Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 53, 29 November 1862 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa.

KA MOOLELO

—O—

MURATA,

HELU 3.

AOLE O KA MANAO O KA MEA nana i kakau keia ka hoikeike aku i na mea liilii a pau e pili ana i ko Murata ano, aka, ma na mea nui wale no ana i hana'i i hiki ai oia i na wahi kiekie, a me ka hoike aku hoi i na mea kaulana ana i hana'i. Ma ke au kaua o ka M. H. 1805—ma Watinagena Viena, a me Ausatalisa, a me na kahua kaua kaulana e ae,—i ka M. H. 1806—7, ma Jena Labeka, elau ana Liridelana,— i ka M. H. 1808—ia ia i hookahuli ai i ka poe Bobona, me ka waiho mai i ke Kalaunu iloko o na lima o Napoliona, o ia mau no o kona koa a me kona hele lanakila ana.

Ekolu mau mea nui iloko o kona ano, o kona koa, kona akamai ma ke ano Ge-nerala. a me kona pihoihoi ole iloko o ka i hoouka kaua. A ua huipuia mai hoi ka nani iluna o ia kanaka. He kino ui loihi; kona, a o kana hele ana me he la he Moi, he nani kona papalina ke nana'ku, a o kona mau maka ke nana mai, oia no oe ka uila, ka aa a weliweli hoi ke ike aku, O ko Murata ano ia ke helewawae mai; aka, i na e kau mai iluna o ka lio, ua oi ae kona nani. Aole ona kau iluna o na lio ino, a no kona akamai a me kona hiehie i ka noho ana mai iluna o ka lio, nolaila, na lilo io i mea e mahalo nuiia'ku ai e ka poe a pau e nana ana ia ia. He hoino na Beretania ia ia, no ke ano e o kona mau kapa nani e komo ai, me ke kapa aku hoi, he hoikeia no kona hupo, aka, ua hewa nae ka lakou olelo ana pela, no ka mea, ua pili pono no kona mau kapa nani i komo ai i kona ano maikai maoli no. O kona kahiko mau he lole like me Uo na Polani. Ua hanaia ka ai i ke gula, a me ka lole wawae ulaula, a i kekuhi manawa he olenalena, ua hoonaniia i ke gula. A o kona kamaa, he Buti ili omelemele, me ka pahikaua kumu daimana ma kona aono me ke kahei gula, he pahi iike me na pahi a na'lii koa o Roma i ka wa kahiko, pela iho ia kona aahu mau. He lauoho eleele loloa kona, ua hele a na poohiwi, kohukohu no nae me na maka maikai ona. Ma kona poo, ua kahikoia i ka papale huina kolu maikai, a mailaila aku hoi e ku ana kekahi hulu nani i puni i ka lipine gula. A o koiia koloka i ka wa anu, he weleneka nani, i kahikoia i ke (laimana, a me na pohaku nani e ae. Aole no hoi ia i poina i kona lio iloko o keia mau mea, aka, ua kahikoia ka lio mai o a o i na mea maikai wale. Ina paha i kauia keia nani iluna o ka poe kohu ole, e like me Napoliona ma, i na la ua lilo he mea ole, aka, o ke kau ana ona iluna o ka lio a me ke kino nani o Murata, ua hele no a kohu maoli. Malia paha aole he mau kanaka hoikeike ia laua iho imua o ka enemi, e like me Napoliona, a me Murata. Ke holo mai laua imua o na puali kaua, no ka hoomakaukau i ka hoouku aku, he ike waleia mai no laua e ka enemi, o ko Napoliona mea e ikeia mai ai o kona papale, a o ko Murata hoi, o kona kapa nani, a me ka hulu e welo ana ma kona poo.

