Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 44, 27 September 1862 — Page 6

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

hana a pau e pono ai k o lakou hana, oia hoi, ka puhi ana a me ka hoomae mae ana i ke ko paa, a me ke puhi ana i kela a me keia ano o ka Molakeke.

            Akolu.   E hookomo mai maloko o keia Aupuni, me ka uku ole i ke dute ka lanahu iwi a lakou e lawe ia mai ai no ko lakou hana.

            PAUKU 2.   Ma keia ua papaia i ua poe Hui nei, aole lakou e puhi i kekahi wai ona, oiai e noho ana lakou malalo o ka palapala hoohui e noho nei, a ina hoi e puhi no lakou i ka wai ona, alaila, e hooneleia i na pono a pau i haawiia na lakou malalo o keia Kanawai.

            PAUKU 3.   E lilo keia i Kanawai mai ka la aku o kona hooholoia'na.

            Aponoia i keia la 17 o Iulai , M. H. 1862.

            KAMEHAMEHA.

            K A AHUMANU.

 

HE KANAWAI

            E kokua ai i ka holo aku holo mai mawaena o keia mau Mokupuni.

            E HOOHOLOIA e ke Alii me na'Lii, a me ka Poeiko h oia o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.

            PAUKU 1.   Ua hooliloia o Robert Janion, William L. Green, a me ka poe i hui me laua, a me ko laua mau hope, i Ahahui m a ke Kanawai, a e kapa ia lakou o ka "poe Hui hooholo moku mahu a me ka pili aina o ko Hawaii nei Pae Aina," no na makahiki umikumamalua, mai ka la i hooholoia'i keia Kanawai, a e loaa ia lakou na pono a me na pomaikai a pau i haawiia i n a Ahahui e k e Kanawai e noho nei, a e hooponopono ia lakou malalo o ia Kanawai.

            PAUKU 2.   O ua Ahahui nei wale no ka i aeia ka hooholo ana i ka moku mahu, a mau moku mahu paha, ma na kai o keia Pae Aina, mai kekahi awa a i kekahi awa, no na makahiki he umikumamalua mai keia la aku, a e loaa hoi i ko lakou mau moku mahu na pono a pau i haawiia, a e haawiia ana paha ma keia hope i na moku Kalepa o keia Pae Aina.

            PAUKU 3.  Iloko o ia mau makahiki he umikumamalua i olelo mua ia, ua aeia ua poe hui nei e lawe i ka wai me ka uku ole no ko lakou m o ku mahu, a mau moku mahu paha, mai na lua-wai o ke Aupuni.

            PAUKU 4.   E hoo k aawale ia e ke Kuhina Kalaiaina, ma Aina Hou, i uapo no ka moku mahu, a mau moku mahu paha o ua poe hui nei; no ua poe wale la no ia uapo, i wahi e hoopae ai i na ukana, a me na ohua, a e waihoia'i ka lanahu, aole nai e hooukuia lakou no ia uapo e k e Aupuni ; a na lakou no ka hana hou a maikai ke naha a ino o ka uapo, aole hoi e hooukuia ia mau moku no na dute awa, a me ka palapala ae holo pili aina , a i kekahi auhau e ae paha e pili ana i na moku mahu a lakou e hooholo ana, a pau na makahiki i olelo mua ia. A pela hoi i ka waiwai ma ka uapo, ka lanahu a me na waiwai e pono ai ka hooholo moku ma h u ana, aole no e auhauia ia mau mea, aka hoi, aole no e loaa i ua poe hui hooholo moku mahu a me ka pili aina o ko Hawaii nei Pae Aina, i na pono a me na pomaikai i oleloia ma keia Kanawai, aole hoi e lilo keia i Kanawa i , a ia a haaleleia e ka poe hui moku mahu Hawaii i ko lakou palapala ae, a e hoihoiia i ke Kuhina Kalaiaina.

            PAUKU 5.   O ka lanahu a me na mea e ae a pau e loaa'i ka mahu, a me na mea hao e pono ai na moku mahu o ua poe hui nei, e hookomoia ma kei a pae aina me ka uku ole i ke dute, a o na moku a pau i lawe mai i ua mau mea la no na moku mahu o keia poe hui, e hookuuia ia mau moku i na dute awa, ke ole lakou i lawe i kekahi waiwai e ae, a mau ohua paha.

            PAUKU 6.   E k akau inoa ia e ke Aupuni ua moku a mau moku mahu la, a e k auia ka Hae Hawaii mamuli o ke noi ana ae o ka agena o ka poe hui, a e noho oia ma keia pae aina, a e loaa no i ua moku mahu a mau moku mahu paha i na pono a me na pomaikai a pau e haawiia nei i na moku holo p i li aina, koe nae na mea i hookoe ia ma keia Kanawai, a e noho hoi malalo o na Kanawai e pili ana i a mau moku ; aka hoi, aole no i ae ia ma keia Kanawai, i ka pono o ke kolo ana i na moku.

