Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 48, 25 October 1862 — Page 3

Page PDF (1.75 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

 

ia ana mai ka e ka Hema, o kekahi mau Komisina, e hele mai e kuka pu me ke Aupuni, no ka hooki ana i keia kaua—a penei ka mea i manaoia, a na kipi e waiho mai ai i mua o ke Aupuni. E lawe na mokuaina Akau i na apana (Territories.) a me na moku aina o Tenesi, Misouri, Kanetuke, a me Marilana ; a e hookauwa a hookauwa ole paha, e like me ko lakou makemake. A e aeia hoi na mokuaina kanu pulupulu o ka Hema, e kukulu i aha kau kanawai no lakou iho, a na lakou no hoi e hooponopono i ka noho aupuni ana o ko lakou wahi ; aka, e hui no nae ka noho ana ma na mea e ae, ma ke pale ana ia Amerika Huipuia i na poino o waho mai, a e hoihoi mai hoi na mokuaina o ka Hema, i na waiwai o ke Aupuni i hoopoinoia e lakou, a e hana hoi lakou i na wahi a pau o ke Aupuni i hana ino ia e lakou. Aka, e aeia no na moku o ka Hema, e hoouna mai i Senator, a i Lunamakaainana iloko o ka aha kau kanawai o Amerika Huipuia, e like ka nui me ka nui o na makaainana ili keokeo o ia mau moku.

                Ma ka la mua o Okatoba, ua haiia mai ka manaoio ole ia o na mea i haiia'e la maluna, oia hoi ka hoouna ana mai o ka Hema i na Komisina, e hele mai e kuka me ke aupuni.

                Ua kakau mai ke kakau moolelo o ka nupepa Tribune o Nu Ioka e noho nei ma Wasinetona, ua noi aku ka o Gen. Sigela, e waiho aku i ka oihana ana e noho mai nei, oia hoi ka noho ana Generala no ka akau. No ka hooemiia ka o kona poe koa, a no ka laweia o na poe i huliia nona ma na mokuaina o ka akau i na alii koa e ae, a me ka hana ino kekahi o ka Alihikaua ia ia, ma ke kamailio a me na palapala ana i hoouna aku nei ia ia, a no ka hooko ole ia hoi kekahi o kana mau mea e kauoha mai ai, a no ka mea hoi ua manao ino ia oia, a nona ka hala, ua ili wale aku maluna o kona poe koa hala ole, ka poino a me ka pilikia, a iloko hoi o kona manao ana, ua oi ka pono o na koa ke lilo i alii e ae maluna o lakou.

                Ma ka la 30 o Sepatemaba iho nei, ua hoopuka ae o Gen. Bradford ke alii Kiaaina o Marilana he olelo kuahaua, e hoike ana i kona mahalo a me kona hoomaikai aloha aku ia Gen. Makalelana, a me na alii koa, a me na puali koa malalo iho ona, no ko lakou kipaku ana aku me ka ikaika i na koa kipi a pau, mai ka mokuaina aku o Marilana.

                —Ke olelo nei kekahi nupepa o Nasavile, mokuaina o Tenesi, ua maopopo ke pio o Gen. Bragg o ka Hema, a ua hiki hou ka nui o na koa aupuni mai Nasavile a hiki i Louisville i ka 200,000.

                —Ua hoike mai ke Kahunalapaau nui o ka Hema, o ka nui o na koa kipi e waiho ana iloko o na Halemai ma Rikemona, mai ka hookumu ana mai o keia kaua huliamahi he 99,000. O ka poe i ola a hookuuia he 9,000, a 7,600 i make.

                WASINETONA. OCT. 2. Iloko o keia mau la elua i hala iho nei, ua nui loa na koa kibi i pio ia Gen. Sigela, ma na wahi e kokoke ana i Warenatona a me Bristow, a me na wahi hoomaha e ae o na alanui kaamahu.

                —Ua hiki aku ka Peresidena Linekona, ma Hapa Fere, a ua hui aloha me Gen. G. B. Makalelana a me Gen. Sumner, ma ka la mua o Okatoba iho nei, a ua paikau mai na koa imua ona me ka eleu nui.

                KAU KA WELI O MISOURI—Ua haiia mai, ua nui loa ka na kipi e kokoke nei i Misouri, a penei ke kulana i keia mau la: aia ma Newton County he 4,500 koa kipi malalo o Gen. Coffee a me Shelby ; he ehiku mile ma ke Komohana o Neosho, aia ilaila o Gen. Copper me no koa kipi he 7,000, he Inikini nae ka hapanui o ia poe, a ua lako kupono lakou i na mea kaua. Ma Pea Ridge, aia ilaila o Gen. Rains me na koa he 4,500, a me Gen. Correll, me 2,000 koa. Ma ka Hema hoi, ma ka palena o ka mokuaina o Akanesasa a me Misouri, aia malaila o Gen. Pearson me 3,000, a malaila koke aku no o Gen. McBride me na koa he 3,000. O Gen. Holmes, ka luna nui o na koa kipi a pau. O ka nui o na koa kipi a pau ma Misouri he 23,000, a ua lana ko lakon manao e lanakila lakou ma ia wahi, a e noho hoomaha ana hoi i keia mau mahina anu ma St. Louis, a aole no he wahi kanalua iki o na kipi no ia mea.