Ina e ike aku ia Murata me kona kahiko maikai i ka wa e paikau wale ana no i na koa ona, he loaa paha ka akaaka aku. Aka, i nu o ka mea o ike aku ia ia me kona kahiko nani, e holo ana mamua o kona puali koa i ke kaua, e iele ana i o ianei, me he hua hekili la iwaena o na koa, a me kona hulu hoi e pulelo ana maluna'e o na umi tausani e hahai ana mahope ona. me ka lilo pu hoi i hoailona moakaka na na poka e ki mai ai ia ia, me ka hokiokio hoi ma kona pepeiao me he kikiao makani la, alaila, aole no e puka hou ka manao ma ia hope iho, e akaaka hou aku ia ia. Aole no hoi he poina ia ia o ia mau mea nani, ma ka pau ana'e o ka hoouka ana, me kana pahi kaua kumu daimana hoi, ua hele a oki loa i ke koko, a me kona lio hoi, ua hele a oki loa i ka hou. O ka hulu keokeo e ku pololei ana ma kona poo, oia no ka hae o ka manaolana, nana e alakai ana i kona puali kaua; a oiai hoi ia e pulelo ana iluna o ke kahua o ka make, aole no o pio iho ka ipukukui o ka manaolana. He nui na manawa a Napoliona i kiai ai i ka pulelo o ua hulu la iloko o ke kaua oiai e ula ana, me he la o ke kukuna o ka malamalama, me he la o ka hoku ia o kona hope, a i ua hulu la hoi e komo ana iloko o kahi manoanoa o ka make, a i ka lanakila ana'e o ua hulu la mailoko mai o ka make e hoopuni ana ia ia me ka hoopuehu liilii aku hoi i ka poe e alai ana ia ia me he opala la imua o ka makani, ia wa o Napoliona e akaaka ae no ka olioli

Ua olelo ae o Napoliona i kekahi wa, i kona manao o Murata ke kanaka koa loa iloko o ke kaua, ma ka honua a pau. A he mea no hoi 5 oi aku mamua o ka pomaikai i komo iloko ona. Ina ia e kaua kino maoli iloko o ke kaua ua kiola ia e ka make me ke akamai a me ka hoohie no hoi—a me he la he kaao kana mau kaua i kekahi wa—a me he mea la, he ano kaao i kona manao, neia mea weliweli o ke kaua. O na huaolelo hoi ma kona pahikaua, he ku i ke ano o na mea i hanaia i ka wa kahiko, a ma ia mea no hoi, ua lilo ia i Ge-nerala pookela no konu mau la, oia wale no ia, i kona ano. Ma ke ano, a me ke kahiko ona, ua hoi na la o na'iii koa o ka wa kahiko. A ua ikeia no kona ano kupanaha, ma kekahi o kai a mau olelo i hoopuka'i me ka manao ole, ia ia i kamailio ae ai no ke kaua ana i Mauna Teba. Ma ka poli o ua Mauna Teba nei, a ia hoi ua hoopuniia o Gen. Kalepa, me na koa Farani he 5,000, o na koa Tureke he 30,000. He 15,000 koa lio, ka poe mua nana 5 hoouka mai i keia 5,000, i kukuluia ma ke ano kuea. He eono hora o ko lakou pale ana aku i ka enemi, me ka malama hoi ia lakou iho, a ma ia manawa, hiki mai o Napoliona me na koa kokua. Ia ia e nana iho ai mai ke kiekiena, ike iho la ia he poe hiki ole ke heluia, e ku ana ua puni i ka uwahi, a ma ke ano o ke kani ana o na pu, ma ia mea wale no ia i ike aku ai i kahi a kona mau koa i ku mai ai, no ka mea, ma ia mua mai, ua hui aku, hui mai ke ano o na koa e ku mai ana. A i ke ki ana'ku o Napoliona, i kekahi pu kuniahi, akahi no a maopopo i kona mau koa, ua hiki mai ko lakou poe kokua a ma ia manawa, akahi no a kukulu ae ko lakou laina, a hoomaka e alualu aku i ka enemi, me na elau.