            PAUKU 7.   I mea e loaa'i i ua poe hui nei na pomaikai i haawiia ma na pauku mamua ae, e hooholo mau lakou ma na kai o keia pae aina, i hookahi moku mahu paa, a maikai no hoi, aole e emi kona mau tona malalo o ka 20 ; iloko o na mahina he umikumamalima mai ka hooholoia ana o keia Kanawai, e hoomaka ai ka holo ana o ua moku la, a e hooholo mau ia e like me keia Kanawai.

            PAUKU 8.   Na ka Agena o ua poe hui nei, e hoike aku i ke Kuhina Kalaiaina, i ke l a a me keia ha paha makahiki, i na loaa a me na lilo a pau o ka poe hai, a ina ma ia hoike ana, ua maopopo, ua puka ka hana, a e loaa ana i kela a me keia o na hoa hui, 3 hapahaneri o o kona mau dala i komo i ka hui, no ka hapaha makahiki hookahi, a i ole ia, he 12 hapa haneri no ka makahiki hookahi, ina hoi na akaka ia mea, alaila, na ua poe hui nei e kii hou aku, a e hooholo mai i moku mahu hou, e like me ka olelo o keia Kanawai.

            PAUKU 9.   Ina i naha, a poho loa paha ua moku mahu, a mau moku mahu paha i olelo ia ma ka pauku 8, i loko o ka manawa i haawiia i keia mau pono, alaila, e hoaka ka ae ka Agena o na poe hui nei imua o ke Kuhina Kalaiaina, iloko o na mahina eha mai ka naha ana o na moku mahu la, e ho akaka ana i ka manao o ka poe hui, e kii hou i pani no ka moku i naha, a i ole e loaa ka moku hou mamua ae o ka pau ana o na mahina he umikumamalima mai ia naha ana, alaila, e lilo keia Kanawai i mea ole, a e hoop au i a ua poe hui nei.

            PAUKU 10.   Na ua poe hui nei e lawe i na eke leta mai kekahi awa a i kekahi awa kahi i komo ia e ko lakou mau moku, a e pili no ia lakou na Kanawai no ka halihali leta, me ka hoolaha aku no h oi mamua i ka la holo, a e haawi po l olei i ua eke leta la, i ka mea i kauohaia'i me k a uku ole.

            PAUKU 11.   He hiki no i ua poe hui nei ke kuai, a e hooholo i na moku pea hooholo pili aina malalo o ka Hae Hawaii; aka hoi, aole no i loaa i na moku o ia ano a lakou i hooholo ai i kekahi pomaikai i oi aku mamua o k a mea i loaa i na moku a ae malalo o ka Hae Hawaii.

            PAUKU 12. Ma na pauku a pau o keia Kanawai, kahi i oleloia'i he moku mahu, a mau moku mahu paha, e manaoia he moku ia i hooholoia e ka mahu, i ka makani wale paha, a i kekahi ano e ae, aole o na pea wa l e ka mea i hooholoia'i.

            PAUKU 13. Ke haawiia nei ka mana na ka Aha Kiekie o keia Pae Aina, e noonoo, a e hooholo no ka hookoia ana i na olelo o keia Kanawai, e pili ana i ua poe Hui nei, me ka hoakaka nae mamua i kahi, a me ka manawa e hookolokoloia'na, a e ninauia'na paha; a i maopopo i ua Aha la, aole no i hookoia keia mau Pauku e ka poe Hui, alaila, he mana ko ka Aha e hoemiia na pono i haawiia a e hoopau loa ia paha, ke manao ia he pono.

            Aponoia i keia la 25 o Iulai, M. H. 1862.      

            KAMEHAMEHA.

            KAAHUMANU.

 

HE KANAWAI

            E kokua ai i ka hooholo ana i na moku mahu ma ka moana Pakipika.

            No ka mea, ina i hooholo mau ia na moku mahu kalepa ma keia moana Pakipika, me ke kipa oia mau moku ma Honolulu nei, i ko lakou holo ana aku a holo ana mai; he mea maopopo ia, e holo mua ana ka waiwai o ka lahui Hawaii ; a no ka mea, ke manao ia nei, e hoomaka ana ka hooholo ia mai o na moku oia ano ma keia moana, iloko o na makahiki elua e hiki mai ana ; Nolaila.

            E HOOHOLOIA e ke Alii me na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.