                —Ua kohoia o D. D. Porter i Comodoa no na aumoku a pau o ke aupuni ma ka muliwai Misisipi. O ka nui o na koa, moku, pu, a me na mea e ae malalo o kona malu, ua oi ae ia mamua o na kanaka i noho malalo o kekahi Comodoa o Amerika Huipuia mamua.

                —O ka nui o ke kumukui o na waiwai i hana ino ia e na kipi, mai ka hookumu ana o keia kaua, he $70,000.00, a he 20,000 noloko ae o ka Pulupulu. Malakeke a me ke Kopaa.

NO EUROPA.

                —Ua olelo wale ia, ua ae ka kekahi o na luna o ko Juarez aha Kuhina, e hana i kekahi olelo ae like, e haawi ana i ke kulanakauhale o Mesiko ia Gen. Forey, o ke Aupuni o Farani.

                —Ke kokoke nei ka manawa e mareia'i o ke Alii ka Mea Kiekie, Prince o Wales, ka hooilina o ka Noho Alii o Enelani, Secotia, Irelani, a me na Inia, ia ka Mea Kiekie, ke Alii Alexandra—Caroline—Marie—Charlotte—Louise—Julie, ua hanau oia i ka la mua o ka malama o Dekemaba, M. H. 1844, oia ke kaikamahine hanau mua a Christien, ke Dute o Glucksbourg, ka hooilina pili pono o ka Noho Alii o Denemaka. O ke Alii hoi o Beritania, he ekolu na makahiki kona oi mamua'e o na makahiki o ka mea i hoopalauia i hoa nona no keia ola ana. He Alii Wahine no ia i aoia i na mea a pau o ka ike, a he helehelena maikai no hoi kona.

NO KINA MAI.

                Ua pau ke kaua iwaena o Farani, a me Kokinakina. Ua kuikahi no laua a elua. Eia na mea i hooholoia iwaena o laua.

                Ua ae mai ke Alii o ke Aupuni Anamita e uku i ke Aupuni o Farani, elima miliona dala ($5,000,000 )

                Haalele kela Alii ia Farani, i ka apana o kona Aupuni i kapaia o Kokinakina lalo, oia hoi eono o kona okana (Provinces,) i oi ma ka nui a me ka maikai.

                E noa auanei ka hoomana Kiritiano ma na wahi a pau o kona Aupuni; e haawi hou ana kela Alii o Tu-Duc kona inoa i na Kiritiano i na mea a pau, i haawi muaia ia lakou e ke Alii Gia-Long mai ka makahiki 1778 a 1802.

                Haawi hoi o Tu-Duc i ke Aupuni o Farani i na pono he nui loa no ke Kalepa pu ana o na Aupuni elua.

                Ma neia hope aku, e noho ana kekahi Kanikela Farani ma Hue ke kulanakauhale nui o ke Alii Tu-Duc.

                E hiki no i na kanaka o Farani ke noho ma kela apana keia apana o ke Aupuni Anamita, me ka malu o ko lakou mau waiwai.

                Ua unuhiia mai ka nupepa Courrier des Etats-Unis, paiia i ma Nu Ioka, o ka la 11 o Augate, M. H. 1862.

 

Na Palapala.

 

He Olelo Pane

IA J. K. KAHAKOIWAIOKANEKI.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe :

                Ua ike ae nei au i na olelo pane a ka mea nona ka inoa e kau ae la maluna. Wahi ana, e pau ana kuu lima i ka alaihi kanaloa, i ka i-a kuku e pau ai na lima i ka ekeeke, wahi ka a Paulo ma Roma 2:21. Auhea oe e ka hoa noelo o nei mea he kalai manao, aole ia o ka i-a e pau ai keia mau lima, i lohe ko poo kahi o na kihikihi elua i kau ai; no ka mea, aole i pili ka'u pane ia oe no ke ao maoli aku, i malu pono ai ko kino ; aka, no kou hoopuka ana i kau mau olelo oiaio ole, nolaila au i ku aku ai a pani i kou waha apaapa i kuupau ae ai i ke akea, nolaila, ua akaka aole au i kuhihewa no keia mea.

                "Wahi au me ka ninau mai, e lele anei ka manu maluna i nele i ka eheu ? A i ke Generala hoi no na kaua, ke nele i ka naauao a me ka hohe wale ?" A pela aku. Ke hai aku nei au, aole e lele, a aole no hoi e lilo i Generala, a pela aku. A ma keia mau mea i haiia, o na kumu anei ia e lilo ai na olelo a W. Piliole a me P. M. Kahinalua, i mea oiaio ? Ke hoole aku nei au aole, oiai ua ike maoli ia ka laua mau olelo e a'u a me lakou la, he mau olelo oiaio ole. Penei e akaka'i, ma ka W. Piliole mau olelo mua, ia Emesona ka ninau mua ana o G. M. Koha i na olelo latina, ia Ioseve ka ninau hope, me ka ike aku o kekahi keiki o Polu no ia ninau ana. Ke hai hou aku nei au, ua ninauia kekahi keiki o Polu e kahi poe, ua hoole mai me ka oluolu me ka hai mai, aole oiaio o na mea i oleloia e W. P. a me P. M. K. A pela no hoi o Emesona, nolaila, ua akaaka loa he manao i unuhiia no loko mai o ka hoomauhala. A ina na ko Ioseve manao wale iho no keia kope i hoounaia ia laua, alaila, ua pa-pa-pau pu oukou iloko o keia lua pa-u.