Ma kapa o ka muliwai a Ioredane o Murata ia wa, a i ka hoomaka ana'ku o ka enemi o emi malaila, paa mai ia ia, me kona mau wahi koa uuku, a me lakou oia i hana'i i kekahi mau hana koa loa, a ua aneane ua o Murata e pilikia ma ia wahi. I kekahi manawa, iloko oia kaua ana, ua koe hookahi ia iwaena o na koa Tureke. A o na mea ikeia ma na aoao o ua o Murata, o na poo o na tapena, a me ka hulali hoi o ka maka o na koi kaua, a iwaenakonu hoi, ua ikeia ka hulu keokeo o ka papale o Murata. Nui mai la kona alula ia manawa, a lele ae la hoi ka lio kaua e Murata, i o a ianei, iwaenakonu hoi, o na maka pahikaua e hiolo ana ma o a maanei hoi o kona aoao, me he ku— a—ua la. Aka, ia wa koke no, ua ikea aku ka emi hope ana o ka lehulehu, me ka hooho ae hoi i ka huaolelo alaha, a ma ia wa no hoi, ua puka mai la o Murata, mai ka poli mai o kona mau enemi lehulehu. Haalulu kona lio malalo iho ona ia ia i puka mai ai me ka ehuehu nui mailoko mai o ke anapuni a na enemi i hana'i nona, a hu mai la ke koko ma ka aoao o koiia lio. Aa launa ole no hoi na maka o Murata ia manawa, a me ke koa nui no hoi, hoohuli ae la ia i kona lio, a me kona mau koa. a hehi aku ia i na mea a pau e kue mai ana ia lakou, la ia e kamailio ana no ua kaua ana'la imua o kekahi o kona poe hoa, ua hoike ae oia i ke ano kupanaha maoli ona iloko o na wa pilikia. Ia ia ka e kaua ana ilaila, iloko o ka wa ona i ane pilikia ai, hoomanao ae la ia i ko Iesu hana ino ia ana malaila, a no ia mea, ua paumiia kona ikaika ; a no kona koa no hoi ia hoouka ana, nolaila, ua haawiia ia ia ka inoa alii. Ua iliia mai e ka hanohano nui ka inoa o Murata ma keia mea hookahi, a ua ikea no hoi kona ano koa, a makau ole i neia mea he kaua, a ma ia mea no hoi e hiki ole ai ke hoopiliia'ku oia e ka poe e ae.

Aka, aole paha he poe i eehia i ka nani o Murata e like me na Lukini o ke kula (Cossacks. I ke au kaua kaulana i Rusia, ua kaheaia'ku oia mai kona noho alii ana i Napela, e hele mai e lilo i alii no na koa lio, a ua nui no hoi na haaa koa kaulana ana i hana'i iloko oia kaua poino nui. I ka hele ana mai a ka puali koa o Farani a hiki i kahi e ikea mai ai na aleo o na hale o Mosokao, nana iki iho Ia o Murata i kona aahu a olelo iho la, aole ia o ke kapa kupono e komo lanakila'i iloko o ke kulanakauhale alii o Rusia; nolaila, kaohiia iho ia ka hele ana o ka puali, a alu iki aku la ia a komo iho la i kona aahu nani loa, a hele mai la ia ma ke poo o kona puali koa iloko o ua kulanakauhale alii nei. Aole i ike ua poe Lukini nei o ke kula i kekahi kanaka i like ka nani o ka aahu, ke akamai no hoi a me ka hiehie i ka hololio, a me ke koa launaole iloko o ke kaua e like me Murata. He kunana lakou i kekahi manawa ke ike mai ia Murata e komo ana iloko o ko lakou mau alii koa, me ka wae ae i ka poe koa loa, a hakaka hookahi aku me lakou me ka hoopuehu pu hoi ia poe o ia no oe ka opala imua o ka makani. Eia no kekahi mea kupanaha, o ke ano like o kana mau hana koa i hana aku ai me he mea'la he mea keaka wale no la. A ina e ike mai ua poe Lukini o ke kula nei ia Murata, e holo aku ana me kona lio nani a me kona aahu nani hoi i o lakou la e hoouka aku ai, alaila, huro mua mai la lakou me ka hoike i ko lakou mahalo ia ia, manuia o ko lakou kaua ana mai ia ia.