            Pauku 1.  E hiki no i ke Kuhina Kalaiaina, me ka ae mai o ka Moi iloko o ka Ahakukamalu, ke hookaawale i kekahi kahua kai, i hoopiha ole ia ma ka aina o ke Aupuni, o Waikahalulu, e pili ana i ke Awa o Honolulu, e nui kupono ana, i wahi no na uapo, ala-hao, kapili moku, na hale-papaa, a me kahi wahi lanahu no ua mau moku mahu nei, e hooholoia ana ma ka moana Pakipika, e pili i kekahi ahahui i hoohui pono ia, oia hoi ka Ahahui e hoomaka mua i ka hooholo ana i na moku mahu, me ka uku ole no na makahiki he kanakolu, mai ka la i hoomakaia'i ka hooholo moku mahu ana. O na lilo a pau, no ka hoomai k ai, a me ka hana hou ana i ua aina nei i hookaawaleia, e pili no ia i ua Ahahui nei; a ma ka pau a na o na makahiki he kanakolu i hai muaia, he hiki no i ke Aupuni Hawaii ke kuai aku i na mea i hana ia e ua Ahahu i nei ma ua wahi la, no ke kumukuai i hooholoia e kekahi mau kanaka ku i ka wa, i kohoia e na aoao a i elua; a i ole ia, he hiki no i ua Ahahui nei ke noho aku i manawa hou, me ka uku makahiki nae , e like me ka mea i hooholoia, a ae ia ma ia manawa , e kekahi mau kanaka ku i k a wa, i kohoia e na aoao a i elua.

            Pauku 2.   Mamuli o ka manao o ke Kuhina Kalaiaina, e like me ka hoakaka ana ka Pauku akahi ; e haawiia no i ua Ahahui nei keia mau pomaikai, oia hoi na auhau awa, o kekahi uapo o ke Aupuni, i wahi hoopae ukana, a me kekahi apana aina i hoomaikaiia i wahi waiho lanahu, a e loaa no hoi i ua mau moku nei ka wai mailoko mai o na ohe wai o ke Aupuni; e pili keia mau pono i hoakakaia me ka uku ole, no na makahiki elima, mai ka manawa i ku mai ai ka moku mahu mua o ua Ahahui nei ma Honolulu.

            Pauku 3.   I mea e loaa ai i ua Ahahui nei na pomaikai i olelo mua ia, e hooholo mau lakou kela mahina keia mahina, i na moku mahu m a waena o Honolulu, a me na awa o San Francisco, California, a i ole ia, o Victoria, Vancouvers Island, a i haule keia hooholo ana i ka manawa hookahi, a hala na mahina eon o , me na kumu kupono ole i hoakaka lea ole ia ka Aha Kiekie, alaila, e lilo na pono i haawiia ma keia Kanawai i mea ole, a e hiki i ke Aupuni ke manao ia pela, e lawe i na mea a pau i h a na i a e u a Ahahui nei maluna o ka aina o Waikahalulu, no ke kahi kumukuai, e like me ke ano i hoomao popoia ma ka Pauku akahi .

            Pauku 4.   E lilo keia i Ka n awai mai kona la i hoolahaia'i.

            Aponoia i keia la 25 o Iulai, M. H. 1862.

            KAMEHAMEHA.

            KAAHUMANU.

 

HE KANAWAI

No ke kuai ana aku i ka Waina, Ela, a me na wai ona e ae.

E HOOHOLOIA e ke Alii me na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o k a Ahaolelo kau Kanawai.

            PAUKU 1.   E hiki no i ke K uhina Kalaiaina ke haawi i palapala kuai nui i ka rama, i kela mea kuai kukaa keia mea kuai kukaa i noi mai ia ia, a e hoike mai ma ia palapala i ka inoa o ka mea na na i kuai, a me kahi ana i manao ai e kukulu i kona wahi hana; aka hoi, aole no e haawiia ua palapala ae kuai kukaa la i ka poe e ae, o ka poe wale no i loaa ka palapala ae kuai kukaa i na waiwai Kalepa.

            PAUKU 2. Ina i oi aku ka rama i kuaiia iloko o ka pahu hookahi, a o ka hue paha, e kapaia kela kuai ana, he kuai nui, a maloko paha o ka pahu i hookomo mua ia mai ai iloko o keia aina.   O na Waina, Ela, a me na wai ona e ae i hookomo ia ka alakoholo, ua pili maloko o keia Kanawai: Aka hoi, aole e inu ia ua mea ona nei, a kekahi hapa paha, ma ka hale a ma kahi paha i kuai ia'i, a ma kekahi hale a wahi paha e pili kokoke ana, i loaa ia a hoolimalima ia paha no ia mea, e ka mea ia ia ka palapala ae, a e kekahi mea e ae paha, e hoolilioa ka palapala ae i mea ole, a e hooko ia hoi nahoopai a pau i olelo ia iloko o keia Kanawai a me kana palapala hoopaa.

