Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 47, 18 October 1862 — Page 2

Page PDF (1.78 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

 

                Ia manawa, hiki mai kahi kanaka uuku elele, a ninau aku. " Ua lawe mai anei oe i ka mea au i hoohiki ai?" Aole nae i pane aku ka makuakane ; o ke keiki nae kai olelo aku, " Heaha kau o anei ? " I hele mai nei au e olelo me ko makuakane, aole nae me oe." Olelo aku ke keiki, " Ua hoopunipuni e oe i kuu makuakane ; a e hoihoi mai oe i ka pepa au i koi ai mai ia ia aku." "Aole au e haawi aku ana i ko'u mau pono ?" A ku-ka iho la lakou a hala kekahi manawa, a mahope hooholo iho la lakou, no ka ae ole ana o ke keiki, a o kekahi, aole he mana o ka makuakane maluna ona, nolaila, e hookauia ke keiki maluna o ka waapa, a na ka makuakane no e onou aku ka waapa, aia no i kana wahi e lana aku ai.

                Alaila, aloha mai la ke keiki i ka makuakane, a ee aku la ia iluna o ka waapa, a onou aku la ka makuakane i ka waapa iluna o ka wai ; no ka ikaika loa o ka onou ana aku, huli ai ka waapa ilalo ke alo, a hoi aku la ka makuakane me ka manao ua make ke keiki, a kaumaha loa iho ia kona manao. Aka, aole nae i piho ka waapa, ua lana no me ua keiki nei e paa ana, a pae i kekahi aina ike oleia, a ilaila kona wahi i noho ai.

                Lele aku keia i ka aina, a ike aku keia he Hale Alii maikai loa e ku mai ana ma kela kupa, a hele aku la ia ilaila. I kona hiki ana aku, ike iho la ia he Hale Alii i hookahuliia, a hele aku la ia iloko o na lumi a pau loa; iloko o ka lumi hope loa, loaa ia ia he nahesa ua lapuu ae a poepoe. O keia nahesa, he kaikamahine i hookahuliia, a piha loa ia i ka olioli i ke komo ana aku o ke keiki, a olelo mai, " I hele mai nei anei oe e hoopakele ia'u ? No ka mea, ua kali iho nei au ia oe i keia mau makahiki he umikumamalua ; o keia hale ua hookahuliia, a o oe ka mea nana e hoihoi a kona ano mua." Ninau aku keia, " Pehea auanei e hiki ai ia'u ke hana ?" A olelo mai kela, " I keia po, e hele mai ana he umikumamalua kanaka liilii eleele, ua kaumaha i na kaulahao; a e ninau mai auanei, heaha kau hana o anei, a mai pane aku oe, a hookuu aku oe ia lakou e hana e like me ko lakou makemake ia oe. E hana ino mai ana lakou ia oe, a mai noho nae oe a pane iki, alaila, he umikumamalua o lakou makahiki e hele hou ai. I ka lua o ka po, he umikumamalua e hiki hou mai, a i ke kolu o ka po, he aha-me-iwakalua, a o keia poe, na lakou e oki ko poo; aka, iwaena o ka po, e pau ana ko lakou mana, a ina he hiki ia oe ke kupaa a hiki ia manawa, aole oe e pane, alaila, ua pakele au. Mahope nu e hele aku me ka omole wai o ka wai ola, a me ia wau e lulu ai ia oe, a ola hou e like me mamua. " " E hoopakele ana au ia oe me ka olioli loa," pela aku keia.

                O keia mau mea, ko e like me ka ka nahesa i olelo aku ai. Ko ole iho la ka mea a ua poe kanaka liilii nei, a i ke kolu o ka po kua kanaka ae la ke kaikamahine, a hele aku me ka wai o ke ola, a hoola hou ae la ia ia.

                Mahope iho mareia laua nei, a lilo ae la ke keiki a ke Kalepa, o ka Moi o Mauna Gula. A mahope hanau ka wahine i ke keiki; a ewalu makahiki i hala hou ae maluna o ko lakou poo, manao iho la ke kane e hele e ike i kona mau makua.

                I kinohi, aole he ae iki aku o ka wahine, a no kona koi pinepine, ae mai ai ka wahine a olelo aku. " E poino ana au ma keia hele ana au." I kona manawa i hele ai, haawi aku ka wahine he komo, me ka olelo aku, " E lawe oe i keia komo, a ina oe e manao ae e hiki i kou wahi e makemake aku ai alaila, o ko'u manawa ia e hiki ai ilaila ; aka eia ka'u mea e hoohiki aku ia oe, mai noho oe a manao ae ia'u e hele aku i ka hale o kou mau makua." Hoohiki aku la ke kane i ka wahine, aole ia e ake ia ia e hele i kahi o kona makuakane ; a manao iho la ia e hiki i kahi o ka makuakane, ia wa no hiki ia ilaila ; i kona hele ana aku i ka puka o ka pa, olelo mai na kiai, aole ia e komo iloko no ke ano e o kona lole, a me ka maikai loa No ia mea, hele ia a ka puu kahi e malama ana ke Kahuhipa i na hipa, a kukai aku i kona lole me ia, a komo iho la ia i ka lole o ke Kahuhipa.

