Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 52, 22 November 1862 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa.

KA MOOLELO

—O—

MURATA.

HELU 2.

IA WA PUKA'E KA HAUNAELE nui ma Parisa, a ua hoaa koke ia kona uhane e ke ake kaua, a no ka loaa ana hoi o ka noho ana koa ia ia iloko o ka puali koa kumukanawai o ka Moi Lui XVI., hele wikiwiki aku la oia me Besiara, he mea no i hanau ma ia wahi, a hiki i ke Kulanakauhale Alii, a ilaila hoi oia i hoomoe iho ai i ka pohaku kihi o kana mau hana koa, i lilo ai oia kekahi o na Ilamuku kaulana loa o Napoliona. He kanaka hoopuka akea o Murata, i kona manao ; a no ia mea, ua komo pinepine oia iloko o na hakaka he nui wale, a ua oleloia no hoi nona, he eono ka ona hakaka kipu ana iloko o ka mahina hookahi. Ma ia manawa, he iwakaluakumamalua ka nui o kona mau makahiki, he loihi kona kino, a he kane i ui no hoi, ua lawa pono oia i ka maikai, a me ka hiehie, a o ke ano o kana hele, a me kana mau oni ana, ua lilo i mea e mahaloia'i e ka poe a pau e nana mai ana ia ia.

I ka wa e mau ana ka haunaele, ua loaa wahi inoa alii oia, he Lutanela kona nohoi ana i ka wa i hoomaka'i, a ua pii ae oia mai ia wahi ae a hiki i ka Makia (Major.) I ka M. H. 1795, mahope iho o ke kokua ana ia Napoliona i ka hoopau ana i ka haunaele ma Parisa, a i ka wa hoi o Napoliona i kohoia'i i Alihikaua no na koa o Italia, ua hoolilo oia ia Murata, kekahi o na Alii o kona puali malama kino. A ma ka aoao o ke keiki o Cosica i hoomaka'i oia i na hana koa, a kaulana no hoi. Me na huaolelo ka " Hanohano a me na wahine," i kakauia ma ka palahalaha o kana Pahikaua, ua komo oia iloko o ke kaua ma Italia, a ua hana hoi i na hana koa i hanaia malaila, o Napoliona wale no kai oi mamua ona ia kaua ana. Ma Moteneto, Milesimo, Dego, Rivoli, &c., ua koa a maikai no hoi kana mau hana ilaila. A ua hoike mai no hoi ia i ke akamai o Napoliona, ma ke koho ana i na'lii ona, ka poe ana i wae ai, i hoahele no ke alanui weliweli, ana i hookaawale ai nona iho. Ua haawiia ia Murata ka lawe o na hae i na Luna Aupuni ma Farani, (Directory.) oia hoi na hae a pau i pio ma ia kaua ana, a ua haawiia hoi ka inoa o ka Generala o ka Brigade ia ia.

Ma ia hope mai, hele pu oia me Napoliona i Aigupita, a ilaila oia i uiha ai i ke ano o ke kaua ana ma ia wahi. No ka mea, aohe ano nui o na koa lio malaila, o na pu hele wawae wale no ka mea kupono ke kue aku i ka poe Arabia. No ka mea, ua hiki ole ke alai aku ia lakou, ina e holo mai he 20,000 o ua poe Arabia la, maluna o na lio mama loa o ke one, aohe mea hiki ke keakea aku ia lakou, hookahi wale no o na pu a na koa hele wawae. Heaha no la auanei ka pono a na koa lio Farani, ke kue aku i ka poe koa lio o o Arabia ? No ka mea, ua like ko lakou holo me ka puahiohio a ka makani. Aole no hoi ona makemake i ka lawe i na puu-one a me na kia-pohaku.