                Eia hou kekahi kumu i lilo ai ka W. P. i mea oiaio ole, o kona huna i keia inoa, Piliole, aole nona, a ma ka ninau ana a kekekahi poe ia ia, a ua maopopo o Vigelino Piliole no hoi paha kona inoa, wikiwiki koke kela i ka hoole, me ka i mai, no ka mea e no ia inoa o Piliole, aole no'u; aka, ua maopopo, o Vigelino Piliole no. E na kanaka e nana mai ana i keia, no ke aha la ka hoole ana, no ka makau anei o ku ka lima i ka la-la-pahi-a-ku a ke keiki lawai-a o Kaena? Pela io paha, a ke hooiaio mai nei hoi oe, o Vigelino Piliole no ; a nolaila, aole no he kanalua iki no ia mea.

                Wahi au, papau oe e ke hoa, ae, he papau io no au, aole au i hohonu. A aole no a'u olelo haole i ka hohonu o Piliole ma na mea ike; aka, o kona hoopuka ana i kana mau olelo oiaio ole, oia ka'u i hoole.

                O ko Farani keiki puukani oi kelakela iho la no ia, ae, pela paha ke puukani la ? A o ko wai a-i ka hoi ia e leho nei i na ala nemonemo a ke keiki Hawaii o ke aupuni o Iolani, aole anei o ko ua o Piliole ? Oia no.

                Eia ala e, heaha kau hana, i hiamoe anei oe i ka po i kakau ai i kela pauku o 1 Timoteo 3: 1, 2. Aole, mai kuhihewa oe nou ia, no ko wahi kumu oia o Piliole, no kuu lohe ana, oia kekahi o na kumu pope, nolaila, ua pili kela mau pauku ia ia, aole ia oe.

                A ke kamalaau mai nei oe i ke uki moe poli o Kaukaopua, ae no paha, a oe no e poho, ole la hoi ka hiki ana mai la o ua mau ala nemonemo la a ke keiki o Kaena ia oe, hilahila makou. Aole ka hoi i naue ae i ua keiki puukani la o Farari au e kauli nei, ole loa aku hoi paha ia oe he uki moena hehi na ka wawae. A ke kahea mai nei oe ia W. Piliole, a me Kahinalua, me na Katolika a pau, e alualu mai ia'u, heaha ka lakou mea i lilo mai ia'u, aole anei no kou makau i kau mau olelo ano ole i ikeia e a'u, i kahea aku ai oe ia lakou la e kokua ae ia oe, nolaila, ia nei kaua la waiho ka pulima i ka peni i kana hana o ka nome, huli oe a hoi i Kauai, huli mai hoi au a hoi i ka pohu o Waianae, oi wehe molale ke Kaiaulu i ke oho o ka niu. Na kekahi hoa noiau. Me ka mahalo.  F. W. K. KAMAHUALELE.

Makaha, Waianae, Okatoba 14, 1862.

 

No ka Poe naauao.

                Auhea oukou e ka poe naauao, i kakau mai iloko o ka Nupepa Kuokoa, i kekahi mau hua olelo namu, no ke aha la ? Heaha ka waiwai malaila? Makehewa oukou ke ninau aku ninau mai, me na olelo haole ano ole, he mea makilo wale aku no paha, a he mau wahi olelo palau wale iho no hoi kekahi.

                He wahi ninau pokole ka'u ia oukou e ka poe naauao, he ninau kupono no keia ia kakou a pau, mai Hawaii o Keawe, a Kauai o Manokalanipo, penei no ia:

                1. Ehia ka nui o na Ekalesia a Iesu Kritso i kukulu ai ?

                2. Ehia la na makahiki i kukulu ai ?

                3. Aia mahea la ka Ekalesia oiaio, ka aoao hea la ?

                4. A pehea la kela hoomana hou, oia hoi ka hoomana Enelani, i pae mai nei i kela Poaono i hala iho nei, he Bihopa. Oia hoi ke kumu o ka Ekalesia i kapaia'ku e na kanaka he Pule hou. Na wai la i kukulu i kela Ekalesia hou ?

                Owai la kela kanaka naauao i hai mai ia'u me ka oluolu i kela mau ninau? O Koha paha, o Kahinalua paha, o Beni paha, o Kahakoiwaiokaneki paha, o Kapahukula me Pilipo Amidel paha, no ka mea, ua naauao loa laua, ua kakau mai ia makou he mau huaolelo haole kapakahi loa.

