Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 44, 27 September 1862 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
NA KANAWAI
I Hooholoia e ka Ahaolelo o ka M. H. 1862.
[ Ke koena mai ka aoao 6 mai. ]
HE KANAWAI
No ka waihoia ana i kekahi mau puu dala iloko
o ka Waihona Dala o ke Aupuni.
E HOOHOLOIA e ke Alii me na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.
Pauku 1. I na manawa a pau, ina i waihoia mai iloko o kekahi Ahahookolokolo o keia Aupuni he puu dala, oiai i hooholo ole ia ka mea nona ia puu dala, alaila, e hiki no i ka Aha, mamuli o ke noiia'na mai e kekahi o na aoao iloko o ia hihia, a me ke noi ole ia mai paha, ke kauoha aku, e waihoia kela puu dala maloko o ka Waihona Dala o ke Aupuni, a hiki i ka wa i kii hou ia'i e ka Aha.
Pauku 2. E hiki no ke kauohaia i kela a me keia Lunahooponopono waiwai, kahu, kahu waiwai a kahu dala paha, e ka Aha a Lunakanawai paha nana ia hana ke noiia mai e kekahi mea i kuleana ia, a i noi ole ia mai paha, alaila, e hiki no i ka Aha ke kauoha i ua luna malama waiwai nei, e waihoia aku i na dala o kona hanai a malama paha, iloko o ka Waihona Dala o ke Aupuni, a hiki i ka wa i kii hou ia'i e ka Aha.
Pauku 3. Maluna o na dala a pau i waihoia'ku pela, e uku ke Kuhina Waiwai i ka uku panee i Ewalu hapahaneri no ka makahiki ; aka hoi, aole no e uku paneeia no kekahi puu dala, ke waiho ole ia iloko o ka waihona i ekolu malama a oi ae paha. A eia hoi kekahi, i na manawa a pau, e kikoo aku ai ka Aha i ke Kuhina Waiwai no na dala i waihoia aku malalo o keia Kanawai, alaila, e uku kokeia ua dala nei mamuli o ke noiia'na.
Pauku 4. Aole no e pili keia Kanawai i na Luna Hooko a me na Kahu i kohoia iloko o na palapala kauoha hope loa ; aole hoi e manaoia mamuli o keia Kanawai e uku hoopanee ia no na dala o kekahi kanaka i hookupa ole ia, i waihoia ia mau dala ma ka Waihona dala o ke Aupuni.
Pauku 5. E lilo keia i Kanawai mai ka la aku i hoolahaia'i.
Aponoia i keia la 30 o Iune, M. H. 1862.
KAMEHAMEHA.
KAAHUMANU.
HE KANAWAI
E haawi ana i mana i ke Kuhina Waiwai e aie aku i mau dala no ka pomaikai o ka Waihona Aupuni.
E HOOHOLOIA e ke Alii me na na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.
PAUKU 1. Ma keia ua haawiia i ke Kuhina Waiwai ka mana, e aie aku i puu dala, aole e oi aku mamua o hookahi tausani dala, no na makahiki, aole e oi aku mamua o ka umi, a o ka uku hoopanee oia mau dala, aole oi aku mamua o eiwa hapahaneri no ka makahiki hookahi.
PAUKU 2. O ka puu dala i aieia mamuli o ka mana i haawiia ma ka pauku akahi, e hooliloia ma ka hookaa ana i na Bila aie, a me na aie e ae o ke Aupuni e waiho nei i keia manawa, a e ukuia nei ka uku hoopanee makahiki he umikumamalua hapahaneri a oi aku ; aka hoi, aohe he mana i haawiia e hoomahuahua i ka aie o ke Aupuni, koe nae ka mahuahua iki ana no ka wa mawaena o keia manawa a hiki aku i ka wa e hookaaia'i na Bila aie a me na aie e ae o ke Aupuni e waiho nei, a ua manaoia o ka puu dala kela nana e hookaa.
PAUKU 3. E lilo keia i Kanawai mai kona la i hoolahaia'i.
Aponoia i keia la 23 o Aug. M. H. 1862.
KAMEHAMEHA.
KAAHUMANU.
HE KANAWAI
E kokua ai i ka hoonohonoho ana i na haumana ekolu ma ke kula nui o Oahu, (Oahu College) ma Kapunahou.
