Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 51, 16 November 1862 — He Hawaii i ke Kaua. [ARTICLE]

He Hawaii i ke Kaua.

No ka nele oka nina i na mea ano nui ole, a 110 ko makou manao ana no hoi, he oluolu ka lehulehu ke lohe i kekahi mea e pili ana i ko kakou ipakamaka, a hoa no hoi o ka iu o ka la a me ka makani anu he Waiopua, oia o Samuela C. Lnnaikaika, nolaila, ua lawe ae makou i kana palapala i kona ohana maanei, a waiho aku ia mea imua o ka lehulehu. Ke noho pio nei paha oia i keia wa ma f£ik£mona, mahope ponoi iho no 0 kona pio ana ma Hapa Fere, kona kakau ana i ka palapala mahope nei, a penei no kekahi o kana mau olelo i ike maka'i kakou Ika inea oka noho ana ona koa,i kekahi manawa: Ua liuliu ka wa i hala, mai kuu kakau mua ana'ku ia oe.-—Ano la ke noho neiau he pio kaua,me ka ae aku ma ko'u inoa maikai, aole e kaua kue aku i na kipi mahope o ko'u hookuuia'na. Ua hoopuniia makou mahope iho o ko makou hoopaa inoia'na, a ua hoohaahaaia ka Hae Amenka. He umi tausani koa puliilii, a he 2,000 koa lio rtia ke kiekie na o Boliver Heights maluna'e o Hapa Fere, mahope iho o ka hoohui ana'ku o ko makou puali ilaila, me ka hq]e wawae mua ana mai nae oko makou puali i na mile he 15 mai Martinsburg. Ua kauoha mua ia makou e hfele i Martinsburg Va, ma ke kauoha a Gen. Wool.

O ia kahi mua loa a me kahi pilikia no hoi iloko o ka puali koa akau malaila. A ua kuole no hoi paha ka hoouna ana i koa ao hou ma ia wahi: Kukulu iho la makou i ko makou mau hale lole, a paikau no hoi i na koa o makou, a malalo hoi o na ruia maikai a ke Sagiana-Major, i|a holopono ka hana ma na mea a pau, aka, i kekahi wa no nae ua pili kaumaha no makou j he wahi wa uuku loa wale no kahi manawa noho wale. Ke ola nei makou iloko o ka hoolēle oili nui wale. He hui wale na wa a makou e noho malie aha, a ua hoopuiwaia mai e ka leo o ke Kakiana Mekia, e kaUoha āha i na papl a pau ē paa i na mei kaua, ma ia wa e makaukau koke ai na mea a piau me na mea kaua. Ua hoomakaukau koke no hoi na koa pukaa, o nā koa lio hoi e lele ana i o a ianei, ua ku 4e no hoi na laina o na papa koa a pau me ka makaukau no ke kaua ; a ma ia wa koke no puka hou mai la ke kauoha e waiho i na pu ilalo, a aia hoi, ua waiho na mea kaua, a ua huikau aku, huikau mai i "Kaeleawaa." Ma kekahi la Sabati, ua kaheaia makou e hoomakaukau me na mea kaua, a i ke ku ana no, o ka wa no ia i hoihoi hou ia maiai, a wawahi no hoi ka laina. A ua kahea hou ia mai no makou i ke ahiahi, a ua kohoia ekolu Comopane, i poe kiai i na palena owaho, a e kiu hoi i na poe kipi pia ke alanui Win;hester, o ka'u Oomopane : kekahi, he_ ewalu o'u mile mai ia wahi mai, a o kp'u no hoi kai kaaī ioa imua, a ug moe īho. malalo o kekahi ululaAu ohuohu, mf na mea kaua no ma ko makou ad&o~a ua hanai hoi ia makou ih« i na puap a na kipi e hojk> ana ma ia wahi. Ma ka lua o ka po, o kahi a enakou i moe ai, he wahi e pili kokoke ana i kekahi pa, me ke kali aku hoi, malia paha e hoio mai ana na kipi e komo i Martinsburg. la'u e kakau nei, ke lohe nei au i ka halulu

