Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 52, 22 November 1862 — Page 3
Ka Nupepa Kuokoa.
Na Palapala.
He Palapala Hoike
MAKAHIKI MAI EBONA MAI.
E na hoahanau a pau loa ma na Ekalesia o Hawaii, a me na Kahunapule ko'u aloha, me ka malu ma o Iesu Kristo la. O ka mua keia o ko'u hai ana'ku ia oukou i ke ano, o na mea i hanaia ma keia aina o Ebona, oiai au e noho ola maikai ana iloko o na makahiki elua i kaa hope ae nei.
NA HANA.
1. No ke Kula. Ua hapai mua ia keia hana e na misionari haole, oia o Dr. Pierson, a me Mr. Doane, a ua hala kekahi mau makahiki elua a keu aku ; aka, aole no i akamai loa kekahi poe o lakou, a hiki i ko'u wa i noho ai maanei, ua hooiliia mai ia hana ia'u, a ua hana aku au e like me kahi mea hiki pono ia'u ke hana; aka, aole i poho keia hana ana, no ka mea, ke ike lea nei au i ke ko o ia hooikaika ana a ko oukou wahi pokii nei ma o Iesu Kristo la. Nui na keiki akamai ina ka Heluhelu, Kakaulima, Palapala Aina, Ui, Himeni, a ma na mea helu no hoi kekahi. Elima ka nui o na hale kula ma Ebona nei, a o ka nui o na haumana he 200 a oi aku, a eia ka mea kupanaha iki. Ua aoia lakou e ke kumu hookahi iloko o na makahiki okoa elua. A ua maopopo lea ka holo ana o keia hana nui i ka mea hookahi, mamua o na mea elua a ekolu, oiai e ao ana lakou. Pela au e hai maopopo aku nei ia oukou me ka hookamani ole o ko'u manao ma ia mau mea; aka, aole nae ia he mea e ehaeha ai ko oukou manao, no ia mau mea a'u i hoakaka aku nei ia oukou.
Hoike Kula. He mea hou no ka hoike kula ana ma keia aina hupo, aole hoi ma keia aina wale no, ma kekahi mau aina pouli e uku no hoi kekahi, kahi hoi i noho ia e na kumu. O ke kolu keia o na hoike kula ana ma Ebona nei, a ma keia hoike ana ka'u e wehewehe iki aku imua o oukou.
Ma ka la 5 o Sepatemaba i hala iho nei, ka hoike ana o keia kula, a penei ke ano o ka hana ana.
Himeni me ka pule.
Heluhelu ma ke Kauoha Hou.
He Ui, he olelo no ke Akua.
Kuhikuhi Palapala Aina.
Kakaulima maikai iki.
Ninau ma na mea helu.
Hookui ma na hua palua.
Himeni hou me ka pule.
O ka nui o na haumana i akoakoa mai ma ia la, he 200 a oi aku, a iloko o keia poe, he 6 mau alii, he 12 mau wahine oo, he 14 mau kane oo, a he 2 mau elemakule.
2. Hai aku i ka Euanelio. Hana elua i hapaiia ma Ebona nei. Ua hoomakaia i ka wa o na Misionari i hiki ai maanei, a ua holo pono loa keia hana, no ka mea, ke launa nui mai nei kona Uhane "Hemolele me ma-kou nei; a ke mau nei kona hana iwaena o ka poe ike ole ia Iehova. Ke hai manao nei kekahi poe, me ka mihi i ko lakou mau he-wa imua o ke Akua Hemolele, kupaa no la-kou iloko o na hoowalewale he nui, ua 2 ma-kahiki okoa ko kekahi poe o ka hooikaika ana, ua 1 makahiki ko kekahi poe, he mau malama ko kekahi poe, ua malu pono ko lakou noho ana, nui no ko lakou haipule ana, aka, aole i hookomoia lakou ma ka Ekalesia. He poe kupono loa keia ma ka hapai ana ma na hana hoopomaikai ia hai, kokua nui kekahi mau keiki opiopio ia'u ma ke ao ana aku i na kanaka ; he kupono loa no hoi lakou ina e komo lakou iloko o ka Ekalesia. Olioli nui paha oukou no keia mau mea a'u e hai aku nei ia oukou.
Auhea oukou e ku poe iloko o Kristo ma ko Hawaii Pae Aina? E hoopiha nui oukou i ka nonoi ana aku i ke Akua no makou nei, i holo pono ai ka makou, hana ana.
Auhea ka poe minamina i na uhane o ke-ia poe? E lawe mai anei i ka Lamaku o ke ola ma keia mau pae aina? Eia o Rev D. Kapali ke noho pu nei me makou ma Ebon nei, me ka hai aku i ka euanelio imua o keia lahui hupo.
3. Pai Palapala. Ua hapaiia keia hana i ka ha o na malama o ko maua noho ana maanei. O maua me Mr. Doane ku hana ana, a nana au i ao mai ma ia hana a hala kekahi mau malama, haawi loa mai oia na'u wale no e pai, a o ka unuhi kana.
Ae, ua holopono loa ia hana, ua akamai iki au ma ke pai ana, hoonoho ana na hua, a e pai hou ana paha i keia makahiki ae, no ka mea, ua loaa hou mai nei ka mea Paipalapala mai ia Mr. Snow mai. Pomaikai loa ke loaa ka mea Paipalapala ma kekahi mau aina e aku, no ka mea, ina ua hewa kekahi mau huaolelo, alaila, hiki ke hooponopono hou iho, nolaila, ua pomaikai loa makou ma Ebona nei. Aole e hooili aku io oukou la i kekahi mau buke i kakau lima ia, maanei no e pai ai a pololei, alaila, hoouna aku ilaila, a iAmerika paha, a e pai hou ia mai a maikai, a pela no hoi ke ano ili owaho, hana hou ia no a maikai loa.