                Ke manao nei paha oukou e ka poe naauao a me ka noiau, he mea maikai ka hoopukpuka naauao i wahi e mahaloia mai ai e ka lehulehu, e like me Koha, e kapaia nei he naauao, a he mea oi aku ia o ka hilahila ke paneia mai e ka poe i oi ke akamai mamua o oukou, a oukou e pane mai nei ma na olelo o na aina e, ke akaakaia nei oukou e ka poe naauao i oi ae mamua o oukou, i ka maopopo o kekahi a maopopo ole kekahi mau hua olelo, e aho no oukou ke noho malie a puka mai ka naauao noloko mai o ka noho malie; alaila pono, oia ka naauao maikai i oi ae mamua o ka naauao hookiekie, heaha ka waiwai o ka naauao ke makau ia i ke Akua, ke kumu o ka malamalama i puka mai ai ka naauao. Me ke aloha no i na hoa.  Na'u na WELOHEA.

 

Na Kanaka Nunui.

I unuhiia no loko ae o ka Alemanaka Keritiano.

                O kahi moe o Oga, ke alii o Basana, he 27 na kapuai kona loa, a o kona laula he 7 kapuai. O Golia no ka hoi kahi, ua 11 kapuai kona kiekie, a o kona pale umauma ka hoi 150 paona kona kaumaha, a o kana pahi a me kona ihe he 19 paona ke kaumaha, a o Oresete he 11 1/2 kapuai kona kiekie, kekahi Alihikaua kaulana o na Helene o ka wa kahiko. O Makasiona kekahi alii nui o Roma i ka wa kahiko, 9 kapuai ke kiekie o kona kino, a o kekahi alii e ae o Roma o ka wa kahiko, 8 1/2 kapuai kona kiekie, a ua paa pono na komo pulima o kana wahiue ma kona mau manamanalima. Ua hiki no ka ia ia ke kau-o i ke kaa lio piha i ka ukana kaumaha. Haki wale ka kaiwi aoao o ka lio i ke kui aku me kona puupuulima, pepe wale ka na pohaka oolea i kona lima, a wawahi maoli oia i ke kumu laau me kona lima wale no, pau ka i ka aiia na paona io 40 e ia i ka la hookahi, pela mai na moolelo. Ma Irelani, ua make aku elua mau kanaka nunui, e 8 kapuai ko laua kiekie. Ma Amerika Huipuia, ua make aku elua mau kanaka nunui i keia mau makahiki aku nei, he 7 1/2 kapuai ke kiekie o kekahi, a he 1,000 paona ke kaumaha o kona kino. O ka lua, ua 7 kapuai me 10 iniha keu kona kiekie. Eia ka ninau ia oe e ke Kuokoa. He kanaka no anei ko kakou aina hanau o Hawaii nei e like me keia poe? Manao au he keu maoli no Maui Hikina, he mea hou maoli no keia i ko'u ike ana, a me lakou nei ae, a me iala aku, a he kupono loa no hoi keia ke hoomanawanui aku oe. Ke huli hoi nei au—la, i ka hao a ka makani.  MIKA SOBE.

 

Ua eha ka Hoku Pakipika.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:

                Ma ke Kuokoa o ka la 4 o keia mahina, ua paiia he olelo hoakaka no ka make ana o ka Hoku Pakipika. Ua maopopo lea i ka poe heluhelu nupepa, he pua oi kela i pana pololeiia, a ua ku ka mea i panaia'ku ai, oia hoi ka Hoku Pakipika. Ua puoho, a ua lele ino oia mai ka lua mai, a me ka huhu weliweli, ke hooikaika nei ua pepa la, kona "ahahui," a me kona poe makamaka, e pale aku i ka moolelo o kona make kupanaha ana. E ke hoa! alia oe e wikiwiki i ka huhu, e akahele ka pane ana i pololei ka olelo.

                He oiaio loa no, ma ka olelo editorial o ke Kuokoa o Oct. 4, he moolelo no ka make ana o ka Hoku Pakipika. Ua akaaka loa nae i ka poe i heluhelu i na pepa elua, ua kukuluia ua mau manao la a pau maluna o na olelo ponoi a ka Hoku Pakipika i hoike paka mai ai ma kona Helu hope loa o ka makahiki i hala. Ma ua Helu la, ua hoike mai ka Hoku Pakipika i kona pilikia, a me ka manao e pau ana paha kona ikea ana. Na Hoku hea la i hapai ae i kona leo i ka i ana, ua pepehi ia oia? Na Pakipika hea la i olelo, ua mu ia oia iloko o na heiau ? Na ka nupepa hea la i hoolaha ae, ua anaanaia, a ua pule umiia oia iloko o na hale halawai ? Na ka Hoku Pakipika, nupepa o Hope-ole, nana maoli ia mau olelo ! E nana i ka Helu hope o ka makahiki i hala oia pepa.

                E ka hoa! ina pela oe e hoolaha'i imua o ka lehulehu, mai kahaha oe ke olelo iho ka lehulehu ua make oe. A i make i ke aha? Ka! i make ka i ka mu, a i ka anaanaia, wahi ana. A ina i keia kau malamalama a kakou e noho nei, ke olelo nei oe he nupepa naauao, ua pilikia oe i na kahuna anaana, a i ka poe mu, alaila, mai huhu piena oe, ke olelo iho ka poe makamaka ua hehena oe ! Kaino ua make oe e ka Hoku Pakipika, e like me kou hoolaha ana ! Eia ka aole !