pjia pakOTnasfa tec jp«afi Gen. Makalelapa, ke,kais-JLjak .Ihp aei o keia mau la. He weliw«!i ua mau kaua ana la, ahe mea eno hoi ka make; aha ae nei ke kani mau ana ona pu roa ia wahj ? ina la paba i hiki mua mai na kōa o MāKealēlapa raa Hapa Fere, ina no la ua pakele mak<ru. tXā moe nae na koa ikapo ; nolaila, aohe nae he nanaia'ku, a he puiwa hoi o na pepeiao o na fausani kanaka e noho nei ma ai«d, i nei mea halulu oka {M. - au e noho ana ilokos kekasi le i keīa wa a'u e kakau nei, aka, eia iwaho ponoi o ka aiua kali ana i na koa nana makou e-&#ejakfr. ..L4£ekahi-po, oiai.o ka hoomaka ana iho no īa e hiamoe, puka mai ana ke kauoha e opiopi na hale lo!e, aole no hoio kanamai o uamea hehuikau< a ma ia po no hbi Mbla iho makou ia makou iho iluna o ka honua, a ua lea ka hiamoe ana. Ma i$L auina la ana'e, ua kukuluia na koa me ka makaukau no ke kaua aku. Ua kaua no hoi ia la ma ka Maryland Heights, a o ko makou kulana hoi he ano kupanaha no. Ua noho iho makou me ka hoolono i kekahi wa pokole, oia i hoi e kapalili ana kekahi mau poka pohapoha ma ko makou wahi, mai luna mai o kekahi wahi kiekie. Ua ike koke makou i ko makou pilikia, nolaila, ua holo aku makou ma kahi e malu ai i na poka, malalo oke kumu pali. Ua kukulu koke no au i ko'u Comopane, a o ko'u wale no ka papa koa i hoi i hopa me ka maikai. Oka nui o na'lii koa me na koa, e holo ana io ianei me he hipa la. A o ke Comopane D kai kukulii i Ua. lain&- a pau, alaila hulo, a ekolu huio ana nona iho, a hoi aku i kahi hoomoana mau.' A ua hoouka mai no hoi na kipi ma na wahi Be nui wale, a ia po moe makou ma kahi e. Ma ke kakahiaka ana ae, hoomaka hou mai na kipi me na pukaua eono, e kiela ana i na poka homa, a me na poka pohapoha. Ua ike maopopo loa au i ke kulana o na koa kipi, no ka jnea, iloko o kekahi awaawa ko'u mau koa, e hiolo ana no hoi na poka ma o a maanei o'u ; a mahope hoomaka mai ka wela oia wahi, nolaila, ua nee ae makou ma kahi e. Malalo ponoi iho o kekahi puu kahi iku ai na koa e hoomaka'i i ke kaua, a e mau makou ilaila, ina ua pau loa makou i ka make, mahope iho nae ka ike ia ana oia mea. Ma ia wahi, ua ike iho makou i ko makou pilikia maoli, a ua pau no hoi na paula a me ka poka ; nolaila, ua hukiia ka hae ilalo, a ua pio o Hapa Fere i na kipi. I ko makou hoomaka ana mai nae e hele, ki hou mai no kekahi pu o na kipi i hunaia iloko o ka pali, e kiola mai ana no hoi i ka make iwaena o makou, no ko lakou ike ole ua ae aku makow Ike pio ia lakou. Ano ia mea, holo wikiwiki aku la makou i kahi e maluhia ai i na poka, kokoke au eku i kekahi poka. Oka paa wale ana no o makou i ke ohu ka mea i pakele ai o makou, ina no la ua make nui i ua pu la. He nui ko'u kamailio ana me na'lii kipi, i nei isau la o ko'u noho pio ana, a he poe maikai no lakou, a he naauao no hoi, hele nae a nekoneko kahi kapa aahu. He poe koa loa lakou ma ke kaua ana,a e like nohoi.me ria poe o ka Aknu, ko»hana ino o kekahi poe» a o no hoi he fjbē puuwai maikai* Ua ike au i ka mea kaulana ia Stonewall Jackson, ko'u mea i pio ai, he like no kona kapa me ko na poe kipi e ae ka lepo ; aka, he kanaka maikiki nae oia. He nui no ka ai e loaa mai ia makou i kekahi manawa, a i kekahi wa hoi, he inoino loa. Ua oluolu maikai loa ko'u hanaia ana mai ma ko'u ano Kapena, Ua maiamaia no au me ka maikai loa. ##■###

S. C. L. • O ka lohe pono maoli keia, i haiia mai nfej malnna, e ke keiki Hawaii e noho'la i ke kaua i Amerika Huipuia, ua noho pio nae oia i keia wa'ma ka lima o ria kipi.