Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 53, 29 November 1862 — Ka Nupepa Kuokoa. KA MOOLELO O MURATA. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

KA MOOLELO O MURATA.

lIELU 3. O KA MANAO O KA MEA nana i kakau keia ka hoikeike aku i na inea liiiii a pau e piii ana i ko Murata ano. aka, ma na mea nui wale no ana i hana'i i iiiki ai o*ra r na wahi kiekie, a me ka hoike aku hoi i na iiu;a kaulann ana i liana'i. Ma ke au k;ma o ka M. If. ISos—n»a Watinagena Vicna, a me Auanlaliwi, a me na kahua kaua kaulana e ae, —i ka M. H. 1806—7, ma Jena Lat»eka, elau ana Llridelana, — i ka M. H. 1608—ia ia i hookahuli ai i ka poe Bobona, me ka waiho mai i ke Kalaunu iloko o na lima o Napol'iona, o "» mnu no o kona koa a me kona heie lannkila ann. Kkolu mau mea nui iioko o kona ano, o kona koa, kona akamai ina ke ano Genemla. a me kf>na pihoihoi ole iioko o ka hoouka kaua. Aua huipuia mai hoi ka nani iluna oia kanaka. He kino ui loihi kona, a o kana hele ana me he ia he Moi, he nani kona papalina ke nana'ku, a o kona mau maka ke n;>na mai, oia no oe ka uila, ka aa a weiiweli hoi ke ike aku. O ko Muiala ano ia ke heiewawae mai; aka, i na e kau mai iluna o ka lio, ua oi ae kona nani. Aole ona kau iluna ona lio ino, a no kona akamai a me kona hiehie i ka noho ana niai iluna o ka lio, nolaila, ua lilo io i mea e mahalo nuiia'ku ai eka poe a pau e nana ana ia ia. He hoino na Beretania ia ia, no ke ano e o kona mau kapa nani e komo ai, me ke ka* pa aku hoi, he hoikeia no kona hupo, aka, ua hewa nae ka lakou olelo ana peia, no ka niea, ua piii pono no kona mau kapa nani i komoai i kona ano maikai maoli no. 0 kona kahiko mau he lole like me ko na Polani. Ua hnnaia ka ai ike gula, a me ka lole wawae ulaula, a i kekuhi manawa he olenaiena, ua hoonaniia i ke gula. A o kona kamaa, he Buti iii omeleiuple, me ka pahikauakumu daimana ma kona aoao me ke kahei gula, lie palii iike ine na pahi a na'lii koa o Iloma i ka wa kahiko, pela ilio ki kona aahu maii. lle hiuoho eleele loloa kona, ua hele a na poohiwi, koiiukohu no nae me na maka inaikai ona. Ma kona poo, ua kaliikoia 1 ka papale huina kolu inaikai, a mailaila nku hoi e ku ana kekahi hulu nani i puni ika lipine gula. A o kona koloka ika wa anu, lie weleneka nani, i kahikoia i ke (iaimana, a me na pohaku nani e ae. Aole no lioi ia i poina i kona lio iloko 0 keia mau mea, aka, ua kahikoia ka lio mai oao i na mea maikai wale. Ina palia i kauia keia nani iluna o ka poe kohu ole, e like me Napoliona ina, i na la ua iilo he mea ole, aka, o ke kau ana ona iiuna o ka iio a me ke kino nnni o Murata, ua heie noa kohu maoli. Malia ]>aha aole he mau kanaka hoikeike ia iaja iho imua o ka enemi, e like me Napoliona, ame Murata. Ke hoiomai laua imua o na puaii kaua, no ka hoomnkaukau i ka lioouka aku, he ike waleia mai no iaua e ka cncn»i, o ko Napoliona mea e ikeia mai ai o kona papale, a o ko Murata hoi, o kona kapa nani, a nie ka huiu e welo aua ma kona poo. Ina e ike aku ia Murata me kona kahiko maikai i ka wa e paikau wale ana no Ina koa ona, he loaa paha ka akaaka aku. Aka, i n:i oka mea e ike aku ia ia me kona kahiko nani, e holo ona mamua o kona puali koa i ke kaua, e lele nna i o ianei, me he hua hekiii la iwaena ona koa, ame kona hulu hoi e pulelo ana maluna'e o na umi tuusani e hahai ana mahope ona f me ka lilo pu hoi i lioailona monkaka nn na poka e ki mai ai ia ia, me ka hokiokio hoi nia kona pepeiao me he kikiao makani