                I kona hiki ana aku i ka hale o ka makuakane, hoohewahewa mai kela, aole no ona piliwi iki o kana keiki ia ; aka, olelo iho la ia he keiki no kana mamua, aole nae e kala i make ai. Mahope ninau aku ke keiki i na makua, "Aole anei he hoailona maluna o ko'u kino i mea no olua e ike ai, no ka mea, owau maoli ka olua keiki ?" Olelo mai ka makuahine, he ila ma ka poaeae o ka la ua keiki. Huki mai la no hoi ia i ka lima o ka lole i hope, a ike iho la na makua o ke keiki ia.

                Olelo aku ua keiki nei, oia ka Moi o ka Mauna Gula, a ua mareia i ke kaikamahine a ke Alii, a ua loaa ka laua keiki ehiku makahiki. Aka, akaaka ke Kalepa i ke kei ki, a olelo mai, " Aole loa he oiaio o keia. He Moi nani maoli keia o ka hele ana mai anei iloko o na wahi lole o ke Kahuhipa ;" Ukiuki loa iho la ke keiki ia mea, me ka ma-nao ole, hoohuli mai la ia i ke komo, a ake iho la e hiki ka wahine ilaila a me ke keiki.

                Ia manawa, hoea aku ana ka wahine me ke keiki, uwe iho nae ka Moiwahine, a nu-ku mai i ke kane, no ka haki ana o kana hoohiki, a he mea ia nona e pakalaki ai Olelo aku ke kane, ua hana ia me kona ma-nao ole ; a oluolu mai la ka wahine i ka na-na aku ; aka, ua komo ke ino iloko o kona naau. Mahope iho lawe ke kane i ke kula mawaho o ke Kaona, a kuhikuhi aku i ka wai i huli ai ka waapa ona ; a luhi iho la ua kane nei, olelo aku i ka wahine, " Ua luhi mai la wau, e hoomaha kaua, a e moe aku au iluna o ko uha," Hiamoe iho la ia, kakali ka wahine a pauhia loa kela i ka hia- moe, wehe ae la ia i ke komo a hookomo iho la iluna o kona lima, a waiho iho la i ke poo o ke kane iluna o ka lepo. Hii ae la ua wahine nei i ke keiki, a ake ae la ia e hiki koke aku i kona aina.

                I ka manawa i ala ae ai o ke kane, ua hala ka wahine me ke keiki, a me ke komolima. O hoi i kahi o kou mau makua, pela iho la keia ia ia iho, aole e hiki ia oe ke hele ; o oleloia mai auanei oe he kanaka keaka, o kau hana ka auana a hiki hou i kou mokupuni. Hoohoihoi iho la keia ia ia iho me keia mau hua olelo, a hele aku ma ke kuahiwi; mamua olaila, e ku ana ekolu kanaka nunui, e hoopaapaa ana no ko lakou waiwai.

                I ko lakou manawa i ike mai ai ia ia nei e hele aku ana, kahea mai lakou a olelo mai. E, hele mai ! he poo noonoo ko kanaka liilii, a nau e hookaawale i ko makou mau waiwai." O keia mau waiwai, he Pahi ka mua, a ina e lawe kekahi a olelo ae. "E hemo na poo a puni, koe nae ko'u !" alaila, pau loa ae la ke poo o ka poe a pau loa e ku koke ana ; o ka lua, he Koloka-pouli ; a o ke kolu, he mau Kamaa-buki, nana e lawe i ka mea e komo ana i kana wahi e makemake ai. No-laila, olelo aku keia, " E haawi mai ia'u i keia mau mea ekolu, i hiki ai ia'u ke hooiaio i ko lakou maikai." Haawi aku lakou i ke Kaloka, a i kona wa i komo ai, pau ka lakou i ke ana aku, puka hou ae la ia i waho a olelo ae. " Ua maikai ke Koloka ; a e haawi mai ia'u i ka Pahi," olelo mai lakou la. "Aole makou e haawi aku ia oe ; o olelo ae auanei oe, e hemo ke poo a puni, a koe nae kou, alaila, pau loa ko mokou mau poo i ka moku, a koe no kou." Aka, haawi aku no lakou i ka laau ia ia e hoao ai. Hana iho la ua keiki nei ia mea, a moku ae la ka laau e like me he mauu la. Koi aku keia i na Kamaa-buki ; aka, olelo mai la ua poe kanaka nunui nei; "Aole makou e haawi aku ia oe, o olelo iho auanei oe e kau ae iluna o keia kuahiwi, a ku wale iho no makou i anei." Olelo aku keia, aole ia e hana pela, nolaila, haawi mai lakou ; aohe ona manao e ae, hookahi wale no o ka wahine me ke keiki, o kona olelo ae la no ia, " Ina paha au iluna o keia kuahiwi!" Ia manawa koke no, o kona manawa ia i nalowale aku ai, a lilo pu aku me ko lakou waiwai.