I kekahi wa a ka puali koa o Farani i hele mai ai i Mosokao, hele mua mai no o Murata me kekahi papakoa me ka haalele aku i ka puali koa nui mahope mai o lakou, a ia lakou e hele mai ana ma ke ala, aia hoi hoea pinepine mai ana he puali koa Lukini, a he pinepine ka hooleleia ana o ka oili o ko Murata puali e ua poe nei ; no ia mea, pii koke ae la ka inaina nui o ua o Murata, a e like me kona ano mau, hoio hookahi aku la ia i kahi a ua poe Lukini nei e ku mai ana, a i kona hiki ana io lakou la, kahea aku la ia ia lakou me ka leo nui " E hookaawale i ke ala e keia poe lapuwale." Ua pau loa lakou i ka eehia i ka leo a lakou i lohe ai, ua kunana mai a mahope pau aku i ke auhee.

I ka wa i hoomaha'i ke kaua, oiai hoi e haalele ana na Lukini ia Mosokao, ua puni mau ia i na koa Lukini e makaikai ana ia ia ma na wahi a pau, he mau tausani ke hele mai e makaikai ia ia i ka wa hookahi.

(Aole i pau.)

Hailoaa o na ninau a Welohea.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe;

Ua lana mai ko'u manao i ka poe e hoopuka ana i kou kino, a me na lahui kanaka a pau mai Hawaii a Kauai. Ke hoouna'ku nei au i ke kahua o na ninau a Welohea. i hoolahaia ma ka Nupepa Kuokoa, Helu 48, a me ka wehewehe loihi iki ana mahope o ko'u " hailoaa," i mea e maopopo ai.

Ninau 1. Ehia na ekalesia a Iesu Kristo i kukulu ai ?

Haina.—Hookahi no ekalesia ana i kukulu ai ? Pela no i hoike ia ma ka Palapala Hemolele, Mateo 16: 18, penei ma ia pauku. " Ke olelo aku nei au ia oe ; o oe no o Petero, a maluna o keia pohaku e kukulu ana au i ko'u ekalesia ?" Aole i oleloia ma ia pauku, e kukulu ana au i ka'u mau eka-lesia; e maopopo ai la hoi he nui kona mau ekalesia. A pela hou mai no o Mateo 18 : 17, e olelo ana. " O ka mea hoolohe ole i ka ekalesia, ua like ia me ke kanaka e, a me ka Lunaauhau." Aole i oleloia ma ia pauku hou, o ka mea hoolohe ole i na ekalesi e maopopo hou ai la hoi ia kakou he nui na ekalesia ana i kukulu ai, he helu kahi wale no ka mea i hoike ia mai. Nolaila, ua maopopo loa ia kakou a ia ma ka honua nei, a e like me ia hookahi ana o kona ekalesia, pela no e hookahi ai manaoio, a hookahi Bapatema, a hookahi no hoi Akua, ka Makua o na mea a pau loa, Epeso 4:3, 4. He nui aku no na pauku e hoike ana i ka hookahi ana o kona ekalesia ; aka, e oki au maanei, malie ua lawa like kakou i na Baibala.

Ninau 2. Ehia na makahiki i kukulu ai ?