            PAUKU 3. Mamua o ka haawi ana'ku i palapala kuai nui i ka Rama, e haawi mai ka mea noi, no ka Waih o na Aupuni i hookahi haneri dala, a e haawi pu mai no hoi iloko o ka lima o ke Kuhina Kalaiaina i palapala hoopaa no na dala elua haneri me k analima me ka haawi mai i hookahi hope nona i hoaponoia e ia Kuhina.

            PAUKU 4. He mana ko ke Kuhina Kalaiaina e haawi i palapala ae kuai i na Waina, Ela, a me na wai ikaikai o kela ano keia ano, i kela a me keia mea e noi mai ana ma ka plapala e hoakaka ana i kona inoa a me kahi i manao ia e malama i ka hale kuai.

            PAUKU 5. He hiki no i ka mea i loaa i ka palapala ae e like me na olelo o ka Pauku maluna ae nei, e kuai aku i na wai ona ma ke ano emi ole o ka nui malalo o ke galani hookahi, a i na Waina, Ela, a me na wai ona e ae i komo ka alakoholo maloko, ma ka nui emi ole o ka nui malalo o ke kakin i omole hookahi; aka hoi, aole e inuia ua mea ona nei, a kekahi hapa paha, ma ka hale a ma kahi paha i kuai ia'i, a ma kekahi hale a wahi paha e pili kokoke ana i loaa mai ia ia, a e hoolimalima ia paha e ka mea i loaaa iaia ka palapala ae, a e kekahi mea a mau mea paha e hana ana nona, alaila, e hoolilo ia ka palapala ae i mea ole, a e hoo k o ia hoi na hoopai a pau i olelo ia ma keia Kanawai, a iloko o kana palapala hoopaa.

            PAUKU 6. Mamua o ka hoopukaia'na i palapala kuai Waina, Ela a me na wai ikaika e ae malalo o k a Pauku 4 a me ka 5 o keia Kanawai, e haawi aku ka mea e noi ana elua haneri me kanalima dala iloko o ka lima o ke Kuhina Kalaiaina, no ke Aupuni ia mau dala, a e hana hoi i palapala hoopaa nona dala elima h aneri, me ka hope kupono i hookahi a oi aku pa h a i aponoia ua hope la e ke Kuhina.

            PAUKU 7. He mana no ko ke Kuhina Kalaiaina e haawi i na palapala ae kuai liilii i na wai ikaika ma ka omole paha, a ma ke kiaha paha ma ka palapala e noi ai ka mea e makemake ana e kuai liilii i na wai ikaika, a e hoakaka ana i ka inoa o ka mea e n o i ana a me kahi i manao ia'i e malama i kona hale kuai; aka hoi, aole e ku i ke Kanawai ke haawi aku i na palapala ae o keia ano i ke kuai liilii i na wai ona, oia hoi na waina a me na wai e ae e ona ai ma kahi e ae ma keia Aupuni, ma Honolulu wale no.

            Pauku 8. Mamua o ka hoopukaia'na i palapala kuai liilii i na wai ikaika e like me ka Pauku maluna iho, e haawi aku ka mea e noi ana i hookahi tausani dala iloko o ka lima o ke Kuhina Kalaiaina, no ke Aupuni ia mau dala; a e hana hoi i palapala hoopaa me ka hope kupono hookahi a oi aku paha, i aponoia ua hope la e ke Kuhina.

            Pauku 9. O na palapla ae a pau i olelo ia maloko o keia Kanawai e kakau inoa ia e ke Kuhina Kalaiaina, a e kau hoi ke Sila o kona Oihana.

            Pauku 10. He mana ko ke Kuhina Kalaiaina, a ua kauohaia oia me ka ae o ka Moi ma kona Ahakukamalu, e hoomaopopo i ka wahi a me ka palena kahi i hiki ai i ka poe i loaa i ka palapala ae i olelo ia ma keia Kanawai e hana ai i ka lakou hana, a e hoolaha aku oia ma ke akea i na palena, a e hoomaopopo oia ma ka palapala ai i ka Hale; ka Hale Kuai, a wahi paha kahi i ae ia i ua mea la e hana i kana hana, a e hiki ole ke hoolilo ia aku keia palapala ae ia hai, a aole no ia manao ia ua ae ia ke hana ia ia hana e kekahi mea ma kahi e ae, ma kahi wale no i oleloia ma ka Palapala ae.

            Pauku 11. Ma na palapala ae, e hoomaopopo ai i na Rula no ke kuai ana i na wai ikaika, a e hiki no i ke Kuhina Kalaiaina ke kau ia mau Rula m aluna o ka poe kuai, a, e hookomo ia maloko o na palapala ae.

