Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 54, 6 December 1862 — Page 2

Page PDF (1.67 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

 

o lakou, a pa mai la ka makani, a lilo aku la ka moku i ke kai, a nalowale iho ia ka aina. Aole no hoi he lele iki o ka oili o ka poe alualu bea, aka, noho iho la no lakou a pau na bea i ka lole, hoi mai lakou, me ka manao e loaa no ka moku o lakou i kahi a lakou i haalele iho ai,; aka, ua hoolehelehekii nae lakou i ka hoi ana mai, aole ka moku, a me ka apana hau i nakinakiia'i o ka moku. Kahea ae la lakou, a hookani ae la no hoi i na pu, aka, aole nae he mea a hauwalaau iki mai, a pela iho la a hiki i ka wa i nalowale ai o ka aina i ua poe nei. A ma ia hope iho me ka luhi nui, a me ka hoomanawanui no hoi, a ia hoi, loaa hou ae la i ua poe nei ka aina ; a kakali iho la no hoi me ka manao, a pau ae la hoi ka ino, hoi hou mai ka moku, eia ka, aole.

                Pau ae la ka ino, aole he moku i ikeiia, nolaila, kau mai la ka weliweli nui iluna o lakou, oia hoi ka noho iho iluna o ua mokupuni nei, a hiki i ka wa e make ai no ka pololi, a me ke anu, a ina hoi aole, alaila, o ka holo maluna o ka waa i na mile he 497, oia ke kaawale mai ua mokupuni aku nei, a hiki i Norewai. Ua hooko nae lakou i ka manao hope, oia hoi ka hoomanawanui, e holo ma ka waapa, a hiki i Norewai, ua haalele lakou i kekahi waapa, a ua hoopiha hoi i kekahi waapa me na wahi io bea, i mea ai na lakou. Hoe aku la lakou a he ewalu paha la, hiki aku lakou i Finimaketa, ua aneane e make no ka pololi, luhi, anu, a me ka makewai no hoi.

                O na wahi kanaka hoi iluna o ka moku, ua ona mau laua, e holo ana ka moku i o a ianei, e like me ka makemake o ka makani, a i kekahi la, loaa i kekahi moku lawai-a Sila, e pokaka hele ana ua moku nei, no ia mea, manao ia mai la, aohe kanaka oluna o ua moku nei, a ia manawa kenaia'ku e ke Kapena kekahi mau kanaka e holo iluna o ua moku nei, i ka hiki ana'ku ilaila, aia hoi, e moe ana ua mau wahi haole kiai moku nei, ma ka aoao o ka pahu rama ua ona loa ; ia wa kiolaia aku la ka pahu rama, a hoonoho ia aku la hoi he mau kanaka hou iluna o ua moku nei, a hoihoi loa'ku hoi i ka moku a hiki i Camatita, kahi o na hoa i hiki mua ai me ka inea nui. E noonoo iho kakou i ka manao o ka poe i hana inoia e keia mau mea nana i kiai pono ole i ka moku.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, DEK. 6, 1862.

 

                No ko makou makemake e kukulu a hooia iloko o ka puuwai o ka poe e heluhelu ana i keia pepa i ka makau a me ka weliweli no hoi i ka hoohiki wahahee ; nolaila, ua lawe mai makou i ka moolele mahope nei, e pili ana i kekahi hihia hoike wahahee i hanaia iho nei iloko o ka Aha Kiekie o keia Aupuni, ma ka malama o Iulai iho nei, i ike mai ai kakou i ka ino e ili hala ole mai ana maluna o ka poe e lawelawe ana ia hewa, a me ke ano no hoi kekahi o ka hana a ke Jure.

                Nani no ka hana ana o keia mea ma na hihia i hookolokoloia ma na Aha o keia aupuni. No keaha la ka makau ole o na kanaka i ko Kanawai o ke Akua, a me ke Kanawai o ka aina kekahi ? No ka pakele wale paha o ka poe i hoopiia no ka hoohiki wahahee. E heluhelu oukou i ka moolelo malalo iho nei o ka hookolokolo ana o Kekipa a me Kamai, i unuhiia noloko ae o ka buke o ka Aha Kiekie.

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE.

Honolulu, Iulai 8, 1862.

                Imua o Alani a me Robikana e noho Lunakanawai ana.

KE ALII

—Kue ia—

Kekipa a me

Kamai w.

                Eia mai ka olelo hopii a ka Loio Apana.

