Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 43, 20 September 1862 — Page 1

Page PDF (1.34 MB)

KA
NUPEPA KUOKOA:
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.
BUKE I. HONOLULU, SEPATEMABA 20, 1862. HELU 43.

He Wahi Olelo Kahea.

                Auhea oukou e ka poe e manao ana e lawe i ka NUPEPA KUOKOA, o ka poe nae e makemake ana e lawe hou i ka Pepa Kii Hawaii nei, aole o ka poe mua.
            Ina i lawe ka poe hou i keia Poaono ae i ka pepa, alaila, e uku mai no lakou i HAPALUA DA LA, e hookaa mua e mai no nae.
            Mai keia Poaono ae a i ka pau ana o keia Buke mua, oia ka pule hope o ka M. H. 1862, e loaa no i kela mea keia mea ka pepa no ka hapalua.
            Mai kanalua oukou i ka lawe i keia pepa maikai, i lako mau i na nu hou a me na mea e ae e pili ana i ka hoonaauao.
            Ma ke kauoha a ka Ahahui Kuokoa.

Why Sleepest Thou, Prince Albert.
LEO MELE—U nder the Willow she is Sleeping.

Aloha mai kuu lei, kuu kama, Kamalei hoi a makou,
Wehe mai nei hoi i ka pili,
Pili aloha a na makua !

Cho
rus.—Aloha, aloha,
Aloha me ka minamina,
Aloha, aloha,
No ka Haku o Hawaii.

Kaumaha luuluu ka manao,
I ka hele ana o Kalani,
Aole oe he Keiki,
He ulahiwa na makou,

Chorus.—Aloha, aloha, &c.


Kuu pua i ka wekiu,
Kuu mea laha ole,
He hiialo hoi na makou,
Ka Mokalani o ka aina,

Chorus.—Aloha, aloha, &c.

IOLANI.
HAKUIA E V. K. KAAHUMANU.

He mele lei Lehua.

Kuu Keiki Lehua ilalo,
Ma kainoa pua o ka la,
Kuu Keiki i Halalii,
He Alii kuu Keiki,
He kamalei na ka Makua,

C
horus.—Ha-loi-loi-loi-loi,
Ha-loi-loi-loi-loi,
Ha-loi-loi-loi-loi kuu waimaka.

O kuu maka e au wale nei,
E kaumaha nei o ka manao,
Pawai au e noho nei,
Nakolokolo i kuu kino,
Kuu kino ua hemahema,

Chorus.—Ha-loi-loi-loi-loi, &c.


Ua ahi loko, wela i ke aloha,
O ke aloha, o ka minamina,
O k
a ume, ke kumakena,
Kenakena i ke aloha,
I ke aloha e noho nei,

Chorus.—Ha-loi-loi-loi-loi, &c.

V. K. KAAHUMANU.

Go to thy Rest my Child.
LEO MELE.—Do t hey miss me at Home.

Kanikau no kalani,
No ka Haku o Hawaii,
Kuu Keiki liko lauae ,
Moani ala pua Mokihana,
He hana ka loko e u nei,
Haku koi o ka waimaka.

O ke kulu waimaka nui,
E loku nei o ko lihilihi,
K
a onohi oe o na moku,
Pua laha ole o na hono,
E lei maua i ko aloha,
I lei mae ole hoi no maua.


Auwe kuu kama kuu Keiki,
Hoa noho o ka Hale,
Hoolau kanaka ai maua,
I ka malu o Hale Alii,
Auwe kuu Lani kuu Haku,
Haku Lani hoi o maua.

EMMA. I HAKUIA E V. K. KAAHUMANU.

Abra ham Lincoln, Peresidena o Amerika Huipuia.
HE MOOLELO
NO
ABRAHAM LIN COLN.
KA
PERESIDENA O AMERIKA HUIPUIA.