la, alaiia, aole no e puka hou ka manao ma ia hope iho, e akoaka hou aku ia ia. Aole no hoi he poina ia la o ia mau inea nani, ma ka pau ana*e o ka lioouka ana, me kana pa« hi kaua kumu iluimnna hoi, ua hele & oki loa i ke koko, a me kona lio hoi, ua hele a oki loa ika bou. Oka hulu keokeo e ku pololei ana ma kona poo, oia no ka l»ae oka inanaoiana, nana e alak&i ona i kona puali kaua; a oiai hoi ia e puieio ana iluna o ke kahua o ka make, aole oo v e pio iho ka ipukukui o ka inanaolana. ' Ue nui na manawa a Napoliona i kiai ai i JX

ka pulelo o ua hulo la iloko o ke kaua oiai e ula ana, me he b o ke kukuna o ka malanialama ; me he la o ka hoku ia o kona hope T a i ua hulu la hoi e komo ana iloko o kahi manoanoa o ka make, a i ka lanakiia ana'eooa hulu ia maiioko mai o ka make e hoopuni ana iaia me ka hoopue-! hu liiiii aku hoi i ka poe e alai ana ia ia 1 rne he opala la imua o ka makani, ia wa 0 Napoliona e akaaka ae no ka olio!iT Ua olelo ae o Napoiiona i kekahi wa, i kona manao o Murata ke kanaka koa loa iloko o ke ka honua a pau. A he j mea no hoi i oi aku mamua o ka pomaikai j 1 komo iloko ona. Ina ia e kaua kino inaoli! iloko o ke kaua ua kiola ia e ka mako nie ; ke akamai a me ka hoohie no hoi—a me i he la he kaao kana mau kaua i kekalu | wa—a me he mea la, he ano kaao i konaj manao, ueia mea weliweli o ke kaua. O] . . i na huaolelo hoi ma kana pahikaua, he ku| i ke ano o na mea i hanaia i ka wa kahi-i ko, a ma ia mea no hoi, ua iilo ia i Ge-| nerala pookela no konu mau ia, oia wale no ia, i kona ano. Ma ke ano, a me ke kahiko ona, ua hoi na la o na'iii koa oka wa kahiko. A ua ikeia no kona ano kupanaha, ma kekahi o kai a mau olelo i hoopuka'i me ka manao ole, ia ia i kamailio ae ai no ke kaua ana i Mauna Teba. Ma ka poii o ua Mauna Teba nei, a ia hoi ua hoopuniia o Gen. Kolepa, ine na| koa Farar»i he 5,000, o na koa Tureke! he 30,000. He 15,000 koa lio, ka poe| niua nana i hoouka mai i keia 5,000, i| kukuluia ma ke ano kuea. He eono ho-j ra o ko iakou pale ana aku i Ua enemi, me ka malama hoi ia lakou iho, a nia ia manawa, hiki mai o Napoliona me na koa kokua. Ia ia e nana iho ai mai ke kiekiena, ike iho la ia he poe hiki ole ke he-; luia, e ku ana ua puni i ka uwahi, a nia ke ano o ke kani ana o na pu, ma ia mea! wale no ia i ike aku ai i kahi akonamau| koa i ku inai ai, no ka mea, ma ia muaj mai, ua hui aku, hui mai ke ano o na koa, e ku mai ana. A i ke ki ana'ku o Na-! poliona, i kekahi pu kuniahi, akaiii no a maopopo i kona mau koa, ua hiki mai ko lakou poe kokua a ma ia manawa, akahi no a kukulu ae ko lakou laina, a hoomaka e alualu aku i ka enemi, me na elau. Ma kapa o ka inuliwai a loredane o Murata ia wa,a i ka hoomaka ona'ku o ka enemi e emi malaila, paa mai ia ia,; me kona mau wahi koa uuku,a me lakouj oia i hana'i i kekahi mau iiana koa loa, a ua aneane ua o Murata e pilikia ma ia' wahi. I kekahi manawa, iloko oia kaua: «rtn, ua Kue hooknhi ia iwaena o na koa| Tureke. A o na mea ikeia ma na aoao o; ua o Murata, o na poo o na tapena, a me j ka huhili hoi o ka maka o na koi kaua, aj iwaenakonu hoi, ua īkeia ka liulu keokeo' o ka papale o Murata. Nui mai la konai aiuia ia manawa, a lele ae la hoi ka lio kaua e Murata, i o a ianei, iwaenakonu! hoi, o na inaka pahikaua e hiolo ana nia o a maanei hoi o kona aoao, me he ku—| a—ua la. Aka, ia wa koke no, ua ikeal aku ka emi hope ana o ka lehulehu, me ka hooho ae hoi i ka huaolelo alaha, a ma i i ia wa no hoi, ua puka