Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 41, 6 September 1862 — Page 4

Page PDF (1.71 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

KA NU HOU!

            Ua loaa mai ma ka Moku Amerika Flyin g Eagle, he 13 la mai Kapalakiko mai, ka nu hou, he eha la mahope iho o ka nu hou i loaa mua mai nei ia kakou ; aohe no he mau mea hou ano nui i hiki mai nei, mai ka hikina mai. Eia nae kahi mea ano nui.
            Ua hoole ke Alii Wahine o Be ritania Nui, i ka ike i ke Aupuni Kipi a me ke komo e hoopau i keia kaua ma Amerika; no ka mea, ua loheia mai ke koi o kekahi mau Aupuni o Europa, e hoopau i keia kaua huliamahi ana; a e ike aku i ka Hema ma kona ano Aupuni Kuokoa. O ke kumu nui o ke koi ana o ua mau Aupuni la, no ka hoopilikiaia o ko lakou mau makaainana, ma ka nele ana i ka hana. Mamua aku nei, ua hoopuka'ku ke Aupuni o Amerika Huipuia, i kona manao paa, me ka maopopo no hoi e hiki ana ia ia (ka Akau,) ke hoopau i keia kipi ana o kekahi o kona mau moku ai na. I ka hoomaka ana no paha o keia kaua, ua hilinai nui ka Hema ma kona ikaika, a me ka ikeia mai o kona kuokoa ana e ua Aupuni o Europa. No ka mea, ua manao oia o ka Pulupulu ke Alii. A ina e kanu ole ka Hema, a hooili aku i ka pulupulu i Beritania a me Farani pu hoi ; alaila, e nele auanei ka poe he nui wale oia mau Aupuni i ka hana ; nolaila, ua hilinai nui loa na kipi ma ka manao nui o Enelani i kona poe kanaka, a ina e ike aku i ko lakou nele i ka hana, alaila, e kii mai no a kokua ia lakou ; aka, ua pau paha ko lakou kuhihewa ana ma ia mea.
            Pela no hoi o Farani; aka, aole nae i loheia mai nei kona hoole ana i ka ike aku i ka Hema ma ke ano kuokoa, Ua kakau aku nei nae na haole Farani a pau e noho nei ma Nu Ioka, he palapala hoopii imua o ka Emepera Napoliona, e noi ana ia ia e hoole i ka ike ana mai i ka Hema, ma ke ano Aupuni Kuokoa.
            O ka Mea Kiekie Comte de Parisa ka hooilina o ka noho alii o Farani, a me Duc de Chartres, o laua na'lii o Farani i noho iho nei me Makalelana, ua hoi aku la laua i ko laua one hanau. He nui na mea e olelo waleia nei e ka lehulehu, no laua. Olelo kekahi poe e hoi ana laua no ko laua kauohaia'na mai nei e ko laua Aupuni ; aka, ua hele mai laua a imua o ka lehulehu, a ua hai mai no hoi, aole o laua manao iki e kue mai i ka akau, a aole no hoi laua i kauohaia mai e hoi aku; aka, e hoi ana no laua e ike i ko laua mau ohana, a me na makamaka no hoi, a hoi wikiwi mai no i ka laua mau oihana malalo o Gen. G. B. Makalelana, a me konu puali; a no ia mea, ua hoopauia ka manao kanalua o ka lehulehu pili mahope o ke Aupuni.
            Ke noho nei o Gen. G. B. Makalelana me kona puali koa ma kahi no a kakou i lohe mua'ku nei; ke holo nei nae kona mau kokua iona'la me ka hikiwawe nui, a ua aneane he 40,000 koa hou i hiki aku nei ilaila, a e nui ana ka hoomakaukau ana no keia hoouka kaua nui ma Rikemona. Aia o Gen. Sigela mamua ponoi iho o ka muliwai o Rapidiana, kahi i hoomoana'i me kona mau koa. Ma ke ahiahi o ka la 16 o Augate nei, ua hoao mai no na kipi e hele mai ma keia kapa o ka muliwai; aka, ua kipaku hou ia aku no nae e na koa Aupuni malalo o Gen. Sigela.
            He nui ka hoomainoinoia ana o na alii o ka puali o Gen. Pope i pio i na kipi ; no ka mea, o ko lakou inaina ia Gen. Pope, no kona akamai a me kona koa no hoi; aole ona olelo i kana wahi e hele ai, aia no a makaukau ia e hele i kekahi wahi, alaila, ikea iho la i ka hiki ana i ua wahi la. Ua like pu kona ano me ka Puhi Olali la ka pakelo, a no kona akamai no hoi kekahi; nolaila, ua lilo ia i enemi ino loa no na alii koa kipi.
            Aia no o Gen. Iakesona i kahi no a kakou i lohe mua mai nei. Ua nui no kona mau koa, a pela no hoi ka aoao Akau. A he mea no hoi i maopopo i na poe a pau i maopopo i ke ano o Gen. Pope o ka Akau, a me ka Gen. Iakesona o ka Hema, e weliweli ana ka hoouka kaua iwaena o keia mau Alii Koa kaulana; na ka manawa no nae kakou e hai mai i ko laua mea e lanakila ana.

