Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 45, 4 October 1862 — HE MOOLELO NO COL, ELMA E. ELLSWORTH. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE MOOLELO NO COL, ELMA E. ELLSWORTH.

O ke Kii e kuu nei, ka helehelena o ka Mea Kanlaaa Kanelu Elnin E. £!ls\vorth, L\ inakamua o na mea nana i hoomaka ka }>iikau Zuave ma Amerika Huipuia. He kane ui opiopio no oia, u i kona \va i m.ike ai he 24 paha ka nui o kona mau makahiki Ua hannu oia ma Mechaniesrille, ina ka moku aina oNu loka. Ua aoia no ia iloko o ua kuia haahaa, a i ka 14 paha o komi mau makahiki, hoi ae oia a noho ma ke kulanaknuhale oNu loka. Eliamakahiki o kona noho ana ma ka oihana imi \\*aiwai, a ma ia hope aku, ua hoi oia i Chicago, moku aina o liinoe e noho ai, a ilaila oia i hoomaka'i e kukulu i papa koa Zuave, he r >o paha ka nui oka puali mua ana i hookumu ai. He hookahi paha makahiki ka loihi o kona ao ana i ua poe hi, a maloko o.ia manawa ua makaukau loa laVou, a ua lilo no hoi he mea mahalo nuiia e na mea a pau ; a no ia inea, ua koiia lakou e hele ma Nu loka, e hoikeike ai ia lakou iho. Aina la a lakou I i pikau ai ilaiia, ua nui no na'lii koa mau i iiele inai e makaikai ia lakou, a nui no hoi j ka mahaloia oko lakou paikau ana. Henui ! i,a wahioe i makemake nui e ike ika paikau ana aua poe koa la; no ka mea, he mea hou ia ia lakou ; a nolaila, ua weheia keka- ' hi Hale Keaka nui, i wahi no lakou e paikau ai, i hiki ai ina wahine hanohano a paa ke hele e ikeinaka i ua poe kanaka la o na moku komohana. n Ua nui ka poe i hiki mai e makaikai ia & lakou, ira ka manawa a lakou i e !B paikau, na kane no me na wahine; ka poe mk iwihilo no hoi oka papaakahi oka hanoha"o, a ua piha a hu ka hale i ka ua mea o ka

nui 0 ka makemake a rnc» ka mahulo 0 ka poe i ht-le ilaila e n;tna ai. . Ua muhalo inai ka poo rnakaik;ii no ka mikioi a me ka eleu 0 ka puikau nna, a me k;\ holookoa no hoi o ua puali la mni na'lii a na kanaka, ua hele wale a "ua puia pu no ke kula i ka nani e." O ka mea nona keia nioolelo kekahi o na a!ii koa i hele pu me Linekona mai Ilinoe aku a i a ua nui no hoi kona nialama i ke kino o ka ;inā ia hele nna, a ua manaoia e loaa ana no lia ia kekahi noho ana aupuni hnnohano; no 'ka inea, ua pili kana mau hana a pau i ka maikaia me ka mahaloia ; aka, aole no oiu i ,ake nui ina ia mau mea ; aka, ua inakemake oia e kouio kino iloko 0 ke kaua o kona aina, ja e pale ine kona iima ponoi i kekahi o na ; poino e i\i mai ana ihma 0 kona aupuni. A ; iloko no lioi 0 ke kaua no ka maiuhia » kona ;aupuni kona haule ana mai ke kihapai aku ; o keia ola ana. j Ke ola nei no kona mau makua ina Me-i , chanicsville, a ua nele laua i ke keikiole, 110; i ka jnea, o ka momi hooknhi no ia o ko hiun i kihapai. He keiki punahele loa oia na kona ; ] mau makua. a ua piha pono no hoi ka puuwai 0 ke keiki i ke aloha pumehana no laua. • A 1 ke ahiahi 0 ka la ana i hele ai i Veregi|nia, ua kakau mai oia i ka palnpala malalo; j iho i kona maū makua, a penei no kana mau j olelo : j | " Heud-Quarters First Zuaces ■ \Camp Liīieoin, Washington, May 23, 1861. ; ■ u Ekdū MAKUAK'ANE a we kuv makpahinej {aloha; —Ua kauohaia mai ka'u papa koa e ! ! hele ma kela kapa 0 ka muliwai i keia po.! j Aohe mea e hiki ai ia makou ke ike iho i na '• i ino e kali mai ana no makou ilaila. Ke ma- j 'nao nei au, me ka hoouka kaua nui paha ej |hiki ai makou ke komo i Alexandria ; 110 ka : mea, ua lohe mai nei au, he nui loa na ene:mi i hiki mai nei iiaila i keia ia. Inae hiki io mai ia mau inea e ko'u mau makua aloha,! j lualia paha o ko'u haawina ka loohia mai i j kekahi poino ilaila. Ina no nae e ili mai ke-j kahi poino ia'u, e hooluolu ohia ia olua iho; ma kn manao ana, a me ka ike ana iho no! hoi i ka hana nui a'u e hana nei; ai ka ma-i nao nnu ano i na mea o ka la apopo, ke olu-l olu nei no au e hilinai aku i ka vira mana loa % | | ka mea i ike i ka haule ana o ka manu, pela! I no hoi ia e kiai mai ai, a e ike mai oi no hoi j | ia'u. E kuu mau makua aloha nui loa, alo-l jha olua. Na ke Akua e hoopomaikai, e ki-! ;ai, a e malama mai hoi ia olua. ! Elma." I

