Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 51, 16 November 1862 — HE PAPA KENETURIA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE PAPA KENETURIA.

Eia mai ke ku nku la ka Papa Helu, ona makahiki, o keia mea he Keneturia." O ke ano o keia hua, '• Kensturia," he 100 makahiki, oia hoi na jrioa e kau ae la, «Ahulau, a hiki āku i Auwai, he 100 ka nui. Aiā mā Aigupita, i ka B.*o. 2,000, ua oleloia 40,000 makahiki i noho alii ai na'lii, aole kanaka naauao e hiki ai ke wehewehe i keia mea paakiki ; aka, ma ka A. D. 1650, ua ku mai o loane Malehama, a hoopau aku i kela mea paakiki. Mahea la ka hoopau ana ? Ma keia Papa Helu Keneturia no. O D. Lutero, Herododua me Aletipari, na akeakamai o Paretia, na mea nana i haku ke Keneturia noloko mai o ka 01umepiada ; no ka'mea, o ka Olumepiada, oia ke kumu helu makahiki a ka poe kahiko, (wuhi a ka 01uraepiada.) Ua o lesu ma ka waena, ma kahi o ka ha o ka makahiki Olumepiada 194, oia na makahiki 776. Penei, 766-i-i94==4 oia ka manawa i hanau ai o lesu. Ma ka kelii Kerieturiā, ua hanau i ke i keneiuna tnfe kahi 6i o kekahi; oia riā makāhiki 4004V penev 4004— a me kahi oi; * -i . ; ' o >' !' Māi ka hāna ana k Adatnu a hiki i ka hanau ana o lesu, he 4004 makahiki, mni ka hanaii āna o a hik* <i keia makahiki makahiki inai a Adami|, a hiki i ka ja t ptua ,a -taA9gari ( ,1963.'; Maka He.l.y Keneturia, mai a Ada<mu a hiki ia A. D. 186*), he 56 Keneturia a me kahi oi o ka eiwia. Mā ri'a pālāpalk a ka poe naauao 6 ka : Wa kahik<) loa, na jiaa riā palapala īina ka ho āna i< na mokuna, pa\ifeu, ina ka helu ana p ke Kenetuna, a o ka hope o,na Buke, ixia ka hui anā o ke Ke,psturia., Aia ma Hbedene„ o a me Epikuro,jpa mea kupanoha o k$ Kejp£tu]ria t na hooponopono keia Keneturia kela. Keneturia, o keia mea he Honua, he Kanaia, he Akua, a he kaū riā kau. ......... f "Ē^kĀU l niei tnai ; 'la i ka ua IcdliuHti maka i aa inod 6 ka nMakahiki o ;ke iKeneturia. , ;i A j makemake oe e loaa : ka iaoa « keia maJca.hilii, e iiaßa oe i ka Helu 92 o u Meahoe" no '■< - : : iiī! 'i>' i.!| • . v;\; r.i: ,

