Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 43, 20 September 1862 — Untitled [ARTICLE]

Ua eehiaia mai makou e na manao iuinamīna, no ke koi pinepinea mai e hookui aku i na olelo apuhi wale a hoioo no boi i ka poe maikaī, a ko makou hoa ka Pakipika e hoopu|puai mai nei ma kona kukuiu manao anfl fa me he mea ia, ua hiki ole la ia ke naue ma na pae moku nei, ke ole e hui puia me na oleio e akiaki waleana i ka poe pono, a me ka hoinoino mai no hoi i keia pepa. Un hamau makou i kekahi mau manawa i ka pane ann'ku ia ia, me ka manao ma ia hana ia, e iiiki ai ia inakou ke alakai aku ia ia ma ke /ihnui maemae, a me ka oiaio; aka, ua ike makou i ka neie ana o ko makou manaoiana ann no in mea, a ua maopopo ae nei ia makou kona hele loa ana'ku iioko o ka nenelu ma kona aoao mao, me ka hoopakeia ioa aku i ka huaipau ana mai i na manao hoino poe poīio a me ke Kuokoa. E like me ka auwaha i kahe mauia e ka wai, he oioli waie no i ka hoomaka ana a ka wai e kahe aku ina ua auwai ia; nka, a haia kekahi manawa o ko ka wai kahe ana, e hele aku no auanei ua auwaha ia i ka nui; pela ko makou hoa, ua hoomaka mai oia me ka auwaha uuku ; aka, no ke kahe mauia no o kona auwai manao e na manao hoino a hakukoie hoi, noiaiia, ua heie loa aku nei oia i ki naeie o aiakai ma ka oieio hoinoino ana mai.i na Misionari, a me ka mea nana e »hoopuka nei i keia pej"«, o ko lakou hoomaona ana no ia. Ke i mai nei iakou i ke kue ka o na kumu i ua pepa ia i ka wa i hoomakaia'i; aka, aoie nae lakou i hai mai i ke kumu o ia kue ia ana, a me ke kumu ole. Ke hoole nei inakoū i ka oiaio o ia mea i oleloia e lakou, a aoie no hoi e hiki ia iakou ke kukulu mai i kekahi mea nana e hooiaio i ka lakou mea e 'olelo nei. A ke manao paa nei no nae majkou, ina ua kue na kumu i ua pepala ; alaiia, na na manao haumia, a pono ole Bo hoi iakou i koi oku e hana peia, oiai lakou e noho ana ma ka oihana kahuna, e manao mau ia no o ka iakou hana ke alakai i na poe a pau e huii ma ka pono, ma na wahi e haumia oie ai; a ina ua ike iakou i na ! manao ino a haumia hoi maioko o na pepa ; ia ia wa, ua kupono ko iakou kue ana. E j like me ka makua maiuna o kona ohana, o Jke ake mau o la poe ke kaawale o ka iakou |inau ohana, mai ka launa ana me na mea i nana e alakai i ko lakou mau manuo a me na ; kino ma na mea pono oie ; a ma i hana ole i na poo o ryi ohana pela ; aiaila, e aho e hanIwiia nona ka inoa Demoua. I Ua lawa'e la ko makou iioohaiike ana ma j kahi e aku ; aka, e huli koke ae no makou i ua hoa nei o makou, a e koi aku ia ia e ni|imu koke iiio i leona Lunaikehaia, ina paha oia he makuakane no kekahi ohana opiopio, a ike oia i ke komoia o ua ohana la, e na mea nana e kauo aku ia iakou iioko o ka nenelu make mau o ka haumia ana, aole anei oia e hoao me kona ikaika a pau e kipaku aku ia mea mai kona ohana aku ? Ke hawanawana ae nei o Eko % e kipaku no ia. A pela no hoi na kumu, i ko lakou ike ana, e komoia ana ko iakou mau ohana e na oielo haumia, a e hanaiia'na na manao o ko lakou mau ekalesia, i na mea pono ole ihoopukaia e ko makou hoa ka Pakipika, e wikiwiki no lakou e kapae ae i ka haumia nui e puapuai mai ana, o poino auanei na keiki o ko lakou mau ohana. Ua hewa anei iakou ma ia hann nna me ke kumu pono, ina lakou i hana ? Ke olelo nei inakou, aoie ! no ka mea, ina jua hewa lakou, alaila, ua hewa ka makua i ke ao ana i kana keiki. a me ka hoomalu