E HOOHOLOIA e ke Alii me na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.
PAUKU 1. E kauohaia a ma keia, ua kauohaia no ke Kuhina Waiwai, i ka wa i hooholoia'i keia Kanawai e hoopuka'ku i na bila aie o ke Aupuni, a me na palapala hoike aie paha o ke Aupuni a hiki aku i hookahi tausani elima haneri dala, e ukuia ana ka uku hoopanee umikumamalua hapahaneri, i ka makakihi, e ukuia'na ua uku hoopanee nei i ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao.
PAUKU 2. O keia puu dala i hookaawale ia, i hoololiia i ka hoonohonoho ana i na haumana ekolu ma ke kula nui o Oahu, (Oahu College) a e hooliloia i kela a me keia manawa i na haumana nele a kupono i ke kokuaia, a he kupa no keia Aupuni, a he kanaka maoli no Hawaii nei, a he hapa Hawaii paha i kohoia e na kahu o keia Kula nui, me ka aponoia e ka Papa Hoonaauao.
Pauku 3. O na bila aie o ke Aupuni, a me na palapala Hoike aie paha o ke Aupuni, e hoopukaia ana maloko o keia Kanawai, e manaoia no, oia kekahi hoike o ka aie o ke Aupuni i aieia ma ke Kanawai e ae ana i ke Kuhina Waiwai e hoaie aku i ke dala i hooholoia i ka la 25 o Iune, M.H. 1855, a e hoike like ia e ke Kuhina Waiwai.
Pauku 4. He hiki no ke hoopuka houia aka keia mau bila aie a palapala Hoike aie paha o ke Aupuni i kela a i keia manawa, ke hiki i ka wa i oleloia maloko o na bila, a i ole e hookaaia'ku no ma ke dala, aia i ka makemake o ke Aupuni, o ka Moi.
Aponoia i keia la 25 o Iulai, M. H. 1862.
KAMEHAMEHA.
KAAHUMANU.
OLELO AE LIKE.
E hoonohonoho ai i Papa Komisina, no ke ola o
ka Lahui.
E HOOHOLOIA e ke Alii me na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.
Pauku 1. Mahope iho o ka hooholo ana o keia, e koho ka Moi i mau Komisina i elima, nana e huli a e noonoo i ke ano o ka lahui kanaka, a me na kumu o ka emi ana o na kanaka, a hoopuka mai lakou i mau kumu manao no ka hoopau ana oia emi ana iloko o na malama eono, mai ka la aku o ke koho ia ana o ua Papa Komisina nei, e hoike ae lakou imua o ka Moi, alaila, na ka Moi no ma kona noiau, e hana aku, a e hooponopono, e like me kona manao he pono.
Pauku 2. E hookaawaleia a ma keia ua hookaawaleia no, na dala hookahi tausani, i mea e uku aku ai i na lilo o ka Papa Komisina i oleloia maluna.
Aponoia i keia la 23 o Aug. M. H. 1862.
KAMEHAMEHA.
KAAHUMANU.
OLELO AE LIKE.
E HOOHOLOIA e ke Alii me na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.
E hookaawaleia na dala eono tausani ($6000,) noloko ae o ka Waihona Aupuni, i mea e uku ai i na lilo o ka Ahaolelo o ka makahiki 1862.
Aponoia i keia la 17 o Aug. M. H. 1862.
KAMEHAMEHA.
KAAHUMANU.
[Ua paiia no ka Bila Haawina iloko o ka pepa o Sept. 13; a nolaila, aole pai houia ma keia pepa.]
MOOLELO HAWAII.
HELU 3.
No ke ku ana mai o na moku ma Hawaii nei,
mahope mai o Lono, a hiki ia Vanekouva.
Lohe ae la na kanaka o na aina naauao i ka make ana o Kapena Kuke, aole holo hou mai na moku ia manawa, no ka mea, ua kuhi he lokoino maoli na kanaka o Hawaii nei. A i ke kau i ke alii ia Kamehameha, alaila, holo mai kekahi, a ike lakou i ka lokomaikai oia alii, alaila, ku mai la lakou a kuai aku a kuai mai me ka malu. Ma ia hope mai, aole makau iki na moku ke ku mai ma Hawaii nei; no ka mea, ua ike pono lakou i ka lokomaikai o ke alii a me na kanaka.