KE KAUA MA BATENA ROGA.

            He hoouka kaua nui ma Batena Roga, Nu Olina, moku aina o Lusiana. Mawaena o na koa Aupuni, a me na koa kipi malalo o Gen. Breckenridge, oia hoi ka mea i noho hope Paresidena no Amerika Huipuia i ka wa o Bukanana ka Paresidena. Ua nui a weliweli no hoi ka hoouka ana ; he 6,000 ka nui o na koa kipi, a he 2,500 ko ka Akau. He eha hora ka loihi o ka hoouka ana, ua emi hope na koa Aupuni he hapaha mile, a ma ia hope mai, ua nee hou lakou imua, a ua emi loa'ku na kipi. Ua moku a lele e ka lima akau o Breckenridge, i ka poka o kekahi pu kuniahi. Ua make hoi o Gen. Williams o ka akau, he ekolu lio ona i make i ka pu, a i ka ha o na lio ana i kau ai, make pu ia me ka lio.
            Ua lilo kekahi wahi kulanakauhale o Independence ka inoa, aia ma ka moku aina o Misouri, i na poe puali koa powa.
            Ua ku aku i Piledelefia kekahi moku mahu i lawe pioia e ke Aupuni, a o ka nui o ka waiwai o ke Aupuni i loaa ma ona la he $400,000. O ka Me rnadona ka inoa o ua moku la, ma ka muliwai Oketi kona wahi i hopuia'i.
            Ua loheia mai nei ka loohia ka o ka puali koa Aupuni e noho nei ma ka moku aina o Kanasasa i ka wi ; a e manao wale ia ana, e hoi mai ana ia poe ma ka moku aina o Misouri. O ke kumu nui no o ka pilikia, o ka makau ka o ka poe mea kaa holo mahu, i ka hooholo i ko lakou mau kaa, o lilo auanei i ka poe koa powa ; no ka mea, ua lehulehu wale ia poe malaila, aole nae i maopopo.
            Ua kahea hou ae nei ka Peresidena i mau koa hou he 300,000, a e lawa koke ana no i keia mau la iho; alaila, o ka nui o na koa o Ame rika Huipuia, ke huiia he 800,000 koa. I ka wa a Linekona i kuahaua ai i na moku aina a pau o ka Akau, e houluulu mai i mau koa, i lawa'i ka 300,000, ua holo koke ka hana ia lakou.
            Ke olelo waleia nei, aia ka o Gen Biurigada a me Gen. Bragg o ka Hema, ma Kataroga, ma ka moku aina o Tenesi, e pili la i ka palena Komohana o ka moku aina o Georegia, me na koa he 70,000. Aole nae he manaoioia o ia mea e kekakahi poe.

HE W AHI KAAO
NO
KEAKA PEPA.
HELU 4.

