Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 47, 18 October 1862 — HE WAHI KAAO NO KEAKA PEPA. [ARTICLE]

HE WAHI KAAO NO KEAKA PEPA.

lIELU 10. AKU LAKA WAHINE KAMAAINA ia Mele, " Ea ! akahi wale no maua a P ike i keia mea nui ano e loa i ka ike ana, he mau Alii waiwai nui hoi k makou e nohp nei oia hoi o Kini Geogi, ua hooliloia ke gula i alanui hele a o ke daimana, he halii no loko o ka hale, a o ke dala hoi, he iiiili ia no waho o ka puka hale. Aole nae hoi ona hale e like me kou, a ua ike au i keia mea e kau ana ma ke alo a ma ke kua a ma na kaia, aole nae he holookoa e like me keia." I aku la o Mele, " O ka hale nui no keia ma ko makou wahi, mai na kaukau Alii a na makaainana, a o ko ke Aiii nui hale, e like me ko oukou Alii nui nei, he hale ano e loa kona. Noho iho la lakou nei a hala na la ekolu, i ka ha o ka la, oia no hoi ka la ahaaina, e mare ai o Keaka Pepa ma, a i ke kakahiaka nui o ua la nei, hele aku la ka wahine kamaaina i ka ako lei no laua nei, a pela no hoi ke kana, a hoi mai la hoomakaukau i ke kapa no ka hele ana, a makaukau, i aku ia ka wahine kamanina ia Mele. " E hoomakaukau hoi paha kakou, a hele ae i ka nana hoi i ka mare ana o na'Lii." I aku la o Mele, 41 O olua no ke hele e aku, a mahope aku nei no hoi au." Ae mai la na kamaaina, a komo iho la laua nei i ko laua mau wahi kapa, o ke kane a me ka wahine, nana mai la o Mele a he ano ino ko laua mau kapa i ka ia nei nana ana aku. Kahea ae la oia ma ke kapakapa, 44 E hookuu mai i o'u mau kapa maikai, a me kuu

kapa nani anapanapa, i laha ole ai io'u mau kaikuaana, e hookuu koke mai i keia mananawa, a i lole kane hoi, a me na pono a pau." A he mea hakalia ole no hoi ia, ku ana ke ahua ma ke alo o Mele, me ka ike ole aku o na kamaaina. I aku la ka wahine kainaaina ia Mele, " Eia kou kapa ia e hele ai, a e hele e ae no maua mamua, a nau no hoi ia e hele ae." I aku la o Mele, 14 Oko ohia inau wahi kapa iho la no ia o ka hele ana V Ae aku la laua nei. 1 mai la o Mele, " E wehe ae na mau kapa o olua ; a eia ke kapa la." Haawi mai la o Mele, ia ike ana aku o laua i keia mau kapa, aole no i ikeia ma ia aupuni, aole no hoi i ikeia i ke kaikamahine Alii. Komo iho la kahi wahine i kona mau pono a pau, a pela no hoi ke .kane, a ku no hoi ka liki o iaua nei, o ka heie aku ia no ia o laua-nei; a ia laua nei i mamao aku ai, u-wa mai la ka naonao, a mae iho la ka lau o ka mauu, u-wa mai la na kanaka i ka maikai o ko laua nei kapa. Oia hele no hoi o laua nei a hiki i ka hale i hoomakaukauia no ka ahaaina mare, ike mai la na kanaka he nui ia laua nei, hele mai la hoi lakou a ninau mai la i kahi i loaa ai oia mnu kapa ano e ia iaua. Hai aku la laua nei, "O ka mea nona keia mau kapa la, no ka wahine malihini, aohe nani o keia mau kapa, aia no ka nani ia ia a hele mai, a he oi no hoi ia o ka wahine maikai, aole e loaa kona lua ma ko kakou wahi nei." Ninau aku la na kanaka, " Ahea hele mai ua wahine la ?" I aku la ua mau wahi mea nei, " Aia a hiki ae i ka ainaawakea." A iohe na kanakal keia mea hou, alaila

nke nui loa iho la ko lakou manao e ike ia ia. I ka vv*a i hala aku ai o na kamaaina o ia nei, alaila kahea ae la oia ma ke kapakapa, U E na poo he umie hoouna nrsai oukou i kuu kaa, a me na manu olelo, a me na pono no h pau o ke kaa/' He manavva ole no hoi ia, ku ana ke kaa mawaho, me na lio keokeo elua, a me na manu olelo elua, a o na kahu kaa iho la 110 hoi ia, rae ko laua lawe mai i na oihana a pau a ke kahu kaa. E ku ana ke kaa mawaho o ka hale, a eia no hoi o Mele iloko o ka hale kahi i hoomakaukau ai ia ia iho, i uhiia i na lole maikai i laha ole ai ma ia aupuni, a pau ka hoonani ana, puka mai ia oia e kau iluna o ke kaa» aia hoi, iho mai la na poo he umi mai ka lani mai. Ninau aku la o Alele i na poo ; " Heaha mai nei ka oukou i iho mai nei V* I aku la na poo, " I iho mai nei makou e kiai i ka hale ou e ko makou Haku." Ae aku la o Mele, hoomaka aku la o Mele e pii iluna o ke kaa, alaila, kunihi like ae la na manu kahu kaa, a noho iho la o Mele, ia manawa, kii like ae la no na wahi manu i ka hale o ke kaa e hoala mai iluna, a inakaukau no hoi no ka hele ana, huipa like aku la ua mau manu kahu kaa nei i ka laua mau huipa i na lio, a o ka holo aku la no ia o lakou nei, paa no kekahi manu i ke kaulawaha o kekahi lio» a pela no hoi kekahi manu, a ia laua wale no hoi ka hana ma ka hoio kaa ana. Ia manawa nae a lakou e holoaku nei, ua pau akeokoa ae la na'lii, a me Kini Geo£i, a me na Alii hoi no laua ka ahaaina mare, a me na makaainana no hoi a pau. Ia lakou e holo nei, u-wa ka pihe a haaiele wale, mae ka nahelehele, u-wa ka naonao, wawalo ka nalo paka. O ia holo aku la no hoi o iakou nei a ma ka puka o ka Luakini, e like p»Kn me Kawaiahao la, a me Kaumakapiii, no ka; mea, malaila no hohe mareia'i na 'Lii Nui;! a pela no hoi kela. A leu lakou nei ma ka puka o ua Luakini nei, eleu aku la na manu a hoohina aku la i!