            Ke pai nei makou i keia pule, i ke Kii o Aberahama Linekona, ka Peresidena o Ame-rika Huipuia, i keia wa kaua huliamahi o ia Aupuni.
            Ua hanau ka Mea Hanohano Aberahama Linekona, o Ilinoi ma ka la 12 o Feberuari, M. H. 1809, ma ka Apana o Hardin, moku aina o Kenetuke. O kona ohana, he poe maikai no ; aka, aole nae i hoopomaikai nui ia i na pomaikai o keia ola ana, a no ia mea, ua komo kino oia e hana a hoouka hoi i na kaua a pau e loaa mai ai na pono e oluolu ai keia ola ana. A ma ia mea, ua kamaaina loa oia me ka poe e paaua ana, no na mea e ola'i keia kino lepo o kakou ; a ke kaena nei ua poe hoa nei ona me ka i iho, oia no kekahi o lakou ponoi, he kanaka hoehoe waapaa. A ua oleloia no hoi nona i kekahi kau ino ka o ko lakou aina, ua loaa mai kona wahi ola noloko mai o ka hele e kaka wahie na ka poe waiwai; a nolaila mai kona inoa, ke kaka wahie. Iloko na nae o ka huli ana i na mea e pono ai o keia ola ana, a me ke pailaka ana i na waapa ma ka muliwai Misisipi, aole oia i hoonele i ke ao ana ia ia iho i na mea e ike ai, me ka hanai i kona naauao i na mea e hoonaauao ana. A mahope iho o kona ao ana ia ia iho a makaukau i ke Kanawai, hookomoia oia i Loio, a haawiia hoi ka palapala hookohu nona no ia mea, a hoi oia a noho ma Springfield, moku aina o Ilinoi.
            I ka wa i hoomaka'i ke kaua " Black Hawk," o Linekona kekahi o na poe mua i hai aku i kona makaukau e kokua i ke Aupuni ; a ua kohoia oia i Kapena no na Koa Pualu o Ilinoi, a ua kaulana no hoi oia ma ia hoouka kaua ana. A i ka pau ana o ke kaua, ua kohoia oia i Lunamakaainana, a ua kokua oia mamuli o na hana a Henry Clay.
            Ma ka malama o Mei, M. H. 1860, ua kauia kona inoa ma ka balota Peresidena no Ame rika Huipuia, e na poe hoole kauwa Nika o Chicago, a ua kohoia oia ma ka malama o Novemaba, o ia makahiki, a noho ma ka noho Peresidena i ka la 4 o Maraki, M. H. 1861.
            Ma ka lua o ka pule o ka malama o Aperila, o ka makahiki 1861, ua hele mai he mau Luna i kohoia e ka moku aina o Vereginia, e ninau i ko ka Peresidena manao a me ke ano o kona noho Aupuni ana, a penei kana mau olelo ia lakou :
            " I na Mea Hanohano Randolph, Preston, a me Stuart: " E NA KEONIMANA—Ma ko oukou ano Komite no ka hui Lunamakaainana o ka moku aina o Vereginia e halawai nei i keia manawa, ua waiho mai oukou imua o'u, he mau olelo hooholo penei:
            " No ka mea hoi, i ka manao ana o keia Aha Lunamakaainana, ua ane pohihihi a maopopo ole ke ano o ka mea a ka Peresidena e manao nei e hana'ku i na moku hui o ka Hema, a he mea hoi e hoopilikia ana i ka pono o ka lehulehu, a me ka hoohaunaele, a me ka pili ole hoi i ka hoopau i ka pilikia e waiho nei, me ka aneane hoi e hoonaueue i ka noho maluhia ana o ka lehulehu; nolaila, "E HOOHOLOIA. E kohoia i mau Komite ekolu, na lakou e hele aku imua o ka Peresidena o Amerika Huipuia, a e waiho aku imua ona i keia mau olelo hooholo, me ke noi aku hoi ia ia me ka mahalo, e hai mai i keia hui, i ke ano o kana e hana aku ai no na mea e pili ana i na moku aina i haalele iho nei i ka hui.