                "Ua hoopiiia laua no ka hoohiki wahahee i hanaia ma ka Aha Hoomalu o Honolulu, penei: E hookolokoloia ana o Mikala (w) no ka Aihue, ua hoohikia, a kukuluia o Kekipa a me Kamai, i mau hoike no ua Mikala nei, olelo mai laua, ua hele mai laua no Manoa mai, a ua iho ma ke alanui e pili ana me ko Pitimana hale, a i ka huina oia alanui me Adams' alanui, ma ka hale Amara o Bill Wright, loaa o Mikala ia laua, e kamailio ana me kekahi wahine hapahaole. Ia manawa, hiki mai o J. Stewart (haole Kikane) a lalau i ua Mikala nei ma kona a-i, me ka i aku ua aihue oe i ko'u waiwai. Hoole mai o Mikala aole i aihue. Alaila hoopaa o Stewart i ka lima o Mikala, huki ia ia, a kai hele i kona Halekuai, a komo iloko o ka hale, hopu aku i apa kalakoa ma ka papa kuai e waiho ana, me ka olelo aku, eia no ke kalakoa au i aihue ai!

                O keia mau olelo hoike a laua, ua hoikeia mai i mea e hoole ai ka olelo a ka aoao hoopii.

                Pane mai na mea i hoopii ia, " aole hewa." Eia na Jure i kohoia. S. W. Kalama, Kaaihelemoku, Kapilikea,Waihinalo, Kawiliau, Keawehano, Keolaloa, Pikapika, Iwa, Maeha, Kamakau, W. Pinehasa Wood.

                Hoike mua. W. F. Jourdon, (Wiliama Makai) i mai la, "Owau kekahi ma ka hookolokolo ana o Mikala imua o Robaka G. Davis, Lunakanawai Hoomalu, o Honolulu, i hoopiia no ka aihue kalakoa o J. Stewart.; Ua hoohikiia o Kekipa a me Kamai, a ua hoike mai laua e like loa me na olelo ma ka palapala hoopii." E nana oukou maluna.

                Hoike Alua. J. Stewart, i mai la, " Ua aihueia he apana kalakoa no'u, ma ka la 1 o Iulai, a hoopii au no kekahi wahine, no Mikala, a ua ku au i hoike ma kona hookolokolo ana imua o Robata. Eia ka oiaio, hai mai la kuu wahine mare, ua lilo ka apana kalakoa i ka aihueia, holo kiki au e hopu i ka aihue, a loaa ia'u ka wahine o Mikala, ma ke Alanui Hotele, kokoke i ka hale noho o Kapena Snow. Ike au ia ia e paa ana i ka apana kalakoa maloko o kona lima hema, alaila, hopu aku la au ia ia me kuu lima hema, a lawe au i ka lole ma kuu lima akau, a kai hele maua i ko'u halekuai. Mai ka hale Amara a i kahi a'u i hopu ai ia ia, ua like ka mamao me 500 ia. Aole hiki i ka mea e ku ana ma ka hale Amara ke nana mai i kahi o ka hopu ana.

                "Ua ike au ia laua nei, (na lawehala,) he mau hoike laua ma ka hihia o Mikala, aole au i ike ia laua ma kahi a'u i hopu ai ia Mikala, ma ko'u manao, aole he kanaka e ku kokoke ana ia wa. Holo kiki au e hopu, aole papale."

                Ninaninauia. "I ko'u holo ana e hopu, ike au i kekahi haole, a he mau kanaka paha ma ke alanui, aole nae i maopopo."

                Hoike Ekolu. Keauoa, i mai la, " Ike au ia Stewart, e hopu ana ia Mikala, ma ke alanui mawaho ae o ko Keolaloa pa, kokoke i ko Kapena Snow. He kalakoa ma ka lima, e paa ana ka wahine, lalau no o Stewart i ua kalakoa nei malalo o ka poaeae o ka wahine, alaila, alakai ia ia i kona hale. O keia mau mea (na lawehala,) aole au i ike ia laua malaila ia wa. Mai kahi i hopuia'i ka wahine a i ka hale Amara, aole e ike aku ia."

                Ninaniauia. "E ku kokoke ana au iloko o ka hale kamana, ike aku la au ia Stewart e holokiki ana, a ike au ia ia e kaili ana i ke kalakoa, maopopo ae la au i ke kumu o kona holo ana. Ku au mawaho o ka hale kamana, aole i ikea mai e Stewart, aole au i ike i kanaka e hele ana ma ke alanui mai ka aoao o Waikiki, aole au i hoomanao he haole e ae malaila ia wa, aole au i hai ia Stewart i keia ike no keia mau mea, na ka Makai i kii."

