o-i like ae la lakou nei a luna o ka papa aina, ai iho la lakou nei. Ia manawa no, olelo mai la kekahi kaikamahine ia Keaka Pepa, "E Keaka Pepa-e ! " e-o aku la o Keaka Pepa
         
" E-o ; " Pane aku la na kaikamahine ia Keaka Pepa, " makemake loa maua e lohe i ka mooolelo o ka olua hana ana me ka elemakule." Ha-ha-i aku la no hoi o Keaka Pepa e like me na mea i olelo muaia ae nei. A lohe iho la ua mau kaikamahine nei, ninau mai la na kaikamahine ia ia nei, " Auhea ko lio i holo mai nei ; " I aku la o Keaka Pepa e i ae no paha mawaho, ua hoi aku nei paha."
         
I mai la na kaikamahine, " O hele ana e nana." Hele aku la keia iwaho, i nan aku ka hana, ike aku la keia i ua lio nei e ku mai ana no, hoi aku la keia a hai aku la i na kaikamahine, " Eia ae no ka ka lio." I mai la na kaikamahine, " O kii a hookomo ae iloko o ka hale lio." Kii aku la no hoi keia a hookomo ae la i ka lio iloko o ka hale.
         
Olelo hou mai la na kaikamahine ia Keaka Pepa, " E moe kakou ianei a ao, a pau ka aina kakahiaka, a o ko lio no i hele mai ai, o kou lio no ia e hele aku ai. I hele nae oe a hiki i ka punawai maikai la, e au ana ka e-a a me ka honu ; alaila, hookuu mai oe i ka lio, a e imi oe i wahi nou e nalowale ai; no ka mea, o ka aina awakea, oia ka manawa e iho nui mai ai o'u mau kaikaina i ka auau i ua punawai la, e pee oe a nalo loa, i noho auanei oe a i lele mai auanei na kaikamahine mua la, mai ike oe i ko laua mau wahine maikai a kii aku oe ; alaila, aole no e loaa ko hoa pepa ia oe. I hele mai no laua a auau, a pau ka laua auau ana, a hoi laua, a ma ia hope mai, lele mai ka muli loa o makou, aia ka hoi ia ia na mana a pau o Debolo i hooili ai, a oia no hoi ko mea e hiki ai iluna. Penei nae oe e hana aku ai, i lele mai auanei a haule ma kapa o ka wai, alaila, e nana pono loa oe, ina auanei i wehe ae i ke kapa hulu a waiho, a wehe ae i ke kapa oloko, a i lele aku auanei iloko o ka wai; alaila, holo mama aku no oe hopu i ke kapa hulu, paa oe a paa, i koi mai auanei e hoihoi aku, paa no oe, a e pane aku oe, penei:
         
"Aia ka loaa aku o keia kapa ia oe a ae mai oe i ko'u manao; alaila, pili hou ia oe keia kapa, a ina aole oe e ae mai; alaila, lilo loa keia kapa ia'u." Pela io noi auanei, " Heaha kou manao ?" Alaila, hai aku oe, eia ko'u manao, " I wahine oe na'u, a i kane hoi au nau." A ina i ae oe, alaila, o ka pau ae la no ia ; no ka mea, he kanawai paa loa keia no makou e noho nei, ina e ae i ka hoohiki, paa loa no ia ; alaila, waiho aku oe i ke kapa hulu.
         
Ina oe i hoohemahema i ke kapa hulu, o ka lilo aku no ia ia ia la o ka hoi no ia i ka lani, aole e loaa ia oe ko hoa Pepa. A ina i paa loa ia oe ke kapa hulu, aole ona mea e hiki ai ke lele. No ka mea, oia ka oi o ka wahine maikai o makou; a ua hooiliia no hoi ka mana a pau o Debolo maluna ona. A o hele ma ka maua wahi i kuhikuhi aku nei ia oe.
         
A pau ka olelo kuhikuhi ana a na kaikamahine ia ia nei, moe iho la lakou nei ia po a ao, ala ae la lakou nei, a hoomakaukau no hoi na kaikamahine i na mea ai, a makaukau no hoi na mea ai, o-i nui aku la lakou nei a ai iho la, paina lakou nei a maona, a pau ka paina ana. Hoomakaukau iho la keia i ka hele, haawi aku la ia i ke aloha i na kaikamahine ; " E aloha auanei olua ! " Aloha mai la na kaikamahine, me ka olelo mai ia Keaka Pepa ; " E noho hou no kakou i keia la, apopo alaila hele." Olelo aku la o Keaka Pepa, "Aole au e noho, no ka mea, aole au i ike pono i kuu wahi e hele aku ai, e ake no hoi au a ike pono aku i kuu hoa Pepa." Pane mai la ua mau kaikamahine nei, " O hele hoi ha! "
(Aole i pau.)