Eia na inoa o na moku i ku mai ma Kealakekua ia mau makahiki. O na inoa ia o ko Hawaii nei i kapa aku ai, okoa no na inoa a ka haole. Ua ku mai elua moku, o Olo ka inoa oia mau moku, oia na moku i loaa mua mai ai ka lei i Hawaii nei. A ku hou mai kekahi moku mahope mai o laua, o Kanikani ka inoa, oia ka moku i loaa mai ai ka pahi okioki i Hawaii nei, a mahope iho ona, ku hou mai ia moku, ua kapaia kona inoa ma ia ku ana mai o Kapilipakela.
A mahope ona ku mai o Alomakani, a mahope ona ku mai o Kane, a mahope ona ku mai o Koki, a mahope ona ku mai o Palaunu, a mahope ona ku mai o Kapilimaka, a mahope ona ku mai ai o Vanekouva. Ma Kealakekua wale no kahi i ku mai ai keia poe moku ; ku mai no hoi kekahi mau moku ma Kauai, ma Oahu, a me Maui hoi kekahi; aole i paa na inoa i kapaia'i e ko Hawaii nei.
O kekahi mau moku i ku mai ma Maui ia mau makahiki o Eleanora ka inoa, a o Olohana kekahi mea maluna iho oia moku. I ka malama o Feb. ke ku ana mai oia mau moku, i ka M. H. 1790; ma Honuaula kahi i ku mua mai ai ka moku. A lohe iho la na'lii e noho ana ma Olowalu, o Kalola me kana kane, o Kaopuiki, ua ku mai la ma Honuaula ka moku haole, makemake ae la o Kaopuiki e holo e ike ia moku, pae ae la no ia mauka o Honuaula ; a po iho kii malu aku la ia i ka Waapa e aihue, o Kaopuiki a me kona maa kanaka.
Holo aku la lakou a kokoke i ka moku, e lana ana ka waapa o ka moku, ua nakinakiia, ua hiamoe ke kiai waapa o ka moku, oki ae la lakou i ke kaula o ka waapa, aole i ike mai ka poe o ka moku. A i ko lakou hoe ana, ala ae la ke kiai waapa, kahea aku la ke kiai waapa i ko lakou poe kanaka, aole he lohe mai, alaila, lalau o Kaopuiki i ka haole e pepehi, a pepehiia iho la ke kiai waapa a make iho la. Wawahiia iho la ka waapa, pau ae la ke kui i ka ohiiia i makau, a i kui houhou kekahi.
Alaila, hoi mai la o Kaopuiki ma i Olowalu, me ka manao he pomaikai i ka mea a lakou i aihue ai. Alaila, lohe aku la lakou ua kauaia o Honuaula, no ka lilo ana o ka waapa, a me ka make ana o ka haole. A make iho la kekahi kanaka no Wailuku, i hele i Honuaula i ka piele ia, ku e i ka pu, o Keoho ka inoa, a elua kanaka i paa ma ka moku, no Honuaula kekahi, a no Olowalu kekahi. Oia paha ka mea nana i ka poe nana i aihue ka waapa, a me ka pepehi ana i ka haole.
A pau ke kaua ana, alaila, holo mai la ua moku la, a ku iho la i Olowalu i ke ahiahi. A i ke kakahiaka ana ae kapu iho la o Kalola, kau iho la i ke kanawai, aole auwaa holo i kai, o ka mea e holo i ka moku, e puhiia i ke ahi, oia ka uku o ke kanawai, he Mauumae ka inoa o ua kanawai nei. A ekolu la i kapu ai, a i ka ha o ka la noa ke kanawai; alaila, holo aku la na waa he nui loa i ua moku haole la e kuai, no Lahaina kekahi, no Lanai kekahi, no Kaanapali kekahi. Paapu lalo o ka moku i ka auwaa, aole lakou i ike ke hoomakaukau nei na haole e ki i ka pu, eia ka lakou mea i ike ai, ina e holo ka waa mamua a mahope, e pehi lakou i ka pohaku.