                Hoike eha. Kalama, " O ko'u wahi noho aia ma kela kapa o ke alanui, ma uka ae o ko Stewart Halekuai. Ike au i ka hopuia ana o Mikala e Stewart i ka la 1 o Iulai ma waho ae o ka pa o Keolaloa. Ike au ia Stewart e hapai ana i ke kihei o ka wahine iluna, loaa ia ia ka apa kalakoa, a paa i ke kalakoa ma kona lima.

                "O laua nei na lawehala, aole au i ike malaila."

                Ninaninauia. " Ua nalo ke kalakoa malalo o ke kihei, aia a kaili ka haole ike aku la au. Ua ike lea au, aole haole, aole kanaka ma ia wahi kahi i hopuia'i o Mikala, aole mea e hele ana ma ke alanui ia wa, o laua wale no o Stewart a me Mikala kai hele pu mai. Ku o Mikala ma ka puka o ka Halekuai, alaila, laweia oia i ka Halewai."

                A pau ka olelo a na hoike, hoonohonoho na Loio o na aoao elua, a kauoha ka Lunakanawai i kana olelo wehewehe, hele aku na Jure e noonoo ma ka rumi. Noho lakou ekolu hora me ka hapa, alaila; hoi mai me ka olelo hooholo, penei: Ewalu Jure e hookuu ana, a eha Jure e hoopai ana. Aka, aole ku i ke Kanawai, e hooholo na Jure ewalu, aia eiwa, ua lilo i olelo hooholo Hoihoi hou ia lakou a hala ka hapa hora, puka hou mai me keia olelo hooholo, penei:

                Ua noonoo pono iho makou ka poe Jure no ka hihia hoohiki wahahee, mawaena o ke Alii kue ia Kekipa, a me Kamai. A eia ka mea i holo ia makou. Ua pono na mea i hoopiia. Kawiliau, S. W. Kalama, Keawehano, Waihinalo, Iwa, Maeha, Pikapika, Kaaihelemoku, J. S. Kapilikea. Kue. W. P. Kamakau, W. Pinehasa Wood, W. S. Keolaloa. A ua hookuuia.

 

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

                E MAKAALA.—E pono i na kanaka Hawaii o keia Kulanakauhale, ke makaala i ka wa a na Palapala Hoolaha e hiki aku ai imua o lakou, i kekahi la o keia pule ae, e kauoha ana e hui mai e kuka no kekahi mau mea e pili ana i ko lakou pono.

 

                HANA KAMAA LIO.—E pono i ka lehulehu ke hoomaopopo i ka Olelo Hoolaha a G. W. Crockett, he Amara hana Kamaa Lio. Aia kona hale hana mauka iho o ka Hale Dute Hou ma Aina Hou. E hele e na makamaka e hoao i keia haole akamai loa i ka hana Kamaa Lio.

 

                WILI KO HOU.—Ma ka moku Galilei i ku mai nei mai Beritania mai, i keia pule iho nei; malaila mai nei ka hiki ana mai o ka Masini Wili Ko Hou, a ka Mea Hanohano, R. C. Wale, no kona Hale Wili Ko ma Hanalei, Kauai. E laweia ana i Kauai i keia pule ae; ua lohe mai makou, ua oluolu ka Moi e hookuu ia Mi Wale, e holo i Kauai e hooponopono ai i ka Masini Wili Ko ana ; a i keia pule ae paha e holo ai oia. He mea olioli mau ia makou ka hoike aku i ka lehulehu, i na mea hou a pau i laweia mai ianei, no ka Oihana Mahiai.

 

                KA MOI.—Ma ke kakahiaka o ka Poakolu iho nei, ua holo aku ka Moi ma Ewa, ua holo pu aku hoi me ia ka Mea Hanohano, E. H. Allen, ka Lunakanawai Kiekie a me kana wahine ; ka Mea Hanohano, W. W. F. Synge, ke Komisina o Beritania Nui, a me kana wahine ; ka Mea Hanohano, C. R. Bihopa a me kana Aliiwahine ; ka Bihopa, ka Rev. Mr. Mason, Kanela W. H. Kaauwai, a me kekahi poe e ae.