            Pauku 12. O ka poe a pau e noi ana i kekahi palapala ae maloko o keia Kanawai, e haawi lakou i palapala hoopaa mamua ae o ka hoopuka ia ana i ka palapala ae, i palapala hopaa hoi e like me ke ano i hoomaopopo ia malalo i aponoia e ke Kuhina Kalaiaina.

            E ike auanei na mea a pau ma keia Palapala Hoopaa, o maua o – ka mua a me – ko'u hope, ua hoopaa maua no ke Kuhina Kalaiain e uku aku i ka uku hoo p ai i – dala maikai, no ke Aupuni i a dala, e ohi ia dala no loko a e o ko maua waiwai hui, a ko kekahi paha, ke hooko ole ia na olelo o keia Palapala hoopaa.

            No ka uku pololei ia mau dala ke hoopaa nei maua ia maua iho pakahi, a me maua pu, a me na hooilina, na hooko kauoha a me na Luna hooponopono waiwai hooilina o maua.

            Ua kauia ko maua mau Sila i keia la – o – M.H. 18 –

            Eia nae ke ano o keia olelo maluna. I keia la ua noi mai o - ka mua e kuai liilii i na wai ikaika malalo o ka Pauku - o ke Kanawai i hooholoia i ka la 23 o Augate, M. H. 1862, a ua hooko oia i na olelo oia Kanawai, a nolaila, ua ku i ke Kanawai ka haawi ana a ku ia ia ka Palapala ae kuai wai ikaika malalo o ke Kanawai e pili ana ia mea no ka makahiki hookahi mai keia la aku. Nolaila, ina i ka manawa i olelo ia ma k eia palapala ae, aole e ko k ua aku o – i ka uhai a n a i kekahi o na Kananwai o keia Aupuni, aole hoi e uhai i kekahi o na olelo o keia palapala ae – i pa k ui ia mai ke kope malalo ae nei – alaila, e lilo keia palapala hoopaa i m ea ole. Aka, ina aole i h ana ia pela a ua hoakaka ia imua o kekahi Lunakanawai Apana ua hooko ole ia na olelo, alaila, e lilo kela mau dala i olelo ia iloko o keia Palapala hoop a a a e hoopau wale ia ka Palalpala ae i haawiia – i keia la, aole na e e hookolokolo jure no ia mea.

            Hanaia me ko maua mau lima, a kau hoi i na Sila o maua i ka la a me ka makahiki i kakauia maluna.

            –(Sila)

            Imua a – (Sila)

            Pauku 13. Ina i haki ia kekahi o na olelo o kona palapalapala hoopaa e kekahi mea kuai i na wai ikaika, alaila, e haawi aku ke Kuhina Kalaiaina i ka palapala hoopaa ma ka lima o ka Loio nui o ke Aupuni i mea e hoopiiia'i ka mua a me kona hope, a ia wa no e hooili pu me na mea a pau e pli ana i ua hihia la, a ke Kuhina i ike ai.

            Pauku 1 4 . Na ke Kuhina Kalaiaina e malama i Buke no na Palapala ae i hoopukaia e ia, a e kakau malaila ka inoa o kela a me keia mea i ae ia e kuai i na wai ikaika maloko o keia Aupuni kahi i noho ai, ke ano o kona palapala ae, ka la i hoopuka ia'i, a me ka nui o na dala i haawi mai ai o kela a me keia mea i ae ia, a na ua Kuhina la no i kela a me keia manawa e hoihoi i ke Kuhina Waiwai, i na dala a pau i loaa ia ia maloko o keia Kan a wai.

            Pauku 15. Ina i kue kekahi i na olelo o keia K a nawai ma ke kuai ana i na wai ikaika me ka loaa ole ia ia ka palapal ae ; alaila, ina i ku ka hewa ia ia e hooukuia i na dala hoopai elima haneri dala, no kela hewa keia hewa ana i h ana ai, na ke Aupuni ia dala, a e hiki no ke hoopaahaoia ua mea hewa nei, aole nae e oi aku i na malama eono, aia i ka manao o ka Ahahookolokolo.

            Pauku 16. Na ka Makai Kiekie, na makai nui, na hope makai nui a o kekahi mea paha a lako u e koho ai e makaikai ai i na hale a pau i ae ia ke kuai wai ona malalo o keia Kanawai.

            Pauku 17. E lilo keia i Kanawai mai ka la o kona laha mua ana ma ka Nupepa Polunesia, a o na Kanawai a me na hapa Kanawai a pau e kue ana i keia ua hoopa u ia.

            Aponoia i keia la 23 o Aug., M.H. 1862.

            KAMEHAMEHA.

            KAAHUMANU.

 

HE KANAWAI

            E hoololi ai i ka Pauku 237 o ke Kanawai Kivila no ka Pa hele hewa.