Aka, ma Aboukir kahi a Napoliona, i kauoha ai ia ia e hoopio aku i ka mahele waena o ka poe koa Tureke, ilaila kahi ana i hoike ai i na mea hiki ia ia ke hana aku me kona puali koa lio. Holo pololei aku la oia iloko o ka puali koa Tureke, a ho-a aku la he mau tausani iloko o ke kai ; a iloko o keia mau hana makau ole ana a ua Murata nei, ua holo oia a komo aku i kahi a kekahi Alii Tureke (Pacha ) i noho ai, ua hoopuniia i na koa 200 a keu ae, me na koi e hulali ana i ka la, me ka makaukau e haawi mai i ka make i ka poe enemi a pau e pili iki aku ana ilaila. I ka ike ana mai o na koa ia ia e hele aku ana, o ko lakou la hoomakaukau mai la no ia e oki maii ke koi ; aka, aohe nae he minute, aia hoi, ua hiki o Murata iloko o kahi a ua Alii Tureke nei e noho ana, a i kona ike ana mai ia Murata e hele aku ana ; aia hoi, o kona hele mai la no ia me ka pupanapana, a i ke kokoke loa ana'ku ona, o koiala ki mai la no ia i ka pu, ku mai la ma kona papalina, pohole ili wale no nae ; a ia minute hookahi no, ua iho iho ka maka o ka Pahikaua a Murata iluna o na lima o ua Alii nei, a ua hopuia no hoi ua Alii nei, a ua lawepio ia'ku e ua o Murata. Na ia mau hana koa ana iloko e keia kaua ana, i kanu, ia ia iho iloko o ke aloha mau loa o Napoliona, a ua kohoia oia kekahi o ka poe uuku i hoi mai i Farani, me Napoliona. Iloko o ia huakai inea, ua noho mau o Murata ma ka aoao o Napoliona, a i ka wa i loohia ai ka moku o lakou i hoi mai ai i ka ino, a komo ai i Agasio, ua hele pu oia me ia i Cosika e makaikai ai me Napoliona, i kahi o kona mau la kamalii i hooluoluia'i.

I ke kau haunaele i hiki o Napoliona i Alii, o Iokimo Murata, kekahi o na mea i kokua nui loa ia ia. Ua oi paha kana mea i hana'i ia wa, mamua ona Generala e ae iloko o ia hora hookahi. I ka wa a Napoliona i komo ai iloko o ka Hale Ahaolelo o ka Alima Haneri, ua hele ia poe ia manawa a haunaele me ka inaina, no ko lakou lohe ana i ka lawe ana o Napoliona i ka noho Alii, a e kaheia'na hoi, " E kulai i ke kanaka ino." I ka lohe ana mai o ko Napoliona mau pepeiao ia mau olelo e kaheaia ana, aia no a Murata ma kona aoao, me ka makaukau e hoopakele ia ia. "Imua na Elau," wahi a ua Murata nei, i na koa malalo iho ona, a pela ka nee malie ana, a hiki i ke komo ana iloko o ka Hale Ahaolelo o ka Alima Haneri, a hoopauia hoi ka haunaele ana.

Ma ia hope iho no, i ka wa he kanakolukumamakolu ona mau makahiki, ua mareia oia ia Karolina, ke kaikuahine muli loa o ka Emepera Napoliona, iloko ia o kona wa ui loa, a e haiamu ana hoi ka nani o na la opiopio iluna ona, a e aa ana hoi ka nani o ka 18 makahiki iluna ona. Ua oi kona makemake i ke kino ui, a me ka helehelena nani o Murata, mamua o ka mea i hanau Alii ia, oia hoi o Moriau. He anahulu iho no mahope o kona mare ana, aia hoi, ua hoomaka koke no ia e ae aku ma ke alanui palipali o ka St. Bare-nade, a hiki aku no hoi i Italia. I ka hoouka ana'i i Marenago, he Alii oia no na koa lio, a no na hana koa ana ilaila, nolaila, ua haawi mai ke Aupuni ia ia he pahikaua nani loa.

Oiai no hoi e noho Emepera ana o Napoliona, aole oia i hoopoina iki iho i ka hooili aku i ka hanohano iluna o kona kaikoeke. Ua pii ae oia mai ka noho ana Generala o ka Brigade, a hiki i ke Generala o ke Divisona, mailaila aku a ka noho ana i Alii no na kiai Aupuni, a ma ia hope iho, lilo i Ilamuku, a i Ademarala Nui, Alii opio o ke Aupuni, lilo hoi i Aeto nui no ka Legion of Honor, a lilo no hoi i Duke nui no Berg a me Cleves, a ma ia hope, lilo i Moi no Napela.