AHAOLELO HAWAII.
Hale o ka Poeikohoia.
LA 95—AUGATE 21, 1862.

                Heluheluia ka moolelo aponoia. Pule a pau.
         
Hoike mai o Wepa, no ke Komite Wae i kohoia e noonoo i ka waiho ana ma ka papa ka Olelo Aelike no ka hoonohonoho ana i mau Komisina e noonoo i mau hoololi no ke Kumukanawai.
         
 Ma ke noi a Kaakua, laweia ka hoike a haawiia i ke Komite o ka Hale i keia la. Hapaiia na hana i hoopaneeia. Lilo ka Hale i Komite no ka hoike a ke Komi te Hui no ka Olelo Aelike, no ka hoonohonoho ana i Komisina no ka hoololi o ke Kumukanawai.
         
Heluheluia ka hoike a ke Komite, ma ke noi a Kimo Pelekane, ua waihoia ka hoike pu me ka Olelo Aelike pu ma ka papa. He 15 ka poe ae. He 9 ka poe hoole. Heluhelu mai ka Luna Haomalu, he palapala mai ka Hale Ahaolelo Alii mai, e hoike mai ana, ua hooholo loa ia e lakou na hoololi a pau i koe o ka Bila Haawina. Ma ke noi a Balawina, hoopaneeia ka hana, a i ka hora 3.
                HALAWAI HOU I KA HORA 3.

         
Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he palapala mai ka Hale Ahaolelo Alii mai, e hoike ana, ua hooholo lakou, o ka Poaono, ka la e hoopanee loa ia keia Ahaolelo. A ua koho hoi lakou he Komite, ekolu mau Luna e hui me kekahi mau hoa o keia Hale, e hele a e hai aku i ka Moi i ka makaukau o na Hale elua no ka hoopaneeia ia la.
         
Ma ke noi a Kapena Loke, ua aponoia keia Olelo Hooholo a ka Hale Ahaolelo Alii, a ua hooholoia e kohoia i Komite no keia Hale, e hui me ke Komite o kela Hale, e hele a hai aku i ka Moi, a o ka Luna Hoomalu kekahi o ia Komite. Kohoia o Wepa, Kapena Loke, a me Wilimana. Ma ke noi a Kapena Loke, ua hoopaneeia ka hana.

LA 96.—AUGATE 22.

          Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
         
Ma ke noi a Kipi, ua hooholoia e kauoha ia ke Komi te no na Buke Helu, e kikoo aku i ke Kuhina Waiwai, no ka uku la o na Luna a me na hoa, a me na lilo e ae o keia Hale. Ma ke noi a Kipi, ua hoopaneeia ka hana. LA 97.—AUGATE 23.
         
No ka hiki ole ana mai o Wepa, ua kohoia o Kimo Pelekane i Luna Hoomalu, no ka manawa pokole.
         
 Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
         
 Hoike mai o Kanuka no ke Komite no ko na Aina e, he mau palapala mai ke Keena oia Oihana mai, manao ke Komi te e hoihoiia aku.
         
 Hoike mai o Kipi, no ke Komite no na Buke Helu, no na Bila aie o keia Hale, a me ka uku o na Lunamakaainana a hiki i keia la. Aponoia ka hoike. Hoike hou mai ke Komite no na Buke Helu, no na lilo a pau o keia Hale i keia Kau Ahaolelo $10,096.85, a aponoia ka hoike.
         
Hoike mai o Kapena Loke no ka Luna Hoomalu, e i ana, ua pane mai ka Moi i na aole e pilikia ke keiki mamua o ka ho ra 12, ia hora e hoopau ai ka Ahaolelo.
         
Ma ke noi a Kipi, ua hooholoia e aeia na Kakauolelo o keia Hale, i ekolu la hana mahope iho o ka hookuuia'na o keia Ahaolelo, i mea e hiki ai ia laua ke hoopau pono i ka laua mau hana.
         