            HULI AKU LA KEIA MA KAHI A na kaikamahine i kuhikuhi aku ai ia ia nei e hele ; hoolele aku la keia i ua lio nei e like no me ka hana mau a ka lio. Lele aku la keia a kahi oia nei i alawa ai i hope, nana pono loa aku la keia i ka hale o ua mau kaikamahine nei, aole oia nei ike aku. Oia lele aku la no o laua nei a kokoke i kahi o ka punawai i oleloia'i mamua, ike aku la keia, lele aku la laua nei a haule iho la laua nei ma ke kae o ua punawai nei. Lele iho la keia i lalo, a olelo aku la keia i ka lio me ke aloha pu aku ; "O hoi ma kahi a kaua i hele mai nei," ae mai la no ka lio; "Ae." Hookuu aku la no hoi keia i ua lio nei, o ka hoi mai la no hoi ia.
            Holoholo iho la keia ma ke kae o ua punawai nei, me kona mahalo nui loa, no ka mea, a kahi wale no ia a ike i ka punawai maikai loa; o ka nahelehele ma kae o ua punawai nei, he gula, he dala, a me ke daimana, oia iho la ka nahelehele ma kapa o ua punawai nei. E hoomaopopo loa ana no hoi keia me ka hoohihi loa o ka manao i na mea i haiia'e la maluna ; aia hoi, me he mea la i paia ae la na maka oia nei, i nana hou aku ka hana oia nei iwaena konu o ua punawai nei, ike aku la keia elua E-a e au ana, a me elua Honu ; hookaha hou aku la no keia i ka manao hauoli, aole nae i pau ko ia nei manao olioli no ia mau nani a ia nei i ike ai. Manao keia o hiki e mai ka manawa e hiki mai ai na kaikamahine, oia hoi ua kokoke i ka ainaawakea, hele wikiwiki aku la keia me ka nana oia nei i kahi e nalo ai ke pee, hele aku la keia a pee iho la, aole no keia i liuliu ka noho ana iho malaila, hikilele ae la keia i keia mea anapu me he uwila la, a no ko ia nei makemake loa e ike i ke kumu o kahi o ka anupu ana mai, alawa ae la keia iluna, aia hoi, ike aku la keia i keia mau ao melemele e iho mai ana, ia ike ana aku oia nei, aia hoi, i iho la ia iloko ona, "Kupanaha! Hai mai hoi ia'u na kaikamahine, he mau kaikamahine ka mea e iho mai ana i ka auau: eia nae, he mau ao ka'u e ike nei."
            O kahi nae a Keaka Pepa i ike aku ai i kahi e lele mai ana, aia loa no i kahi e pili ana i ka lani, aole i kokoke iki mai. Kulou iho la no keia ilalo a ea hou ae la na maka o ia nei iluna, aia hoi, ua lilo ae la ua mau ao nei a ia nei i ike aku ai he mau manu e lele mai ana me ka lai kolonahe i ka malie. Kamau loa aku la no ia o ko ia nei mau maka i ka nana, a ike pono loa aku la keia he mau manu, olelo iho la keia iloko ona, "Hai mai hoi na kaikamahine ia'u, he mau kaikamahine ke iho mai ana i ka auau, eia nae, he mau manu ka'u e ike nei."
            Kau pono aku la ko ia nei mau maka i ka nana ana i ua mau mea nei e lele mai ana, nana aku la keia a haule iho la ma ke kae o ka punawai. Wehe ae la i na kapa hulu a hemo ae la na kapa hulu, ike maopopo loa aku la keia o ua mau kaikamahine nei. Ia manawa no hoi a ia nei i ike aku ai i ua mau kaikamahine nei. Hue ae la i Malamanui ka manao o ua wahi Keaka Pepa nei, no ko ia nei ike maopopo ana aku i ua mau kaikamahine nei, aole o kanamai o ua mea he u-i, (mau wahine maikai,) pali ke kua, mahina ke alo. o ua mea he maikai.
            Nana pono loa aku la keia i ua mau kaimahine nei, ku wale mai la no hoi ua mau kaikamahine nei ma ke kae o ua punawai nei, aohe kapa, nana aku la keia mai luna a lalo, o ua mau kaikamahine nei, aohe puu, aohe kee. A no ia oi loa o ka maikai o ua mau kaikamahine nei, me he mea la i iniki ia'e ka nuku eueu o ua wahi Keaka Pepa nei, e ake aku la no ka manao o ke kii aku no e hooipo.
            O ia ku no o ua mau kaikamahine nei a luu aku la iloko o ua punawai nei, auau laua a pau ka auau ana, aole no nae i hoea mai ka E-a a me ka Honu, e holoi ia laua. Hoi ae la laua nei a ma kapa o ka punawai, kawele iho la laua nei i ka wai a maloo, komo iho la i na kapa hulu o laua, o ka lele aku la no ia i ka lani. Nana pono aku la no kahi Keaka Pepa i ko laua la pii iluna i ka lani, o ia nana no o ia nei a nalowale aku la laua la, noho iho la no keia me ke kulou no o ke poo ilalo, owaka ana keia mea me ka halulu nui loa, a naueue ae la no hoi ka honua. Puiwa iho la keia me ka makau loa, alawa ae la keia me ka makau loa, nana keia mao a maanei, aole nae keia i ike aku i ke kumu o keia halulu ana, i alawa ae ka hana iluna, ike aku la keia i keia mea olinolino, e iho mai ana i ka lewa, me na hoku e ukali ana mahope ona, i iho la keia iloko ona, " O kuu wahine ae no ka paha keia i oleloia mai nei e na kaikamahine." Aole no hoi liuliu, haule ana ua kaikamahine nei i ke kae o ua punawai nei; We he ae la ia i ke kapa hulu, a o ka lele aku la no ia iloko o ka punawai auau iho la keia me ka i ae, " Ka-ha-ha ; e oki ka hoi oe i keia mau wahi wahine, i hana ino iho nei i ka punawai i ka lepo, hele a honohono lepo maoli ka hoi, aole i like me na la a pau a'u e auau nei, he oi loa ka hoi keia o ka la honohono nui wale o ka wai." A ma keia wahi e olelo nei ke kaikamahine i ka honohono lepo o ka wai, aole he honohono io o ka wai, no Keaka Pepa no keia olelo ana a ua kaikamahine nei, no ka mea, ua ike aku no ia ia Keaka Pepa ia ia e pee ana.