                E aho e haawi oe i ke aloha mahalo i ke kanaka nana i o aku i kona pahi oi a loaa kou eha, a pohala hou mai ai oe. He olelo hoakaaka ka paha kau i hoolaha mai ai no ko make ana i ka mu &c. Ina pela, mai huhu oe ke akaakaa ia, i akaka nae ka hana a ke Kuokoa ia oe, aole okana mai ua mea au he huhu !

                Eia paha ka oiaio. E like me ke kanaka i hoopapau ma ka hewa i na la a pau o kona ola ana, a hiki mai ka la o ka mai a me ka pilikia, makau oia no kona hewa, a hopohopo i ka make ! Pela paha oe, i ka hiki ana o ka pilikia ia oe ; lelepi ko Lunaikehala, weliweli ka naau no na hewa i hala, a uwe oe i ka make ! Ua eha oe, aole nae oe i make. A e like me ka paneia ana i kekahi mea o ia ano o ka wa kahiko, pela e paneia aku nei ia oe, " Ua hoolaia oe, a mai hana hewa hou aku, o loohia oe i ka ino i oi aku."  ☺

 

HANAU.

                Aug. 27, ma Mikiae, Kawailoa, Waialua, Oahu, hanau o J. Adamu (k,) na Ezera me Rebeta.

                Sept. 2, ma Kamooloa, Waialua, Oahu, hanau o Kaimiolelo k, na Kahoohana me Kalaauala.

                Sept. 12, ma Kaowakawaka, Kawailoa, Waialua, Oahu, hanau o Kahoohuli (k,) na Kaneakua me Inoaole.

                Sept. 27, ma Paeahu, Honuaula, Maui, hanau o Ema (w,) na Mikaapole me Waiki.

                Iune 25, ma Kuilei, Hamakua, Hawaii, hanau o Rebeka (w,) na Keliipuleole me Kuhao.

                Sept. 8, ma ia wahi no, hanau o Waiwaiole (k,) na Nunuha me Wailuahi.

                Iulai 21, ma Ahualoa, Hamakua, Hawaii, hanau o Kaleponi (k.) na Mr. Swain me Mereana.

                Aug. 26, ma Honokala, Hamakua, Hawaii, hanau o Kekapa (k,) na T. Kamaihoolewa me Pokai.

                Aug. 27, ma ia wahi no, hanau o Kalakahi (k,) na Kauakahi me Kuamoo.

                Sept. 14, ma Halawa, Molokai, hanau o Kamaipelekane (k,) na Kalaau me Pakaha.

 

MARE.

                Aug. 30, ma Halawa, Molokai, mare o Hoonani me Lilia Upai, na Rev. A. O. Porepe laua i mare.

                Sept. 22, ma ia wahi no, mare o George Nowleins me Lilia Kalaha, na Rev. A. O. Porepe laua i mare.

                Aug. 4, ma Kawela, Ham., Hawaii, mare o Iloi me Kahelenaue (w,) na Rev L. Laiana laua i mare.

 

MAKE.

                Oka. 23, ma Kaakopua, Honolulu, make o L. Hale (k.)

                Apr. 21, ma Au, Ham. Hawaii, make o Kamahiai (w.)

                Mei, 11, ma Haukoi, Ham. Hawaii, make o Kaloheaulani.

                Mei 31, ma Au, Ham. Hawaii, make o Lipi (w.)

                Sept. 9, ma Nienie, Ham. Hawaii, make o M. Kanaluwa (k.)

                Oka. 11, ma Leleo, Oahu, make o Mana (k.)

                Oka, 22, ma Kunawai, Honolulu, make o Paahao (w.)

                Sept. 17, ma Wailupe, Oahu, make o Nuholani (w.)

                Sept. 20, ma ia wahi no make o Nahua (w.)

                Aug. 1, ma Olaa, Puna, Hawaii, make o Kalani (w.)

                Oka. 4, ma ia wahi no make o Kawai Keaupuni (w.)

                Oka. 16, ma ia wahi no make o Kaukini (w.)

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, OWAU o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hai aku nei au ma ke akea, no ka'u wahine mare, no

Emi Kamokulehua,

no Honolulu, Oahu, no kona haalele ana mai ia'u, a nolaila, ke papa aku nei au i na mea a pau, mai ae aku ia ia ke aie aku i ko oukou waiwai ia ia, nana no e uku kona aie, aole au e hookaa, o poho oukou e like me ke Kanawai.  PANIANI.

Lepekaholo, Honolulu, Oka. 20, 1862.  48-2t*

 

OLELO HOOLAHA.

KE HOOLAHA AKU NEI AU I NA MAkamaka a pau o'u mai kela a keia kihi o ka Mokupuni o Molokai, ua wehe ae nei au i keia la, he hale kuai,

Ma Kaluaaha,

ma ka Mokupuni o Molokai, a ua hiki i na makamaka o'u ke hele mai e kuai i na mea o na ano a pau, e pili ana i ka hale kuai. Oia hoi na lole kane, lole wahine, aila kukui, kopaa, a me na mea e ae he nui wale.  W. R. WRIGHT.