lana hoi i kona ohana. Eia no keia mau olelo kupanaha a ua hoa | nei o makou, o ka "uhi" ka o na kumu i ka imnlamalama malalo o ke poi; he mea i mao- ! popo i na poe a pau e heluhelu ana ia mau Inwnao, he oiaio ole ia mau olelo mai ka |mua a hiki i ka hope. Ina paha i manaona 'kumu e huna i,ka malamaiama, a ua hoa fnei o makou e haanou mai nei, no keaha la • i ike ai na kannka o keia Pae Aina i ka Inoho nanuao ana ? TS'6 keaha la lakou i iilo !ni he |x»e kaulike me na aupuni nui e ae o Ikahonuanei? O ka hailiili ka ka uku a 'kakou e haawi nku ai i na kumu, ka poe I nanā o Hawaii nei i kauō ae mai ka moana |hohonu o ka noho hupo ana, a i ke kihapai 'o ka nanuao a me Ua ike. 51enemene ole I maoli ke alelo o t*e kaqaka nana e aa ka ihoopuWna ia māu hua olelo ōiaio ole imua q ka !ehuleh\i. Nana kumn no kakou i ao 'inai i oamea a pau o ka ike. ua noho iakou ; iloko o ka inea o ka hoomanawantri ana i iii mai ai iakakou ia ma\i mea. A ke olelo I nei makou ua holopono ko iakon haha. Ua ī ko ka lakōtt iniea i hoomanawamii au a ua |ik*ttae nei o Ha\vaii nei n\ai ka puuwai [hohonu o ka noho hupo ana, i ke noho uei I oia ma ka helu o na aupuni naauao o keia ao. f O keia kauo ftha ae anei ia knkou mai ka Ipoli o lni hupo, ka i ka malamala malalo |o ke poi ? Ke hoole aku nei makou, aole! • Ua waek hkoui keleihapai o ka pono, a ua Ikanu iho i na hua iua ua m&la la, a ke ohi inei kakou i na hua oia mala a lakou i kano ;ai, oia hoi ka naanao, a me ka ike. Ina ua ; heluhelu ko makou hoa i n* moolelo o ka Ihonua, mai ke au ia Parao a hiki waie mai

i kesa wa, aole ioa e hiki ia ia ke hoike nai i kekahi hhukanaka i oi mamua o ko Hawau nei, ma ka hoio ana a hiki i ka paae poo o ka naauao a me ka ike. iloko o na makahiki pokoie he 40. ike aha !a ka niea i holo r.i o ka ike, ka pono. a me ka naauao iioko o keia iahui. ina ua uhiia k« maiamakina malalo o ke poi ,* e like me ka huaoleio hooliii a ko makoa hoa e pane mai nei ? Aoie no o makou makemake e kau iho i ka mann o ka hooholo ana ia mea; aka, na waioiu no makou i ka waiho ana'ku i ki hooholo i ka iahui manao kaulike holookoa 0 Hawaii nei; ao ka hoike o na kumu ke waiho kehakeha mai nei no ia, o ia hoi ka pono, ka maluhia, ka ike, a me ka naauao i loaa ike kanaka Hawaii. •• Ma kau hana e ikea ai kou ano." A pela no hoi na kumu 1 hoike mai nei i ko lakou akottui ana ma ka hoonaauao ana i keia iahui, ma na hana maikai he lehulehu wale e ku kilakiia mai nei imua o kakou a pau, mai kela kihi a keia kihi o ka aina; aka, aoie no o makou kahaha i keia hoinoia o na Misionari, no ka mea, he mea no ia i kuluma mau 1 na poe pono mai mua loa mai a hiki i keia wa ; aka, heaha ka Inkou manao no ia hoinoia'na mai, oiai ua oleloia. " Pomaikai ka poe i hana inoia inai no ka pono; no ka mea, no iakou ke aupuni o ka lani." Ke i mai nei ka Hoku o ka Pakipika, "na na "kanaka Hawaii i kukuiu ia pepa ea, eua hoa nei oka ili kai hoehoene weia i ke aloha, a me ke anu oka makani ahai aaia oke kupukupu he Waikoloa ; ina na ka iahui Hawaii i kukuiu ia pepa, no ke aha la i hoohalahaia'i i ke kokua oieia mai? Aole no he mea mau ke kiola, n hoowahawaha aku hoi o ka makuakane i kana keiki, a i ka makuahine hoi ka hoowahawaha'ku i ke keiki ana e hoomo ana i kona waiu, aoie, a nolaila, e hana ma ka oiaio i keia mea. He mau pepa elua kai paiia.iho nei—o kekahi ke keikiponoi a Hawaii nei, oia ke