 

                KE ALIIWAHINE KIAAINA O HAWAII.—E oluolu paha ka poe o ka aina ua nui o Hilo, a me Hawaii no a puni, i ka lohe aku i ka maikai o ke ola o ko lakou Kiaaina; a ma Poakolu iho nei, ua holo aku oia ma Kapuaikaula, i Puuloa, me kona mau aialo, a me kana Alii kane. O Major W. L. Moehonua, a me kana Aliiwahine, kai ukali i ke Alii a hoi mai no.

 

                KE "KUOKOA."—E holo mau ana ka Eke Lawe Nupepa Kuokoa, mai kona Hale Pai aku a hiki i Kaneohe, Waikane, Kualoa, Kaaawa, Kahana, Punaluu, a hiki i Hauula. Ua hoomakaia keia hana ma ka Poaono hope o Novemaba iho nei; nolaila, o ka poe a pau e makemake ana e lawe i ka Nupepa Kuokoa i ka M. H. 1863, e lawe no me ka hauoli; no ka mea, o ka la e puka ai ma Honolulu, oia no ka la e hiki ai i ka poe lawe ma ia mau Apana. Holo ka hana i ke " KUOKOA."

 

                NA AUHAU.—E ohi ana no ka Luna Auhau ma kona Keena i keia la, a ua lohe mai makou, e pii ana ka Luna Auhau o Kona nei i Nuuanu, i ka POAKAHI ae nei, e ohi ai i ka auhau o ko laila poe, ma ka hale o Kaeo e hui ai me na kanaka, a ma ka auina la e hiki ai ma Maemae; a nolaila, e makaala e na hoa. Ma ka POALUA ae hoi, e hiki ana oia ma Manoa ; a ma ka POAKOLU hoi, e noho ana ma ke Keena ohi ma Honolulu nei, a ma ua kakahiaka no hoi o ka Poaha a me ka Poalima. O ke kumu o ko makou hoike ana i na mea pili i ka Auhau, i hiki ai i na makamaka a pau o ke "KUOKOA." ke ike i ka wa pono e uku ai i ko lakou mau Auhau, me ka h-o-a-a ole.

 

Mai na Aina e Mai.

 

LUISAVILI, OKAT. 29.—Aole he kumu e makau ai ke kulanakauhale o Nasavili i na kipi, pela ka olelo a kolaila nupepa, no ka mea, ke emi hope aku nei no na kipi i na wa a pau a na koa aupuni e hoonanana i mahope o lakou.

                LUISAVILI, OKAT. 29.—O na mea hope i lohoia mai nei no John Morgan, ke alii kipi powa, Elekona, apana o Foda, e hele aku ana Liusiavili, ua manaoia aole ia e hoohaunaele ana ma ia wahi, no ka mea, ke paa pono nei ia mau wahi i na koa kipi aupuni. Eia kekahi, ua haiia'ku i na poe hanohano e hilinai ana mamuli o na kipi, e lilo ana ko lakou mau hale noho nani, i mau halemai no na puali koa aupuni.

                NU IOKA, OKAT. 29.—Ua laweia na olelo mahope nei, noloko mai o ka Nupepa Herald, e hooakaka ana i ke ano o ka hoouka ana o ke kaua ma ke alanui kaamahu o Kaletona me Savana. Ua haalele iho na koa aupuni ia Hilton Head ma ka po o ka la 21 iho nei, a ua laweia aku maluna o na mokumahu he 15, a hiki i kahi i kapaia o Make's Landing, aia ia wahi ma ka huina o ka muliwai Pokotaliko, me ka muliwai Akea. O ke kumu nui no o keia holo ana ilaila, o ka makaikai me ka hoomakakiu i ka waihona o ka muliwai Akea, a me na muliwai e kahe aua iloko ona, i ka ikaika o na kipi ma ia wahi, me ka hoao pu hoi i ka hiki pono ke lele iuka oia mau wahi, me ke kiu aku hoi i ka nui o ka ikaika o ka poe kipi nana e kiai nei ke ala kaamahu o Kaletona me Savana, ma ka hana ino aku hoi o na koa aupuni i ua alanui la e like me ka ino e hiki ana ia lakou ke hana aku iloko o ka la hookahi Ua ko na mea i manaoia e imi aku, ua halawai no hoi na koa aupuni, me na puali koa kipi he lehulehu wale. A ua auhee aku no hoi na kipi ma kela aoao o ka muliwai. Aka, ua nui no nae ka poino o na koa aupuni. Malalo o Brig. Gen. Brownson, na koa aupuni—malalo iho hoi o Kanela Walker na koa kipi, a i ka hiki ana'ku nae o na koa aupuni i Pokotaliko, akahi no a komo kino mai o Gen. Biurigada iloko o ke kaua, o kona hiki ana mai no ia mai Kaletona mai. No ka nui loa o na koa e hiki mau mai ana mai Kaletona mai ; nolaila, ua kauohaia na koa aupuni e emi hope, a ua emi no me ka maikai a hiki i kahi i kapaia o Make's Point.