He nui keia mau mea a'u e hooili aku nei ia oukou, a ke ike iho la no oukou me ka piha o ko oukou naau i ke aloha no makou apau. E ola kakou ma o Iesu Kristo la ko kakou Haku. H. AEA
Ebona, Maikonisia, Sept. 7, 1862.
No ka Raiki.
Aloha oe ka Kilohana Pookela, ka lei hulu puehu ole i ka makani, ka pua weleweka ula mau i ka welo ana a ka la i Lehua, ka hoa kaukaunu o na po loloa o ka Hooilo, ka hoa kuwili o ka la haoa me ka ua lokuloku, o ke kau kupulau a me ke kau haulelau.
Ke hooili aku nei au ia oe i ka moolelo no ka Laiki i keia wa, a nau ia e kahea hele aku i na hoa o kaua, oiai oe e noho ana i hoailona kalaunu no ka manao.
O ka Laiki ka mea waiwai loa i keia wa, hikiwawe loa, luhiole, mama ka hana ana, oi mamua o na mea kanu e ae ma keia mau mokupuni, nonolo ka mole o ka eke. Lele ka hauli o ka manao, hoihoi na maka i ka nana ana, hia-a ka noonoo i ka la a me ka po, holo ka olioli i ke kino a me ka puuwai, pa iho i ka Lunaikehala waiolu wale kela, moe i ke kau o ka luhi a me ka eha.
Nolaila, ua ala mai na kanaka e pulumi i na loi nahelehele, e anai, e kulapa, e wili a okaoka ka lepo. Ua nui loa na loi a ke kanaka, mai ke kahi a ke kanakolu, a kanaha aku, aole koe aina, ua pau kahi e mahiia nei mamua a kela aku. Ua hoolimalima ka poe mea aina nui, ua hana ke kane, ka wahine, a me ke keiki. Ua hoolimalima me ke dala i ka poe hana, he hapalua no ka la, he ukupau ma ka hana kekahi, ma ka mahele loaa kekahi.
I keia wa, ua nui ka laiki, ua oi mamua o ke kumukuai, mamua aku nei ekolu kene-ta no ka paona hookahi, ekolu me ka hapa kekahi, a i keia wa elua keneta, hookahi me ka hapa ke kumukuai paa loa e kuaiia nei aohe wa aole loa iho, kohuole la ! kohuole.
Nohea la keia emi ana, no ka pau paha o ke dala ? No ke aha la ? No ka uuku paha o ka poe ai i ka laiki, no ke aha la ? No ka ike ole paha o na kanaka Hawaii i ka olelo haole. Nolaila, no ka nupepa o na aina haole, a ia maloko o laila, ka olelo a me ka manao o ka poe Kalepa o Kaleponi, o Mare-ka, a o ka poe e kuai ana maanei, he poe Kalepa lakou, a o ko lakou ola na keneta oi ae mamua o koonei kuai ana, nolaila, e nana oluolu mai, a e noonoo kakou.
Nolaila, e na mea' laiki apau loa mai Hawaii, a Kauai, e kanu laiki ana, e noonoo kakou mamua, e kuka, alaila, e loaa ka pono kaulike iwaena o kakou, penei ko'u noonoo ana, e hui ko kela mokupuni keia mokupuni e koho i luna no lakou, e hele mai ma Oahu nei e hui me koonei poe, a e koho i hookahi haole nana e olelo me na haole e ae, e kuai no ka laiki i na keneta ekolu a oi ae, a e palapala paha i Kaleponi i ka poe Kalepa, a me na moku e holo mai ianei e kuai ai.
O na haole a'u i manao iho ai e pono ai kakou e koho, oia o L. Kamika, a i ole ia, o H. M. Wini Luna o ke Kuokoa. A e pono no hoi i,koonei poe kanu laiki e hui me a'u a koho i ka luna hookahi, a oia ke hele e launa me keia mau haole i oleloia maluna, a o ka uku o na kanaka i ka haole ke pono ka hana ana, aia no i ka pono i puka iloko o ka hui ana me ka haole a me ka poe luna, a e lilo ia i olelo aelike e pono ai.
E na hoa kanu laiki o'u e noho ana ma na mokupuni o Hawaii nei, e ala mai oukou iluna, e pau ka moe ana ma ke kae o ka pouli mau, e nana oukou la ua alohi mai na kukuna malamalama o ka naauao, ua lele kaokao ka naaupo a haule ilalo pau na niho, koe ke kae i hoailona no kona mauliawa a nalo aku. Nolaila, e pau ko oukou kuai ana i ka laiki no na keneta elua, a hookahi me ka hapa, e kamau iho a loaa ekolu keneta, alaila kuai aku, oluolu pono iho kela, loaa o Lehua e moe malie ana.
Heaha ka hewa ke waiho ka laiki me ka-kou, he mea popoole, o ka ole ka lilo no ke kumukuai haahaa, lilo ka pokeokeo ma-o, o ka luhi kou a me ke kauwa ulupau me he holokahiki auau aila la ka hinuhinu, o ia ka olelo a ko oukou hoa kuwili, haihai olelo kaukaunu o na po lai, auwene, e lalawe ana. Ua oki au maanei; ke iho aku la ka la e ko-mo i Lehua, ke umii mai nei na kukuna o ka poeleele e hoi au, no ka mea, he wahi ino ka po, he wahi ahi. Me oukou ke aloha pumehana. S. D. KEOLANUI.