Alaila, akoakoa ae la ka auwaa mawaena, nana ae la lakou i ke kuai ana; alaila, holo mai o Oakakane a pii aku la iluna o ka moku, a ku iho la ia ma ka palekai; alaila, ki iho la na pu o ua moku la, pau iho la na kanaka i ka make, a pau iho la i ka holo ilalo o ka moana na kino i make. I mai o Olohana, he mea ike makaia, nui loa ka poe i make ; Alaila, holo aku la ua moku la, o ka aina awakea ia. I hoolauia i ka makau ka poe i poholo ilalo a pae aku i uka, ahu iho la i kahakai. I ka la hookolokolo, e halawai ai ke Kapena o ua moku la me ka poe i make ia ia. Na ka Lunakanawai Kiekie e hoomaopopo mai i ka pono a me ka hewa o ia hana ana.
Holo ua moku la ma Hawaii, a hiki pu aku la me kahi moku uuku; malaila ko Olohana hele ana mauka, a i kona makemake ana e hoi i ka moku, aole e hiki, ua paa ia Kamehameha. Eia ka mea i paa'i oia, o ka makemake ana o Kamehameha i ke kanaka ili keokeo, a o kona makau ana kekahi o hai aku o Olohana i ke pio ana o ka moku kiakahi, no ka mea, ia la no, ua make ia moku ia Kamehameha. Ua malama no o Kamehameha ia ia me ka lokomaikai.
No ka make ana o kekahi moku ia Kameeiamoku.
O ka hoomaau, oia ke kumu i make ai; I ko Kameeiamoku kui ana i kekahi haole, ia manawa, hahauia oia i ke kaula e ka haole, oia kona mea i hoomaau ai. I iho la oia, " ina e loaa ia'u kekahi moku, make ia'u." Ma Kaupulehu no kona wahi i noho ai, a ike aku la ia i ka moku, he wahi kiakahi, alaila, manao ae la ia e pepehi, ia manawa, kena koke ae la oia i kona mau kanaka, " hapaiia ae na waa o kakou, e kii kakou e pepehi i ka moku haole," hapaiia ae la na waa, a holo aku la lakou a pili i ka moku.
O na inoa o ka poe kanaka, o Mauki, o Kuaiwa, o Kuahiku, Manohili, o Naluhi, o Auhuole, o Pee, a me kekahi poe e ae he nui wale, a he mau hoahanau no kekahi no ke alii; o Kalaukoa, o Manukoa, o Kanuha, o Keakaokalani, na lakou i pepehi i na haole o ke alii moku no ke ono, kena ae la ke alii e lalau i ua mau haole la, me ke kena'ku e make ; a o ka make iho la no ia o ua poe haole la, a nolaila, ola mahunehune ae la o Aikake mai ko lakou lima'e. Malamaia o Aikake e Kamehameha, malama no hoi oia i ka moku me ka manao a kiiia mai, hoihoi aku.
Kumumu na Koilipi
HAO KAKAKI EWALU A J. D. HALAI.
E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe :
Ua konoia mai au e na olelo hoonawali a J. D. Halai, i hoikeia ma kou Helu 41 ; a ua ane kaihi mai au i ko'u manao a waiho aku malalo o kana ; oiai ua waiho mai nei kela i na hauna olu. Eia ka mea hai aku ia oe e ke hoa, aole i aeia ka haina o kuu wahi ninau; a aole no hoi i aeia he olelo Rukini ka mea i hoikeia e oe ma ke akea. Eia kekahi o kau mau olelo, " E makilo aku oe e ke kanaka Kahinalua e pono ai," Alia iki paha, ka ! no kou ike wale no paha ia oe he loaa makilo kau, nolaila oe i manao mai nei e lahui aku ia'u iloko o ia mea.