Ma ke noi a Halasi, ua hoololiia, e kauohaia ka Luna Hoomalu e hoike aku i ka Moi, a me ka Moi Wahine, ua lohe na Lunamakaainana me ka ehaeha nui o ka naau i ka mai ana o ka Mea Kiekie ka Haku o Hawaii, a ke uwe pu nei lakou me na makua o ua keiki nei, e hoola kokeia mai oia. Ma ke noi a Kipi, ua hooholoia e mahalo aku na hoa o keia Hale i ko lakou Luna Hoomalu, William Webster, no ka pono a me ka maikai o kana hoomalu ana i keia Kau Ahaolelo.
         
Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he palapala mai ka Hale Ahaolelo Alii mai, e hoihoi mai ana i ka Olelo Aelike e kokua ai ia Ira Richardson. Ua hooholo loaia ia pauku. Hoomahaia ka hana hookahi hoia.
         
Akoakoa hou na Luna i ka hora 11 1/2.
         
Hoike mai o Wepa i kona manao aloha a me ka mahalo o ko ka Hale, he olelo pane aku i ka Olelo Hooholo a ka Hale e pili ana ia ia.
         
I ka hora 12, hui na Hale elua ma ke Keena o ka Hale Ahaolelo Alii, a lohe i ka manao hookuu mai o ka Moi, ma ka lima o kana mau elele o M. Kekuanaoa, a me E. H. Allen.
         
Hui hou na Lunamakaainana i ka hora 12 1/2, a ma ke noi a Kapena Loke, ua hoopaneeia ka Aha me ka hoomaopopo oleia o ka la e halawai hou ai.

Ke Pookela o na kau Ahaolelo.

          Mai ka hoomaka ana o na Ahaolelo kau Kanawai, ma keia Aupuni a hiki i keia wa, akahi no a ikeia ka pakela koa, a me ka ikaika nui o na Lunamakaainana, i ko lakou hoopuka ana i ka olelo hooholo no ko lakou hilinai ole i ke Kuhina Waiwai, a iloko o ia mea, ua haalele na Kuhina Nui o ke Aupuni i ka lakou mau Oihana, a ua hoihoi aku i ko lakou mau Palapala Sila Nui i ka Moi, ma ka Poakahi, la 18 o Augate nei, a ke noho ilihune nei ke Aupuni i ke Kuhina ole.
         
Oia ka mea kupanaha loa iloko o keia kau Ahaolelo, akahi no a ikeia ka naauao a me ka ikaika o na Luna i ka imi ana i na kumu e hoopau ai i ke Kuhina Waiwai, a me ka hoemi ana i ka uku o na Luna Aupuni a pau, a iloko o ko lakou manao paakiki ana ia mea, he hoemi, ua hala he mau mahina, a ua huli mai ka Hale o na'lii ma ka hapanui o ka lakou mea i makemake ai, a koe ka uku o na Kuhina, a me ka Hope Lunakanawai Kiekie, a ua kupaa loa ka Hale o na'lii ia mea ; aka, ua hoemiia no nae na lilo o ke Aupuni, a ua koe elua haneri tausani a oi ae, mailoko mai o na lilo o ka makahiki 1860, oia hoi na dala ehiku hane ri me kanakolu-kumamalima tausani; nolaila, ua maopopo ka oluolu o na lilo o ke Aupuni i keia wa, a ke emi loa nei ka uku o na Luna Auhau, elima keneta, a eha o ka Luna Helu.
         
Eia kekahi mea kupono, o ko lakou hooholo ana, ina e poho ke dala o ke Aupuni, ma ka lima o kekahi Luna o ke Aupuni, no ka lilo i ka aihueia, a lilo e ae paha, nana no e uku, ua nui loa na hoopii o ia ano i keia kau Ahaolelo; a aohe mea i hookoia ; nolaila, ua kupono a maikai ka hana ana pela oiai he nui na dala o ke Aupuni i poho i na Luna, iloko o na makahiki i hala aku nei; aka, o ka hooko wale no o na Ahaolelo i ka lakou mau hoopii e noi ana, e hookuuia lakou; nolaila, ua lanakila mau ia mea, he lilo, a nalowale pinepine, a ina penei ka hana ana, e pani mua i ka puka e komo mai ai lakou ; alaila, aneane pau wale ia hana, he malama hemahema, a he ano e ae paha, a no ia mau mea, ke mahalo aku nei au no ko lakou hooponopono pololei ana ia mau mea a me na mea e ae i hanaia i keia wa.
         