He nui na wahi hanohano a ua Kahuna Murata nei i pii ae ai, mai kona wa e noho ana i ke ao Kahuna ma Toulouse.

(Aole i pau.)

[No ke Kuokoa.]

He palapala no Maikonisia mai.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:

E ka makamaka hou. He wahi manao mahalo i kou hiki malihini ana mai i keia aina makamaka ole, ou mau kini kakaikahi kai noho iho i keia mau aina malihini ; e ake ana e puka mai ke gula maemae, i uhiia i ka lepo o ka make. He wahi ukana keia, ke oluolu oe e hoouka iho maluna ou, a e lawe ae mawaena o ko Hawaii Pae Aina, i ike na makamaka a pau.

He Haunaele Kaua. Elua no mau aina kaua nui o ka pae aina nei, o Gilbert a me King's Mill Island, o laua nei o na opu punalua, lili aku, lili mai, aole loihi ko laua hiamoe ana, ala mai no, a hoomaka no ko laua mau waha e hoopuka i na manao ino a me ke kue, e kahea ana me ka leo uui, "Te buaka o! Te buaka o!! " ke ano ma ka olelo Hawaii, " He kaua o ! He kaua o !! "He nui na kaua ma keia mau aina mamua iho o ka hiki ana mai o na Misionari i ka makahiki 1855, ia wa ko Rev. Dr. G. Piersona, a me J. W. Kanoa holo ana mai i mau Misio-nari no Maikonisia nei, he kaua no ia wa ; a i ka wa i noho ai o Rev. Hirama Binamu opio, a me J. W. Kanoa ma, i ka makahiki 1857, ma Abaian, a i ka makahiki 1858, i ka malama o Feberuari ke kaua ana ma Abaian, a ua ikemaka na Misonari, a mahope mai ke kaua ana ma Tarawa, i ka makahiki 1860, auhee aku a noho ma Abaian, i ka wa i noho mai ai o na Misionari Hawaii ma Tarawa nei.