ia, e hoomanao oe i ka hua kumu o waena, a me na hua welau elua; alaila, e loaa k'eia L. Ei. AO. ; OA. Alaila, e kiei aku kaua i ka Papa Helu Keneturia, a e loaa auanei iaoe ka Popoki makā lena, e ||pho ana i ka Helu 5, oia no ka Helu o leeia A. D. 1862. ; A pela mau no e hana'i i na makahiki e ae, i loaa'i na heiu o lakou. E hana hou kaua, heaha la ka Heiu o ka A. D. 1850 ?, Eia koj na Helu he 4; penei, e nana i ka Papa Ke- , neluria,i ka Helu 50, (oia ka makahiki 1850,) jo "Lunakoa" no ia, eia na hua kumu, A. E. O. Alaila, e halalo aku oe ma ka puka aniani o ka Papa Kenet]uria, loaa'ku la ka Pueo pepeiao huluhulu, e milimili ana i j ka huahelu 4, oia no ka Helu o A. D. 1850; ja pela no hana'i e like me ka makemake. Eia na loina ē hoopaaiiaau ai. 1. E hoopaanaau i na inoa o na makahiki. - E hoopaanaau i na huahelu o na makahiki. . ; 3. E imi i ke kuea o ke Keneturia, a puunaue me ka 9, x>ia ka huina Keneturia, Ua iike no ka han» aua mai na makāhiki iele oi, a iele oi ole, aia ma na maUma e hooponopopo ai la, Ua pau ae la ko ka makahiki hana ana, e hoi luuluu 4i i ke onp q Kūhualoa. : ; ... v E huli ae kaua i ka helu o ke hoike mai ku ka Pāpa : Ke)Oeturia i fcona mau Helu, a jtj? ia mea no pe e h&na'i Ā'kou la hanau,.-la hana, la hpolāmaiima* ke kiwe ae oe i ka helu Eia na loina, o ke poo e maiama ai. ' , 1. £ imi, a hhohuipu aku i na mea ekolu: (a) Ka Huahelu Makahiki. Bflalafn&. t ' ( . (»j j£a Helu o ka la i manaoia. Penei, Dek. 31, 1862, Poahia la ia ? Helu o 62 he 6; heiu o Dek., 2 ia i hoikeia 31, e hUipu aku iā lakou 5 7 la i kā heheiloma j loaa 5, lioe aku. 3, oik koena, o ka la pau no ia o A. lX j1862. , Ma ka hoonohonoho papa ana, e imi i ho« oiaio no ka' tnakahiki, e lawe-ae i ka 'helu makahiki a a me ha hiku mele o a iiae Esopa> k&mea olelo pane. k» Kola e hapa ai o makahiki,

i 1. £ puunaue ika makahiki, me kona . hapaha, a ioaa io, e ho'iluu|u pu me makahiki a loa& ia, e puunaue aku ka .7, ao ke ; koena, o ka la mua no ia o ka makahiki; penei, 1862r?-|==s46s koe 2, e hoolei koena, a!aila,lB62-^465=?32 , 7-r7=332> Vpe 3, oia 3, oia ka la i hoomaka'i keia makahiki, e imi i ka helu o ka makahiki, e oaoa akea aku i ka Helu Kahiko o ka Papa Ke- . Deturia, ke haka-ke mai 3,000 kai. emi ; paiua aku i na Keneturia 30, he 6 na hua palapala p keia A. D. 1862, " Meahoe," e puunaue aku i ke 6 me 30, hanau aku ka huahelu 5, o ka līēlu no Ta o 1» makahiki. lna he lele oi, e hoolawe i ka la ; keu i ka : hyimi' hopliiulu; o'kā fH»Ja(&ikij helu, o na malama o lanuak nte Felseruari, a 0 na malama o Maraki, Apepila, Mei, ficc. f e hana g like me na makahiki lele oi ole. He mawniuau Keneturta Kahifro. , 1. Ua hanau o'lmanuela i ka lā 25 o Dek., B. C. 4004. Oka jpoahia'la la 7 ? E noonoo loa oe; no kamea,"ua oi pa 40 ke Keneturia i kou ia e noho nei, a e hoomaoao oe i na la 9, a me ka 7, o ka helu kahiko a me ka helu hou, e imi oe ma ka Papa Keneturia i kā'inoa o ia makahiki.