                Ia ia i kokoke aku ai i ka Hale Alii ona, lohe aku la ia i na hana lealea oloko ; a oleloia mai oia e mare hou ana ka wahine ana me kekahi kanaka e aku. Nolaila, ukiuki loa iho la keia, a olelo ae, " Ka wahine hoopunipuni ! ua hoopunipuni oia, a haalele ia'u i ko'u wa e hiamoe ana." Komo iho la ia i ke Kapa-pouli, a komo aku iloko o ka Hale Alii ; iloko o ka lumi aina, ike iho la ia i na mea ai maikai loa, e ai a e inu ana na mea a pau oloko. I waenakonu kahi i noho ai o ka Moiwahine, ua komo i ka lole Alii a maikai loa e noho ana iluna o ka Noho Alii. Hele aku ka Moi oiaio a noho mahope ona; a i ka manawa e kauia iho ai o ka mea ai iluna o ke pa a ke Alii Wahine, lilo ae la ia ia nei, me na kiaha uwaina i haawiia aku ia ia, pau ae la ia ia nei i ka inuia, pela kana hana ana. Aole he pa a he kiaha i waiho iho ma ko lakou wahi.

                No keia mea, pioloke loa iho la ka Moiwahine, a loaa pu ia ia ka hilahila ; nolaila, ku ae la ia a hoi iloko o kono lumi e uwe ai, a hahai aku no ke kane mahope. O Debolo paha keia mea nana wau e hana ino nei ? Aole no paha i hoi mai kuu mea nana i hoopakele ? " Aole i hele mai ko mea nana i hoopakele? Eia oia ke ku nei ma ko aoao, e na wahine wahahee!" A hoike ae la ia ia ia iho a komo aku iloko o ka lumi aina, a kahea aku, " Ua pau ka mare; ua hoi mai nei ka Moi oiaio;" Alaila, hoomaewa mai la na'lii ia ia; aka, pane pokole aku ia ia lakou, a ninau aku. "Aole anei oukou e hele?" Alualu mai lakou e hopu ia ia nei, e hopu a hoopaahao; aka, unuhi ae la ia i kana Pahi a olelo ae. " Hemo ke poo a puni, koe nae ko'u ?" Kakaa koke aku la ko lakou mau poo ilalo o ka pali, a koe wale no oia ka haku, a lilo hou ae la o " Ka Moi o ka Mauna Gula."

J. W.

 

Ninau Helu.

AKAMAI O P. R. HEEIA KE LOAA KEIA NINAU HELU.

                Eia ka ninau : I ke ahiahi o ka la 22 o Sepatemaba nei, mauka au o Nuuanu ia manawa, ike aku la au he wahi kialua e hoea mai ana mawaho o Puuloa; aka, ma waho o Leahi o Kilauea e holo ana ia manawa, makemake iho la wau e ike i ka loa mawaena o laua. Nolaila, ana mua iho la wau 300 kaulahao, mai kuu wahi e ku ana a hila i kekahi huina a'u i manao ai. Ma ke Panana, ana aku la au ma ka huinakolu i kahi i ikeia ai ke kialua he 58 0 20', a ma kekahi huina hoi kahi e holo ana ke Kilauea he 37 0 , a ma ke kolu o ka huina he 53 0 30' a ma ka huina i koe he 450 15'. Heaha ke kowa mawaena o ke kialua a hila i kahi e holo ana o K ila uea. Me oe aku ia e ke hoa e.  ANDREW J. HALL.

 

Ka Nupepa Kuokoa

HONOLULU, OKAT. 18, 1862.

 

Kuahaua a ka Peresidena o Amerika

Huipuia, e hookuu ana i na Kauwa

Kuapaa.