Haina.—1823 ½makahiki, penei e maopopo ai: Ua kukulu o Iesu Kristo i kona eka-lesia i ka la i iho mai ai ka Uhane Hemolele maluna o kana poe haumana, o ka la Penetekota ia, olelo mai la o Iesu i kana mau haumana. " Ua haawiia mai ia'u ka mana a pau ma ka lani a me ka honua. Nolaila, e hele oukou e ao aku i na lahuikanaka a pau, a me ka Bapatema ana ia lakou ma ka inoa o ka Makua, ke Keiki, a me ka Uhane Hemolele. E ao ana ia lakou e malama i na mea a pau a'u i kauoha aku ai ia oukou. Eia hoi, e noho pu no au me oukou i na la a pau, a hiki aku i ka hope o keia ao," Mateo 28: 18, &c. O ke 50 hoi o ka la o ke 33 1/2 ia o ko Iesu Kristo mau makahiki. A mai ka hanau aoa o Iesu Kristo a hiki i keia makahiki 1862, e hoolawe 33 1/2 makahiki noloko mai o 1862—33 1/2=1838 makahiki mai ka hookumu ana o kona ekalesia a hiki i keia wa. l ke 30 nae o kona makahiki, o kona manawa no ia i Bapatemaia'i o Ioane ma ka muliwai o Ioredane. A iloko o na makahiki 3 1/2 mamua iho kona hele ana'ku e ao i kana olelo, a e kuhikuhi i ke ala e hiki aku ai i ka lani, a e hoohaumana aku no hoi a me ke koho ana i poe no kona ekalesia, i mea nana e makaia ma ka honua nei. Omi e kokoke mai ana koaa manawa e hoi hou aku ai ma ka lani. A ua akaka ma ka Palapala Hemolele kona koho ana ia Petero i hope nona. i kaha kiai no ka Hipa, a me na keiki hipa, Ioane 21 : 15.

Ninau 3. Aia mahea ia ka ekalesia oiaio, o ka aoao hea la ?

Haina.—Ka ekalesia a Iesu Kristo i kukulu ai, ka aoao ku mau, oia hoi ka ekalesia Katolika.

Ninau 4. A pehea la ka hoomana hou, oia hoi ka hoomana Enelani (Protesetane ?) Nawai Ia i kukulu i keia ekalesia hou ?

Haina.—Na Heneri VIII ke Alii o Beritania, i noho Alii nui i ka makahiki 150, a he 25 makahiki o kona noho Alii ana, a kokoke i ke 30 a keu, alaila kukulu oia i kona hoomana Episekopa, oia keia a kakou e ike maka nei.

Eia nae na inoa kupono no ua ekalesia nei: 1. He ekalesia i kukuluia e ke aupu-ni, na ke aupuni e hooponopono i ua ekalesia la.

2. He Episekopa, no ka mea, ua kapa'ku lakou he Bihopa, aka. o ke kohu ole nae oia ano, no ka mea, aole mai ke kumu mai, o ko lakou poo nui nana e hooponopono o ke Alii nui no.

3. He Protesetane, no ka mea, hoole lakou i ka ekalesia o Iesu Kristo, ka ekalesia ku mau. Oia hoi ka ekalesia Katolika, Aposolika Roma.

E na kanaka mai Hawaii, a Kauai, e naia oukou me ka noonoo, a mahope hai mai oukou ia'u i ka oiaio o na mea i haiia mauna'e. Me ka haahaa. AEIOU Y. M.

J. H. COLE.

LUNA KUDALA,

Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.

Ma ke Alanui Alii Wahine. 53-6m

H. W. SEVARANA.

Luna Kudala a mea Kalepa.

Hale Mahoe.

Alanui Aliiwahine.

33-6m

MAKEMAKEIA!

LOLI, PEPEIAO LAAU!

A ME KA

LALA MANO.

PENEI KA UKU ANA:—

No ka Pepeiao Laau,

" " Lala Mano, 15 keneta.

" " Loli Kohola, 12 1/2 keneta.

" " Loli Koko, (ke nui) 4 keneta.

" " Loli Kae, (ke nui,) 4 keneta.

E hele mai ma ko maua hale kuai, ma ka aoao komohana o ka Hale Kuai o Daimana, ma Alanui Alii.

UTAI & AHEE.

Honolulu, Aug. 1, 1862 51-3m

KA LAKO HALE

A ME NA

Pahu Kuapapau!

AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waiho la ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu.

NA PAPA KAUKAU!

NA LAKO HALE!