j O kana mau olelo liope loa ia i kona mau i makua, a ua maopopo no hoi i ka poe a pauj i launa me ia, kona akahai, a me konp olu-j oiu, a me kona ake pono. Mahope iho o ko- | na kakau ana mai i ka leta maluna ae nei i I ; kona mau makua, i kekahi la ae no hoi, he- ; le oia i ke kaua, a make i ke ki powa ia ana ■e kekahi kanaka, o lakesona ka inoa, a pe- ! nei no ka moolelo o kona inake ana : ! Maho|ie iho o ke komo ana o ka puali koa !ona iloko o Alexundria, ine ka manao e lawe lia wahi i wahi e noho ai, aole no he puali; Ikoa kipi o laila ia wn, aka, o na kanaka no| i nae a pau oia wahi. he pili no ka manao mamuli o ka aoao Hema; a ua kau no hoi kekahi poe i na hae kipi maluna o na hale o | lakou, o ka hale nae i akaka loa, oia no ka | ! hale Hoiele o ua haole la nana i pepehi ka | inea nona keia moolelo. j A i ka wa a Kanela EUsworth i ike ai, ua ; pii koke kona manao e kii e huki ia mea ila* 10, me kono lima ponoi. Nolaila, i kona ko» mo ana aku i ka puka o ka hale, halawai aku la oia me kekahi kanaka e ku ana, he palule a he iolewawae wale no kona kahiko, a ninau aku la oia i ke ano o ka hae e kau ae ana iluna o ka hale; aka, ua puiwa loa ua haoie la ana i ninau aku ai, a ua hai mai aole oia i ike i ua hae la, a pane mai no hoi !he malihini oia, me ka ninau hou ole aku,o ikapiiaela no ia o ua o Elisworth a hiki 1 iiuna ioa o ka hale, a naa ke alapii kona kii !ana a huki iho i «a hae la ilalo a hoi I mai la; ia wa no nae ala mai la he mau \ haole i ike mua oie ia ia, a i ko laua ike mua lana mai ia ia, ua lele ko iaua oili» aole no Ihoi i paa pono ko Liua wahi kapa komo* <Ma ia inanawa hoomaka koke lakou e iho Ihou ilalo, o ke Kopaia Browneli mamua, a |o Kanela Elbworth maiaope pono iho, me ua 'hae kipi la no ma kona lima, a ihoaku lala« | kou a hala he eono paha anuu o ke aiapii a Ihiki aku la i ka papahele. ia wa no, puka I toke mai ana kekahi kahaka, a aole no hoi ! he nana'e o na maka i kahi e; aka, kaupono