                O BIURIGADA I KALETONA.—Ma ka la 24 o Sepatemaba iho nei, hoike aku o Generala Biurigada, i na Hale Ahaolelo o na Moku Hui o ka Hema, i kona lawe ana ae i ka hooponopono o na puali koa a pau o ka Hema, e noho nei ma ka mokuaina o Karolina Hema, a me Gegia. A penei uo kana mau olelo :

                "I ke komo ana iloko o ka'u oihana, malia e hiki mai ana ka la e lilo ai ia'u ke pale i kekahi o na kulanakauhale elua. iloko o na Moku Hui o ka Hema, me ke kue aku hoi i na hoouka a ko kakou mau enemi ikaika, e hilinai ana no au, me ke koa a me ka makau ole o na'lii koa, a me na koa malalo iho o'u. Aka, i mea e hoomau ai i ko makou kulana, a me ka hoomaikai hoi i ka inoa o ko kakou aina, a me ko makou hanohano hoi, me ke pale i na poino hiki ole ke hoomaikai hou ae, nolaila, ua oleloia, e hilinai pono no ka poe a pau i na olelo i hiki mai, mai na poe kiekie ae."

                Ua hoikeia mai e ka Waea Telegarapa, ke haalele nei na makaainana o Kaletona, no ka weliweli i na moku kaua e hoohahana mai ana, ma na kahakai o ia wahi. Ua ikeia ma ka palapala a kekahi alii o kekahi moku kaua Aupuni, ua hiki aku kekahi mau moku hao ilaila, me ka makaukau e hoouka'ku i ka Papu Sumeta (Sumpter,) oia kahi o ke aupuni i lilo mua ai i na kipi, i ka wa i hoomaka'i o keia kaua. Ke manaoia nei no hoi aia no ilaila o Com. Wilkes, i holo aku nei, aole ma Inia Komohana, e like me ka mea i manao mua ia iho nei.

                NA LIO O VEREMONETA.—Ma ka hoike makahiki a ke Kakauolelo o ka Ahahui Mahiai o Veremoneta, ua ikeia malaila, o ka nui o na lio o ia mokuaina iloko o ka wa mamua iho o keia kaua ana, he 55,-000. A ma ia manawa mai, ua aneane he 10,000 lio i laweia no ke kaua.

                HE MOKU HAO HOU.—Ua kapa'e nei o Kapena Erikesona, o Cawache ka inoa o ka Moku Hao Hou ana e hana nei ma ke kulanakaahale o Tenese. E manaoia ana oia ka moku e hoounaia mai ana i poo no na moka kiai moana o ka Pakifika. Eia ka mea kupanaha, a hiki i kona wa e kapilipiliia'i a paa, he hiki no ke weheweheia a hoouna mai ianei, a ianei no e kukulu hou ae ai, a hoi no kona ano a e like me ka wa i kinohi.

                NA MALIHINI.—Iloko o na makahiki mai ka M. H. 1850—1860, o ka nui o na poe malihini o na aina e i komo mai i Amelika Huipuia, he 2,874,687. A

iloko hoi oia poe, he 1,338,093, no Berirania Nui, me Helani; he 76,358, no ra-

rani; he 43,887, no Perusia ; he 907,780, no Geremania ; he 20,931, no Norewai, me Suedena ; he 05,011, no Suitisilana. (Switzerland) ; he 57,309, no Amerika Beritania; he 41,397, no Kina; a me kekahi poe kakaikahi e ae no o ka honua.

                AOLE O KANAMAI KA MEA AI.—He kanaono-kumamalima ka nui o na moku i holo aku i Europa, mai Nu Ioka (New York) aku, a ua lawe aku hoi i na busela huita, he hookahi miliona, me hookahi haneri me kanaha tausani, me ehiku haneri me kanalima-kumamakahi, me kanaha tausani, hookahi haneri me kanakolukumamalu pahu palaoa, a me na mea ai e ae no hoi, me na waiwai kalepa.