48-4t*  (Mika Laiki )

 

AWA O HONOLULU.

No ka Moku ku mai.

Oka.        16—Kiapa Am. Cowing on, mai Lahaina mai, ku mai mawaho a holo hou aku no ia la.

                17—Moikeiki, mai Kahului a me Lahaina mai, me 110 pahu a me 40 eke ko, 33 pahu malakeke, 15 ili bipi, a me 18 ohua.

                18—Neke, mai Hilo, Kohala a me Lahaina mai, me 114 kukaa pulu, 6 eke pepeiao laau, 80 pahu malakeke, 23 ili bipi, 300 ili kao, 6 puaa.

                19—Moku kaua Rusini Calebala, he 14 la mai Kapalakiko mai.

                19—Kiakahi Live Yankee, mai Hilo mai, me 10 kuaa pepeiao laau, 20 ili bipi, 1 waa, a me 10 ohua.

                20—Kekauluohi, mai Kau a me Kona mai, me 204 eke kope, 48 eke bine, 8 ili bipi, 3 kukaa a me 37 eke pepeiao laau, 12 barela aila bipi, 2 pahu waiubata, 38 ahui maia, 6,000 alani, 10 puaa, a me 100 ohua.

                21—Moku okohola Am. Othello, mai ka Moana Ochotsk mai, me 1650 barela aila kohola, 25,000 paona iwi kohola.

                21—Manuokawai, mai Kawaihae a me Hana mai, me 62 barela uala Kahiki, 10 eke uala maoli, 3 ili bipi, 210 ili kao, 70 moa, 4 puaa, 10 ahui maia, 3 ope paka, a me 26 ohua.

 

Manawalea no Lahainaluna.

EIA MAHOPE NEI KA NUI O NA MAkana manawalea i haawiia mai no ke kokua ana i ka

Hale Kula Nui o Lahainaluna.

A HIKI I KEIA LA.

Ma ka lima mai o Rev. W. P. Alexander.

No na kanaka mai o Wailuku, Maui,...................              135.00

" " " Waikapu, " ...................                                               51.75

" " " Waiehu, " ...................                                                 30.00

" " " Waihee, " ...................                                                 25.43

No ke kula a H. Conants, Wailuku, ...................               5.00

Mi. Farewell,........................................                                 3.00

Rev. C. B. Andrews,..................................                          100.00

" J. K. Pogue,..... .............................. .                                  100.00

H. Dickinson, Esq., ....................................                         20.00

Dr. Wickliffe,.........................................                                20.00

Na hoahanau a Rev. L. Kamika. Honolulu,............          85.12

Na kanaka o Molokai, ma o Rev. A. O. Forbes,.........      150.00

NA PAKE KAMAAINA O HONOLULU NEI.

Ahunako,...........................................                                   5.00

Utai,...............................................                                         5.00

Achee & Co.,.........................................                               2.50

Amau,............................................... ..                                  2.00

Mung Kuai,.........................................                                  2.00

Chungfu,............................................                                   2.00

Achuck,...........................................                                      2.00

Upako, ..................................... ........                                    2.00

Achow,.............................................                                     2.00

Akoi,................................................                                      1.00

Akoni,...............................................                                     1.00

Rev. E. W. Clark,...................................                               10.00

                                                                                                $670.30

J. FULLER, (Kakauolelo.)

Keena Aopalapala, Hono., Oct. 24, 1862.  48-1t

 

E LAWE ANA MAIKAI WALE

LOLE NUHOU! LOLE NUHOU!!

INA MAKAMAKA MAI HAWAII A NIIHAU,

na Keiki Papa—a me na Kaikamahine Makaonaona o ka aina olu wale o keia Pae Moku.

E Makaala! E Makaala !

I KA

Lole nuhou!

MA KA HALE KUAI O

AKE, A. S. CLEGHORN,

ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu a me ka Alanui Moiwahine, mauka ponoi iho o ka Hale Mahoe, a me ka Hale Kuai ma ke Alanui Nuuanu, mauka iho o ka

Hale Aina o na Kanaka Hawaii.

                He pono ia oukou e na makemake ke kipa mua mui ma ko'u Hale Kuai mamua o ka hele ana i na hale e ae, no ka mea, malaila no e loaa ai ia oukou

NA LOLE NANI WALE,

O KELA ANO, KEIA ANO,

Oia hoi na lole Wahine umenaau,

                O ka helu akahi, na lole a pau a ka naau e ake ai, a me na waiala lu o ka Lokini, a me na lole kane no hoi, i hanaia a ai ka manu iluna. Aohe wahi hoohalahala a ka maka ke ike iho, no ka mea, ua hele wale no na mea kuai, a "Puia pu ke kula i ka nani e." E hele mai no oukou, e hanai ia oukou i ka ike ana i ua mau mea nani la.