            I ua kaikamahine nei no i lele aku ai iloko o ka wai, ka hoea mai la no ia o na Ea, a me na Honu, pii mai la na Ea ma ke alo o ua kaikamahine nei kahi i holoi ai, a o na Honu hoi; pii mai la ma ke kua, a no ko Keaka Pepa makemake loa e ike pono lea aku i ua kaikamahine nei; kiei aku la keia, a ike aku la i ka ui oi kelakela loa mamua o na wahine maikai e ae a pau ana i ike ai. Nanea loa iho la ke kaikamahine i ka auau ana ; Holo mama aku la o ua Keaka Pepa nei a kahi e waiho ana o ke kapa hulu o ua kaikamahine nei, hopu iho la keia i ua kapa hulu la.
            Ia manawa, ike aku la ua kaikamahine nei i ua o Keaka Pepa—e paa mai ana i ke kapa hulu, pane aku la ua kaikamahine nei ia Keaka Pepa me ka huhu; " Hilahila ole maoli oe e na kanaka, i ka lawe i ko'u kapa, e waiho malie iho oe! " I mai la o Keaka Pepa, " Aole e loaa iki aku ana keia kapa ia oe, he olelo paa loa ka'u e hai aku nei ia oe, aia no ka loaa aku ia oe, a ae mai oe i kuu manao e hai aku ai, alaila, o ka loaa aku ka hoi ia ia oe."
            Pane mai la ke kaikamahine, " E waiho iho oe i ko'u kapa ; no ka mea, aole hoi au i ike ia oe, aole no hoi i launa pu me oe mamua ; nolaila, e waiho iho oe." Olelo hou aku la o Keaka Pepa, "Aole e loaa iki aku ia oe keia kapa hulu, aia a ae mai oe i kuu manao, alaila, loaa aku ia oe, e like me ka'u i hai aku nei ia oe."
            Hoopaapaa iho la laua nei a loihi loa, alaila, ninau mai la ua kaikamahine nei, "Heaha kou manao au e hai mai ai ia'u i loaa mai ai kuu kapa?" Olelo mai la o Keaka Pepa, eia no ua manao nei o'u, " Aia a ae io mai oe i kane au nau, a i wahine hoi oe na'u; alaila, loaa aku ia oe keia kapa." Ia manawa, ae mai la ua kaikamahine nei, " Ae, ua ae aku la au i kou manao, me kuu hoohiki loa i kane oe na'u, a i wahine hoi au nau."
            Hoi mai la no hoi ua kaikamahine nei a ma kapa o ka punawai, hoea mai ana elua Liona mailoko mai o ka nahelehele ; no ka mea, he mea mau no ia i ua mau Liona la, o ka laua hana mau no ia o ke kawele i ka wai o ua kaikamahine nei, ike aku la o Keaka Pepa i ua mau Liona la, hoomaka aku la ia e holo, kahea mai la ke kaikamahine me ka olelo mai, " E holo ana hoi oe i hea?" Pane mai la o Keaka Pepa, " E holo ana au i pakele ai au i ka waha o ka Liona." I mai la ke kaikamahine, "Aole loa e hana ino ia mau mea au e manao nei imua ou; no ka mea, ua lilo ae nei hoi oe i kane na'u, a ua lilo hoi au i wahine nau ; no ka mea, he kanawai paa loa ia no makou, oia hoi ka ae ana, a ua lilo kaua i io hookahi; nolaila, aole no hoi he kuleana o na Liona e kii mai ai ia oe."
            Ku iho la o Keaka Pepa me ka haliu hou ole aku i hope e nana pono loa ana i ka hana a na Liona, kawele iho la na Liona i ke kaikamahine a pau, hoi aku la o Keaka Pepa a ma kahi e noho ana ke kaikamahine, noho pu iho la laua nei, komo iho la no hoi ke kaikamahine i ke kapa hulu, a me na kahiko no a pau.
            Ninau mai la ke kaikamahine ia Keaka Pepa, " Me he mea la a o oe ka hoa pepa o ka elemakule," ae aku la keia; " Ae ! owau no !!" I mai la ke kaikamahine ia Keaka Pepa, " E loaa ana no ia oe ko hoa pepa, no ka mea, ua kuhikuhiia mai nei oe e na wahi kahu o maua, a me o'u mau kaikuaana ; no ka mea, he nui loa ka poe i huli i ua elemakule la, aole mea hookahi i loaa'i. Aole no hoi kekahi kanaka hookahi e hiki mai ianei, a i kahi hoi o ua elemakule la."
            Ae aku la no hoi o Keaka Pepa, " Ae ! na lakou no i kuhikuhi mai.'' I hou mai la ke kaikamahine, " E pepehi aku au ia oe, a o ko lehu oia ka'u e lawe iluna." I mai la o Keaka Pepa, " E make loa paha auanei au," Hoole mai la ke kaikamahine, " Aole oe e make; ina kaua e hiki i ka lani, alaila, hoi ae no oe a like me na kino ou." Ae aku la no hoi o Keaka Pepa i ka manao o ke kaikamahine, pepehiia iho la keia a make, a lawe ia'e la no hoi ka lehu, o ka lele aku la no ia o ua kaikamahine nei iluna i ka lani, oia lele no hoi o laua nei a hiki i ka lani, hana iho la keia a ola hou ae la o Keaka Pepa, hoi ae la no hoi a like me mamua.
            O ka ha no hoi keia o na la i hala a hookahi la i koe. Ia ola hou ana'e la o Keaka Pepa, i nana aku ka hana oia nei, eehia aku la keia i ka maikai lua ole olaila, ke nana la keia ma o a maanei, aia hoi ekolu wale no a ia nei hale e ike ana. Ninau aku la keia i ke kaikamahine, " Ekolu wale no ka hale oluna nei ?" ae mai la ke kaikamahine, " Ae! ekolu wale no !" Ninau hou aku la no o Keaka Pepa i ke kaikamahine, " Auhea kou hale ? i mai la ke kaikamahine, " aia o kela hale e ulaula mai la la, o ko'u hale ia ; a o kela hale ae, o ko kuu mau kaikuaana ia; a o kela hale aku no hoi, o ka hale no hoi ia o ko hoa pepa."
            Hoi aku la laua nei a hiki i ka hale o ke kaikamahine, poniuia'e la na maka oia nei, no ka nui o na mea maikai ano e a ianei i ike ole ai ilalo nei. Noho iho la no hoi laua nei he kane a he wahine. Olelo aku la ka wahine ia Keaka Pepa, " E moe kaua a ao, alaila, hele e hoala i ko hoa pepa, aia no ia la ke moe la no ; no ka mea, hookahi la i koe o ka la apopo." He maikai loa ia i ko Keaka Pepa mau maka. Ninau aku la hoi o Keaka Pepa me ka olelo pu aku, "Ea ! e kuu Haku, e olioli loa no kau wahi kauwa nei, ke haliu mai na pepeiao o kuu Haku, i hoolohe mai ai oia i kuu ninau ana aku." I mai la ka wahine, " E oluolu no kau kauwa nei ke hai mai oe i kau ninau."
            "E kuu Haku, e oluolu kau wahi kauwa ke hai mai oe i kou inoa." Hai aku la no hoi ka wahine; "O Mele kuu inoa."
(Aole i pau.)