                UA puka hou mai kekahi mea nui iloko o ke Aupuni kaulana o Amerika Huipuia, ilo-ko o keia wa kaua ma ia Aupuni. Ua hookumuia keia kaua nui ma ka laweia'na o ka Papu Sumeta, a ke hoea mai nei keia mea, nui kupanaha, o ka olelo kuahaua a ka Peresidena o Amerika Huipuia, E HOOPAU ANA I KA HOOKAUWA KUAPAA ANA. He mea hou keia, a he mea nui no hoi, a o kona hopena, heaha la ? Ma ka la 3 o Ianuari ae nei, ka wae hookuuia'na o na kauwa kuapaa, a penei no na mea o ka olelo kuahaua a ka Peresidena, i hoike pokole ia mai ma ka Waea Telegarapa:

                WASINETONA, Sept. 22.— Ua hoopukaia'e kekahi olelo kuahaua e ka Peresidena, a o ke ano nui hoi o ia mea, penei no ia : Owau o Aberahama Linekona, ka Peresidena o Amerika Huipuia, Alihikaua Nui maluna o na koa a me na aumoku kaua ; ke kuahaua nei me ka hoike aku, ma keia hope aku, e like me ka wa i kaahope ae nei, e hoomauia ke kaua ana, no ka hoihoi ana mai i ke kulana o ke Kumukanawai iwaena o na Moku Hui, a me na moku hoi e noho hoonaueueia mai nei i keia wa. O ko'u manao paa i keia kau ae o ka Ahaolelo, e noi hou aku i na mea e kokua ai ma ke ano hoowaiwai aku i na mokuaina, a me na makaainana pu, e noho kipi ole mai ana ia Amerika Huipuia ; o na mokuaina hoi e ae ana, a e ae aku ana paha ma kona makemake iho, e hoopau i ka noho kauwa kuapaa ana. A ma ka la mua o Ianuari, M. H. 1863, o ka poe a pau e noho kauwa ana maloko o kekahi mokuaina, a o kekahi apana paha o kekahi mokuaina, a no na kanaka e kipi nei ia Amerika Huipuia, e hookuuia lakou mai ia manawa aku a mau loa. Ma ia la e hoopuka aku ai ka Peresi-dena i na olelo kuahaua i kahi a me na mokuaina i noho kipi mai i ke Aupuni. A ke hoikeia mai e kekahi apana, a mokuaina paha, kona kipi ole ma ka hoouna ana mai he mau luna no lakou i koho pono ia e ka hapanui o kona poe kanaka, me ka hoike ole hoi nana e kue pono mai, aole no e manaoia, na kipi ia apana a mokuaina paha. Ua heluhelu mai ka Peresidena i ke Kanawai hou no ke kaua, i aponoia i ka la 30 o Maraki ; a me ka Pauku 9, a me 10, o ke Kanawai e pili ana i ke kinai a me ka hoopai ana i ke kipi ; i aponoia i ka la 17 o Iulai ; a e kauoha hoi i na Luna Koa Aupuni a pau, e hooikaika i ka hooko ana ia mau Pauku. A e noi aku ana no hoi ka Peresidena mahope iho o ka hoihoi ana mai o ka maluhia o ke Kumukanawai, e uku aku i ka poe pili Aupuni paha, i hoopoinoia e kekahi o na Kanawai o Amerika Huipuia, a me ke poho hoi no na kauwa i hookuuia.

                He makehewa paha ka hai ana'e a me ke koho wale aku i ka hopena o keia olelo kuahaua i hoopukaia mai nei. Aka, me he mea la no nae e pili ana no ia i ka hoopomaikai a me ka hoomaluhia'ku hoi i keia noho ana aku o ke Aupuni kaulana o Amerika Huipuia. Aka nae, malia paha e hoohikiwawe loa ae ia mea i ka hoomau loa'ku i ka noho kue ana o ka Hema a me ka Akau. E maopopo mai ana no hoi ia kakou ma keia wa aku ka hua a me ka hopena o kela mea e hanaia mai nei e ka Peresidena o Amerika Huipuia.

                A hiki auanei i ka la mua o Ianuari, 1863, e ike auanei ka poe kauwa, ua pau ka mana e hiki ai i na haku o lakou ke hookauwa mai ma ke kanawai ; aole paha e nele ka puka 'e o ka manao iloko o ia poe e hanainoia mai nei, e kue aku i na haku o lakou ; a mailoko mai no hoi o ia mau mea e ala mai ai ka haunaele, a me ka noho ana ino kuloko; aka, he mea manao wale aku no keia, a o ka olelo hooholo kupono wale no ia ma na mea i ikemakaia iho nei. Aka, ke lana nei no nae lio makou manao, e ala mai ana na kipi me ko lakou ikaika a pau, a e kaua mai no hoi lakou no na mea elua wale no ; oia hoi ka lanakila — a i ole ia o ka make. No ka mea, o na keiki papa o ka Hema, ua hanauia mai lakou me na manao paakiki o ka hookauwa'ku, a pela ke kukulu paaia'na o ia mau manao mai ia hanauna aku ia hanauna aku, a hiki wale mai i ka poe e noho mai nei ; a o ko lakou waiwai nui, aia no maloko o ke kino o ke kauwa ; a nolaila la, aole loa e nele ana ko ka Hema kuupau mai i kona ikaika a pau no keia kaua.