            E HOOHOLOIA a ke Alii, me na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.

            Pauku 1. E hoololiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 237, o ke Kanawai Kivila, ma ke kapae a n a i na olelo a pau mahope iho o ka h ua olelo "malama" ma ka lalani aiwa o i a Pauku, a e hookomo ma ia wahi i na hua olelo penei: "A ina aole e k ii mai ka mea nona ka holoholona, a e uku i na koina o ka pa, iloko o na la mai ka hoopaa ana, e like ka nui me ka mea a ke K u hina Kalaiaina e k auo h a ai i kela a me keia manawa, a e hoolaha hoi ma kela o me keia apana, alaila, e k u i ke Kanawai ke kuai ak u ka Luna pa i ua holoholona la ma ke kudala akea ana.

            Pauku 2. E lilo keia i Kanawai mai kona la i hoolahaia'i.

            Aponoia i keia la 23 o Aug., M. H. 1862.

            KAMEHAMEHA.

            KAAHUMANU.

 

HE KANAWAI .

            E hoonohonoho ai i ka poe Komisina no na Palena Aina.

            No ka mea, aole no i hoomaopopoia na palena o ka h ap a nui o na Ahupuaa a me na Ili Aina iloko o keia Aupuni e ke Kanawai; a no ka mea, he mea ia e pono ai ka poe nona ia mau aina, a me ko lakou mau hope a me na hooilina, e hoomaopopoia na palena o ua mau aina la, oia i e ola ana na hoike, nolaila.

            E HOOHOLOIA e ke A lii me na'Lii, a me ka P oeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.

            Pauku 1. E hoonohoia a ma keia ua hoonohoia no i Poe Komisina, e kapaia "Ka Poe Komisina o na Palena Aina" no na makahiki elima mai k a hooholoia ana o keia Kanawai. Penei e hoonohoia ' i ua Poe Komisina nei, 1. Elua Komisina ma kela a ma keia Apana Kiaaina o ke Aupuni, a ho mana ko kela a me keia papa Komisina maloko o ko lakou mau apana iho.

            Pauku 2. Na ke Kuhina Kalaiaina mahope iho o ka hoonohoia'na o keia Kanawai, e hookohu i ua Poe Komisina nei, o ka poe hoi o ka Moi e apono aku ai, a e noho lakou ma ka oihana, oiai a ke Kuhina e manao ai he pono; a he mana no hoi ko ke Kuhina ina e make ke k ahi o ua poe Komisina nei, ua hoopauia paha, a ua loaa ka hakahaka ma kekahi ano e ae, alaila, na ke Kuhina e koho hou i pani no ia hakahaka.

            Pauku 3. M a keia Kanawai o na mea a pau maloko o keia Aupuni nona kekahi Ahupuaa a ili aina paha i loaa ole ko lakou palapala hooko mai ka poe Hoona Kuleana aina a Sila nui paha, a i ole ia he palapala hoolilo aina na ka Moi mai me ka hoakaka hoi i na palena oia aina, ua kauohaia lakou e hoop i i imua o na Komisina oia Apana Kiaaina kahi i wai h o ai ka aina, iloko o na makahiki eha mai ka hooholo ana o keia Kanawai e noi aku ana i ua mau Komisina la e hoomaopopo a e hooholo no na palena o ua aina nei. Ma ua palapala hoopii la e hai ae i ka inoa o ka aina i hoopiiia a me kona aina e pili ana, a me na inoa hoi o ka mea a mau mea paha nona ia mau aina, ina ua ike ia, a e hoike hoi i palapala ana oia aina, a i ole ia, e hoakakaia ma ke ano e ae no na palena.

            Pauku 4. Aia loaa i na Komisina palena aina ka hoopii i oleloia malana, alaila, e hoike ae imua o ka mea a mau mea paha nona ka aina, a me ka poe mea aina e pili ana ia lakou, i ka manawa e hoolo h eia'i no ia aina.

            E ninaninau ka Komosina i na hoike a pau e lawe imua o lakou a e hele no lakou ma ka aina, ke noi ia mai lakou e kekahi o na aoao elua.

            Aia a hoopuka ia he ole l o hooholo na na Komisina no e hoakaka aku i na palena i hooholoia ma ke ana maoli ana, ma ke ano o ke kii o ka aina a ma na hoailona palena paha a ma kekahi hapa paha o keia mau mea, a ia lakou no ka mana e kauoha aku e hana ia keia mau ana aina a hoailona paha e like me ko lakou manao he pono, a na ka poe hoopii ka lilo a pau, aka, aole no he hiki ia lakou ke hoololi ae i kekahi palena i hoakakaia ma ke ana ana iloko o ka palapala Sila nui, na palapala hoolilo mai ka Moi, a me ka papa Hoona Kuleana mai paha.