ka hale oke kaa iiafo. Ia manawa nae, e haiolelo ana ke kahuna, a ma ia hope iho hoi e mare ai, aoie ka ! A waiho aku ia ilalo ka hale o ke kaa, e like me ka mea mau ina kaa a kakou e ike nei; aka nae, ua lele e ka hauli o ka poe e noho ana iloko o ka hale i ka ike ana mai Ia i keia mea hou, a ano e no hoi, o ka hana a na manu oia hoi ke kahu kaa, a he mea ano e no ia, a o ke kaa, a o ka wahine no hoi, ame kona kahiko. Ai ka ike ana mai a na kanaka a me na'lii, lilo ae la ke anaina i ka haunaele, aohe hooioheia aku o ka olelo a ke kahuna, a ike iho la ke Kahunapule, aole no e hiki īa ia ke hooloihi i ka hai ana i kana olelo, no ka mea, ua kau mai maluna ona ka haili makau,alaila, olelo ae la ia iko ka hale a pau. Ea! ena Alii a me na'lii, a me na makaainana a pau, ke ike nei kakou i keia mea kupanaha loa, a kakou i ike ole ai ma ko kakou aupuni nei, a no keia mea, aole e liiki ia'u ke hooloihi i ka'u olelo ana, a eia wale no ka'u ia kakou e noho malie kakou aole e haunaele, malie paha he hana ka keia mea, a e hoolohe knkou.

A pau ka olelo ana a ke kahuna, noho iho la ia ilalo, hooho like ae la kela mea keia mea iloko iho ona, me ka olelo iho, "Ka ! he wahine maikai maoli keia, aole he wahine maikai maanei e like me keia." A malu iho la ko ka hale, aole kekahi leo i loheia a me kekahi mea e ae; alaila, luluu like iho la na wahi manu iloko o ko laua mau kiowai i hoomakuukauia, a ea like mai la laua a pii ae la a ma ko laua wahi e ku ai, kuehu like ae laua i ka wai o ko laua mau hulu a pau. Olelo mai la kekahi manu penei, " E hookuku olelo, a olelo pu kaua la." Pane mai la ka lua o ka manu, 41 A o!elo kaua la." Pane mai la kekahi manu, " Kainoa no hoi hele mai hoi oe me ko wa"hi pipi a kahi i make ai o ua pipi la, a o ko hele mai la no hoi paha ia a ku ana oe iluna o ka welau o ka pali, a ilalo hoi kuu makuakane kahi i noho ai, oiahoi paha ka elemakule a olua i pepa ai, a o ko iho mai la no ia a loaa kuu makuaknne ia oe, pepa ai hoi paha olua a make kuu makuakane ia oe, pepa hou no hoi olua, a make hou no ia oe, ku ae ai no hoi paha oe iluna, a olelo mai oe i kuu makuakane, " E hele oe i ka makaikai." Pane aku kuu makuakane ia oe, " Alia e hele, e lealea hou kaua." Ae mai no hoi paha oe, a olelo hou aku kuu makuakane ia oe, " Eia ka pili a kaua, i pepa hou kaua a i make au ia oe, alaila, huli ao hoi au ia oe iloko o na la elima, a pela no hoi oe, ke make oe ia'u." Ia pepa ana hoi a olua, make ai hoi oe, a o ,ko ia la nalo koke iho la no hoi ia, noke ai [hoi paha oe i ka huli, a e ole na wahi kahu |o makou i loaa'i la oe, kuhikuhiia'i oe i ka I lio lele o'u mau kaikuaana, hiki ai hoi paha oe i o'u mau kaikuaana la." Pane mai la kekahi manu, " Ke noonoo iki mai la au." A ua noonoo iki iho o Keaka Pepa, no ke kupono loa o na olelo a na manu i kana mea i hana ai. Eia no o Mele iluna oke kaa me kona hanohano nui, e hilinai ana me ka j hana ole aku, a makaaiau aku hoi i ke kumu i hoi hou mai ai ke kane ana, e like me ka hana a kekahi poe wahinea kakou e ike nei, aole o ia nei hana, aia wale no ka hana i na manu, a malaila kakou e ike ai i ka hoi hou ana mai o Keaka Pepa. Aoua o Keaka Pepa no hoi, a me ka wahine hou ana, oia hoi ke kaikamahine a Kini Geoki ke Alii, aia no laua ke noho mai la ma kahi i hoomakaukauia no ko laua mare ana, a me ka haka pono mai no nae o ko laua mau maka ia Mele, a me ka hoolohe i ka olelo ana a na manu, a iloko o ia manawa, ua mahalo io no ke anaina kanaka nui e noho mai ana, no ka wahine maikai lua ole o Mele. (Aole i pau.)