                A ilaila no nae paha e ike koke iho ai kakou i ka pau ana o keia kaua nui. Ma ka aoao hoi o ka hapanui o ko ka Akau, ke kani iki nei paha ka lakou la aka-iki no keia hookuuia'na o na kauwa , no la mea, ma ka olelo kuahaua hoi a ka Peresidena, e hoihoiia no na poho a pau o ka poe pili aupuni, ina ua hoopoinoia ko lakou mau waiwai ma ua Ka-nawai la e hookuuia nei na kauwa ; nolaila, aole no e poho iki ana ka poe makamaka o ke aupuni ; aka, ua ili iho no ke kaumaha nui loa maluna o na kipi wale no.

                Ua henehene nuiia o Amerika Huipuia e na Aupuni o Europa, no kona ano kulanalana i ka hoopau ana i ka hookauwa kuapaa ana ; a nolaila, e ku ana no paha keia olelo kuahaua i ka makemakeia e na Aupuni a pau o Eulopa, a e nele ana hoi na Loio Akamai o ia mau Aupuni, i ke kumu kupono e koi ai i ko lakou mau Aupuni e ike ae i ka Hema, ma kona ano kuokoa. Aia no nae a keia manawa aku, e pau ai ko kakou kakali ana no na hopena mai o ka olelo kuahaua a ka Peresidena.

 

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

 

                NA Moi. — Ua hoi mai na Moi ma Honolulu nei ma ke ahiahi nei o ka Poakahi iho nei, a ua maikai no ko laua ola. E hauoli like no ko laua mau makaainana i ka lohe

ana ia mau mea.

 

                Ua ku mai nei ka moku kaua mahu Lukini o Abrek, ka inoa, 5 pu o luna, o Pilkine ke Kapena, he 14 la mai Kapalakiko mai. E holo loa ana i Kina. Ua lohea mai e ku mai ana kekahi manuwa Lukini hou, me ka Adimarala Popoff, i keia mau la iho.

 

                Ke unuhiia nei ka Buke pule o ka aoao hoomana Enelani, e ka Moi, a aia a makaukau alaila paiia. Ua maopopo ka hiki i ka Moi ke hana ia mea me ka maopopo loa, no ka mea, aohe mea i oi ae me ia ke akamai pau pono i na mea a pau o ka olelo Beretania, a me ka olelo Hawaii, a nolaila, he mea mao- popo i na e pau ka unuhi 'na e pololei ana no na mea a pau oloko.

 

                NA MISIONARI ENELANI. — Ma ka Poaono, la 11 o keia malama, ua hiki mai ka poe misionari Beritania, i hoounaia mai nei e noho ma keia Aupuni, hookahi Bihopa o T. B. Staley ka inoa, a me kana wahine, a me kana mau keiki ehiku, a me kekahi mau kumu e ae no hoi. He mea olioli mau ia makou ka hiki ana mai o ka poe a pau e hele mai ana e imi i na mea e pomaikai ai ka uhane, a e ao pu mai ai hoi i na mea e ae e pono ai, a e maluhia ai hoi o ka lahui nei.

 

                LINEKONA ME MAKALELANA. — Ma ka eke leta i hala aku nei ma ka Young Hector, ua hoouna 'ku makou i ka Paresidena Linekona o Amerika Huipuia, i ka Nupepa Kuokoa me kona kii e kau ana, i ike mai ai oia i kona kii a me kona moolelo i kakauia ma ka olelo o ke Aupuni opiopio o Hawaii, a i hiki ai no hoi ia ia ke ike iho i ka holo mua ana o ko Hawaii nei Lahui ma ka ike, a me ka noiau, a ua hoouna aku nei no hoi makou i ko Gen. Makalelana kii, ia ia, malia o loaa iho no kahi keiki Hawaii nana e unuhi aku i na mea i oleloia nona ma ua Kuokoa 'la.

 

                KA WAIWAI O W. DEDRICK. — Ua hoi mai nei o Mr. David Dayton, ka luna makai haole nana i kii aku nei e huli ka halekuai o William Dedrick ( Bila,) ka mea i hoopaiia iho nei no ka aihue ana i ka waiwai o Ake ( A. S. Cleghorn.) a me kekahi poe e ae, a ua lawe pu mai nei oia i ka waiwai i loaa ia ia ; oia hoi he 4 pahu waiwai o kela ano keia ano, a me na mea liilii e ae. He waiwai aihue paha ua waiwai la? Aole paha, aole i maopopo.