                E PAU KE KAUA.—Ua hoopuka'e nei o Mr. Foote, iloko o ka Hale Ahaolelo o na Moku Hui o ka Hema, he olelo hooholo, penei :

                "E hooholoia e ka Ahaolelo o na Moku Hui o Amerika, no ka nui o ka lanakila i hookuuia mai e ka mea Mana Loa, maluna iho o na puali koa o ka Hema iloko o keia mau mahina ehiku i hala hope ae nei; a nolaila, ua pono i ke aupuni o na Moku Hui, ke hoouna aku i Komisina, a mau Komisina paha, i ke aupuni ma ke kulanakauhale o Wasinetona, me ka mana i hooholo i ka hoopau ana i ke kaua."

                Aole no i aeia, no ka mea, aole no i manaoia kana olelo e ka hapanui o ka Hale Ahaolelo o lakou.

                POE KAIKAMAHINE ALOHA AINA.—Ua hoopuka ae he kanalima kaikamahine o Lockport, Nu Ioka, i kekahi palapala hoolaha, i kakau inoaia e lakou, e hooakaka ana i ko lakou makaukau e noho ma na oihana o na kane iloko o na halekuai, oia hoi ke kuai ana, me ka malama ana no hoi i na buke waiwai, a me na hana e ae no hoi i hiki i na wahine, ke makemake ua poe kane la e hele i ke kaua. A o ka hapalua o ka uku o ka malama ana a ua poe kaikamahine nei, i na oihana a ua poe nei i hele ai i ke kaua, e haawiia no i ka ohana o ua poe kane la, a e malamaia no hoi ko lakou noho ana, a hiki i ka wa e hookuu maikaiia mai ai e na Luna koa o ke aupuni.

                He poe kaikamahine kuanoono lakou a pau, a nolaila, ua maopopo, aole o ka imi loaa ke kumu o ko lakou hoolaha ana i na mea i haiia'e la ; aka, o ke kumu no o ko ua mau kaikamahine nei makemake ana i na hana i hai mua ia'e la, oia no ke ake nui o ka naau e kokua i ko lakou ai-na hanau, iloko o keia wa weliweli o ke kaua.

                KA AIE O KA HEMA.—Ua ikeia iho ma na huahelu i paiia ma na Nupepa o ka poe kipi, ka nui o ka aie o na moku Hui o ka Hema, oia hoi he $410,000,000. A penei ke ano o ka aie ana : Ke koena o ka uku o na koa, he $46,000,000 ; 50,000.00 ka aie i na banako ; he $65,000,000, no ka uku ana i na waiwai i haoia e ke aupuni kahiko; he $45,000,000, no na waiwai i hoopoinoia ; he 45,-000,000, no ke kokua i ke aupuni; $1,000,000, no ka lawe hou ana mai i na dala pepa i hoopukaia iho nei; ka aie no ke kaua, he $65,000,000.

                NA MOKUKAUA O AMERIKA HUIPUIA.— Eia iho malalo nei ka nui o na mokukaua o Amerika Huipuia i paa, a e hanaia ana hoi ma ka la mua iho nei o Sepatemaba i hala :

                                                                                                                Pu.

141          mokumahu huila mahope                                                    848

93            "              "              ma ka aoao                                            469

24            moku hao ma na muliwai o ke komohana,                        156

26            "              "              "              ka moana Atalanika             96

11            "              "              me na kiwi o mua,                                 7

13            mokumahu (lawe ukana)                                                     18

6              manuwa nui, 84 pu pakahi.                                                 500

6              "              emi iho, 50 pu pakahi,                                          300

68            moku kialua me na poka poha,                                           54

21            " liilii (Sloop-of-war)                                                            311

16            kiakolu                                                                                   45

19            kiapa                                                                                       81

4              moku kialua Piliki me na Kuna,                                           15

420.                                         ka huina o na pu.                                  2908

                Nolaila, ua aneane he 3000 na pu e lana nei o Amerika Huipuia ma ka moaana i keia manawa.

Farani.

                Ua hooholo iho ka Emepera Napoliona III, aia no a ka 14 makahiki, alaila, hiki i kana keiki ke noho aupuni.

Kina.