NA PAHU KUPAPAU!

PAHU KOA,... .$12.

Ua loaa ma hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono.

A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. Nolaila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a na lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuai aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.

HANALE ALENA.

37-6m Alanui Papu.

HALE KUAI BIPI.

INA KANAKA HAWAII A pau, ke hai aku nei au ia oukou, ua makaukau au e kuai aku i na makamaka a pau o ko'u one hanau, i ka Bipi Momona, Ka Puaa, a me ka Hipa, a me na mea no a pau e pili ana i ka oihana lole Bipi, me ke kumukuai EMI LOA. Aia ko'u hale ma ke Alanui Nuuanu, makai iho o ka Hale Puhi Palaoa o R. Love. AILUENE.

Honolulu, Nov. 6, 1862. 50-1m

E LAWE ANA MAIKAI WALE

LOLE NUHOU! LOLE NUHOU!!

INA MAKAMAKA MAI HAWAII A NIIHAU,

na Keiki Papa—a me na Kaikamahine Makaonaona o ka aina olu wale o keia Pae Moku.

E Makaala! E Makaala !

I KA

Lole nuhou!

MA KA HALE KUAI O

AKE, A. S. CLEGHORN,

ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu a me ka Alanui Moiwahine, mauka ponoi iho o ka Hale Mahoe, a me ka Hale Kuai ma ke Alanui Nuuanu, mauka iho o ka

Hale Aina o na Kanaka Hawaii.

He pono ia oukou e na makemake ke kipa mua mui ma ko'u Hale Kuai mamua o ka hele ana i na hale e ae, no ka mea, malaila no e loaa ai ia oukou

NA LOLE NANI WALE,

O KELA ANO, KEIA ANO,

Oia hoi na lole Wahine umenaau,

O ka helu akahi, na lole a pau a ka naau e ake ai, a me na waiala lu o ka Lokini, a me na lole kane no hoi, i hanaia a ai ka manu iluna. Aohe wahi hoohalahala a ka maka ke ike iho, no ka mea, ua hele wale no na mea kuai, a "Puia pu ke kula i ka nani e." E hele mai no oukou, e hanai ia oukou i ka ike ana i ua mau mea nani la.

Eia kekahi, o ka poe a pau o na aina kua ma Oahu nei, a me na wahi e ae ma na Mokupuni o Hawaii nei, e pono e hele mai e hui me au, no ka mea, he kuai nui no kekahi

Hale Kuai O'u.

Ua lako i na ano waiwai a pau e ku la'i i ka makemake a me ka iini o ke

Kanaka a me ka Wahine Hawaii,

a he emi no hoi ko'u waiwai ma ke kuai nui ana. E kipa mai, e halo, a e kilohi mai, i pau ai ko oukou kuhihewa,i ike maka ai oukou a "Li ka io i ke anu o Hanaliki." AKE.

Honolulu, Oct. 23, 1862. 48-3m

ILI BIPI, ILI KAO.

E UKU AKU NO O F. S. Pratt & Co., ma ko laua Hale Kuai, ma ka

Hale Mahoe.

I ka uku makepono loa no ka mea i haiia maluna. O Mr. J. C. Spalding (Polena,) ka mea i kamaaina loihi ma ke kuai ana ma a mea, ka mea nana i hooponopono ma ia mea. 46-3m

OLELO HOOLAHA

I NA KANAKA HAWAII!

Makai iho o AIGUPITA!

Ma hope iho o ka Pa

O MAHUKA !

Pa Kuai Papa

LUI, C. H. LEWERS,

MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA ano keia ano, me ke kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipai ia oukou e na makamaka Hawaii.

NA PAPA OLEGONA,

LAAU HALE A ME NA POU,

LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,

LAAU AAHO HALE PILI MAOLI,

PAPA ULAULA, PAPA PAINA,

PAPA KEPA A ME KA AAHO,

PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.