| aku la no i ka pu io Kanela ElJs\vorth la, a i j ki nku ]a i kft pn ana i ka puuwui ike ma«i: |la o Bro\vnell ke Kopaln, ke kokoolun no | j hoi ona i hele pu mai ai, i ke kau ana inai i | j ka pu, Ivle koke aku la ia a paJe ae i ka \va- j ha o ka pu ; aka, ua paa loa no ka paa ana j a ua kanaka nei i ka pu ana ; nolaila, ua' hiki ole ke kapae i ka make, a kani koke | • m«»i la no hoi ka pu, a ku ma lea puuwai o Ells\vorth,a make koke iho laoia ia mimUe 1 | no. Ia inake ana aku Ia ona, huli koke ae j ! la no ua o Jack?on nei ke kipi, e kipu koke: I aku ia Bro\vnell; aka, ua hala nae ka poka | [malnna ae o kona poo, a ia \va no hoi, aia | ua kiia'ku ua kanaka la i kimo po mai ai ia i 1 lakou nei, a ua ku aku la oia i ka poka o ka! | pu a ke Kopala Browneli; n. leie kino aku la j 110 hoi oia a houhou i kona aoao a puka pu | i ka Pahikaua, a innke iho la o ua o Jackson | ka mea nana i pepehi hala ole ia Kanela Ells\vorth. Ua nui ke kaumaha o na hoahele o ka mea aloha i make aku, a ua nui no hoi ko ! lakou pilikia, a me ke aloha, o lakou wale iho no ekolu ke ku ana iloko o keia hale i pilia paha i na kanaka ino, uole p;iha ; a liuliu iki, mahope iho o ka pau ana o ka eehia, | a me ka menemene, alaila, o ko lakou kii i aku la no ia, n hapiii ae la i ko lakou hoa o ka inea a me ka ino, a holoi ae la i ke koko? nana e hoohaukae ana i ka helehelena nani j j o Kanela Eils\vorth, a nana iho la kona mau! ' iioa ia ia me na maka no i heie a piha i ka | waimaka. Ua hele no hoi a " Hahao pono| | iloko ka ukana a ke aioha, o ke kuko, o ka j I lia, o ka manao a haalele wale, hookele i I | Puna—e. Oka onohi kekahi oka lui, uaj hx>oa e ke kehau, uwe hanini ka waimaka oj Ikalehua, ona lehua pelekei mauka o ka | | waikuawa haule ika la—e, okala a ko alo- ( j ha i hiki mai ai ua ike no au—e." Pela iho s i la paha ka manao o kona mau hoa ia mana-1 \\*a. Hoihoiia'ku la kona (El!s\vorth) kino kupapau, a hiki i kahi a kona puali i noho 1 ai, & uwe nui lakou me ke aloha hemeieU no ko lakou alii koa opiopio, a ma ia hoj>e iho hoihoi ioa ia i $Vasinetona, a ua waihoia kona kioo iloko o ka Hale Alii o ke Aupuni o Amenka Huipuia; a maiaila i hele aku ai na makamaka na hoaloha a me ka poe e ae e makaikai aku i kona heleheiena, oiai ua hele ka uhane. "A ua nana ka maka i kana ike hope loa ; ua apo no hoi na lima i ke apo hope loa ana; ao ka lehelehe ka ipuka , o ku hanu, i Sikta me ka honi hemoieie, he olelo aelike i aponoia i ka make." , M&hope iho ua hoilioiia'ku koiui kino i kooa wahi ponoi, kahi a kona mau makua e noho nei, a m&laila oia i kanuia iho nei. Ua uwe waimaka o Paresidena Linekona i kona lohe ana mai i ka make ana o kona hoa'loha Kanela E. E. EUs\vorth. Aua hanaia no ho he kanikau leaiea nona e kekahi poe kaika- , mahine o Nu loka.

i'OI,. EL1IA E. a:r>¥,SWORTIf. / make ai i ke kipi Juckson, ma Aleia/ul/iu, Mei 24, 1861.