            " O ka'u pane no keia, oia no ua ikea ka'u mau mea i hai ai i ka hoomaka ana o'u e noho ma ko'u oihana, me ka moakaka, a me ka hoike maoli aku no hoi i ko'u manao a me na mea a'u i manao ai e haha aku, e l ike me ka mea hiki ia'u. A no ko'u ike ole i ke kumu e hoano e ai ia mea ; nolaila, e hoomauia ana no ia mea. A ke waiho aku nei au imua o oukou i ua mau olelo la au, a malaila no oukou e ike ai i ko'u manao, a me ke ano e hana aku ai, a e like no hoi me ka'u e olelo nei. O ka mana i waihoia mai ia'u, e lilo no ia i mea e malama, a e noho i na waiwai a pau o ke aupuni, a me ka ohi no hoi i na auhau, a me ka hooko i na Kanawai ; aka, aole nae e aeia ka hapai ana mai o na kanaka i na mea kaua, &c. &. &c."
            Penei ka olelo a ka Nupepa Times o Ladana, no Aberaha ma Linekona. " Aole no he kumu e hiki ai ke kanalua i ke kaulana maoli o ka Peresidena ma Amerika. Me kona ao oleia, a me kona lako ole no hoi i ka haawina lawe naau, a komo no e noho ma kahi ana e noho nei iloko o keia wa pilikia, ua ku ia i ka mahalo e na mea a pau. Aole kekahi nupepa i kamailio nona me ka mahalo nui ole ia ia, aole no hoi he koa iloko o na puali i aloha ole ia ia, a aole no hoi he kanaka e noho ana ma kahi e i ae ole mai i ke kupono o Linekona ma kahi ana e noho nei.
            Aia iloko o kana mau hana maikai keia mea nui ana e hana nei, a me kona noho hoopono. Ke noho nei oia iwaenakonu o ka moana hohonu o ka poe Luna Aupuni haumia, me ka malama no i kona maluhia haumia ole, ua ane like ka hoomanawanui ana a keia Paresidena me Wasinetona ; a eia wale iho mahope o ko ka make lawe ana aku ia ia, i puka nui aku ai ka mahaloia nona. Elua mau mea ano nui ona, oia ka aa o ka manao a me ka oluolu, a ua like loa hoi oia me Haku Palmerston ke kokua i kona poe makamaka, a he nui no hoi kona maikai."
            Ma keia mau mahina aku nei, i ke ku ana mai o kekahi moku Earani ma Wasinetona, ua holo aku ka Paresidena o Amerika Huipuia, a me kona mau Luna Aupnui no hoi a pau, he mea keia i hana oleia e na'lii a me na Paresidena no hoi, kai holo aku iluna o ka moku o na aina e. Aka, ua makemake paha ia e hoike aku i kona hoohaahaa, a me kona aloha no hoi i ke Alii o Farani, a me kona poe kanaka.
            Ua ike ae la kakou i ko Aberahama Linekona noho ana iloko o ka ilihune, a me ka hoomanawanui, a ua ike pu hoi kakou i kona kau ana iluna o ka panepoo o kahi hanohano ; ua lilo oia he Alihikaua no na Koa i aneane e 800,000. A ma keia mea kakou e ike ai, ina e hoopololei, a e noho pono ke kanaka, e hiki no auanei oia iluna ponoi o na wahi hanohano. Aole no o Napoliona mua, he kanaka waiwai, a pela no hoi o Cromwell, ua lilo oia he Luna Nui no Enelani, a me na mea e ae no he nui wale i ulu mai, mai ka noho ana haahaa, a hiki iluna ponoi o kahi hanohano.