Niuhelewai, Kapalama, Nov. 9, 1862.
He olelo pane
IA F. W. K. KAMAHUALELE.
E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe:
Ke kumu lehua muimuiaia e ka manu, ka pua rose paoa i ka ihu o ka ipoahi, ka lei hala aala i ka a-i o ke hoaluhi, e kuehu pau aku oe i ke anu o ka makani Kiu o kuu home i kuu kini o ke kai malino o Waianae.
Ma ka makalua o ko la haaheo, o ka la 28 o Okatoba, o ka Helu 48, malaila kaua e honihoni iki ai me ka eeke ole. Wahi a Kamahualele aole ka e pau kona lima i ka alaihi kalaloa; i kuu hoonee ana'ku i ka ipukai a ka uhane o ka Episetore a Paulo ma Roma 2: 21, & c. Aha! kuululu ua hoa k, a ua puni lelemua, i kuhi paha ia'u he kaunoa a me ka limuhuna, e hihi ana me ka makua ole, a laa la; ke ali mai la ka papalina o ka la ia oe, ke keke mai la na pae niho o ka mahina, a ke kani mai la ka akaiki a Halekela i ka palena o ka aina, i ua mea he laukua wale mai no.
E ke hoa ! ke paleo aku nei au imua ou me ka oiaio loa, e hele ae oe imua o W. Piliole a me P. M. Kahinalua, a e ninau aku oe imua o laua, i na aole he leta a Ioteve ia laua no ka hele ana o G. M. Koha ilaila, alaila, ua hoopunipuni io o Kahinalua, a me Piliole, ma na olelo mua iloko o na nupepa. Ke awala mai nei oe ia'u. " he manao i unuhiia no ka hoomauhala," eia ka ninau malaila, ua hakaka anei o Koha me Piliole, a me Kahinalua, malia paha ua lilo ka Koha wahine ia laua la; malia paha ua opu punalua ea, aole i hoomauhala, nolaila, ua hala ia manao ou mawaho o ka pahu o ka naauao, ua koia e na ume kaumaha e holo ana i o ianei e ale okoa ana i kana mea e hoonuu ai.
Mai manao oe ua hemolele loa oe i ke ana ana o na adere kaulahao o ka loa o kou kukulu manao ana, e like me kau e akena nei, "o ko wai a-i ka hoi ia e leho nei i na ala nemonemo a ke keiki Hawaii." Auhea oe e iala ! eia ka ninau, ua hele anei oe imua o W. Piliole, me ka waiho aku imua ona i na ano ninau a pau a G. M. Koha ? A ina oe ilaila, ike pono oe i ka ipu kahoahoa a ko Farani ilio omo koko ; mai na kilu a na ipu kakai i kokoia a kau i ka hale uwahi ole.
Maholehole ka ili la e Kalamakea, ae; ua maholehole io hoi paha, i ke aha la ! i ka waiwela o ka ipuhao a ka poe kuke hana mea ono, o ka Helu 47, o ka H. P. A. ke kau mai nei ua hoa la ma ka papaaina o ka la 25 o Okatoba, i ka latiku a me ka lonitu o ka aoao houhewa, ( oia keia, 1 Timoteo 3: 12.) Ua pili ole maoli no, i okoa e W. P., a i okoa hoi au ka mea i pane ia; i na e wehe ae oukou ma ke poi o ka umeke a kanaka maoli, Helu 47 o ka Hoku Pakipika, alaila, ike nui iho. No W. Piliole anei no'u paha ? Ua kapalili oe i ka wela i kou hahao ana i kela mamala ahi o l Timoteo 3:1,2. E ! aole no i pili ko manao pane ia W. Piliole, penei e akaka ai, o Piliole ea ! he Katolika no, a he hoahanau no iloko oia ekalesia ; aole nae he Kahunapule e like me Ioteve olaila aku, aole i kauia i ka hoailona- e like meneia. Rev., &c, &c, o houhewa auanei oe ma ka pali o Kaala, a puka aku ma ka
pali Koolau. Nolaila, waele e aku au i ke alanui o au mau olelo pane kikaho.
He moena uki hehi wawae ka wau wahi ana, ae no hoi paha. A eia iho malalo nei ke uki hehi wawae e loa ai ko a-i i ka pu-ua loa, penei:
Ninau 1. I ke aumoe ma Makaha, heaha ka hora o ka wati ma Lae Horono ?
Ninau 2. Ma ke awa kumoku o Livapu-la e ku ana ka mokuahi Annie Laurie, a ua makemake o Henry, ke Kapena oia moku e holo aku i 3,745 mile, eia ka ninau, owai ke awa e ku hou ai o Annie Laurie ? a ma ka latitu a me ka lonitu hea ?
Ninau 3. Ma Parisa, ma Farani, he wa-ti, a ma Lae Aloha no hoi he wati, eia ka ninau, ehia hora ka hakalia o ko Parisa wau i ko Lae Aloha wati ?
He ma'u ia mau wahi kua hao o ka lae o Makaahuena, o ke kuolo ka paha i ka a-i o ka hai keiki. Me kuu manao lana e wehe molale ia no e ke keiki o ka pohu keia mau opuu rose ekolu. Ua lawa iho la no.
J. K. KAHAKOIWAIOKANEKI.
Koloa, Kauai. ,Nov. 7, 1862.
AWA O HONOLULU.
No ka Moku ku mai.
Nov. 12—Kuna Odd Fellow, mai Hanalei mai, me 18 paila wahie, 187 pahu a me 68 eke KO, 13 ili bipi, 1,000 alani, aila bipi, a me 40 ohua.