2. I ke au ia Turo ke 'lii o Peresia, wanana mai la o Daniela i ka la 24 o ka malama mua, (oia »Kisana,) ma kapa o ka muliwai o Hideke]a. Oka poahia la ia ? E imi oe i na hefu malama hou, a hoolawa me ko Misana, a puunaue i ka 9, a me ka 7, e imi ia makahiki ma ka Papa Keneturia. 3. Ūa wanana mai o Ezekiela ma Kebara i ka la 5 o ka maiama eha ( oia o Tamuza.) O ka poahia la ia ? 4. Ua hiki mai ka oleio a ke Akua ia Zekaria i ka la 24 o ka malama 11. (oia o | Sepata.) Oka poahia la ia ? 5. (Ja hoopuka aku o Zelubabela ika oleio paipai i ka Iseraela, i ka la 24 o ka malama 6, (oia o Elula.) Oka poahia la ia ? 6. Ua hiki mai ka olelo a Hagai, e hahao ka Iseraela i ka lakou uku ma "ka Eke pukapuka " i ka la 21, o ka malama ehiku (oia o Etanima.) Oka poahia la ia? 7. Ua hookumu iho o Solomona i ka Luakini ikala22 o ka maiama elua (oia o Zipa.) Oka poahia la ia ? 8. Ua oili aku ka ieo Alii o Ahasueiro e unuhi ae i ke komo gu!a, mai na lima ae o Hamana', a ia Esetera i ka la 12 o ka malama 5 (oia o Ab.) Oka poahia la ia ? 9. Ua poha niai ka leo hekili ma ke pooo ka mauna o Sinai, i ka la 7 o' ka malama mua (oia ō Abiba.) Oka poahia !a ia? 10. Ua poipu mai na kiowai o Kulanihakoi i ka honua nei i ka wa o Noa i ka la 17, oka mhlama elua (oia o Jaira.) Oka poahia la ia£ 11. Ua hookumu iho o Mose i ke kahua o ka Halelewa i ka la 1 o ka malama mua, ( oia o Abiba;) elua makahiki o ka hatia ana, paa ikala2l o ka malama 9 (oia o Kikeleu.) Oka poahia la ka la i hookumu ni, a me ka la i paa'i ? Ue mau mnau o he Keneturia.hou. 1. Ua, palapala hoolaha aku o Petero i ka poe Kelitiano i ka la 5 o Mei, A. D. 60, o ka vEra Kerwt<>.;' oka poahia la ia ? ' 2. Ua Episetore o Paulo i ko Koma poe ikala 3 o lune, A. D. 57 or 5Si. Oka poahia la 'w? , 3. Ua kukuluia o loane Apotere e Domiiiana ika ipuhao, Maraki 2, A. D. 86. Ō Wa poahia la ia ? 4. Ua hiainoe o Nero ke'lii o Koma i ka la 31 o liine, A. 3). 62, hookahi la kā moē ana ala mai oiā. 0 ka pōahia la ka la i.moe ai, a me ka la anā i ala mai ? , 5. Ua noho alii o Victoria ma Bej"itani& Nui, lune 21, A. D. 1837. O ka'poāhia la ia ? ' 6. Ua kau iho ka Hae Pelēkaāe i ke Aupuni Hawaii', Peb. 25, A; D. 0> poahia la i&? : ; •' 7. : Hanau dK&mehamehā Hima Keāuhou. 17; A. D. 1813. Oka poahia la ia ? ;' 8. Make o Keopuolani Akdtt ma Lahaina, Sep. 16, A'. D. 1823.' 'O lā po&hia la ui f ~ 9. Make Kaahūmanū' Im& Mātioa, Mar. »1,- A. D. 1833: laia? 10. U&'ku r maiitetlk Episopa '<f ke Alii tta Hōuolulū, Oct. 11, A. D. 1800. O ka poahm' la ; 11. O poelhUi la a'u i k»kaui i keiaPalapala? . : * f • i

; " E o'u tnhti hoa bke ahe makani, ke hbouna hku 'nei at» J kein Papa Henetui l ia me ka aiki hoomili oks poo. A mahope iiku e. hoopuka aku i ka Pnpa Olumebinda, a roo na mea pohihihi loa oka oihana heiu. 1 ' Meka mahafc. •' " G. M Koha. KeāioaiUm, WaUnai, OthH, Oka* 10» 1902.

Ile Alemanakii Keneturia.