HE WAHI KAAO
NO
KEAKA PEPA.
HELU 6.

            A LOHE KA WAHINE I KEIA MAU olelo a Keaka Pepa, olelo mai la no hoi ka wahine; " Ea ! oia iho la no na hana mana a pau a Debolo, a he mea hiki ole no hoi ia ia oe ke hana aku e like me kona makemake. E hele kaua e kanu e like me na mea ana i olelo mai la ia oe." Ae aku la no hoi o Keaka Pepa.
            O ka hele aku la no hoi ia o laua nei a hiki i ua mala nei, olelo mai la ka wahine ia Keaka Pepa penei: " E hoomaka kaua e kanu i na mea kanu, a penei nae ke ano o ka kaua hana ana, ia oe ke kohi ana i ka makalua mamua; a ia'u hoi ke kanu ana aku mahope nei, i na mea kanu i oleloia." A he mea olioli loa no hoi ia ko Keaka Pepa mau maka.
            Ia manawa, kohi aku la no hoi o Keaka Pepa i ka makalua, kanu aku la no hoi ka wahine mahope , kanu iho la keia i ka maia i ka makalua mua, a kanu aku la keia i ka lua o ka makalua, ulu mai la ka maia o ka makalua mua, a ke kolu keia o ka makalua, hua mai la ka maia o ka makalua mua, ulu ae la no hoi ko ka makalua alua, a ka ha keia o ka makalua, oo mai la ka maia o ka makalua mua, a hua mai la ko ka makalua alua, a ulu mai la ko ka makalua akolu, ke kanu la no keia i na mea a pau i olelo muaia ae nei.
            Oia kanu no o laua nei a paa pono no hoi ua kihapai nei, i huli mai ka hana o Keaka Pepa e nana mahope o kahi a laua i kanu aku ai, ua pala ka maia, ua ulu ke ko a hina, o ka ipu haole ua oo oneone, o ka ipu ala ua poho, o ka uala ua ke-ke ke anakiu, pela no hoi ke kapiki, a me na mea kanu no hoi a pau.
            Ia ike ana o K eaka Pepa i keia mau mea kupanaha a ka wahine i hana ai, he mea mahalo nui loa ia no kona manao. Olelo aku la ka wahine ia Keaka Pepa, " E Keaka Pepa-e!" E-o mai la no hoi o Keaka Pepa " E-o !" Olelo hou aku la ka wahine, "O hele e uhai i na hua o na mea kanu, e uhai pakahi oe i kela hua keia hua, a lawe aku imua o ko hoa pepa." Ae mai la no hoi o Keaka Pepa.
            Hoi aku la no hoi ka wahine i ka hale, koe iho la o Keaka Pepa, uhai a ku la keia i na hua o na mea kanu, a halihali aku la imua o Debolo. A waiho na hua hopu iho la keia i ka pauku laau, a hahau iho la me ka ikaika iluna pono o Debolo, puoho ae la, pane iho la no hoi o Keaka Pepa. " Kau-a hooluhiluhi ana oe ia'u, e hooluhiluhi ai, e kuhi ana paha oe he hapa mana ko'u ? E laa la make oe ia'u, aohe ou wahi e pakele ai."
            Kikookoo ae la ua Debolo nei, a ala ae la, haliu aku la a nana i ua kihapai nei, a ike aku la i ke ku mai o na mea kanu. A nana iho la i na hua a Keaka Pepa i lawe aku ai. Pane aku la o Debolo ; " Alia hoi au e make ; e make hoi auanei au, aole e loaa a'u mau kaikamahine maikai ia oe."
            Pane mai la o Keaka Pepa, " E make oe, no ka mea, ua hooholo mai oe i kou manao, aia kou make a ai oe i na hua i kanuia i ka la hookahi, a eia hoi ua mau hua nei la. E make oe ! " Pane aku la o Debolo, " Aha wau e make, aia ko'u make ia oe a paa ia oe ka moku aniani, kia aniani, pea aniani, kaula aniani, kanaka aniani, a holo mai moku aniani."
            O ka pau mai la no ia o kona k amailio ana me Keaka Pepa, o ka wili aku la no ia i ke kapa o ka moe aku la no ia. Hele aku la ua Keaka Pepa nei a kahi o ke aniani, lalau iho la keia i kekahi apana aniani, a hoopili ae la me kekahi aniani, i kike aku ka hana, pau loa ae la i ka nohaha liilii. O i noke keia i ke kapili a aohe wahi mea a paa iki. Hana keia a luhi, hoi aku la keia a hiki i ka hale. Ninau mai la ka wahine, " Pehea mai la ?" Olelo aku la o Keaka Pepa, "Uhai ae nei no hoi au i na hua, a halihali aku nei, hoala no hoi au a ala, o ka huli aku la no ia a nana i na mea kanu o ke kihapai, a me na hua a'u i lawe aku nei, pane aku nei no hoi au e make, olelo mai nei, aia ka ka make a paa ka moku aniani, kia aniania, kaula aniani, pea aniani, kanaka aniani, heleuma aniani, kui aniani, holo mai moku aniani."
            I aku la ka wahine ia Keaka Pepa ; " E noho iki kaua a hiki mai ka mea ai, ai kaua a maona, alaila, hele oe a kela pali nui la, kahea iho no auanei oe penei: " E kanaka olalo nei e! i moku aniani, kia aniani, pea aniani, kaula aniani, kui aniani, kanaka aniani, holo mai moku aniani, pela oe e kahea ai."
            Ae aku la no hoi o Keaka Pepa, noho iho la laua nei a kukuku ana na mea ai, ai iho la laua nei a maona, hiki ana no hoi na poo umi, hana no hoi e like me ka lakou hana mau, a pau lakou i ka hoi, pane aku la ka wahine ia Keaka Pepa. " O hele," ae aku la no hoi o Keaka Pepa.
            O ka hele aku la no ia oia nei, a ku ana keia i ua pali nei, kahea iho la no hoi keia. " E kanaka olalo nei e ! i moku aniani, kia aniani, kaula aniani, pea aniani, kui aniani, heleuma aniani, kanaka aniani, holo mai moku aniani, holo mai ana ua moku aniani nei. Hoi aku la keia a hiki i o Debolo la, lalau iho la keia i ka pauku laau a hahau