13—MOKU okohola Am. Issac Howland, mai Aukakl mai me 1700 barela aila, 22,000 iwi Kohola, no ke kikina ; 120 barela pamuela, 3400 barela aila, 42,000 iwi kohola, oia ka huina pau.
13—MOKU kiakolu Am. Emerald, he 21 la mai Kapalakiko mai, me ka piha ukana a C. A. Williams ma.
13—Hana, mai Hilo a me Lahaina mai, me 15 eke pepeiao laau, 22 ili bipi, a me 29 ohua.
14—MOKU Kiakolu Am. Raduga, he 147 la mai Bosetona mai, me ka piha ukana a C. Burua ma.
14—MOKU Kiapa Calherine, mai Alika mai, me 60 barela pamuela, 1140 barela aila, 16,000 iwi kohola, no keia kikina; 3400 barela aila, 40,000 iwi kohola, ka huina pau.
14—MOKU okohola Chas. W. Morgan, mai Aukaki mai, me 1,000 barela aila, 10,000 iwi kohola, no keia kiki-na; 4300 barela aila, 36,000 iwi kohola, ka huina pau.
14—MOKU okohola Olelo e Comet, mai "Aukaki mai, me 700 barela aila, 10,000 iwi kohola, no keia kikina ; 2700 barela aila, 20,000 iwi kohola, ka huina pau.
14—MOKU mikaudele Am. Hokuao, he 47 la mai Maikoni-sia mai.
14—Kalama, mai Koloa a me Nawiliwili mai me 7 paila wahie, 6 bipi, 1 lio, 41 eke laiki, 23 pahu aila bipi, 32 ili bipi, 2 eke pepeiao laau, 5 puaa, 460 pahu aole mea oloko, 1000 kapuai papa kukui, 3 pahu waiuba, 1 kaa bipi, a me 13 ohua.
14—Kiakahi Live Yankes, mai Hilo mai, me 44 kukaa pulu, 10 eke pepeiao laau, 16 eke kope, 30 ili bipi, 2 owili ili kao.
14—Moku okohola Am. Nassau, mai Aukaki mai, me 460 bar aila, 5,000 iwi kohola, no keia kikina; 100 sp, 500 wh, 5,000 iwi kohola, ka huina pau.
15—Moku okohola Am. South Boston, mai Aukaki mai 1275 bar. aila, 20,000 iwi kohola, no keia huina; 2600 wh, 34,000 iwi, ka huina pau; 2,000 wh, 22,000 iwi, maluna o ka moku.
l5—Moku okohola kiapa Barnstable, mai Hilo mai, kalewa wale no mawaho.
15—Kilauea, mai Hawaii, a me Lahaina mai, me 69 kukaa iwi kohola, 356 pahu uala, 1 eke pepeiao laao, 10 bipi, 23 hipa, a me ka alani.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano, G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kamai, w, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o KAMAKA, (k.) o Honolulu nei, ma Hawaii i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, ka Poaha, oia ia la 4 o Dekemaba, 1862. i ka hora 9 o kakahi-aka, oia ka la ia a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Hono-
lulu, Oahu. JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 17, 1862. 52-2t
Olelo Hoolaha.
UA NOI MAI O Kimo Kaai (k,) OIA ka Maelo wahine mamua, i ka Mea Hanohano John Ii, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e ae aku ia ia e mare hou, e like me ke Kanawai o ka la 22 o Iune, 1856. O ka la 26 o Novemaba, oia ka la kana i keia hoopii, ma ka hora 10 o kakahiaka.
JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 11, 1862. 51-2t
Olelo Hoolaha.
UA HOOPII MAI O
KAHILAWAI (w,)
kue i kana kane o Kawaipua, no Koloa, Kauai,e hooki i ko laua mare ana no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o Kawaipua, i kana wahine. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano John Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 3 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahi.
JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 11, 1862. 51-2t
HANAU.
Nov. 10, ma Kailua, Kona A., Hawaii, hanau o William (k,) na J. W. Makaonaona me Mrs. Mehe
Nov. 17, ma Pauoa, Honolulu, hanau o Koolauloa (k,) ma Kaka me Kaliko.
Oka. 22, ma Kaloko, Kona A., Hawaii, hanau o Keliihelepo (k.) na Keliihelepo me Kali.
Sept. 4, ma Halawa, Molokai, hanau o Kamaipelekana (k,) na Kalaau me Pakaha.
Oka. 13, ma ia wahi no, hanau o Kamikaoele (w,) na Piula me Aa.
Oka. 26, ma ia wahi no, hanau o Kaonohi (k,) na Pua me Kohana.
Nov. 15, ma Alewa, Honolulu, hanau he keikikane, na P. M. Kahinalua me M. Mekaula.
Oka. 3, ma Palawai, Lanai, hanau o Hanale (k,) na Hanale me Kahele.
MARE.
Aug. 30, ma Halawa, Molokai, mare o Hoonani me Lilia Upai na Rev. A. O. Polepe laua i mare.
Sept. 22, ma ia wahi no, mare o George Nowleina me Lilia Kalahale, na Rev. A. O. Polepe laua i mare.
Oka. 28, ma Keawawa, Honuaula, Maui, mare o Hua me R. Kahinu, na S. W. Nueku laua i mare.
Oka. 6, ma Kaohai, Lanai, mare o Keloha me Kamawae, ma J. Kalawaia laua i mare.
MAKE.
Oka. 20, ma Paomai, Lanai, make o Uwila ( K.)
Nov. 8, ma Palawai, Lanai, make o Repeka. (w.)