OLELO HOOLAHA.
$50 MAKANA.


                E UKU IA NO HE $50 I KA MEA A MAU mea pa ha, nana e hai mai i kekahi mea e hoomaopopo  mai ai i ka poe nona na ilio i pepehi nui i na hipa o ka Ahahui Hanai Holoholona a me Ka Mahiai, a ina e ike ia kekahi mea e hele kuleana ole ana maluna o na aina e pili ana mai Pahinahina a Lamaloloa, Kohala Akau, a maluna paha o kekahi aina e ae o ua Ahahui nei, e hoopu ia no e like me ke Kanawai. E pepehiia no na ilio a pau i loaa maluna o ko makou aina hanai hipa; a o na holoholona, na lio, hipa, kao, e hanaia no e like me na holoholona hele hewa, a e hoopii ia no ka poe nona ua mau holoholona nei. O ka poe mea holoholona e holo nei maluna a ka aina o ka Ahahui, ua ae ia lakou e lawe aku i ko lakou mau holoholona a hiki i ka la 1 o Augate, 1862, a mahope oia manawa, e hanaia no e like me ua holoholona hele hewa. O ka palapala ae, e lawe aku i na holoholona, e palapala lima ia, a e kakau inoaia e ka Luna o ka Ahahui.
FRANCIS SPENCER. Luna o ko Waimea A. H. H. a me ka M.
Puuloa, Hawaii. Iulai 14, 1862. 35-3m