Eia ka mea

KUPANAHA

Ma keia hale — maanei i wiliia'i ka

PALAOA a ma ka HANA PAHU,

e like loa me ko

ULAKOHEO

mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua ; nolaila, e naue mai e makaikai.

Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,

Na Pena Ulaula a me ka Eleele,

Poho, Kolu, Hulu Pena,

KUI o na ano a pau,

LAKA o na ano a pau,

Ami, Kilou, Kui kakai moena,

Kui Nao,

Pani Hale,

Pani Aniani, Pake,

Aniani kaawale,

Pani Olepelepe,

A PELA WALE AKU.

Aole o'u hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko'u wahi; aka, he hilinai no wai ma ke ano maikai o ka'u mau mea kuai, a me ka emi no hoi o ke kumukuai o ka'u papa, me ka malama pono hoi i ka'u oihana iho, i hoomauia mai ai ka lokomaikai, i loaa mau ia'u maua aku nei.

Honolulu, Okatoba 30, 1862. (49-3m) LUI

E MAKAALA!

OWAU

O KAMUELA,

KA HOA KUAI O NA

KANAKA HAWAII,

NONA KA HALE KUAI PAPA MAuka iho o ka

Hale Hookolokolo

ma Honolulu. Ke hai aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o kuu moku papa,

O "Francisco,"

a ke ku mai oia, e loaa ana ia'u na

LAKO KAPILI HALE

o kela ano, keia ano.

EIA NO KE WAIHO NEI.

NA:

PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.

LAAU HALE, o kela ano, keia ano.

PILI HALE,

PINE,

AAHO,

KEPA,

PANI PUKA

PUKA ANIANI,

OLEPELEPE,

KUI,

PENA,

AILA PENA,

WAI HOOMALOO PENA.

IA MEA AKU, IA MEA AKU,

Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he KEIKI KAMAAInA au, he hiki ia oukou e ka Lahui

Mai Hawaii a Niihau,

ke kipa mai i o'u nei. E hiki ana no na moku papa o'u i na manawa a pau, a hoolako mau ia'u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehala la Aka, he hiki ole ia'u ke hana pela, o ko'u ano no ka oukou e imi, mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa ihola no ia, o ko oukou makamaka.

KAMUELA. (Kaikaina o Kimo Pelekane.)

Honolulu. Sept. 19, 1862. 43-8m

J. P. HUGHES.

MEA HANA

NOHO LIO!

AIA MA KA HALE KUAI O KA mea nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau, na Noho Paniolo nu hou.

NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau,

NA KAULAWAHA, a me na mea e pono ai ka lio.

NA ILI KAUO o na ano a pau.

NA EKE ILI.

NA HUIPA.

NA HAO KEEHI.

NA PALAKI LIO,

NA KAHI LIO.

A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea,

No ke kumukuai makepono loa!

Aia no ke wai mau nei malaila na pela mauu.

O na pela pulu, na pela hulu, a me pela uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.

Ua hanaia no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.

Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.

E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wai ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.

J. P. HUGHES.

Honolulu, Okatoba 4, 1862. 19-45-1y

HOONANI HALE.

Makepono.

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mai hale, e aho e naue mai o ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na

PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI,

NOHO O NA ANO A PAU,

MOE O NA ANO A PAU,

PAHU KUPAPAU.

E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.

C. E. WILLIAMA. (UILANA.)

Honolulu, Iulai 2, 1862. 32-6m

HALE HANA PIULA.

F. H. & G. SEGELKEN.

MA KE ALANUI NUUANU, MAKAI IHO o ka Loiala Hotele. Mau mea hana, a kuai Piula, Hao, Keleawe, a me na mea e ae e pili ana i ka

Oihana, Piula,

A e hoomoe hoi i ka Piula Wai, me ka hooponopono kupono i na mea a pau e pili ana ia oihana. Ua lako mau i ka Piula Wai maikai. E hele mai e ike no oukou iho. 33-6m

KAKELA ME KUKE.

MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o

Kela ano keia ano.