                O Kanela Ward, ka mea e noho nei e ao i na koa o ka Emepela Nui o Kina, ua hiki na koa i makaukau i ka 15,000. A ua koho aku i na'lii koa Amerika, a me na haole Europa no hoi, e noho luna maluna o ua poe koa pake 'la.

 

Na Palapala.

 

He Uhane ke Akua.

E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe:

                No na hua nui e kau ae la maluna, ke hoi aku nei au i kou Luna Hooponopono e ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii; ka hoa e kohu ai o ke kaunu, e oluolu paha oe e pai iho i keia wahi manao. E lawe hele aku oe i keia hua olelo e kau hoola-ila-i ae la maluna ; a e waiho aku imua o na maka o ka poe e lawe ana i kou kino nui hanohano, e li-a ana i ka po a me ke ao, e ake ana o ka hiki aku o kahi nu hou.

                Eia mai ka nu hou kupono e kohu ai: o ka hoomaopopo ana i ko ke Akua uhane ana malia paha aole i pau loa ka poe e lawe ana i kou kino i ka hoomaopopo ia mea ; oiai aole o ka poe i noho aku ma na kula nui wale no kai lawe ia oe; aka, o na kolopu-pu, a me ka poe opiopio no hoi kekahi, pela kuu ike ma ko'u aina hanau, o Maui o Kama; a pela no hoi ma ka aina malihini kahi a'u e noho nei, o Kauai o Mano.

                Ua loaa mai hoi keia ia'u mai kekahi o na hoku nana i hoomalamalama mai ia kakou i ke ano o ka hoomana kupono; a kakou e hailuku aku nei i na pohaku ( na alapaa o Kauweleau.) A me he mea la ua loaa kau wahi lihi ike iki mamua aku o ko lakou nei hiki ana mai, mai noho no hoi kau a pane iki ae, ua mea he hoolohe i ka ka Haku, " malie o kou me he manu nunu la."

                He mea aneane hiki ole ke hoomaopopo iho he Uhane ke Akua, ke nele na kanaka i ka Buke i kapaia o ka Baibala Hemolele ; oia ka Buke nui hoomakau, " e pau ai na lima i ka eke-eke" A no ka maopopo ole o keia ma ka aina, a ma na aina i loaa ole ia Buke, huikau wale ko lakou hoomana akua, hoomana kekahi i na mea kino i manao ai lakou he akua, ka la, mahina, &c., a me kekahi mau mea uhane i manaoia he akua, o ia ka uhane o na kanaka i make," unihipili," &c. Aka, aia ma ka Baibala wale iho no e mohala ai; a e ike ai hoi, he Uhane ke Akua.

                Elua no mau mea e maopopo ai he Uhane ke Akua, ma ka noonoo maoli i loaa mai ai, a o ka Baibala, oia na hoike elua.

                Akahi: Aia ma na wahi a pau ke Akua, aole nae i ikeia oia e na mea ike elima o ke kanaka.

                He elua mahele o na mea a pau loa ma na wahi a pau ma ka lani, a ma ka po, a ma keia ao. Oia na mea kino, a me na mea Uhane. I ole ke kino o kekahi mea, he Uhane no ia, a i ole he Uhane, he kino no ia; aka, me ko kakou mau mea ike elima, oia ka ike maka ana, ka haha ana, ka honi ana, ka lohe ana, a me ka hoao ana ma ka waha, ko kakou hoomaopopo ana i na mea kino; a i ole e hiki ia kakou ke hoomaopopo i kekahi mea me keia mau mea ike elima, alaila, aole he kino ia. No ia mea, aia ma na wahi a pau ke Akua, aole nae i ike maka aku ia ia, aole e hiki ke haha aku ia ia, aole e hiki ke honi aku ia ia, aole no hoi e hiki ke hoao ia ia me ka waha. Ina pela, aole he kiuo kona, aka, he Uhane no. Nolaila, aia ma na wahi a pau ke Akua, aole nae i ike makaia oia.

                Alua: O ka lua o ka mea e maopopo ai he Uhane ke Akua,o ka Baibala no ia, Ioane 3 : 24. " He Uhane ke Akua, a o ka poe hoomana ia ia, he pono no lakou e hoomana aku ia ia me ka uhane a me ka oiaio a pau." E nana hou ma 2 Korineto 3: 17, " A o ka Haku, oia ka Uhane, a ma kahi i noho ai o ka Uhane o ka Haku, ua noa ia wahi." Halelu 139 : 7, 8, 9, 10.