KA LAKO HALE
A ME NA
Pahu Kupapau !

                AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale ! Eia no ke waiho la ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu. Na PAPA KAUKAU! NA LAKO HALE! NA PAHU KUPAPAU! PAHU KOA,.....$12 Ua loaa mai hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono. A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. Nolaila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a ua lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuai aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.
HANALE ALENA.

37-6m Alanui Papu.

NO TICE.
No ka Ahahui
O NA
Ekale sia maoli o Oahu.

                AUHEA OUKOU E NA KAHUNAPULE o na Ekalesia maoli ma Oahu nei? E hoomanao Kakou i ko kakou halawai hapa makahiki i ka malama o Sepatemaba. I ka hoopanee ana o keia Aha ma Kaumakapili, ua noi mai o Rev. B. W. Pareka, e halawai keia Aha MA KANEOHE, i ka la 2 o Sepatemaba. Nolaila, mai poina kekahi Ekalesia i keia halawai. E hele makaukau na Kahunapule, me na Luna elima, no kela a me keia Ekalesia. E hoomakaia ka hana i ka Poalua, oia ka la 2 o Sepatemaba, i ka hora 10 o ke kakahiaka, iloko o ka Luakini, ma Kaneohe, Koolaupoko, me ka haiao.
L. KAMIKA.

38- tf Luna Hoomalu ma Kaumakapili.

J. H. COLE.

                LUNA KUDALA. Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma. Ma ke Alanui Alii Wahine. 33-6m

H. W. SEVARANA.

                Luna Ku dala a mea Kalepa. Hale Mahoe. Alanui Aliiwahine. 33-6m

MEA ONO KA RAIKI!
E ka poe Kanu Raiki!

                KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA ka inoa malalo iho, e kuai nui i ka RAIKI, a o ka poe mea Raiki hou paha, e ulu ana aole i oo, e hiki no ke ohi mua kekahi uku hapa, ke kuai e ia ka Raiki me a'u. Eia kekahi, na'u no e hoolawa i na eke i mea e pono ai ke halihali, a e hele koke nui mai ka mea Raiki oo, a me ka mea Raiki e ulu ana e kuai me a'u. Aia ma ka Hale Kuai o KEOKI OLELO E.
Ma ke kihi o ke Alanui Papu. 35-3m

ILI BIPI, ILI KAO.