A i keia makahiki 1862, i ka malama o Ianuali iho nei, a me Feberuari, Maraki, Aperila, Mei, ka haunaele kaua ma keia mau aina. Holo ponoi mai ke Alii o Abaian, oia o Te-Kaiea, a me na kanaka o kona aina, a me na kanaka o keia aina i auhee aku i ka malama o Sepatemaba, 1860, a me kekahi aina e ae, oia o Marakei, oia ka poe i auhee mai i ke kaua ana i Marakei, i ka malama o Maraki 19, 1862 nei, hiki mai na auwaa kaua ma kekahi aoao o keia aina, mai Abaian mai, loheia mai ana, he lehulehu loa na waa kaua o Abaian ; aka, ma keia aina kahi a makou e noho nei, maanei no ko Tarawa nei Alii, oia o Te-Kourabi, a me kona kupunakane Ten-Tebau, a me kona makua-kane e noho ana, no ke kali i ke kaua a me na kanaka o keia aina : aka, i ka wa i hiki mai ai o Te-Kaiea ke'lii o Apaian, hoouna aku keia Alii o Te-Kourabi i kona Luna, oiai aole i makaukau loa ke kaua ana, e noi aka ana i ke Alii o Abaian, e kuikahi. A i ka hoi ana mai o kona Luna, aole i aeia mai, ekolu Luna a keia Alii o Tarawa i hoouna aka ai, aole no i aeia mai, haiia mai he kaua no ka hope, a hoomakaukau iho la keia Alii no ke kaua i ka la 31 o Maraki, a hiki i ka la 1 Apelila. Hookaawale aku la oia i wahi no ke kaua e kaua aku ai, 3/8 paha mile ka loihi mai ko makou wahi aku, a ua lawe aku i na pahu a na haole kuai aila, a hana iho la i papu, i wahi e kaua ai; aka, hiki mai ka olelo a Te-Kaiea, e olelo mai ana, he pono i ke Alii o keia aina e imi i wahi nona e pakele ai i ke kaua ; penei ka olelo ana a Te-Kaiea ke'lii o Abaian, " Te-Kourabi, ko na ukoukora abam ni kawatina maium, ba ko kawa ni mate n'te buaka." Ke ano ma ka olelo Hawaii, " Te-Kourabi, e imi oe i aina nou, i malamaia kou ola ; no ka mea, aloha ino oe ke make i ke kaua." A lohe na kanaka o Te-Kourabi, nui ko lakou makau, o ka hapai ino no ia o na waa a lana iloko o ke kai, a o ka holo no ia no ka makau i ka make; aka, o Te-Kourabi, aole ona manao e holo, o ka noho no e kaua; hohe wale nae kona poe kanaka, a o ka holo aku la no ia o na auwaa a hiki ma ka aoao Hema o keia aina, noho iho la malaila a hala hookahi pule, hiki hou aku ka olelo a ke Alii o Abaian, o ka holo hou no ia a noho ma kekahi aina ma ke Komohana Hema o keia aina, noho iho la ilaila a hala ekolu la, lohe hou lakou e kiiia'ku ana e luku, o ka holo hou aku la no ia i ka moana, ma ka la 14 o Aperila. A o ke pio no ia o ko makou Alii i ke Alii o Abaian; a o kekahi poe kanaka o Te-Kourabi, holo aku la lakou mamuli o Te-Kaiea, ke Alii o Abaian, no ka makau i ka holo ma ka moana, he nui no hoi ka poe mahalo ia Te-Kaiea, me ka olelo iho, " He Alii maikai o Te-Kaiea, he Alii aloha i na kanaka." Aka, i ka wa e noho ana ke Alii o keia aina me kona poe kanaka, kaulana mai na olelo a Te-Kaiea, e hele mai ana e hookuikahi i na'lii o keia aina o Tarawa nei me ka poe i auhee i ka wa mamua, a me ka poe i auhee hope iho nei i keia makahiki ; aka, aole nae i kuikahi, ua hookoia ke ano o ke kaua i ke'lii o keia aina, nolaila ka holo pio ana'ku i ka moana a hiki i Abaian; no ka mea, aole he kanaka o Abaian, ua pau loa mai i keia aina no ke kaua, o na Misiori wale no koe ma Abaian.

Ia wa hiki hou mai ka olelo a Te-kourabi, e noi mai ana ia Kaiea, aole make kii koke aku e pepehi ia ia, e kali a loaa na la maikai alaila holo hou i ka moana. Holo mai o J. W. Kanoa, lawe mai i na olelo a Te-kourabi ma ka waapa mai, a ae aku no hoi ke alii o Kaiea ; " e kali no a loaa na la pono ia ia ke holo i ka moana," hoi aku la o Kanoa me na olelo a Kaiea. O ko Te-kourabi holo aku la no hoi ia a noho ma kekahi mau aina liilii, ma ke komohana e Abaian, noho oia malaila me kona poe kanaka, a hala hookahi mahina ; hiki mai kekahi kialua, he moku holoholo kamaaina ma keia Pae Aina; no Nuholani mai ia moku, na ia wahi moku no i kokua i ka hoihoi ana mai i ua alii pio nei, a eia ka ke noho hou nei maluna o kona aina i keia wa, me ka haawi ana o keia moku i na pukuniahi na Te-kourabi, no ka manao o kii hou ia mai e kaua ia. Elua no mau kapena moku e holo mau nei ma keia mau aina, o Kapena Randall, a me Fairclough, he mau Kapena oluolu hoi ia makou, kokua mai i ka ai a me kahi mau mea e ae, a ua akamai hoi i ka olelo o keia Pae Aina. He kupanaha no keia haunaele ana, aole i hookaheia ke koko o kanaka i ke kaua iho nei, o ka aina kai haoia, ka ai, na hua niu, na lua ape-babai, a me na hua hala, a me na mea e ae.