                Auhea oukou e ka poe e heluhelu ana i keia; e hoomanao iho kakou i keia mau mea elua e maopopo ai he Uhane ke Akua, a mai manao iho hoi he kino kona, e like me kou, a me ko'u, a me ko lakou la ae hoi.

                Aloha no oe e ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii; a me kou Luna Hoopono-pono. Ke noho ae nei au i ka malu o ke kukui o Koolau, me ke kali aku hoi ia oe a me ka'u wahi ukana, ilaila iho kaua e lulu lima ai ke aloha. Me ka mahalo no.

E. H. PAULO.

Koolau, Kauai, 1862.

 

He Inoa no Kawahineheleuilani,

Aloha mai nei kuu hoa,

I ka malu hale nui i Hauola,

Ua pono kaua e ke hoa,

I ka nui kono ae a loko,

Noho aku kaua hoolohe,

Ka owe a ka lau kukui,

Hoi mai kaua e pili,

Oi lai ke aloha i ke kino,

Kuu kino kai luhi ia oe,

I ko kauleo ana mai.

Nou hookahi ke aloha nui,

Ke noho iho oe i ka lai,

Ke ku nei au a hoi,

I ka la wela o ke kaona,

Aluna au o Halahape,

Huli mai kuu alo nana,

O ka holu a ka lau Inia,

E ani peahi ae ana,

Hoi mai kaua e pili,

Me ka ua noe i kanahele,

Ua hele hoi nu a luhi,

I ka hoolauwili ai ala,

A ke kerubima kaulana,

I kui e ka lono i Maleka,

Aole no au e hopo,

I ka luna koa hoi o ka Hema,

Eia mai no hoi au,

Ke Kenela o ka Akau,

Ka Alihikaua ikaika,

Mai loko mai o Haleloke

O keaha ka hana a na manu ?

Hauwalaau nei ka lehua,

Hookahi au pua i manao,

Ka pua i moani i ke ala,

He ala ka maile i Koiahi,

Akahi hoi au a ike,

I ke ahi lai o Nualolo,

Ke oni mai la i na pali,

E ake mai ana e pili,

Me ka pua lehua i Kaala,

Ua laa ia pua ianei,

Ua paa i ke Sila hookohu,

Ua kau i ka Aha Kiekie,

O keaha ka hana a ka wahine?

O ka noho me Lia i ka uka,

Kipu hau anu o Kalena,

Aahu i ke kapa o ka ohu,

Ua lono leo mai nei au,

I ka pua solomona i ke kula,

Ua kipi o Farani me Kina,

Ua haunaele Rukini,

Alo hookahi mai Beretane,

I ke alu mau a Irelani,

Ua nani oi ala he paihi,

O ka oi aloha i kuu kino,

Ia oe ka manao e pili ai,

Ke lai nei au la i Manua.

Na J. W. N. HOLANIKU.

 

Ka Halelana o Noa.

                Ua hai mai o G. M. Koha, ma ka Helu 22 o ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, i ke ano o ka Halelana, penei: "He ano holowaa ka Halelana, he 638 kapuai ka loa, he 436 kapuai ka laula."

                I ko'u manao, elua no wahi i maopopo loa ai ka loa a me ka laula o ka Halelana a Noa i hana'i. 1. Ka Baibala. 2. Na Buke hoonauao.

                Aia ma ka Baibala, ua hai mai ke Akua ia Noa i ke ano o ka Halelana ana e hana'i, penei: " E hana oe i Halelana nou, e hana hoi oe i na keena maloko o ka Halelana, a e uapala ae i ke kepaa maloko a mawaho. Penei kau e hana aku ai; ekolu haneri kubita o ka loa o ka Halelana, he kanalima na kubita ka laula, a he kanakolu na kubita o kona kiekie." Kinohi 6 : 14, 15. A ma keia mau Pauku, ua maopopo loa na kubita o ka loa a me ka laula; a me ke kiekie hoi.

                A ma na buke hoonaauao hoi, ua hiki ia lakou ke hoomaopopo ae i ka oa, a me ka laula ma na kapuai a me na iniha ; ke loaa na iniha o ka loihi o ke kubita hookahi. Aia iloko o ka Helukakau, ua oleloia, (o ke kubita he 1 kapuai ia me na iniha 7.168.) Ina pela, ua 479 kapuai, 2.4 iniha ka loa; a he 79 kapuai, 10.4 iniha ka laula.

                A maloko o ko Robinson's Bible Dictionary,