                E UKU AKU NO O F. S. Pratt & Co., ma ko laua Hale Kuai, ma ka Hale Mahoe. I ka uku makepono loa no ka mea i haiia maluna. O Mr. J. C. Spalding (Polena,) ka mea i kamaaina loihi ma ke kuai ana ma a mea, ka mea nana i hooponopono ma ia mea. 32-3m

HALE PAI KII.

                KA HALE PAI KII O CHASE, MA KE Keena Pai o ke Kuokoa, maluna ae, e pili la ma ka aoao hikina o ka HALE LETA. E paiia na KII o na ano a pau ma ke Aniani, Ili, Pepa, a me ka mea Laholio, &c., a e paiia no hoi ua kii iloko o na komolima a me na pine umauma, a me na mea hoomanao e ae.
32-3m H. L. CHASE.


OLELO HOOLAHA.

                O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o Ukumehame, mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole.
P. NAHAOLELUA. Hope Luna Aina o ka Moi.

Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862. 19-tf

OLELO HOOLAHA
I NA KANAKA HAWAII!

                Makai iho o AIGUPITA! Ma hope iho o ka Pa O MAHUKA! KA Pa Kuai Papa o LUI, C. H. LEWERS, MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA anu keia ano, me Ke Kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipai ia oukou e na makamaka Hawaii. NA PAPA OLEGONA, LAAU HALE A ME NA POU. LAAU KAOLA A ME NA PINE PA, LAAU AAHO HALE PILI MAOLI, PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA A ME KA AAHO, PILI ULAULA A ME KE KEOKEO. Eia ka mea KUPANAHA Ma keia hale—maanei i wiliia'i ka PALAOA a ma ka HANA PAHU, e like loa me ko ULAKOHEO mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai. Na Pena Keokeo a me ka Omaomao, Na Pena Ulaula a me ka Eleele. Poho, Kolu, Hulu Pena, KUI o na ano a pau, LAKA o na ano a pau, Ami, Kilou, Kui kakai moena, Kui Nao, Pani Hale, Pani Aniani, Pake, Aniani kaawale, Pani Olepelepe. A PELA WALE AKU.
Honolulu, Iulai 22, 1862. 36-3m


MAKEMAKEIA.
ILI BIPI,
ILI KAO,
a me ke KELEAWE kahiko.

                UA MAKEMAKEIA NA MEA I HAIIA maluna e C. Brewer & Co. (Burua ma,) ma ko laua Hale Kuai i kai o ka Uapo. E uku no laua i ke kumukuai makepono no ia mau mea. 33 3m.
C. BREWER & Co.


J. P. HUGHES.
MEA HANA NOHO LIO!

                AIA MA KA HALE KUAI O KA me a nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau: NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau. NA KAULAWAHA, a me na mea e pono ai ka lio. NA ILI KAUO o na ano a pau. NA EKE ILI. NA HUIPA. NA HAO KEEHI. NA PALAKI LIO. NA KAHI LIO. A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea, No ke kumukuai makepono loa! Aia no ke waiho mau nei malaila na pela mauu. O na pela pulu, na peia hulu, na pela mauu, a me pela lelele. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai. Ua hanaia no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi. Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai. E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.
J. P. HUGHES.
Honolulu, Aperila 1, 1862. 19-1y


E Makaala! E Makaala!!

                MA KAHI O C. Brewer & Co., E LOAAI I NA kanaka Hawaii ka Waapa okohola maikai, Pena hale o na an a pau, Aila pena, Wai hoomaloo pena, A me na mea e pili ana i ka hoomaikai hale.
C. BREWER & CO., (Burua ma.)

Hale Makeke, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Feb. 13, 1862. 37-3m

BIPI
MOMONA MAKEPONO.