Eia hoi he hana Misionari. I ka wa i auhee ai na'lii o keia mau aina; a ma kahi i noho ai ka poe kaua o Abaian, ma kahi kulanakauhale, malaila no i hele aku ai na kauwa o Iehova, o Rev. H. Binamu a me a'u, e hai aku i ka olelo o ke aupuni o ke Akua, me ka wiwo ole, no ka mea, ua hiki mai o Binamu ma ka la 12 o Aperila, a elua Sabati o ke kokua ana mai o Binamu i ka hoohuli ana i na kanaka ma ka pono iwaena o keia haunaele ana o keia mau aina, me ke kaahele ana iwaena o kahi i hoomoana ai o ka poe kaua, a me na wahi e ae o Tarawa nei. " Ke noho aupuni nei o Iehowa, e hauoli mai ka honua, e olioli hoi ka lehulehu o kona mau mokupuni."

He wi no ma keia aina i keia mau malama, no ka pau o ka ai i ka haoia e ka poe kaua o Abaian, a aihue mai na kanaka i ko makou mau hua hala, a me na hua niu no ka wi, he wi nui keia, aka, he wa ua nae keia, he hiki wawe ke oo o na hua niu.

Ko ke Akua lokomaikai a me kona aloha ia oukou. I ka wa haunaele kaua, kahea nui mai na kanaka ia makou, e hele pu makou ike kaua me lakou, me ka olelo hooweliweli mai, e pau makou i ka pepeia a haoia ko makou waiwai, aka, aole nae makou i ae aku i ka lakou olelo. Pane aku makou, aole makou i hele mai e kokua, ia oukou ma ke kaua a me ka pepehi kanaka ana, i hele mai makou e ao aku ia oukou e haalele i ke kaua a me ka pepehi kanaka ana, he hoowahawaha loa o Iehova i ke kaua a me na hana hewa a pau, aka nae, aole loa he wahi o lakou a hoolohe mai i ka makou olelo aku. Pane mai lakou " he kaua no hoi ma ko ou-kou aina, a me na aina naauao a pau," olelo aku makou, aole he kaua ma Oahu ko makoa aina, hookahi no alii o Kamehameha, aole nae he kaua. Pane hou mai lakou, no ka lohe ana he kaua ma Amelika Huipuia, me ka olelo mai he poe wahahee makou i ke ao aku e haalele i ke kaua a me na hana hewa, olelo nui mai no " he hana hewa no ma ko oukou mau aina, pela mai no ka olelo a na haole ia makou, he poe hoopunipuni oukou, aole oiaio o ka oukou olelo." He nui ko lakou paio ana mai ia makou, a ke nana mai nei no me ka makaala i na kumu, ke paio nei ka ma lamalama me ka pouli, o ka pauda hoi me ke ahi, a o ka pono hoi me ka hewa. Aole no i huli mai keia lahui kanaka ma ka pono io, ke keakea nei na enemi o Iehova i ka laha ana o kana olelo ma na aina pouli o Satana, ka enemi nui a me ke alii hewa, a me na kanaka hewa a pau, a me na kini o ka po.

He mau manao pokole koe i na makamaka o kaua ma ko Hawaii Pae Aina.

E kupaa oukou iloko o ke ola nui o ko kakou Haku o Iesu Kristo.

E manao oukou he haawina ko kakou aia i ka lani.

E hooikaika i ka oukou mau hana uui, ka hoolaha i ka pono ma ko Nuuhiwa, a me ko Maikonisia.

O ko oukou ikaika ka mea e huli mai ai ka poe naaupo.

O ka Oihana Misionari, he lei gula ia o ke Aupuni o Hawaii, ka mea e kaena ai na mokupuni o ke kai.

He aloha i ke aupuni, ka Moi, a Moi wahine, a me na Luna o ke aupuni, a me na makaainana o Kamehameha IV, ka Moi o ko Hawaii Pae Aina,

E aloha i na Kahunapule me ke aloha o Kristo.

Ua pau, ke hohonu mai nei ke kai ua piha na awa. Na ko oukou wahi pokii. Me ka mahalo. J. H. MAHOE.

Tabian Tarawa, Gilbert Is., Aug. 16. 1862

J. H. COLE.

LUNA KUDALA,

Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.