 

                MAKANA LOKOMAIKAI. — Ua haawi lokomaikai mai kekahi poe i hele mau iho nei i ka pule ma Polelewa, oia hoi ka mea Hanohano R. C. Wyllie a me kekahi poe e ae, o ka aoao pule o Enelani ; no ka mea hoi ua hiki mai nei ko lakou kahuna ponoi, nolaila, e pau ana no lakou i ka hale pule Beretania, a no ka nui o ko lakou aloha a me ko lakou mahalo, nolaila, ua haawi mai lakou i kekahi makana maikai na Rev. S. C. Damon, i hoike no ko lakou mahalo a me ko lakoa aloha ia ia.

 

                HOAOIA KA ANNIE LAURIE. — Ma ke ahiahi iho nei o ka Poaha, ua hooholo hoaoia ka mokumahu maikai Annie Laurie. Ua hoomaka kona holo ana aku ma ka hora 4, a hiki i Leahi, o kona holo ia hele ana aku he eono paha mile i ka hora hookahi. Aka, ; kona puka ana nae i waho, ua hookuuia ka mahu mua, a ua hanaia i mahu hou. Ua nui ko makou mahalo ia moku, ua inoino no ke kai awaawa i ka hanaia ana o ka mahu ; aka, iloko no nae oia inoino ua hiki kona holo i ka ahiku mile i ka hora hoookahi. Mai ka holo ana'ku a hiki i kona hoi ana mai a ku ma ke awa, he elua hora me 15 minute ka, loihi. Pomaikai maoli kakou i ka loaa ana o keia moku maikai no ka holoholo ana iwaena o keia mau mokupuni. He mea ia e holo ai ka lawe ana mai i ko kakou mau mea kuai ma Honolulu nei, kahi e kuaiia'i ; a nolaila, he pono i na kanaka a pau ke kau mai ma ka mokuahi hou Annie Laurie, i paa mau ai ia me kakou.

 

                AHA KIEKIE, KAU O OKATOBA. — Ka Mea Hanohano G. M. Lopikana, a me Ka Mea Hanohano Ioane Ii, na kokua Lunakanawai ma ka noho.

                KA MOI vs IOSEPA KAIKA. — Hakaka me ka pepehi aku. Ua hoomauia mai keia hoopii mai kela Kau Aha Hookolokolo mai, a no ke ku like o na manao o ka poe Jure, ua hookuuia ka mea i hoopiiia.

                KA MOI vs UMAUMA. — Wawahi Hale, a me ka aihue i na noho lio elua, a me kekahi lole wawae. Ua ae oia i kona hewa, a ua hoopaiia ekolu makahiki ma ka hana oolea He lawehala kahiko no ia.

                KA MOI vs KAAINAUO, A ME HALE. — He pue me ka limaikaika. Hookolokoloia, a ua hoahewaia, a hoopaiia elua makahiki ma ka hana oolea, me ka uku iho $100.

                KA MOI vs KUKAMOKU. — Wawahi Hale me ka aihue ma Kaopuaua. Ua ae oia i kona hewa, a ua hoopaiia i eono mahina ma ka hana oolea, me ka uku iho $120.

                KA MOI vs ANDREW KING. — Hana ino na holoholona, ma ke ki pu ana i kekahi lio i auwana ai maluna o kona aina raiki. Ma ka Aha malalo mai keia hoopii. Ua ae oia i kona hewa, a hoopaiia e uku he $1.00 Maloko o ka aha makilo, ua hoopaiia oia $100

 

KA NU HOU!

                Ma ka moku Amerika Comet, i ku mai nei iloko o na la he 12, mai Kapalakiko mai, ma ke ahiahi poeleele o ka Poalima iho nei, ua loaa mai ia makou na mea hou mai ke kahua kaua mai, a me na welau e ae no hoi o ka honua. A eia iho no ia malalo nei.