Nov. 10, ma Kailua, Hawaii, make o Abela Kaina a me Ku-kae, 6 malama ke ola ana.
Oka. 14, ma Halawa, Molokai, make o Kamikanele (w.)
Oka. 18. ma ia wahi no, make o Maui (w )
Oka. 27, ma Honokohau; Kona Akau, make o Oahu (k.)
Oka. 16, ma Kealakehe, Kona Akau, Hawaii, make o Kanewaiwaiole (w.)
Oka. 22, ma Nahawele, Honuaula, Maui, make o Z. Kanaina.
Nov. 2, ma Palauea, Honuaula, Maui, make o Lale (w.)
Nov. 17, ma Kalaepaa, Kalihi, Oahu. make o Mailikalani.
Nov. 8, ma. Makaaho, Honolulu, make o Uilama (K.)
Sept. 26, ma Kalihi, make o Poohua.
Nov. 5, ma Hauula, Koolauloa, make o Puana (K.)
Iulai 16, ma Halulu, Niihau, make o Anania Ua (K.)
Iulai 18, ma Kaununui, Niihau, make o Kaaeopio (K.)
Iulai 25, ma Halawela, Niihau, make o Keahilau (w.)
Iulai 27, ma Kii, Niihau, make o Elizabeta Hanohano (w.)
Aug. 3, ma Kahaluna, Niihau, make o Kaleipila.
Nov. 16, ma Kapuukolo, Honolulu, make o Kaaua (w.)
CROWMSGSBLHC.—I keia la, make iho nei o Carolina Polina Kahaukolonahe Crowninsburg, a Mr. Crowningsburg me Mrs. Malupo, o Makawao, Maui Hikina, no ka mai ma ke akemama. Ua hanau oia ma ka la 16 o Ianuari, M. H. 1860, a make iho nei i keia la 7 o keia malama. O ka loihi o kona ola ana 1 makahiki, 9 malama, a me 21 la. He Kamalei aloha ia na na makua ona, he hiwahiwa nui hoi na kona mau kini. Aloha ino.
"Ka nani o ke kino nei,
I mae ma keia ao,
Ma kela ao e pua hou ai,
He pua nani mau.
Olelo Hoolaha.
E IKE MAI NA MEA A PAU, OWAU O ka mea nona ka inoa malalo nei. O kuu kane mare,
O BILA,
ua holo aku oia i ka moku okohola i ka M. H. 1853, aole nae oia i hoi mai a hiki i keia la a'u e hoolaha nei. Nolaila ke hai aku nei au ma keia hoolaha, e mare ana au i ke kane hou no ka pilikia i loaa ia'u. Ina he mea pono ia mai na luna mare mai, ina eia oia ke ola nei ma na wahi o keia ao ; ke kauoha ia aku nei oia e hoi mai, i ka wa i koe o keia makahiki. A i ole, e mare ana au i kane hou i ka hebedoma mua o Ianuali, 1863.
Na HIIKUA (w )
Kahana, Koolauloa, Nov. 12,1862. 52-lm*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, ma keia palapala hoolaha. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoike aku nei au ma ke akea, no ka loaa ana mai o ko'u palapala mai ka Lunakanawai Kiekie mai, Lor-rin Aneru, Augake 37, 1854, e hoolilo ana ia'u i Luna Hoopono-pono Waiwai no.
UKIKOLO,
ka mea i make ma Kailua, Oahu. Ke kauoha aku nei au i na mea a Ukikolo i aie aku ai, a me na mea i aie mai ia ia, o ka waiwai paa a me ka waiwai lewa, e hele mai e hooponopono me a'u i ka la 30 o Novemaba, 1862. Eia me a'u ke Sila o ka aina, he mea ole na olelo lapuwale, ina hele ole mai kekahi i ka la i kauoha ia ai, e hoole aku au ia ia.
DAVID PUNIPEKI.
Hooilina o Ukikolo.
Kailua, Koolaupoko, Nov. 18, 1862. 52-2t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai i keia olelo hoolaha ; e like me ka mana i loaa mai ia maua mai kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie : ke koho nei maua ia
J. Ladana Keaunui,
i hope hooponopono no ka waiwai o Haehae, o Hauula, Koolauloa, Oahu ; o ka poe a pau a Haehae i aie aku ai, a me ka poe i aie ia Haehae, e hele no i ka mea nona ka inoa maluna. E hiki no ia ia ke hoopii ma ke Kanawai i ka poe kue mai ia ia, e hele no ma kona hale hana ma Hauula, me ia ka hooponopono no na mea a pau. J. LUHELUHE,
M. KAPOLEI (w.)
Na Luna Hooponopono Waiwai o Haehae.
Honolulu, NOv. 18. 1862. 52-1t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai lakou ; o ke kuleana
O Kaioe,
o Hauula, Koolauloa, Oahu. Ua loaa mai ia'u i keia la ke kope
o ka Palapala Hooko mai ke Kakauolelo a ke Kuhina Kalaiaina mai, nona ke kuleana Helu 8417. E ike auanei ka poe e mahi ana me ka manao no ke Konohiki kela apana aina; e pau ko lakou mahi ana maua aina la, no ka mea, no'u ua kuleana la i keia manawa, o ua Kaioe la o ke kaikunane ponoi noia o ko'u makuahine, mai kuhihewa oukou no ke Konohiki, no Kaioe ia a mau loa, o ka mea kue i keia, e hoopii no au.
MRS. LUISA KUALII.
Honolulu, Nov. 15,1862. 52-lt*
OLELO HOOLAHA.