Wahi a J. D. Halai, ua hilinai au i ko hai akamai. Eia ka ninau ? Nau ponoi iho ae no anei kou akamai ana ? Aole anei na hai mai ? I kou noho ana ma ke kula haole ma Kahehuna, i ike no anei oe ia oe iho, aole anei na hai mai kou akamai ana ? Auane! ane!! He mea wewela ia. Eia ke kolu. " I loaa ponoi no anei ia oe ?" Mai ninau oe pela, o ulaula a ahuwale auanei ko noa; no ka mea, he mea i maopopo ma ka noonoo ana i ke ano o na huaolelo ninau au, me he mea la na hai mai kau. Aka, ua i mai oe : " I aha no la hoi oe i hai ole ai i na ninau a G. M. Koha ? "
Pela io paha, aole paha ? Mai hai no au i na ninau a G. M. K., i na i piliwiia me kahi io e like me kau la. No ka mea, ke hoole nei na makua o kaua, na lakou i lawe mai ka hohonu o ke akamai i Hawaii nei. Ma kuu hai ana i na haina o na ninau, aole i pololei loa ka olelo Beritania wahi au. Ninau. Aia ma ka lalani hea o na olelo Beritania, a hopunaolelo hea kahi i hewa ? Ma ko'u wahi ike uuku loa, o ka haina oiaio no ia i loaa mai, ma ka unuhi ana mailoko mai o na olelo Latina. A ke hoohalahala mai nei oe no ka ninau eha, no kuu unuhi ana ma ka olelo Latina a hiki aku i ka olelo Hawaii ; aole iho la ka olelo Beritania.
Heaha la kou mea i hoohalahala'i no ia mea, no ka mea, o oe wale no paha ka mea i pau na anuu o ka olelo Beritania ? A o na lehulehu hoa iliulaula o kaua, aole paha i maopopo loa ka hapa nui e like me au nei. A heaha la ka hewa, i na he ala-iki ko kahuna mai hookoloia ? Eia ka hoi keia, e pane aku ana au ia oe, a me na hoa Lahainaluna o kaua, i ko hooio a me ka liki, wahi au. Aole au ilaila, no ka mea, aia ma ka pauku ekolu o ko'u hoike manao i paiia ma ka Helu 40, na olelo koo no ia mea au e pane mai nei. E halakau no auanei o Keaolewa la i ka makani; no ka mea, aole paha ia kaua iho ke kulu o ka piipii o Mana.
Eia hou keia : Ua haawi mai nei oe ia'u i na ninau, me ke ko ole o ka'u mea i noi aku ai imua ou. Auhea la ka haina o na ninau a R. P. Heeia, a me ka'u ? Ua makaukau no au e hai aku i ka haina o kau mau ninau; i na ua makaukau mua oe e like me ka'u noi, a me ka loaa pololei loa o ka'u wahi ninau omilumilu uuku loa. He uuku pua mauu no nae a komo i ko pukaihu, he kihekihe ka mea nui. Nolaila, mai lalelale a pupuahulu e ke hoa i ka haawi ninau, i mea e pau ai ka alu o ka niho o ka hai keiki i ka akaaka ia kaua. Ia oe aku no nae ka makena o ka aka, i ka mea i noho i ke kula haole, a mau kulanui paha.
Eia hou no : Ke kuhi nei au, ua moku a hina, kuu wahi kumulaau hookahi, i na koilipi ewalu a J. D. Halai, aole ka ! nolaila, hoomanao ae au i ka olelo a ka poe kahiko; " Hookahi no Hawae lauhue Kona." Ua mahaloia kou nui manao, a ma ka pauku hope loa, loaa mai ia'u ka huaolelo henehene. Aole no nae au e hilinai loa ma ia mau olelo au, oiai e like me ka olelo a ka Haku Iesu Kristo. ( Mataio 5 :) Ke huli hoi nei ke keiki o ka uka anu, ua hoohuelo wale ka ua i na pali. P. M. KAHINALUA.
Alewa, Honolulu, Oahu, Sep. 15, 1862.
MAKEMAKEIA!
LOLI, PEPEIAO LAAU!
A ME KA
LALA MA.NO
PENEI KA UKU ANA:—
NO ka Pepeiao Laau, 8 ½ keneta.
" " Lala Mano, 15 keneta.
" " Loli Kohola, 12 1/2 keneta.
" " Loli Koko, (ke nui,) 4 keneta.
" " Loli Kae, (ke nui,) 4 keneta.
E hele mai ma ko maua hale kuai, ma ka aoao komohana o ka Hale Kuai o Daimana, ma Alanui Alii.
UTAI & AHEE.
Honolulu, Aug. 1, 1862. 38-3m
HALE PAI KII
O
J. W. KINI.
INA MAKAMAKA A ME KA POE NO A pau o keia mau Mokupuni ka'u e kahea nei, ina e makemake ana e piia ko lakou kii, e hele mai no ma ko'u
HALE PAI KII,
ma ka aoao hikina o ka hale kuai o Daimana ma, maluna ae o ka hale kuai Bipi o Wiliama Dufena, ma ka aoao makai o ke Alanui Alii e pili kokoke ana me ke Alanui Papu. Ua makaukau loa au e hooko koke aku i ka makemake o ka poe a pau ma ka Oihana Pai Kii, a ke hilinai nei no au ma ka'u mea i ikeia imua o ka lehulehu no ka
Hana Pai Kii.