NA MEA AI,

NA BAKEKE,

NA IPU TINI,

NA PA LEPO,

NA KAMAA,

NA PAHI me na O-O,

NA PAPA me na NOHO,

NA IPUHAO,

NA NOHO LIO,

NA MEA E KAKAU,

NA PENA ME NA AILA,

NA MEA MAHIAI.

A me kela mea keia mea.

Me na laau a Dr D. Jayne.

Honolulu, Dekemaba. 1861.

HANA! HANA!!

UA MAKAUKAU AU E kepa i NA kanaka Hana Mahina, no na

KANU KO,

ma Hilo nei. Ina ua makemake kekahi kanaka e loaa i hana nona iho, ma na aina o Kaupakuea, Onomea, Kaiwiki, Paukaa, a me Amauulu paha, e hele mai ia'u, a na'u no e hoomaopopo ia oukou ka uku, a me na mea a pau e pili ana. Na'u na

D. H. HITCHCOCK.

Hilo, Hawaii, Aug. 20, 1862. 41-3m

MEA KUI POI MAIKAI LOA.

UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA inoa malalo, e hana i

Wili Kui Poi Maikai,

i mea nana e hoowali a Poi e like me ka lima kanaka; a he mea no hoi e hoouku ana i ka luhi o ka hana ana i ka Poi no ka ohana a no ka hoopukapuka paha. Aohe luhi iki o ka hana ana, he wili malie wale no, a aia hoi ua AEAE ka Poi. Na ka wili no e kui, hoowali, a kupele hoi i ka Poi me ka malaki loa, o ka poe a pau e makemake ana i

Wili Kui Poi

no lakou, e pono e hele ma ko'u hale, ma ke Alanui Alakeu, a ilaila hoi e ike ai i ke ano o ua wili la, he emi loa ke kumukuai.

56-1m* PETER RICHMOND.

MOKU HOLO MAU!

KE HAI AKU NEI AU I NA KANAKA A PAU, e holo mau ana ka moku kiakahi, i kapaia

Express,

oia o "AINAHOU," i kela Poakahi keia Poakahi, no ka mokupuni o Molokai, a waho e ae paha. Nolaila, e pono i ko Molokai poe ke makaala ma na Awa ku moku,

MA:

PALAAU,

KAUNAKAKAI,

KAMALO,

PUKOO,

a me ONOULI.

Me ko oukou mau ukana a ohua hoi, e hooili ai maluna o keia maoku holohikiwawe loa. Ua keu aku ka holo a me ka maikai i keia wa no ka hana hou ia ana, aole hou he lio. Nolaila, e pono i kela mea keia mea ukana a ohua hoi ke hookokoke mai ma keia mau awa, a he oluolu no hoi ka uku ana.

J. W. KAIKAINAHAOLE.

Honolulu, Aug. 29, 1862. 40-6m

OLELO HOOLAHA.

E IKE OUKOU O KELA ANO keia ano a pau o maua na mea nona na inoa malalo iho, ke papa aku nei maua i na mea holoholona a pau: Na

Lio, Bipi,

Hoki, Kekake,

Hipa, Kao,

Puaa, Moa.

A ME NA

PALAHU.

Mai hookuu wale ma ko maua mau aina ponoi.

Ma Kaaawa, Kualoa, Hakipuu,

a me ko maua aina hoolimalima,

Ma WAIAHOLE,

a mai nakiikii no hoi ma ko maua wahi. E malama pono i na holoholona ma ko oukou kuleana. Ina e loaa ia maua kekahi o keia mau holoholona, e hele ana ma ko maua aina i haiia maluna, e hoouku no maua e like me ke Kanawai. Mai kii wale hoi kekahi i na mea maluna o ua mau aina la, ke ku ole na mea o ke Kanawai i haawiia ia oukou ka poe mea kuleana. Eia no ia maua wale no ka ae aku a me ka hoole i keia mau mea.

JUDD A ME WILDER.

Kualoa, Nov. 4, 1862. 51-1m