            Pauku 5. Ina e like ole ka manao o ua mau Komisina nei, alaila, na ka Lunakanawai Hoomalu, a Lunakanawai apana paha, m a ka apana kahi o ka palena i hoopaapaa ia a o ka Lunakanawai Hoomalu a ka Lunakanawai apana paha, e noho kokoke ana, ina o ka palena i hoopaapaa ia he palena iwaena o na apana kekahi nana no e hooholo, a e lilo no ia i mea paa loa iwaena o lakou.

            Pauku 6. Ina e hoohalahala kekahi no ka olelo hooholo a na Komisina, alaila, e hiki no ia ia ke hoopii hou ae i ka aha Kaapuni oia mokupuni, a ina ma ka mokupuni o Oahu imua o ka aha Kiekie e hoopii ae a na ka aha no e hoolohe, a e hooholo no ia hihia ma ka "banco" eia nae keia iloko o na la he kanaono mai ka hoopuka ia ana o ka olelo hooholo o na Komisina e hai a k u ai ka mea i hoohalahala, i kona manao e hoopii hou, aka hoi, ina ma ka aina e kekahi mea aina, aole hoi ona hope kupono e hana nona maloko o keia Aupuni e hiki no ia ia ke hoopii hou maloko o ka makahiki hookahi, mai ka hoopuka ana o ka olelo hooholo.

            Pauku 7. I na manawa a pau ina ua hoopii hou ae kekahi e like me ka olelo o ka pauku maluna iho, alaila, na ua poe Komisina nei e hooili aku imua o ka aha kahi e hoopii aku ai i ka moolelo oia hihia a me ke kope o ka lakou olelo hooholo.

            Pauku 8. E uku ia ua poe Komisina nei i elima dala pakahi, no ke l a a me keia la a lakou i noho mai ai ma ka hoopono ana i na palena aina, elua dala no kela a me keia palapala hooiaio i haawi ia aku, a he kanalima ken e ta no kela a me keia haneri o na huaolelo maloko o ka hoakaka ana iloko o u a palapala hooiaio nei, a e hookaa ia ia uku e ka aoao hookahi paha, a i ole ia o na mea a pau i kuleana ia, na na Komisina nae e hooholo ia mea.

            Pauku 9. He man a ko ua poe Komisina nei e hoohiki i na hoike, e hoopai i ka poe i hoowahawaha mai, e hoopanee i ka hana, e kena i na hoike, a e hoopuka i na palapala hoomalu waiwai, e loaa mai ai ke dala koina e like hoi me ka mana e haawiia nei i ke Kanawai i na aha hoomalu Kulanakauhale.

            Pauku 10. Aole no i ae ia ke Kuhina Kalaiaina m ahope iho o ka hooholoia ana o keia Kanawai, ke hoopuka i kekahi palapala Sila nui ma ka inoa, mamuli o ka olelo hooko o ka poe Hoona Kuleana aina. Ke ole i hoomaopopo lea ia na palapala o ka aina ma u a palapala Sila nui nei, e like me ka mea i hooholoia e na Komisina no na palena aina malalo hoi o keia Kanawai.

            Pauku 11. N a na Komisina no e malama he moolelo pololei o ko lakou mau hana a pau m aloko o na buke i hoola keia e ke kuhina Kalaiaina, a o keia mau buke i ka pau ana o na hana o keia poe Komisina, e hoihoiia aku i ua Kuhina nei, a nana e malama.

            Pauku 12. E kau ia no na palapala hooiaio o ka poe Komisina, ma ka pepa i hooiaio ia i ka hoailona Aupuni, i hoolako ia ai e ke Kuhina Kalaiaina; a na na Komisina no e ohi, i hookahi dala no kela a me keia palapala hooiaio i hoopukaia e lakou, a e haawi aku no i ke Kuhina no ka pomaikai o ka waihona Aupuni.

            Pauku 13. E lilo keia i Kanawai mai kona la i hoolahaia'i.

            Aponoia i keia la 23 o Aug., M. H. 1862.

            KAMEHAMEHA.

            KAAHUMANU.

 

 

HE KANAWAI.

            E hookomo mai ai me ka uku ole i ke dute, ka hao palahalaha a me na kua hao.

            E HOOHOLOIA e ke Alii me na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.

            Pauku 1. Mai ka hoolahaia ana o keia Kanawai, ua aeia ka hookomo ana mai iloko o keia Aupuni me ka uku ole i ke dute, ka hao palahalaha mai ka hapawalu o ka iniha ka manoanoa a oi ae, a me na kuahao.

            Aponoia i keia la 17 o Iune, M.H. 1862.

            KAMEHAMEHA.

            KAAHUMANU.