Honolulu, Aug. 7, 1862. 37-2m
MOKU HOLO MAU
NO
Nawiliwili, Koloa a me Waimea, KAUAI.
E HOLO MAU ANA KA MOKU kialua maikai mama
"KALAMA,"
no na awa i haiia maluna, a me na awa e pili ana ma ka aoao kona o Kauai, ma keia hope aku. He hiki i na kanaka ke hilinai ia ia. F. MOKINA, Ka hope.
Honolulu, Aug. 7, 1862. 37-3m
HALE PAI KII.
KA HALE PAI KII O Chase, MA KE Keena Pai o ke Kuokoa, maluna ae, e pili la ma ka aoao hikina o ka
HALE LETA.
E paiia na KII o na ano a pau ma ke Aniani, Ili, Pepa, a me ka mea Laholio, &c., a e paiia no hoi na kii iloko o na komolima a me na pine umauma, a me na mea hoomanao e ae.
32-3m H. L. CHASE.
Olelo Hoolaha.
KEMAKEMAKE NEI AU, KA mea nona ka inoa malalo, e kuai i na bipi kane hoounauna, ina ua lawe ia mai ma ko'u hale, ma Hilo. Penei ka'u kuai ana, ina he bipi nui loa, laka, a ua maa i ka hoounauna ia, haawi no au he $17. Ina he emi mai ka kino o ka bipi, e haawi no au mai ka $10 a i ka $15, e like no me ka nui a me ka maikai o ka bipi. Na'u na
D. H. HITCHCOCK.
Hilo, Hawaii, Aug. 30, 1862. 41-3m
HANA ! HANA!!
UA MAKAUKAU AU E Kepa I NA
KANU KO,
ma Hilo nei. Ina ua makemake kekahi kanaka e loaa i hana nona iho, ma na aina o Kaupakuea, Onomea, Kaiwiki, Paukaa, a me Amauulu paha, e hele mai ia'u, a na'u no e hoomaopopo ia oukou ka uku, a me na mea a pau e pili ana. Na'u na
D. H. HITCHCOCK.
Hilo, Hawaii, Aug. 20, 1862. 41-3m
OLELO HOOLAHA.
UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA inoa malalo, e kaha i na
Hua Keleawe,
I mea hoailona no na lole aahu : e kahaia ka inoa o ka poe e makemake ana, me ka uku haahaa loa. He mea maikai keia no ka hoailona ana i na palule, wawae, a me na lole komo no a pau. E hele ia W. P. R. Bila. THOS. G. THRUM.
Mea Kaha Hua.
Honolulu, Oahu, Sept. 12, 1862. 42-3t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU MA keia Olelo Hoolaha. Ua haalele mai ka'u wahine mare ia'u, oia hoi
O Haneaka.
Nolaila, aole au e hookaa ana i kona mau AIE a pau ma keia
hope aku. Ina oukou e hooaie ia ia, maluna no ia poho o oukou.
JOHN SALLETT.
Haiku, Aug. 17, 1862. 42-1m*
J. H. COLE.
LUNA KUDALA,
Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.
Ma ke Alanui Alii Wahine. 53-6m
H. W. SEVARANA.
Luna Kudala a mea Kalepa.
Hale Mahoe.
Alanui Aliiwahine.
33-6m
OLELO HOOLAHA.
$50 MAKANA.