                MA KA HALE KUAI BIPI KULAnakauhale o H. Conawela, malaila kahi e loaa ai ka Bipi momona, Puaa momona, a me ka Hipa momona, a me na mea e ae he nui wale oia ano, no ka uku emi loa. E hele mai na kanaka a pau, i ike maka i ka MAKEPONO, A i pau hoi ke kuhihewa. Aia ma ke Alanui Alii, ma ka aoao ma Waikiki o ka Hale Kupa Pahu, ma Polelewa.
H. CONAWELA. Honolulu, Mar. 13, 1862. 29-3m


MANUAHI, MANUAHI.

                E IKE OUKOU E NA KANAKA a pau. eia ma ko'u Hale Kuai Bipi, ma Ulakoheo. NA io bipi momona loa o na bipi kupaluia a pau o na kuaaina mai, i laweia mai ma ko'u HALE KUAI BIPI, a he manuahi loa ke kuai ana. Maanei wale no ke keu o na Io Bipi Momona, Waliwali, a Palupalu hoi, O na io ma ka ai ana iho, aole hoohalahala iki ka puu i ka oo oia mau mea. E hiki ia'u ke kuai aku ma ka paona, a me ke o KUAI MANUAHI,  me ka paona ole. Pono oukou ke hele nui mai e kuai me a'u i ike io oukou i ka oiaio o na olelo maluna. Ua loihi loa ko'u noho ana ma keia oihana, no kuu aloha loa i na keiki a me ka lehulehu a pau o ke Kaona, a me keia Mokupuni okoa, a no ka pono o ka poe ma ka moana a me ko na aina e, a ua kamaaina loa au ia oukou. E hele nui mai oukou oiai au e noho ana i Kuene na oukou. E wiki mai oukou.
J. W. KAIKAINAHAOLE.

Honolulu, Aperila 25, 1862. 22-tf

HALE HANA PIULA.
F. H. & G. SEGELKEN.

                MA KE ALANUI NUUANU, MAKAI IHO o ka Loiala Hotele. Mau mea hana, a kuai Piula, Hao, Keleawe, a me na mea e ae e pili ana i ka Oihana Piula. A e hoomoe hoi i ka Piula Wai, me ka hooponopono kupono i na mea a pau e pili ana ia oihana. Ua lako mau i ka Piula Wai maikai. E hele mai e ike no oukou iho. 33-6m

PAPA MAKEPONO!

                AIA KA HALE KUAI O LUI (C. H. LEWERS.) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai. NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha, LAAU KAOLA, oa a me na pou, a me na opaka e ae, LAAU PA a me na PINE PA. LAAU AHO HALEPILI. PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA, PILI ULAULA a me KEOKEO. PENA KEOKEO, OMAOMAO, ELEELE, ULAULA. POHO, GALU, HULU PENA. KUI o na ano a pau, LAKA. AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO. PEPA HOONANI KEENA. PANI HALE, PANI ANIANI. ANIANI KAAWALE, PATE. PANI OLEPELEPE. Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO. Ua hoeomi ia na Laau Oregona i keia wa, i ELUA KENETA ME KA HAPALUA no ka kapuai. 33-6m

HOONANI HALE,
MAKEPONO.

                O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e naue mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI, NOHO O NA ANO A PAU. MOE O NA ANO A PAU. PAHU KUPAPAU. E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.
C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)

H onolulu, Iulai 2, 1862. 32-6m

KAMANO! KAMANO!!

                1050 PAHU KAMANO MAIKAI LOA i loaa mai nei. A e kuaiia aku e like me ka makemake o ka poe kuai mai. Ma kahi o 33-3m
H. HACKFELD & Co. (Kalema.)


KAKELA ME KUKE.

                MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o Kela ano keia ano. NA MEA AI, NA BAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO, NA KAMAA, NA PAHI me na O-O, NA PAPA me na NOHO, NA IPUHAO, NA NOHO LIO, NA MEA E KAKAU, NA PENA ME NA AILA, NA MEA MAHIAI. A me kela mea keia mea. Me na laau a Dr. D. Jayne.
Honolulu, Dekemaba, 1861.


Ili Hooluuia.

                AIA MA KA HALE KUAI PAPA O Kamuela, e loaa ai na Ili Hooluu, o kela ano, o keia ano, he kumukuai oluolu no, e pono i na kanaka humu kamaa, a humu noho lio, e hele mai e kuai i ike i ka makepono.
KIMO PELEKANE.

Honolulu, Mei 15, 1862. 25-3m