 

 

HE KANAWAI

            E hoopau ai i ka hoolaha ana o ka mai mawaena o na Hip a .

            E HOOHOLOIA e ke Alii, me na'Lii a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.

            Pauku 1. Aole e ku i ke Kanawai ka ho-a ana o kekahi kanaka i na Hipa i loaa ka mai lele, ma na alanui e holo ana maluna o kekahi aina hanai Hipa o kekahi mea, me ka hoolaha ole aku i hookahi la mamua o ka la i manaoia e ho - a, i ka mea nona na Hipa e holo ana maluna o ua aina la, a i ole ia, i kona hope paha.

            Pauku 2. O ka mea na n a ka hipa i ho-a ia me ke kue i ka Pauku akahi o keia Kanawai, e hoopaiia i na Dala, aole e oi aku mamua o kanalima, ke hoomaopopoia ka hewa imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu, a Apana paha; e maheleia keia hoopai mawaena o ka mea nana e hoike mai i ka poe h ewa, a me ka waihona Dala o ke Aupuni, a e hiki no hoi ke hoopii pohoia ua mea hewa nei ma ke ano Kivila.

            Pauku 3. E lilo keia i Kanawai mai kona la i hoolahaia'i.

            Aponoia i keia la 25 o Iulai, M. H. 1862.

            KAMEHAMEHA.

            KAAHUMANU.

 

 

HE KANAWAI

            E hoonohonoho ana i H ale e malama a e lapaau i na pupule.

            E HOOHOLOIA e ke Alii, me na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.

            Pauku 1. E kuku l uia ma Honolulu, ma kahi a ke Kuhina Kalaiaina e kauoha ai kekahi hale kupono, e hookipaia'i a e malamaa'i na kanaka pupule a pau; a e kapaia kela hale, "o ka hale malama i na pupule."

            Pauku 2. He mana ko ke Kuhina Kalaiaina e kau i na rula no ka hooponopono ana iloko o ua hale nei, e like me ka mea i manao ai oia he pono.

            Pauku 3. E hiki no i na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, na Aha Kaapuni, Aha Hoomalu, a me na Aha Apana, ina e waihoia mai ka hoopii imua o lakou, e hooma o popo ana he mai pupule ko kekahi kanaka, a he maluhia ole ke hookuuia; alaila, e hoopaaia, a e hoounaia'ku ua kanaka pupule la i ka hale malama pupule, oiai e pupule ana, a hiki paha i ka wa e hookuuia'i malalo o keia Kanawai.

            Pauku 4. He mana ko na Lunakanawai o ka Aha Kiekie e hookuu aku i kekahi kanaka i hoopaaia ma ka hale malama pupul e , ke hoomaopopoia imua o ka Lunakanawai no ka pupule ole o ua mea la i hoopaaia.

            Pauku 5. Ina i hoopiiia kekahi kanaka no kekahi Karai m a, a ua ko ole ka hoopii ; no ka mea, he pupule ua kanaka nei, alaila, he mana ko ka Aha nana i hookolokolo ia hihia, e hoopaa, a e hoounaia'ku ua kanaka pupule la iloko o ka hale malama pupule a e noho oia malaila a hiki i ka wa e ola loa'i kona pupule, a i hookuuia'i paha malalo o ka pauku eha.

            Pauku 6. O na lilo a pau no ka malama ana i kekahi kanaka maloko o ka hale malama pule, e kauia maluna ona, ina hoi he waiwai kana e ukuia’i ; a na ka Loio Aupuni e hoopii no ia mau lilo, ke kauohaia e ke Kuhina Kalaiaina.

            Pauku 7. Ina e hoike aku ke kauka o ka hale malama pupule ma ka palapala imua o ke Kuhina Kalaiaina, e olelo ana ua ola loa kekahi pupule i hoopaaia ma ia hale, a ua pau kona pupule; alaila, e hiki no i ua Kuhina la ke hookuu ak u i ua kanaka nei.

            Pauku 8. E malamaia e ke Kauka o ka hale malama pupule, I kekahi buke, kahi e kakauia’i na inoa ka nui o na makahiki, ina hoi he wahine, a he kane paha, o kela a me keia mea i hoopa a ia ma ia hale, a e kakau pu no me ka la i hoopaaia’i, a me ka la i hookuuia’ku ai.

            Pauku 9. Na ke Kuhina Waiwai e uku aku i ke Kuhina Kalaiaina i na dala, aole e oi aku i ehiku tausani, i mea e hookoia’i keia Kanawai.

            Pauku 10. E lilo keia i Kanawai mai kona la i hoolahaia’i.

            Aponoia i keia la 23 o Aug., M. H. 1862.

            KAMEHAMEHA.

            KAAHUMANU.

            [Ma ka aoao 4 ka hoopau ana.]