E UKU IA NO HE $50 I KA MEA A MAU mea paha, nana e hai mai i kekahi mea e hoomaopopo mai ai i ka poe nona na ilio i pepehi nui i na hipa o ka
Ahahui Hanai Holoholona a me
Ka Mahiai,
a ina e ike ia kekahi mea e hele kuleana, ole ana maluna o na aina e pili ana mai Pohinahina a Lamaloloa, Kohala Akau, a maluna paha o kekahi aina e ae o ua Ahahui nei, e hoopii ia no e like me ke Kanawai. E pepehiia no na ilio a pau i loaa maluna o ko makou aina hanai hipa ; a o na holoholona, na lio, hipa, kao, e hanaia no e like me na holoholona hele hewa, a e hoopii ia no ka poe nona ua mau holoholona nei. O ka poe mea holo-holona e holo nei maluna a ka aina o ka Ahahui, ua ae ia lakou e lawe aku i ko lakou mau holoholona a hiki i ka la 1 o Augate, 1862, a mahope oia manawa, e hanaia no e like me ua holoholona hele hewa. O ka palapala ae, e lawe aku i na holoholona, e palapala lima ia, a e kakau inoaia e ka Luna o ka Ahahui.
FRANCIS SPENCER.
Luna o ko Waimea A. H. H. a me ka M.
Puuloa, Hawaii, Iulai 14, 1862. 35-3m
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o
Ukumehame,
mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole. P. NAHAOLELUA.
Hope Luna Aina o ka Moi.
Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862. 19-tf
OLELO HOOLAHA
I NA KANAKA HAWAII!
Makai iho o AIGUPITA!
Ma hope iho o ka Pa
O MAHUKA !
KA
Pa Kuai Papa
O
LUI, C. H. LEWERS,
MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA ano keia ano, me ke kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipai ia oukou e na makamaka Hawaii.
NA PAPA OLEGONA,
LAAU HALE A ME NA POU,
LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,
LAAU AAHO HALE PILI MAOLI,
PAPA ULAULA, PAPA PAINA,
PAPA KEPA A ME KA AAHO,
PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.
Eia ka mea
KUPANAHA
Ma keia hale — maanei i wiliia'i ka
PALAOA a ma ka HANA PAHU,
e like loa me ko
ULAKOHEO
mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua ; nolaila, e naue mai e makaikai.
Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,
Na Pena Ulaula a me ka Eleele,
Poho, Kolu, Hulu Pena,
KUI o na ano a pau,
LAKA o na ano a pau,
Ami, Kilou, Kui kakai moena,
Kui Nao,
Pani Hale,
Pani Aniani, Pake,
Aniani kaawale,
Pani Olepelepe,
A PELA WALE AKU.
Honolulu, Iulai 22, 1862. 36-3m
MAKEMAKEIA.
ILI BIPI,
ILI KAO,
a me ke KELEAWE kahiko.
UA MAKEMAKEIA NA MEA I HAIIA maluna e C. Brewer & Co. (Burua ma,) ma ko laua Haie Kuai i kai o ka Uapo. E uku no laua i ke kumukuai makepono no ia mau mea. 46-3m. C. BREWER & Co.
KA LAKO HALE
A ME NA
Pahu Kupapau!
AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale! Eia na ke waiho la ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu.
NA PAPA KAUKAU!
NA LAKO HALE!
NA PAHU KUPAPAU!
PAHU KOA......$12.
Ua loaa mai hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono.
A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. No-laila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a ua lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuai aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.
HANALE ALENA.
37-6m Alanui Papu.
J. P. HUGHES.
MEA HANA NOHO LIO!
AIA MA KA HALE KUAI O KA mea nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau: NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau. NA KAULAWAHA, a me na mea e pono ai ka lio. NA ILI KAUO o na ano a pau. NA EKE ILI. NA HUIPA. NA HAO KEEHI. NA PALAKI LIO. NA KAHI LIO. A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea,
No ke kumukuai makepono loa!
Aia no ke waiho mau nei malaila na pela mauu.
O na pela pulu, na pela hulu, na pela mauu, a me pela lelele. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.
Ua hanaia no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.
Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.
E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.
J. P. HUGHES.
Honolulu, Aperila 1, 2862. 19-1y
E Makaala! E Makaala!!
MA KAHI O C. Brewer & Co., E LOAAI I NA kanaka Hawaii ka
Waapa okohola maikai,
Pena hale o na an a pau,
Aila pena,
Wai hoomaloo pena,
A me na mea e pili ana i ka hoomaikai hale.
C. BREWER & CO., (Burua ma.)
Hale Makeke, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Feb. 13, 1862.
37-3m
MANUAHI, MANUAHI.
E IKE OUKOU E NA KANAKA a pau. eia ma ko'u Hale Kuai Bipi, ma Ulakoheo.