EKOLU MAU LIO MA KO'Uwahi, he lio wahine ulaula, kona hao F, ma ka uha hema, he lae kea, mau kapuai keokeo, oopa ma ka uha mua hema, me ke keiki kane hulu haehaeha, lae kea, elua kapuai keokeo, ua like ka hao me kela maluna. Lio wahine opio, hulu haekaeka, lae kea, me alua kapuai keokeo, aole hao. Alima ae nei malama o ka paa ana ia'u o keia mau lio, no ke komo hewa, a ai i na mea kupu, me ka hoopoino pu no hoi. Ua hoolaha aku au ma na palapala lima, a me kuu hele kino pa kekahi iloko o ua malama, i haiia maluna. Nolaila, ke kahea aku nei au i ka mea nona keia mau lio, e hele mai me ka makaukau, mai hele mai me ka hoopaapaa. Ina i hala na la he 30, lilo loa ia'u keia mau lio, mai keia la aku, a e kuni no au i ko'u hao, a e kuai aku paha. Na D. WAIANUHEA.
Kukuiwaiuhea, Kohala A, Hawaii, Nov. 11, 1862. 52-2t*
Olelo Hoolaha.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai i keia olelo hoolaha; owau o
Simeona Kanealii,
no Hauula, Koolauloa, Oahu. Oiai kuu ola e kau kehakeha ana iloko o'u ; ke hookaulana e aku nei au ma keia mau moku-puni, oiai ka makani i Hoihoikeea; o Esetera Pulama kuu moo-puna hanai, oia no ko'u hooilina i na e make au. O ka'u wahi waiwai paa, a waiwai lewa no hoi ; aole o'u hooilina e ae, oia wale no. Mamua ae oia manawa, e kakau ia ka palapala hooilina no Esetera Pulama, a no kona mau hooilina aku.
SIMEONA KANEALII
Hauula, Koolauloa, Oka. 1, 1862. 52-1t*
Olelo Hoolaha.
E IKE NA MEA A PAU MA KEIA PALApala, no ka mea, ua nui ke kanu waleia o na mea make ma ka Pa Kanu,
Ma Kawaiahao,
me ka huikau maoli, no ka hoike ole i luna a i na luna paha o na pa kanu nei, mamua o ka eli ana. Aole e like me ka mea kupono a me Luna Ekalesia ma ka lakou aha i hooholo ai, na ua poe luna la a mau luna hoi, e hookaawale apanaia na wahi kanu e like me na apana e noho nei na mea a pau i kokua i ka pa ana a paa; ua kaawale ko kela a me keia apana, a me ko na Lii, pela no hoi na malihini.
A no ka hoomau o keia kanu huikau ana, nolaila keia hoolaha ana i na wa kupono maoli e hai a e hoike mua ai i na luna pa kanu, o ka hora elima a me ke ono o ke ahiahi, a me ka hora elima a me ka ono o kakahiaka, i na manawa a pau o na makahiki e hele aei. A pela no hoi ka pono ole o ka eli ana, ua eli kaulei no ka eli ana o kahi poe ma ia ano huikau, aole pela ka eli ana i na o ka luna kekahi, o ka eli no a ka paakea ka pono maoli.
A e pono no hoi e hele kela mea keia mea kupapau i na manawa e hoikeia ae nei i ka luna, oia no ka mea hookani pele, ma ka luakini, ma Kawaiahao, o Wahinealohaoleia kona inoa, ua makaukau ia i na kakahiaka ma ka hale pule, a ma ke ahiahi hoi. Aia no ia ma kona hale, ma ka aiai ma Ewa o ke Alanui Puowaina, a o ua pau kanu ia ma keia aoao ponoi mai. Aia no kona hale pohaku mauka o ka pa o Ehu, a makai hoi o ko Waihinalo, e pili ana i ke ala hale pule. 52-3t
Ka La Hoomaikai.
I KA MALAMA O MEI, M. H. 1862, I ka Ahaolelo o na misionari Amerika ma Hono-
lulu nei, ua kohoia o Rev. L. Kamika, laua o Rev.
S. C. Demona na Komite, e hoakaka i ka la kupono i na ekalesia ma Hawaii nei, e hoomaikai aku i ke Akua, no kona lokomaikai i na kanaka ma keia Pae
Aina, i keia makahiki e pau ana.
Nolaila, ke koho nei maua ia Tarede hope o Nove-maba nei, oia ka la 27, i la e hoomaikai aku i ke
Akua. Eia kekahi mau manao e paipai i na Kahunapule, a me na hoahanau, i ko lakou akoakoa ana e malama ia la.
1. No ka maluhia, kaua ole o keia Aupuni, me ko na Aina e.
2. No ka lako pono o na kana, i na mea ai ma keia Pae Aina.
3. No ka pilikia ole i ka mai ahu lau.
4. No ka hoolahaia'na o ka Baibala ma Hawaii nei ; a no ka hiki pono hoi i na kanaka ke hoomana aku o ke Akua ola, e like me ko lakou manao he pono?
5. No ka nui o na Halekula, a me na Luakini, a me na kumu, e ao aku i na kanaka.
6. No ke ola maikai o ka Moi kane, a me ka Moiwahine. E hoomanao aloha nae kakou i ko laua popilikia, a me ke kaumaha, no ka mea ana o ka laua keiki aloha, "ka HAKU o HAWAII."
He nui wale na mea e ae, e paipai ana ia kakou, e hoonani aku i ke Akua me ke akea, me ka manao lokahi.
Nolaila, pono i ko ke Akua poe kanaka, ma ka la i oleloia, e halawai iloko o ko lakou mau Luakini, me ka hoomaikai, me ka mililani, a me ka halelu.