Kuokoa. a o kona poe nana i hoomakua mai he poe iwihiio no, 110 keia iahui o Hawaii nei, ka poe nana oia i hoohanau mai, ka poe nana e kipulu nei i kona kihapai i ke aioha ame ka wai e ola'i; ake hiipoi nei lakou ia ia e like me ka hiipoi ana a ka makuahine i kana keiki aloha, me ke kokua oluolu mai i kukulu paaia'i ke kiahoomanno o ko lakou hoto mua ana i ka moana hiwahiwa o ka ike ame ka naauao ; me ke kau ole mai hoi o ka pilikia maluna o ka Luna nana e hoopuka nfei ke Kuokoa ma I.n | iakou kauoha ; a me ka Ahahui Kuokoa, ka | poe nana i kioia ka anoano iiuna o ka maia | pua i hanauia'i oke Kuokoa. No ke aha jia ka i lawe ai na poe he nui waie mai Ha- | waii a Niihau, i # aneane .e hiki ka nui i ka ! 3,000 ? No ke aha la ke uku nui mai lakou a pau me ka olioli, i ka uku pepa na iakou ? ;Ua ike pono oukou i ke kumu o keia iawe i nui ana'a me keia uku ana, me ka olioli nui. !Me ka ioa mai o na maka o ka poe e noho 'ana ma na aina kua, o ka hiki aku o ko la- | kou Kiiohana. Ma ke kiiohi ana iho i ka | mooielo oka makahiki i haia, e ike no aua- ! nei o ke Kuokoa no ka pepa a ka iahui Ha- | waii; o ka hoku akau ia o ko lakou mau | manao ake oiaio, a naauao no hoi. Ua ike !no makou i ke alohaia ona a me kona kot kuaia'na mai ena manao aloha o na keiki ; mai ka hikina a ka ia i Kumukahi, a ka welona a ka la i Lehua ; a e malama mai ana ; no iakou i kona ola ana, me ke kupono no i |ko lakou ano maikui mau, a me ko lakou mau kuiana. u Ka nupepa a na kanaka Hawaii i kukuiu ai," pela ka Pakipika e oieio mai nei. Ina pela, eia ka ninau, ,k O ka pepa hea la kai 1 hooponopono ponoiia e na kanaka Hawaii, | ma ke pai ana, a me ka hoopuka ana, a me \na mea no a pau e piii ana i ka hoopu- ■ ka nupepa ana ? Ke oieio nei makou, o keia ! pepa no kai hoopuka hoiookoa ia e ka poe o | Hawaii nei. | Ua maopopo ke haaieie nei na kanaka i jka Pauipika ;ano ia mea, mai manao iike oukou me na iuua ona; aka, e maiiu mai, a e hiipoi aioha no ī ko oukou Kiloha na POOKELA O KA LAHUI HAWAII. Ua makaukau mau keia pepa e pai i na manao oka poe a pau, ina y»ha e kue ia mau ! mea e knkauia mai ai; no ka mea, ua hiipoi ; makou i ka olelo e i «na, 44 O ka Nupepa ka | paWeaua iknika oko keia ame keia kanaka | mau pono." | Epa auou ka Pakipika.—Ke oieio mai 1 nei ka Pakipiia i komakou kaiii ka i ke ko- ! pe a iakoa, no na mea e pili ana i ka haia- ; wai ana, a me tw oieio mawaena o ka Moi | a me W. W. F. Synge, ke Kanikela Geuera|ia o ka Moi Wahine o Eneiani, ma ka Poa- - kahi ia 8 o Sept. nei. Ke hooie uei makou • i ka oiaio o na mea i oieioia e fco makou hoa, '' no ka mea, ua iaweia mai no ke kepe nm ke I keeua o ke Kuokoa, a pehea ia e hiki ai ia | makou ke hoole aku i ke paiaoa, oia» ua he- , ie kino mai no hoi ka Lunahooponopono o ;ka Pakipi«a e ninau ia makou no ia inea, a ua hooakaka aku no makou, mai ka mua, a hiki i ka hope, i na ioina o ka iaweia ana mai o ua kope ia i ko makou pepo. | Ua piha ka pepa i ka wa i hiki mai ai oua ' kope ia. a no ko maknu nvinao ana he mea ano hou ia ke hoolaha*fcu imua o fca iehua lehu, aole nae me ka innnao e kaHi mai i ke kope o lakou hi e noke kala ole mai neL I aha ai la ka hana ana peia ? Ua iaweia mai ke nope iko uaakou nei pepa, aoie makou i ike ua kakauia mawaho, iV« lea Hoht Pa-A-ipilea, ua kope ia, he oieloa no; nolaila, o ka mea pono ioa ia oe ke hana,cia fca hamau i kou ieo mai-i pane mai.