Ma ke Alanui Alii Wahine. 53-6m

H. W. SEVARANA.

Luna Kudala a mea Kalepa.

Hale Mahoe.

Alanui Aliiwahine.

33-6m

E LAWE ANA MAIKAI WALE

LOLE NUHOU! LOLE NUHOU!!

INA MAKAMAKA MAI HAWAII A NIIHAU,

na Keiki Papa—a me na Kaikamahine Makaonaona o ka aina olu wale o keia Pae Moku.

E Makaala! E Makaala !

I KA

Lole nuhou!

MA KA HALE KUAI O

AKE, A. S. CLEGHORN,

ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu a me ka Alanui Moiwahine, mauka ponoi iho o ka Hale Mahoe, a me ka Hale Kuai ma ke Alanui Nuuanu, mauka iho o ka

Hale Aina o na Kanaka Hawaii.

He pono ia oukou e na makemake ke kipa mua mui ma ko'u Hale Kuai mamua o ka hele ana i na hale e ae, no ka mea, malaila no e loaa ai ia oukou

NA LOLE NANI WALE,

O KELA ANO, KEIA ANO,

Oia hoi na lole Wahine umenaau,

O ka helu akahi, na lole a pau a ka naau e ake ai, a me na waiala lu o ka Lokini, a me na lole kane no hoi, i hanaia a ai ka manu iluna. Aohe wahi hoohalahala a ka maka ke ike iho, no ka mea, ua hele wale no na mea kuai, a "Puia pu ke kula i ka nani e." E hele mai no oukou, e hanai ia oukou i ka ike ana i ua mau mea nani la.

Eia kekahi, o ka poe a pau o na aina kua ma Oahu nei, a me na wahi e ae ma na Mokupuni o Hawaii nei, e pono e hele mai e hui me au, no ka mea, he kuai nui no kekahi

Hale Kuai O'u.

Ua lako i na ano waiwai a pau e ku la'i i ka makemake a me ka iini o ke

Kanaka a me ka Wahine Hawaii,

a he emi no hoi ko'u waiwai ma ke kuai nui ana. E kipa mai, e halo, a e kilohi mai, i pau ai ko oukou kuhihewa,i ike maka ai oukou a "Li ka io i ke anu o Hanaliki." AKE.

Honolulu, Oct. 23, 1862. 48-3m

OLELO HOOLAHA.

O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o

Ukumehame,

mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole. P. NAHAOLELUA.

Hope Luna Aina o ka Moi.

Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862. 19-tf

Olelo Hoolaha.

E IKE MAI NA KANAKA A PAU, OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ka hooilina waiwai o BUKI (k,)

Ma Kalukalu, Kona, Hawaii,

i make aku nei. Nolaila, ke kahea aku nei au i na mea a pau i aie ia Buki a me na mea a Buki i aie aku ai, e hele koke mai imua o'u, ma Kamanuwai, maloko o na la he 30 mai keia la aku, a e hele mai me na hoike oiaio, e hai mai i ka oiaio a me ka ole o hala na la i haiia ae la maluna, alaila, e hana no wai i na mea i maopopo ia'u e like me ka pono, owau no

49-1m* J. KAUANUI.

ILI BIPI, ILI KAO.

E UKU AKU NO O F. S. Pratt & Co., ma ko laua Hale Kuai, ma ka

Hale Mahoe.

I ka uku makepono loa no ka mea i haiia maluna. O Mr. J. C. Spalding (Polena,) ka mea i kamaaina loihi ma ke kuai ana ma a mea, ka mea nana i hooponopono ma ia mea. 46-3m

OLELO HOOLAHA

I NA KANAKA HAWAII!

Makai iho o AIGUPITA!

Ma hope iho o ka Pa

O MAHUKA !

Pa Kuai Papa

LUI, C. H. LEWERS,

MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA ano keia ano, me ke kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipai ia oukou e na makamaka Hawaii.

NA PAPA OLEGONA,

LAAU HALE A ME NA POU,

LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,

LAAU AAHO HALE PILI MAOLI,

PAPA ULAULA, PAPA PAINA,

PAPA KEPA A ME KA AAHO,

PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.