L. KAMIKA.
S.C. DEMONA.
KA MOKUAHI
'KILAUEA.'
E HOLO ANA O "KILAUEA" MAI Honolulu aku, ma ka
Poaha, Novebama 27.
Ma ka hapalua o ka hora Eha o ke ahiahi.
NO
LAHAINA,
KALEPOLEPO.
ULUPALAKUA,
KEALAKEKUA.
HONOIPU,
KAWAIHAE.
KAILUA.
A ME HILO.
I ka hoi ana mai, e holo ana no ia i KONA a me na awa i olelo ia maluna, a ua manaoia e holo ana oia ma keia mau wahi i kela a me keia mau la he umi.
KA MOKUAHI
"ANNIE LAURIE,"
E HOLO ANA KA MOKU Annie Laulie,
NO
HANALEI,
NAWILIWILI,
Ma ka Poakolu, Novemaba 26.
Ma ka hapalua o ka hora Eha o ke ahiahi.
JANION, GREEN & CO.
Honolulu, Nov. 13, 1862. 51-tf
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano, John Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Haliimaile Kekoi a me Lumilani, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o KAPALU, (k.) o Kapalama, Oahu, i make aku nei : Nolaila, na hoikeia i na kanaka a pau loa,ke pili,o ka Poaha, oia ka la 28 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me kela noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
JNO. E. BARNARD
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 19,1862. 52-2t
E KUAI PAAKAI!
KE KOKE MAI NEI KA WA UA, A NELE i ka mea ole e mikomiko ai kahi i-a; nolaila,
E Kuai Makepono aku au,
me ka poe makemake mai e kuai me a'u, 5 paakai no ke dala
hookahi, oia hoi elima eke paakai, hookahi dala ia. Ma ke kuai nui nae kakou e kuai ai; mai ka 25 paakiki aku ka hoomaka ana o ke kuai nui a hiki i ke kausani paakai, ma ke dala kuike, aia ma Kawela a me Kaunakakai ka paakai kahi i waiho ai, ma ka Mokupuni o Molokai. E hooili i ka oukou mau dala ma ka lima o ka oukou mau kapena moku, a na'u no e haawi i na paakai ma ko lakou lima, a i ole au, o'u mau hope paha.
E. P. KAMAIPELEKANE.
Kaakopua, Honolulu, Nov. 21, 1862. 52-3t
Olelo Hoolaha.
UA HOOPII MAI O
KAAWAIWAI (k,)
kue i kana wahine o I. Kaeha, no Hauula, Oahu, mamua, e hooki i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o I. Kaeha, i kana kane. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano John Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 26 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
JNO. E. BARNARD
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 11.1862. 51-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA
Hanohano G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Makena, e hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai no KAMAKA, no Honolulu, Oahu, mamua, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia, i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 17 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Hono-lulu,Oahu. JNO. E. BARNARD
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. l1, 1862. 51-2t
OLELO HOOLAHA.
UA HELE KA LUNA KAKAU HOPE O ke Aupuni, ma ke keena oihana o ke
Kuhina Kalaiaina,
malaila e hana ai. 51-tf
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU ke nana mai i keia olelo hoolaha. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hai aku nei au ma ke akea, eia ma ko'u lima kekahi lio i komohewa mai, me ka hoopoino i kuu mau mea kanu, nolaila, ina e ike ka mea nona keia lio, e kii koke mai me na dala ($15.00), a i na e kii ole mai a hala na la he 30, alaila, lilo loa keia lilo ia'u, penei ke ano o ua lio nei. He lio kane ahinahina, keokeo ma ka lae a ka ihu, i kunuia i ka hao ma ka uha hope hema, he hao manamana, a e loaa no au ma Iole, ma nae o ka luakini.
J. H. KINILAU.
Iole, Kohala A., Hawaii, Oka. 23, 1862. 51-1m*
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o
Ukumehame,
mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole. P. NAHAOLELUA.
Hope Luna Aina o ka Moi.
Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862. 19-tf
MAKEMAKEIA!
LOLI, PEPEIAO LAAU!
A ME KA
LALA MANO.
PENEI KA UKU ANA: -
No ka Pepeiao Laau,
" " Lala Mano, 13 keneta.
" " Loli Kohola, 12 1/2 keneta.
" " Loli Koko (ke nui,) 4 keneta
" " Loli Kae, (ke nui,) 4 keneta.
E hele mai ma ko maua hale kuai, ma ka aoao komohana o
ka Hale Kuai o Daimana, ma alanui Alii.
UTAI & AHEE.
Honolulu, Aug. 1, 1862. 51-3m
OLELO HOOLAHA.
No ka Poe i ku i ka Auhau no ka
APANA
O Kona, Mokupuni o Oahu.
UA IKE OUKOU MA KEIA MANAWA, OWAU, ka mea nona, ka inoa malalo, ke ohi nei au loa Dala Auhau o ke Aupuni ma ka Apana
O Kona, Oahu.
Ua ike no hoi oukou i ke Kanawai e pili ana no ka Auhau, penei: Ina aole e uku ia ka Auhau mamua o ka la mua o Dekemaba e hiki mai ana, alaila, hoopii ia oukou me ka hoonui ia aku o ko oukou Auhau, nolaila, ke kahea aku nei au ia oukou, me ka oluolu, e hele mai e uku i ka Auhau e like me ka helu ia ana e ka Luna Helu. Nolaila, ina e hele aku au i ka Apana a oukou e ohu ai i ka Auhau, mai lohi oukou i pakele me na pilikia ole o oukou. E hoouna ia ana kekahi kanaka e kahea i kahi e hui ai. Ina aole oukou e hele mai ma ka la i olelo ia, alaila, pono no ia oukou ke hele mai ma ko'u hale ma Leleo, mauka o ka Hale Hana Kopa, i na kakahiaka o ka Poaha me ka Poalima mamua o ka hora eiwa. Ma ka la hoomalolo mai ka hora 9 o kakahiaka, a hiki i ka hora 4 ma ke ahiahi, ma ka hale ohi dala auhau, ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu me Alanui Moiwahine, e oili ia ma ka Uapo. A. FORNANDER (Apelahama.)