NA io bipi momona loa o na bipi kupaluia a pau o na kuaaina
mai, i laweia mai ma ko'u
HALE KUAI BIPI,
a he manuahi loa ke kuai ana. Maanei wale no ke keu o na Io Bipi Momona, Waliwali, a Palupalu hoi,
O na io ma ka ai ana iho, aole hoohalahala iki ka puu i ka oo oia mau mea. E hiki ia'u ke kuai aku ma ka paona, a me ke o
KUAI MANUAHI,
me ka paona ole. Pono oukou ke hele nui mai e kuai me a'u i ike io oukou i ka oiaio o na olelo maluna. Ua loihi loa ko'u noho ana ma keia oihana, no kuu aloha loa i na keiki a me ka lehulehu a pau o ke Kaona, a me keia Mokupuni okoa, a no ka pono o ka poe ma ka moana a me ko na aina e, a ua kamaaina loa au ia oukou. E hele nui mai oukou oiai au e noho ana i Kuene na oukou. E wiki mai oukou.
J. W. KAIKAINAHAOLE.
Honolulu, Aperila 25, 1862. 22-tf
HALE HANA PIULA.
O
F. H. & G. SEGELKEN.
MA KE ALANUI NUUANU, MAKAI IHO o ka Loiala Hotele. Mau mea hana, a kuai Piula, Hao, Keleawe, a me na mea e ae e pili ana i ka
Oihana, Piula,
A e hoomoe hoi i ka Piula Wai, me ka hooponopono kupono i na mea a pau e pili ana ia oihana. Ua lako mau i ka Piula Wai maikai. E hele mai e ike no oukou iho. 33-6m
PAPA MAKEPONO!
AIA KA HALE KUAI O LUI (C. H. LEWERS.) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai. NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha, LAAU KAOLA, oa a me na pou, a me na opaka e ae, LAAU PA a me na PINE PA. LAAU AHO HALEPILI. PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA, PILI ULAULA a me KEOKEO. PENA KEOKEO, OMAOMAO, ELEELE, ULAULA. POHO, GALU, HULU PENA. KUI o na ano a pau, LAKA. AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO. PEPA HOONANI KEENA. PANI HALE, PANI ANIANI. ANIANI KAAWALE, PATE. PANI OLEPELEPE.
Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO
HOONANI HALE.
Makepono.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e naue mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na
PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI,
NOHO O NA ANO A PAU.
MOE O NA ANO A PAU.
PAHU KUPAPAU.
E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.
C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)
Honolulu, Iulai 2, 1862. 32-6m
KAMANO! KAMANO!!
1050 PAHU KAMANO MAIKAI LOA i loaa mai nei. A e kuaiia aku e like me ka makemake o ka poe kuai mai. Ma kahi o
33-3m H. HACKFELD & Co. (Kalema.)
KAKELA ME KUKE.
MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o Kela ano keia ano. NA MEA AI, NA BAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO, NA KAMAA, NA PAHI me na O-O, NA PAPA me na NOHO, NA IPUHAO, NA NOHO LIO, NA MEA E KAKAU, NA PENA ME NA AILA, NA MEA MAHIAI. A me kela mea keia mea.
Me na laau a Dr. D. Jayne.
Honolulu, Dekemaba, 1861.
MEA ONO KA RAIKI!
E ka poe Kanu Raiki!
KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA ka inoa malalo iho, e kuai nui i ka
RAIKI,
a o ka poe mea Raiki hou paha, e ulu ana aole i oo, e hiki no ke ohi mua kekahi uku hapa, ke kuai e ia ka Raiki me a'u. Eia kekahi, na'u no e hoolawa i na eke i mea e pono ai ke halihali, a e hele koke nui mai ka mea Raiki oo, a me ka mea Raiki e ulu ana e kuai me a'u. Aia ma ka Hale Kuai o
KEOKI OLELO E.
Ma ke kihi o ke Alanui Papu.
35-3m
ILI BIPI, ILI KAO.
E UKU AKU NO O F. S. Pratt & Co., ma ko laua Hale Kuai, ma ka
Hale Mahoe.
I ka uku makepono loa no ka mea i haiia maluna. O Mr. J. C. Spalding (Polena,) ka mea i kamaaina loihi ma ke kuai ana ma a mea, ka mea nana i hooponopono ma ia mea. 32-3m