Eia ka mea

KUPANAHA

Ma keia hale — maanei i wiliia'i ka

PALAOA a ma ka HANA PAHU,

e like loa me ko

ULAKOHEO

mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua ; nolaila, e naue mai e makaikai.

Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,

Na Pena Ulaula a me ka Eleele,

Poho, Kolu, Hulu Pena,

KUI o na ano a pau,

LAKA o na ano a pau,

Ami, Kilou, Kui kakai moena,

Kui Nao,

Pani Hale,

Pani Aniani, Pake,

Aniani kaawale,

Pani Olepelepe,

A PELA WALE AKU.

Aole o'u hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko'u wahi; aka, he hilinai no wai ma ke ano maikai o ka'u mau mea kuai, a me ka emi no hoi o ke kumukuai o ka'u papa, me ka malama pono hoi i ka'u oihana iho, i hoomauia mai ai ka lokomaikai, i loaa mau ia'u maua aku nei.

Honolulu, Okatoba 30, 1862. (49-3m) LUI

E MAKAALA!

OWAU

O KAMUELA,

KA HOA KUAI O NA

KANAKA HAWAII,

NONA KA HALE KUAI PAPA MAuka iho o ka

Hale Hookolokolo

ma Honolulu. Ke hai aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o kuu moku papa,

O "Francisco,"

a ke ku mai oia, e loaa ana ia'u na

LAKO KAPILI HALE

o kela ano, keia ano.

EIA NO KE WAIHO NEI.

NA:

PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.

LAAU HALE, o kela ano, keia ano.

PILI HALE,

PINE,

AAHO,

KEPA,

PANI PUKA

PUKA ANIANI,

OLEPELEPE,

KUI,

PENA,

AILA PENA,

WAI HOOMALOO PENA.

IA MEA AKU, IA MEA AKU,

Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he KEIKI KAMAAInA au, he hiki ia oukou e ka Lahui

Mai Hawaii a Niihau,

ke kipa mai i o'u nei. E hiki ana no na moku papa o'u i na manawa a pau, a hoolako mau ia'u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehala la Aka, he hiki ole ia'u ke hana pela, o ko'u ano no ka oukou e imi, mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa ihola no ia, o ko oukou makamaka.

KAMUELA. (Kaikaina o Kimo Pelekane.)

Honolulu. Sept. 19, 1862. 43-8m

J. P. HUGHES.

MEA HANA

NOHO LIO!

AIA MA KA HALE KUAI O KA mea nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau, na Noho Paniolo nu hou.

NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau,

NA KAULAWAHA, a me na mea e pono ai ka lio.

NA ILI KAUO o na ano a pau.

NA EKE ILI.

NA HUIPA.

NA HAO KEEHI.

NA PALAKI LIO,

NA KAHI LIO.

A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea,

No ke kumukuai makepono loa!

Aia no ke wai mau nei malaila na pela mauu.

O na pela pulu, na pela hulu, a me pela uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.

Ua hanaia no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.

Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.

E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wai ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.

J. P. HUGHES.

Honolulu, Okatoba 4, 1862. 19-45-1y

HOONANI HALE.

Makepono.

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mai hale, e aho e naue mai o ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na

PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI,

NOHO O NA ANO A PAU,

MOE O NA ANO A PAU,

PAHU KUPAPAU.

E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.

C. E. WILLIAMA. (UILANA.)

Honolulu, Iulai 2, 1862. 32-6m

HALE HANA PIULA.

F. H. & G. SEGELKEN.

MA KE ALANUI NUUANU, MAKAI IHO o ka Loiala Hotele. Mau mea hana, a kuai Piula, Hao, Keleawe, a me na mea e ae e pili ana i ka

Oihana, Piula,

A e hoomoe hoi i ka Piula Wai, me ka hooponopono kupono i na mea a pau e pili ana ia oihana. Ua lako mau i ka Piula Wai maikai. E hele mai e ike no oukou iho. 33-6m

KAKELA ME KUKE.

MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o

Kela ano keia ano.