Oia iho la no kahi puolo o ke alo Alii, i lohe na hoa mai Hawaii a Niihau. Me ka mahalo.
K. P. KEALOHA.

Honolulu, Auga te 21, 1862.

KAKELA ME KUKE.

                MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu Oahu. Na laua no e kuai i na lole o Kela ano keia ano. NA MEA AI, NA BAKEKE, KA IPU TINI, NA PA LEPO, NA KAMAA, NA PAHI me na O-O, NA PAPA me na NOHO, NA IPUHAO, NA NOHO LIO, NA MEA E KAKAU, NA PENA ME NA AILA, NA MEA MAHIAI. A me kela mea keia mea. Me na laau a Dr. D. Jayne.
Honolulu, Dekema ba, 1861.

MAKEMAKEIA.
ILI BIPI,
ILI KAO,
a me ke KELEAWE kahiko.

                UA MAKEMAKEIA NA MEA I HAIIA maluna e C. Brewer & Co. (Burua ma,) ma ko laua Hale Kuai i kai o ka Uapo. E uku no laua i ke kumukuai makepono no ia mau mea. 33 3m.
C. BREWER & CO.


OLELO HOOLAHA. $50 MAKANA.

                E UKU IA NO HE $50 I KA MEA A MAU mea paha, nana e hai mai i kekahi mea e hoomaopopo mai ai i ka poe nona na ilio i pepehi nui i na hipa o ka Ahahui Hanai Holoholona a me Ka Mahiai, a ina e ike ia kekahi mea e hele kuleana ole ana maluna o na aina e pili ana mai Pahinahina a Lamaloloa, Kohala Akau, a maluna paha o kekahi aina e ae o ua Ahahui nei, e hoopii ia no e like me ke Kanawai. E pepehiia no na ilio a pau i loaa maluna o ko makou aina hanai hipa; a o na holoholona, na lio, hipa, kao, e hanaia no e like me na holoholona hele hewa, a e hoopii ia no ka poe nona ua mau holoholona nei. O ka poe mea holoholona e holo nei maluna a ka aina o ka Ahahui, ua ae ia lakou e lawe aku i ko lakou mau holoholona a hiki i ka la 1 o Augate, 1862, a mahope oia manawa, e hanaia no e like me na holoholona hele hewa. O ka palapala ae, e lawe aku i na holoholona, e palapala lima ia, a e kakau inoaia e ka Luna o ka Ahahui.
FRANCIS SPENCER. Luna o ko Waimea A. H. H. a me ka M. Fuuloa,
Hawaii, Iulai 14, 1862. 35-3m


Ili Hooluuia.

                AIA MA KA HALE KUAI PAPA O Kamuela, e loaa ai na Ili Hooluu, o kela ano, o keia ano, he kumukuai oluolu no, e pono i na kanaka humu kamaa, a humu noho lio, e hele mai e kuai i ike i ka makepono.
KIMO PELEKANE.
Honolulu, Mei 15, 1862. 25-3m

J. H. COLE.

                LUNA KUDALA. Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma. Ma ke Alanui Alii Wahine. 33-6m

H. W. SEVARANA.

                Luna Ku dala a mea Kalepa. Hale Mahoe. Alanui Aliiwahine. 33-6m

MEA ONO KA RAIKI!
E ka poe Kanu Raiki!

                KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA ka inoa malalo iho, e kuai nui i ka RAIKI, a o ka poe mea Raiki hou paha, e ulu ana aole i oo, e hiki no ke ohi mua kekahi uku hapa, ke kuai e ia ka Raiki me a'u. Eia kekahi, na'u no e hoolawa i na eke i mea e pono ai ke halihali, a e hele koke nui mai ka mea Raiki oo, a me ka mea Raiki e ulu ana e kuai me a'u. Aia ma ka Hale Kuai o
KEOKI OLELO E.

Ma ke kihi o ke Alanui Papu.
35-3m

ILI BIPI, ILI KAO.

                E UKU AKU NO O F. S. Pratt & Co., ma ko laua Hale Kuai, ma ka Hale Mahoe. I ka uku makepono loa no ka mea i haiia maluna. O Mr. J. C. Spalding (Polena,) ka mea i kamaaina loihi ma ke kuai ana ma a mea, ka mea nana i hooponopono ma ia mea. 32-3m

HALE PAI KII.