                Eia kekahi, o ka poe a pau o na aina kua ma Oahu nei, a me na wahi e ae ma na Mokupuni o Hawaii nei, e pono e hele mai e hui me au, no ka mea, he kuai nui no kekahi

Hale Kuai O'u.

Ua lako i na ano waiwai a pau e ku la'i i ka makemake a me ka iini o ke

Kanaka a me ka Wahine Hawaii,

a he emi no hoi ko'u waiwai ma ke kuai nui ana. E kipa mai, e halo, a e kilohi mai, i pau ai ko oukou kuhihewa,i ike maka ai oukou a "Li ka io i ke anu o Hanaliki."  AKE.

Honolulu, Oct. 23, 1862.  48-3m

 

Hale Kuai $100.

O KA HALE NOHO A ME NA HALE owaho e ku nei ma ka Pa o Brown, e pili ia ma ka Hale Waihinuhinu o Mi. Fisher ma ke Alanui Hotele, ma kai iho o ka Hale Aupuni, e kuai ia aku no $100, e lawe koke nae i ua hale ia. E ninau ia  H. HACKFELD & CO.

48-2t  Kale Olelo e

 

Olelo Hoolaha.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano, G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kapolei, e hooponopono i ka waiwai o HAEHAE, o Hauula, Koolauloa, Oahu, i make aku nei, a e hooiaio pu ia kona pili ana ia ia: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili o ka Poaono, oia ka la 15 o November, hora 9 o kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ai no ka oiaio o keia noi ana, a me na mea hoole i koikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.  JNO. E. BARNARD.

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Oka. 20, 1862.  48-2t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano, G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e William Webster, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o KALAKINI, o Kamakela, Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 4 o Novemaba, 1862, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.  JNO. E. BARNARD.

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Okatoba 24, 1862.  48-2t

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA APAU, ke nana mai i keia olelo hoolaha, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au, aole e komo kekahi maloko o ke kuleana

O KEWALO (k,)

i make ma Keauhou, Kona, Hawaii, aole e holoi i ka lole malaila, ina e komo wale kekahi me ke kuleana ole iloko, alaila,e hopu ia no e kuu luna a hanaia ma ke Kanawai, mai hoopaa oukou o pilikia oukou, a hoopai ia ma ke Kanawai, o ka mea kue i keia olelo hoolaha, e hana ia no ma ke Kanawai, komo hewa i ko hai waiwai.  J. D. N. NAKAI.

Keauhou, Kona, Hawaii, Oka. 18, 1862.  48-1m

 

OLELO HOOLAHA.

UA HOOLILO MAUA IA Ahin, (AINA.) I hoa no ko maua hui, a ua lilo oia i hui me maua. A e hoomau ia no ka inoa o ka hui o  UTAI A Me AHEE

48-1m

 

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, NA mea waiwai maloko o ka waiwai o MAAU w, no Honolulu, Oahu, i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai, a hoike mai ia lakou iho, imua o ka mea Hanohano o G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Halehookolokolo, i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poakahi, oia ka la 3 o Novemaba, e hiki mai ana, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawa, e hooponopono ia ka moo waiwai a Kamaha, ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona, i ole e hooko ia ua moo waiwai la, a e hoopau ia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la.  JNO. E. BARNARD.

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Oct. 14, 1862.  47-2t

 

KA MOKUAHI

" Annie Laurie,"

HANALE,.................................................Kapena

E holo ana no

MAUELE, Lanai,

LAHAINA,

KALEPOLEPO,

ULUPALAKUA,

HONOIPU,

KAWAIHAE,

KAILUA,

a me Kealakekua.

I KA

Poakahi........................Okatoba 27.

I ka hapalua o ka hora 4.

                Ku mai ma Honolulu nei i ke kakahiaka o ka Poaono.

JANION, GREEN & CO.

Honolulu, Okat. 9, 1862.  45-tf

 

OLELO HOOLAHA.

O WAU O KA MEA NONA KA INOA malalo iho, ke hookapu aku nei au i ko'u aina kuai e waiho nei,

Ma Manienie, Hamakua, Hawaii,

o ka poe e hele ana e ohi i kuu pepeiao, kukui, a me ke ano laau, i ulu ai e na pepeiao maluna o kuu aina. Ua kapu loa, o ka mea kue ina olelo i haiia maluna, e hopu no au ia ia, e like me na olelo o ke Kanawai o ka aina, mai hookano wale mai na makamaka a hele mai e ohi i na pepeiao maluna o kuu aina, ma ke ano o ko kakou noho ana, aole loa no e hele mai a ohi ua kapu loa no.  LETEL KAINANA.

Manienie, Ham., Hawaii, Sept. 21, 1862.  47-1m.*

 

Olelo Hoolaha.

NO KUU IKE ANA I KA OLELO HOOlaha a ka Lunakanawai Kaapuni a J. Wight, ma ka Helu 45 o ka Nupepa Kuokoa, ma ke noi a Kahulu o Hamakua, e hooponopono i ka waiwai

O Kalua,

o Honokaia, Hamakua, i oleloia ua make, ke hai aku nei au ma ke akea i ike na mea a pau. Eia no au ke ola nei, ma Lahaina, Maui, ko'u wahi e noho nei, owau ka mea nona ke kuleana, Helu 8,272 e waiho la ma Honokaia. Ina paha noia waiwai ka hoopii ana, alaila, he makehewa, ua oki ka hooponopono ana.