NA MEA AI,

NA BAKEKE,

NA IPU TINI,

NA PA LEPO,

NA KAMAA,

NA PAHI me na O-O,

NA PAPA me na NOHO,

NA IPUHAO,

NA NOHO LIO,

NA MEA E KAKAU,

NA PENA ME NA AILA,

NA MEA MAHIAI.

A me kela mea keia mea.

Me na laau a Dr D. Jayne.

Honolulu, Dekemaba. 1861.

HANA! HANA!!

UA MAKAUKAU AU E kepa i NA kanaka Hana Mahina, no na

KANU KO,

ma Hilo nei. Ina ua makemake kekahi kanaka e loaa i hana nona iho, ma na aina o Kaupakuea, Onomea, Kaiwiki, Paukaa, a me Amauulu paha, e hele mai ia'u, a na'u no e hoomaopopo ia oukou ka uku, a me na mea a pau e pili ana. Na'u na

D. H. HITCHCOCK.

Hilo, Hawaii, Aug. 20, 1862. 41-3m

MEA KUI POI MAIKAI LOA.

UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA inoa malalo, e hana i

Wili Kui Poi Maikai,

i mea nana e hoowali a Poi e like me ka lima kanaka; a he mea no hoi e hoouku ana i ka luhi o ka hana ana i ka Poi no ka ohana a no ka hoopukapuka paha. Aohe luhi iki o ka hana ana, he wili malie wale no, a aia hoi ua AEAE ka Poi. Na ka wili no e kui, hoowali, a kupele hoi i ka Poi me ka malaki loa, o ka poe a pau e makemake ana i

Wili Kui Poi

no lakou, e pono e hele ma ko'u hale, ma ke Alanui Alakeu, a ilaila hoi e ike ai i ke ano o ua wili la, he emi loa ke kumukuai.

56-1m* PETER RICHMOND.

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU. O WAU o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hai aku nei au ma i ke akea, no ka'u wahine mare,

No Kahalehau,

no Niulii, Kohala, Hawaii, no kona haalele ana mai ia'u, i ko'u wa e waiho ana iloko o ka pilikia mai; ku kela a hele mamuli o ke koiikoni ae a ka poe ui; me ka olelo iho, opala ia mea, eia keia manawa i ka Peresidena. Nolaila, ke papa aku nei au i na mea a pau, mai ae aku ia ia ke aie aku i ko oukou waiwai ia ia. na na no e uku kona aie, aole au e hookaa, o poho oukou e like me ke Kanawai. JOHN IMAKUA. Kikihale. Honolulu. Oka. 25, 1862. 49-1m

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA KANAKA A pau ke nana mai, owau o ka mea nona ka inoa ma-lalo iho. Eia ma ko'u lima kekahi lio hele hewa, o kona ano, he

Lio wahine hulu lokia,

aole i kuniia i ka hao, ua malama au ia ia mai kona wa uuku mai a hiki i keia manawa. E kii koke mai ka mea nona keia lio, me na dala he $10, a i olu e kii mai a hala na la he 30, mai keia la aku, e kuni no au i ko'u hao kuni i lilo ai ia ia'u.

Na KEPEA.

Niulii, Kohala, Hawaii, Oka. 6, 1862. 49 lm*

MOKU HOLO MAU!

KE HAI AKU NEI AU I NA KANAKA A PAU, e holo mau ana ka moku kiakahi, i kapaia

Express,

oia o "AINAHOU," i kela Poakahi keia Poakahi, no ka mokupuni o Molokai, a waho e ae paha. Nolaila, e pono i ko Molokai poe ke makaala ma na Awa ku moku,

MA:

PALAAU,

KAUNAKAKAI,

KAMALO,

PUKOO,

a me ONOULI.

Me ko oukou mau ukana a ohua hoi, e hooili ai maluna o keia maoku holohikiwawe loa. Ua keu aku ka holo a me ka maikai i keia wa no ka hana hou ia ana, aole hou he lio. Nolaila, e pono i kela mea keia mea ukana a ohua hoi ke hookokoke mai ma keia mau awa, a he oluolu no hoi ka uku ana.

J. W. KAIKAINAHAOLE.

Honolulu, Aug. 29, 1862. 40-6m