                KA HALE PAI KII O CHASE, MA KE Keena Pai o ke Kuokoa, maluna ae, e pili la ma ka aoao hikina o ka HALE LETA. E paiia na KII o na ano a pau ma ke Aniani, Ili, Pepa, a me ka mea Laholio, &c., a e paiia no hoi ua kii iloko o na komolima a me na pine umauma, a me na mea hoomanao e ae.
32-3m H. L. CHASE.

OLELO HOOLAHA.

                O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o Ukumehame, mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole.
P. NAHAOLELUA. Hope Luna Aina o ka Moi.

Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862. 19-tf

Olelo Hoolaha.

                O WAU O KA LUNA HOOPONOPONO O ka waiwai o R. Keeliikolani. ke hoomalu loa aku nei au i na holoholona, aole e hele maluna ke hoomalu loa aku nei au i na holoholona, aole e hele maluna o ke Ahupuaa o Kamalo, ma ka Mokupuni o Molokai, ina e hele na holoholona maluna olaila, e hopu ia no ia e kuu luna, oia o Peelua, a e hoouku ia no e like me ke Kanawai.
M. KEKUANAOA.
Honolulu, Aug. 8, 1862. 37-1m*

OLELO HOOLAHA
I NA KANAKA HAWAII!
Makai iho o AIGUPITA! Ma hope iho o ka Pa
O MAHUKA!
KA
Pa Kuai Papa
o
LUI, C. H. LEWERS,

                MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA anu keia ano, me Ke Kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipai ia oukou e na makamaka Hawaii. NA PAPA OLEGONA, LAAU HALE A ME NA POU. LAAU KAOLA A ME NA PINE PA, LAAU AAHO HALE PILI MAOLI, PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA A ME KA AAHO, PILI ULAULA A ME KE KEOKEO. Eia ka mea KUPANAHA Ma keia hale—maanei i wiliia'i ka PALAOA a ma ka HANA PAHU, e like loa me ko ULAKOHEO mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai. Na Pena Keokeo a me ka Omaomao, Na Pena Ulaula a me ka Eleele. Poho, Kolu, Hulu Pena, KUI o na ano a pau, LAKA o na ano a pau, Ami, Kilou, Kui kakai moena, Kui Nao, Pani Hale, Pani Aniani, Pake, Aniani kaawale, Pani Olepelepe. A PELA WALE AKU.
Honolulu, Iulai
22, 1862. 36-3m

J. P. HUGHES.
MEA HANA NOHO LIO!

                AIA MA KA HALE KUAI O KA me a nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau: NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau. NA KAULAWAHA, a me na mea e pono ai ka lio. NA ILI KAUO o na ano a pau. NA EKE ILI. NA HUIPA. NA HAO KEEHI. NA PALAKI LIO. NA KAHI LIO. A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea, No ke kumukuai makepono loa! Aia no ke waiho mau nei malaila na pela mauu. O na pela pulu, na peia hulu, na pela mauu, a me pela lelele. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai. Ua hanaia no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi. Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai. E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.
J. P. HUGHES.
Honolulu, Aperila 1, 1862. 19-1y


E Makaala! E Makaala!!

                MA KAHI O C. Brewer & Co., E LOAAI I NA kanaka Hawaii ka Waapa okohola maikai, Pena hale o na an a pau, Aila pena, Wai hoomaloo pena, A me na mea e pili ana i ka hoomaikai hale.
C. BREWER & CO., (Burua ma.)
Hale Makeke, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Feb. 13, 1862. 37-3m


BIPI
MOMONA MAKEPONO.

                MA KA HALE KUAI BIPI KULAnakauhale o H. Conawela, malaila kahi e loaa ai ka Bipi momona, Puaa momona, a me ka Hipa momona, a me na mea e ae he nui wale oia ano, no ka uku emi loa. E hele mai na kanaka a pau, i ike maka i ka MAKEPONO, A i pau hoi ke kuhihewa. Aia ma ke Alanui Alii, ma ka aoao ma Waikiki o ka Hale Kupa Pahu, ma Polelewa.
H. CONAWELA.
Honolulu, Mar. 13, 1862. 29-3m


MANUAHI, MANUAHI.