Owau no,  J. KALUA.

Lahaina, Oct 14, 1862.  47-2t*

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE MAI AUANEI OUKOU E NA A pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hai aku nei au ia oukou, ua kapu loa keia apana aina,

Ma Kuikuiae,

kula, Maui, aole e hooholo i kekahi Bipi, Lio, Miula, a o kekahi o na holoholona paha, ina e loaa ia'u, e hopu no wau a hoopaa, a e hana no wau e like me ke Kanawai.

K. KAUHI KUELAKALA.

Makawao, Maui, Oct. 8, 1862.  47-2t*

 

Kanaka Hana !

O KA MEA NONA KA INOA MALALO iho, ke makemake nei oia i mau

Kanaka Hana,

he umi, e hana ma kona Aina Raiki. O ka poe opio ua maa i ka mahiai ka pono, ua kuonoono ka noho ana o ko'u poe kanaka, nui ka ai a me ka i-a, maikai ka hale nono a me na mea a pau. O ka poe e makemake ana e hoolimalima, e hele mai a e kamailio pu kakou.  J. PULA.

Honolulu, Oct. 17, 1862.  47-1m

 

Olelo Hoolaha.

NO KA MEA, UA NOI PONOIA MAI KA Mea Hanohano o G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Kaheiheimalia me Kalaauala, na Luna Hooponopono Waiwai o PELEULI, no Waikiki, i make aku la, e aeia laua e kuai aku i ka waiwai paa o ua mea make la. Nolaila, eia ka mea i hoakakaia, na na mea a pau i pili e hoomaopopo, o ka Poaono, oia ka la 25 o Okatoba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia, e hoolohe i ka manao noi a me ka manao kue ma ia hoopii ana, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.  JNO. E. BARNARD.

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Oka. 16, 1862.  47-2t

 

J. P. HUGHES.

MEA HANA

NOHO LIO!

AIA MA KA HALE KUAI O KA mea nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau, na Noho Paniolo nu hou.

NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau,

NA KAULAWAHA, a me na mea e pono ai ka lio.

NA ILI KAUO o na ano a pau.

NA EKE ILI.

NA HUIPA.

NA HAO KEEHI.

NA PALAKI LIO,

NA KAHI LIO.

A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea,

No ke kumukuai makepono loa!

                Aia no ke wai mau nei malaila na pela mauu.

                O na pela pulu, na pela hulu, a me pela uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.

                Ua hanaia no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.

                Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.

                E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wai ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.

J. P. HUGHES.

Honolulu, Okatoba 4, 1862.  19-45-1y

 

LIO NALOWALE.

UA NALOWALE, A UA AIHUEIA paha kuu mau Lio, penei ke ano : Hookahi Lio Wahine Puakea, ua kuniia i ka hao kuni o kuu makuakane. J. B. A hookahi Lio Ahinahina, me na wawae keokeo, ua kuniia i ka hao

O KEONI MIKI, X.

O ka mea nana e hoihoi mai ia mau Lio la, a i kekahi paha o laua, e uku pono ia no.  KEO PU.

Pauoa, Honolulu, Sept. 19, 1862.  46-3t

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, O maua, o na mea nona na inoa malalo nei, ke hookapu aku nei maua i ko maua aina kuai e waiho nei,

Ma Kainehe, Hamakua, Hawaii.

aole e hele na holoholona : Lio, Bipi, Kao, Hipa, Hoki, Kekake Puaa. Maluna o ko maua aina kuai i haiia maluna ae, o ka mea komo hewa a hoopoino i na mea kanu, e hoouku ia oia i hookahi dala ($1.00) no ke poo hookahi, no ka mauu hoi, he hapawalu (12 1/2 keneta) no ke poo hookahi. Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, e hiki no ia maua ke hoopii e like me ke Kanawai.  JOHN KAUWAKI.

NEHEMIA I.

Kainehe, Ham., Hawaii, Oct. 1, 1862.  47-2t*

 

OLELO HOOLAHA.

OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo iho nei, ke hoakaka aku nei au ia

Maria Kanakaokai,

ua makaukau au a me ko'u mau hope, e komo iloko o na apana aina ana i papa mai nei me ke kumu ole, a me he puhipalalu la. Ina pule hope o keia mahina, e lawelawe ana kuu lima ma ua mau apana aina la, me ka makau ole. I makaukau ai i ka hopu ka mea nana i papa. A me ka hoopii wahi ana i hoike ae nei ma ka helu 46 o ke Kuokoa, nolaila keia hai mua ana aku ia ia. Me ke aloha,  E. P. KAMAIPELEKANE.

47-2t*

 

KALO KUAI, KALO KUAI.

KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA ka inoa malalo nei, e kuai aku i kana mau

Loi Kalo Maikai,

e ulu nei ma Wailele, Apana o Manoa. O ka poe e makemake ana e kuai i ua kala la, e pono e hele mai e ninau ia

47-2t  HANALE BALAWINA.