mai la o Murata,j mai ka poli mai o kona mau enemi lehu-; lehu. Haaiuiu kona lio malalo iho ona ! ia ia i puka mai ai me ka ehuehu nui' maiioko mai o ke anapuni a na enemi i hann'i nona, a hu mai la ke koko ma ka ! aoao o kona lio. Aa launa ole no hoi ! na maka o Murata ia manawa, a me ke koa nui no hoi, hoohuli ae la ia i 'kona lio, a me kona mau kon. a hehi nku ia i na mea a pau e kue mai ana ia lakou. Ia ia e kamailio ana n<s ua kaua ana'la imua o kekahi o kona poe hoa, ua hoike| ae oia i ke ano kupanaha maoli ona iloko' o na wa pilikia. Ia ia ka e kaua ana ila-j ila, iloko o ka wa ona i ane pilikia ai,j hoomanao ae la ia i ko lesu hana ino ia| ana malaila, a no ia mea, ua paumiia! kona ikaika ; a no kona koa no hoi ia hoouka ana, nolaila, ua haawiia ia ia ka inoa alii. Ua iliia mai e ka hanohano; uui ka inoa o Murata ma keia mea hoo~< kahi, a ua ikea no hoi kona ano koa, a makau ole i neia mea he kaua, a ma ia mea no hoi e hiki ole ai ke hoopiliia'ku | oia e ka poe e ae. ! Aka, aole paha he poe i eehia i ka na-l ni o Murata e like me na Lukini o ke ku-; la (Cossacks. I ke au kaua kaulana i j Rusia, ua kaheaia'ku oia mai kona noho; alii ana i Nopela, e hele mai e iilo i alii no| na koa lio, a ua nui no lioi na hana koaj kaulana ana i hana'i ilokooia kaua poinoj nuK I ka hele ana mai a ka puali koa o < Farani a hiki i kahi e ikea mai ai na aleo! o na hale o Mosokao, nana iki iho la o| Murata i aahu a olelo iho la, aoie ia[ o ke kapa kopono e komo (anakila'i ilokoj o ke kulanak&uhale alii o Rusia ; nolaila, j

kaohiia iho ia ka heie ana o ka puaii, & aiu iki aku la ia a komo iho la i kona aahu nani k>a, a heie roai la ia ma ke poo o kona puali koa ik>ko o ua kulanakauhale a!ii nei. Aole i ike ua poe Lukini nei o ke kuia i kekahi kanaka i like ka nani o ka aahu, ke akamai no hoi a me ka hiehie i ka ho!o!io,*a me ke kea launaole iioko oke kaua e like me Murata. He kuoana lakou i kekahi manawa ke ike mai ia Murata e komo ana iloko o ko lakou mau alii koa, me ka wae ae i ka poe koa j loa, a hakaka hookahi aku ine lakou me ika hoopuehu pu hoj ia poe oia no ka : opala imua oka makani. Eia no kāiahi ; mea kupanaha, o ke ano !ike o kana mau I hana koa i hana aku ai me he mea'la he | mea keaka wale no !a. A ina e ike rno! ! ua poe Lukini o ke kula nei ia Murata, e 1 holo aku ana me kona lio nani a me ko- | na aahu nani hoi i o lakou la e hoouka S aku ai, alaila, huro rnua mai !a lakou me j ka hoike i ko lakou mahalo ia ia, mamua 0 ko lakou kaua ana mai ia ia. | I kekahi \va aka puati koa o Farani i I hele mqi ai i Mosokao, hele mua mai | no o Murata me kekahi papakoa me ka haalele aku i ka puali koa nui mahope jmai o lakou, a ia lakou e liele mai ana ma ke ala, aia hoi hoea pinepine mai ana he puali koa Lukini, a he pinepine ka ! hoole!eia ana o ka oi!i o ko Murata puali | e ua poe nei ; no ia mea, pii koke ae la | ka inaina nui o ua o Murata, a e iike me | kona ano mau, holo hookahi aku la ia i | kahi a ua poe Lukini nei e ku mai ann, a 1 kona hiki ana io lakou la, kahea aku la j ia ia lakou me ka leo nui u E hookaawa|lei ke aia e keia poe lapuwale." Ua pau ' loa lakou i ka eehia i ka leo a lakou i lo- | he ai, ua kunana mai a mahope pau aku I i ke auhee. I īkawa i hooinaha'i ke kaua. oiai hoi * je haaleie ana na Lukini ia Mosokao, j ua puni mau ia i na koa Lukini e makaij kai ana ia ia ma na wahi a pau, he mau tausaui ke liele mai e makaikai ia ia i ka wa hookahi. (Aole i pau.)