                E IKE OUKOU E NA KANAKA a pau. eia ma ko'u Hale Kuai Bipi, ma Ulakoheo. NA io bipi momona loa o na bipi kupaluia a pau o na kuaaina mai, i laweia mai ma ko'u HALE KUAI BIPI, a he manuahi loa ke kuai ana. Maanei wale no ke keu o na Io Bipi Momona, Waliwali, a Palupalu hoi, O na io ma ka ai ana iho, aole hoohalahala iki ka puu i ka oo oia mau mea. E hiki ia'u ke kuai aku ma ka paona, a me ke o KUAI MANUAHI, me ka paona ole. Pono oukou ke hele nui mai e kuai me a'u i ike io oukou i ka oiaio o na olelo maluna. Ua loihi loa ko'u noho ana ma keia oihana, no kuu aloha loa i na keiki a me ka lehulehu a pau o ke Kaona, a me keia Mokupuni okoa, a no ka pono o ka poe ma ka moana a me ko na aina e, a ua kamaaina loa au ia oukou. E hele nui mai oukou oiai au e noho ana i Kuene na oukou. E wiki mai oukou.
J. W. KAIKAINAHAOLE.

Honolulu, Aperila 25, 1862. 22-tf

HALE HANA PIULA.
F. H. & G. SEGELKEN.

                MA KE ALANUI NUUANU, MAKAI IHO o ka Loiala Hotele. Mau mea hana, a kuai Piula, Hao, Keleawe, a me na mea e ae e pili ana i ka Oihana Piula. A e hoomoe hoi i ka Piula Wai, me ka hooponopono kupono i na mea a pau e pili ana ia oihana. Ua lako mau i ka Piula Wai maikai. E hele mai e ike no oukou iho. 33-6m

PAPA MAKEPONO!

                AIA KA HALE KUAI O LUI (C. H. LEWERS.) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai. NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha, LAAU KAOLA, oa a me na pou, a me na opaka e ae, LAAU PA a me na PINE PA. LAAU AHO HALEPILI. PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA, PILI ULAULA a me KEOKEO. PENA KEOKEO, OMAOMAO, ELEELE, ULAULA. POHO, GALU, HULU PENA. KUI o na ano a pau, LAKA. AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO. PEPA HOONANI KEENA. PANI HALE, PANI ANIANI. ANIANI KAAWALE, PATE. PANI OLEPELEPE. Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO. Ua hoeomi ia na Laau Oregona i keia wa, i ELUA KENETA ME KA HAPALUA no ka kapuai. 33-6m

Olelo Hoolaha.

                O WAU O M. Kekuanaoa A ME Ioane Ii, na kahu malama waiwai o Victoria Kamamalu, ke kauoha aku nei maua i na kanaka a pau e makemake ana e hoolimalima i na aina o Victoria Kamamalu, Ia PAALAA a me KAWAILOA, ma Waialua, Oahu. A e hele oukou ia W. C. Lane, ko maua Luna malama aina, me ia oukou e kamailio pu ai, no ka uku hoolimalima, a me ka nui o na makahiki, a me ka nui o na eka a ke kanaka e makemake ai e hoolimalima, a o ka mea i pono i ko maua Luna o ka maua ia e ae ai, o ka hewa o kana hana ana, maluna no ia ona, aole ia me maua.
M. KEKUANAOA, IOANE II. Na kahu malama waiwai o V. Kamamalu.
Honolulu, Iune 25, 1862. 37-2m

Wi Makemakeia.

                HE 10,000 PAONA WI I MAKEMAKE ia i keia manawa no, a e ukuia aku no na keneta ekolu, no ka paona WI hookahi, me ka iwi no owaho. A he elima keneta no ka paona hookahi ke pau ka iwi i ka maihiia. E lawe mai ia
F. HORN.

Honolulu, Iune 6, 1862. 28-3m

HOONANI HALE,
MAKEPONO.

                O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e naue mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na  PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI, NOHO O NA ANO A PAU.
MOE O NA ANO A PAU. PAHU KUPAPAU. E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.
C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)

H onolulu, Iulai 2, 1862. 32-6m

KAMANO! KAMANO!!

                1050 PAHU KAMANO MAIKAI LOA i loaa mai nei. A e kuaiia aku e like me ka makemake o ka poe kuai mai. Ma kahi o 33-3m
H. HACKFELD & Co. (Kalema.)