                He oiaio, aole no he mea hou ma na Waea Telegarapa, e hoike mai ona i ka hanaia o kekahi mea nui iwaena o na aoao e hoouka nei ma ka Potomaka a me Kenetuke ; aka nae, ua lohe ponoia mai nei na mea i hanaia e na Kiaaina o na moku aina Akau, ma ko lakou halawai kuka ma Olatuna, moku aina o Peneselevenia. Ua hoole mai kekahi nupepa me ke kue nui hoi i na mea i oleloia e ka nupepa Herald o Nu Ioka : no kona hoike ana i ke koi ka o kekahi mau Kiaaina e hoopauia o Gen. Makalelana mai ka noho ana Alihikaua, maluna o na koa o Vereginia, a e hoonoho hoi ia Gen. Fremont ma kona wahi. Aka, me he mea la no nae he ku-mu io no ko ka nupepa Herald hoopuka ana ia mau manao, a ua hoopukaia no e Gov. Andrews, o Nu Ioka, a me kekahi Kiaaina e ae, ka manao e hoopauia o Makalelana ; aka, no ke kue ikaika ia e ka nui o na Kiaaina a me ka hapanui o na kanaka a pau, nolaila ka mea i hoonalonaloia'i o ka mea i hai mua ia e ua mau Kiaaina la, a ina io no paha i hoopukaia ka manao o ka poe ia ia mai ka noho ana Alii Koa maluna o na koa aupuni, ua hoohalawaiia mai ia mau ma-nao me ke kue ikaika ana o na Kiaaina a pau o na moku e ae, a me na makaainana pu hoi ; a nolaila, ua wikiwiki ka poe nana i hoopuka ia mau manao e ku hoonalonalo koke iho.

                Aole he hai iki ia mai nei o ka noho ana a me na mea e hanaia nei e ka puali koa o ka Potomaka. Ma ia mea e hiki no ia kakou ke hilinai, he hana nui keia e hanaia mai nei, a ua hunaia no hoi, aole i aeia na poe kakau moolelo o na nu-pepa e hoolaha mai. Ma na nu hope loa i hiki mai nei, ua ikeia ke hoomaha nei ka puali koa lanakila o Makalelana, mahope iho o ka hoouka ana i ke kaua weliweli ma Sharpsburg, a ke hooluolu'la hoi ia lakou iho ma ka aoao akau o ku Potomaka ; e noho ana ia puali mai ka waha aku o ke kahawai Antietam ma ka aoao Hikina Hema a hiki i Williamsport, ma ka aoao akau komohana, me ke kiai i na ala ma ia wahi a me ke kiu aku hoi i ka aoao Hema o ka muliwai Potomaka, me ka makaukau pu hoi e hele pau aku ka puali holookoa ma ia aoao o ka muliwai, ma Williamsport e ae aku ai. Aia no nae ka puali koa o ka Hema ma ka aoao Komohana Hema o ka muliwai Potomaka, e noho makaukau mai ana e kue mai i ka hele ana aku o na koa aupuni ma ia aoao o ka muliwai. He nui paha ia poe e noho mai nei ma ia aoao, aole paha, aole no i maopopo, oia no ke akamai o ka poe kipi o ka huna no i ka nui o ko lakou mau koa.

                Aka, me he mea la nae e lana ana ko lakou manao e pio ana lakou ma ke awaawa o ka Senadoa, a no ia mea ke kukulu nei i mau pa ikaika ma Winchester, ka palena Komohana Hema o ke alanui kaamahu e holo nei, malaila aku a i Hapa Fere. A ma na nu hou o ka la 27 o Sepatemaba iho nei, ua haiia mai ke kapili hou ia ana o na alanui kaamahu a pau, mai kahi a lakou e hoomoana nei, a me na wahi a pau ma ke Komohana Hema , a ke lawe mai nei hoi na kaamahu i ka ai a me na pono e ae no na kipi, ma kahi a lakou e hoomoana nei ma Winchester. Ke manao waleia nei, ke hoohele aku nei o Gen. Heintzelman a me Gen. Sigela, i na koa he nui wale ma Bulu Rana, Manasa, a me Thoroughfare Gap, me ka manao e oki mai i ka emi hope hou ana'ku o na kipi, a e kali hoi a makaukau o Gen. Makalelana e hele kue aku i na kipi mamua ponoi aku ; alaila, hoopuni mai ko laua mau puali mahope mai, a ma ia hana ana hoi, e hiki ole mai ai i na kokua o na kipi ke kokua mai.

                He nui ka mea e hanaia'ku ana i keia mau la ae, pela ke ano i ka nana ana i ka hoomaluia o na kakau moolelo. Ma ka moku aina hoi o Kenetuke, no ka mama loa o ko Gen. Buell hele ana i na mile he 360, mai Tenesi aku a hiki i Ohio, ma ia mea, ua e-o ke Generala o ka Hema, oia o Bragg, a ua hiki mai o Gen. Buell me na koa kaulana ona he 40,000 ka nui ; a nolaila, e hiki ana ia poe ke malama ia Cincinnati a me Louisville. A no ka mea hoi, ke nui mai nei na koa e hele mai noi mai Ohio mai ; nolaila, aole paha e nui loa ana ka hana, ma ke kipaku ana i na kipi a pau mai ka moku aina aku o Kenetuke, a maloko aku hoi o Tenesi. Oia iho la ke kulana o ka poe ikana mai nei, ma ka nana ana i na mea i haiia mai e na nupepa i hiki mai nei.