Luna Auhau
Honolulu, Nov. 3, 1862. 50-3t
HALE HANA KAMAA!
UA MAKAUKAU KA MEA NONA
ka inoa malalo iho nei, e hana i ke
KAMAA MAIKAI LOA,
no ka poe a pau e makemake ana; o na ano no a pau, e like ka nani me na mea oia ano i hanaia ma
Europa a me Amerika.
A hele mai ma ko'u hale, mauka iho o ka Hale Kuai o
George C. McClean,
ma ke Alanui Nuuanu. WM. BENNETT.
Honolulu, Nov. 7, 1862. 50-6m
HALE KUAI BIPI.
INA KANAKA HAWAII A pau, ke hai aku nei au ia oukou, ua makaukau au e kuai aku i na makamaka a pau o ko'u one hanau, i ka
Bipi Momona, Ka Puaa, a me ka Hipa, a me na mea no a pau e pili ana i ka oihana lole Bipi, me ke kumukuai EMI LOA. Aia ko'u hale ma ka Alanui Nuuanu, makai iho o ka Hale Puhi Palaoa R.Love. AILUENE. Honolulu, Nov. 6, 1862. 50-1m
MAKEMAKEIA.
ILI BIPI, ILI KAO, a me ke KELEAWE kahiko.
UA MAKEMAKEIA NA MEA I HAIIA maluna e C. Brewer & Co. (Burua ma,) ma ko laua Hale Kuai i kai o ka Uapo. E uku no laua i ke kumukuai makepono no ia mau mea. 46-3m C. BREWER & Co.
Olelo Hoolaha.
KE MAKEMAKE NEI AU, KA mea nona ka inoa malalo, e kuai i na bipi kane hoounauna, ina ua lawe ia mai ma ko'u hale, ma Hilo. Penei ka'u kuai ana, ina ke bipi nui loa, laka, a ua maa i ka hoounauna ia, haawi no au mai no au he $17. Ina he emi mai ke kino o ka bipi, e hawaii no au mai ka $10 a i ka $15, e like no me ka nui a me ka maikai o ka bipi. Na'i na
D. H. HITCHCOCK.
Hilo, Hawaii, Aug. 30, 1862. 41-3m
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI PONOIA MAI KA Mea Hanohano o John Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Kalunaiao (w,) no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o KUKAUA, no Honolulu, Oahu, mamua i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 3 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oluolu no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, oia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 11, 1862. 51-2t
KA LAKO HALE
A ME NA
Pahu Kupapau!
AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale ! Eia no ke waiho ia ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu.
NA PAPA KAUKAU!
NA LAKO HALE!
NA PAHU KUPAPAU!
PAHU KOA.....$12.
UA loaa na hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono.
A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. No-laila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a ua lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuai aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.
HANALE ALENA.
37-6m Alanui Papu
OLELO HOOLAHA.
E IKE OUKOU O KELA ANO keia ano a pau o maua na mea nona na inoa malalo iho, ke papa aku nei maua i na mea holoholona a pau: Na
Lio, Bipi,
Hoki, Kekake,
Hipa, Kao,
Puaa, Moa.
A ME NA
PAHAHU.
Mai hookuu wale ma ko maua mau aina ponoi.
Ma Kaaawa, Kualoa, Hakipuu,
a me ko maua aina hoolimalima,
Ma WAIAHOLE,
a mai nakiikii no hoi ma ko maua wahi. E malama pono i na holoholona ma ko oukou kuleana. Ina e loaa ia maua kekahi o keia mau holoholona, ua komo keia i ka olelo i haiia maluna, e ku i ka uku e like me ke Kanawai. Mai kii wale hoi kekahi i na mea maluna o ua mau aina la, ke ku ole na mea o ke Kana-wai i haawiia ia oukou ka poe mea kuleana. Eia no ia maua wale no ka ae aku i keia poe mea holoholona.
JUDD A ME WILDER.
Kualoa, Nov. 4, 1862. 51-1m
OIHANA LOIO!
JOHN L. NAILIILI, AIA KONA KEENA Oihana Loio, ma ke Alanui Nuuanu, makai iho o ka Hale. Kuai o A. S. Cleghorn, ma ka Hale AI o na Kanaka Hawaii, i kapaia
O HALEOLA,
ma Honolulu, Oahu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai no kela hewa keia hewa i hoopii ia ai oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me ka maemae loa, a me ka pololei, i ko oukou mau, Palapala Kuai o kela ano a me keia ano, me na Palapala Hoolimalima, me na Palapala Haawi Waiwai Paa a Waiwai Lewa, na Olelo Ae Like o kela ano a me keia ano, na Palapala Hoopaa o kela ano keia ano, na Palapala Moraki, Waiwai Paa a Waiwai lewa, o na Palapala Hoohui o kela ano a me keia ano, a me na Palapala Hoopii i na Ahahookolokolo, no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na Palapala Kauoha a pau, a me na Palapala a pau o kela ano a me keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.
Honolulu, Nov. 7, 1862. 50-1y