                O ka mea koa loa i hanaia mai nei i keia mau la, oia no ke kii ana a ka moku kaua Menowa o ke aupuni e hoouka i kekahi mokumahu kaua kipi, oiai e ku ana ua moku kipi la ma ka malu ponoi o ka Papu Morgan ma Mobile, mokuaina o Alabama ; a ua ki aku oia i na poka pahu he 11 i ua moku kipi la, a ua poino nui no hoi ua moku la. I ka ike ana o na kipi e noho ana iloko o ka papu i ka hoopoinoia o ka moku o lakou, o ka hoomaka mai la no ia e ki me ka hikiwawe nui i ua wahi moku aupuni la ; aka, aole no ia i ku iki mai i na poka i kiia mai, a ua hoi ia a kahi ana i ku mua'i me ka loaa ole o ke kauwahi poino.

                Ma ka Hale mahaloia o ka Poeikohoia o na moku Hui o ka Hema, ua hoopukaia mai kekahi Bila, e kauoha ana e hana ia i mau papu ikaika ma ka mokuaina o Alabama a me Tenesi, i mea e pale aku ai i ka enemi ; a e hana hoi i 12 moku-mahu kaua, i mau mea nana e kiai i na muliwai e pili ana.

                —Ua hopuia ka moku Kialua Beritania Rambler ma ka la 9 iho nei o Sepatemaba, e ka moku kaua Connecticut ma Sabine Pass kahi i hopuia'i, ua piha i ka pulupulu, a ua loaa na palapala maluna o ua moku la, e kauoha ana i ke Kapena e holo i Havana e kuai ai i ka pulupulu a loaa ko dala, alaila, kuai i ka pauda a me ka laau lapaau, a e hoi hou mai no a kahi ona i hopuia'i ma Sabine Pass.

                —Ua loaa pinepine na pu Beritania ma ka lima o na kipi i hekahi mau la mamua aku nei, ua pio he 400 pu kaupoohiwi, i hoailonaia " London 62," me he mea la no Enelani mai no paha na mea kaua he nui wale a na kipi, a na moku holo no o lakou e lawe malu mai nei.

                —Ke olelo mai nei kekahi nupepa kipi ua hiki mai nei no na kokua o ko Gen. Lee puali mai Rikemona mai, a ua hoopiha mai hoi i na wahi i hookaawaleia ma ka make ana i na hoouka kaua iho nei o keia mau la koke mai nei.

                —Ua puka ae ka mai Yellow Fever, ma Wilmintona, Karolina Akau, a ua nui loa ke ahulau o na kanaka o ia wahi, a me ka make no hoi.

                SPRINGFIELD Mo. Sept. 26. — Aia na koa kipi ma Granby Mines, Newton County, e pili koke ana me ka palena o Kanasasa, he 11,000 ko lakou nui, a ua hamahema lakou i na mea e pono ai ke kaua ana. E hele ana o Gen. Schofield o ka Akau, me na koa he nui wale e kue aku i na kipi.

                —Ke hoole hunahuna mai nei no na nupepa o ka Hema, aole ka i pau loa na koa kipi i ka haalele ia Marilana, he mau puali wale no ka elua kai hoi ma ka aoao Hema o ka muliwai Potomaka. Ua ikea ma kekahi palapala i kakauia mai i ka nupepa (kipi) Whig, o Rikemona, aia no o Gen. Thomas a me kona mau koa ma Nasavili, e hoomakaukau ana ka e haalele ia wahi.

                —Ua pio he 30 poe powa me na pukaupoohiwi he 100, ma Fairfax kahi i hoopio ia'i o ua poe powa la. Ua nui loa na koa kipi ma Winchester, kahi e hoomoana nei o na koa kipi ; aka, ua loheia mai ka hemahema ka o ia poe, a me ka nele pu hoi i ka ai. Ua pau na nika mai o a o oia wahi i ka hoohanaia ma na pakaua. O na hale aupuni a pau, a me kekahi mau hale noho, ua lilo ae nei i keia mau la i mau hale mai no na kipi i keia mau la. A ke oleloia mai nei hoi, e makau ana na kipi i ke kiia'ku e na koa aupuni mai Wasinetona aku, ma Leesburg e kii aku ai ia lakou; aka, he mea olelo wale no paha ia.

                —Ke manao wale nei ka ka Paresidena o Amerika Huipuia e hoopuka'e i olelo kuahaua, e hoolilo ana i ka mokuaina o Felorida i mala kanu pulupulu, a e kauoha ana hoi i na kanaka a pau, ke makemake e hele e mahiai, a na ke aupuni no e hoolako i na koa nana e hoomalu a e kiai i ka poe a pau e noho ana ilaila, ila-