Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 55, 13 December 1862 — Na Palapala. [ARTICLE]

Na Palapala.

j [Ua loaa ia makou ka palapala inahope | nei, mai kekahi mai o ka aoao hoomana : tolika, a no ka inea hoi, o ka IVupepa Kuolui \ wale no keia i paiia rna keia mau moku, no« j laila, ua hookomo iho makou ia mea ine kn | olioli nui.]

| Ka !TlooV>iho|>n j OKA EKALESIA ENELANI.

Ke kaena nui nei ka poe hoomana hou niai | Enelani mai, i ko lakou iho ana mai ka po«? | Apotolo mai, maloko ae o ka Orinatio o l»o | haumia ai ka Ekalesia malalo oka Pop#*; j ( wahi a lakou ) No ka mea, na Geret, r oiio |ka nui, oia ka Pope ka hope o Petert>, i ka hopena o ke Kenekuiia aono, i hoonoho ia St. Augustin i Akihihopa o Kanterbury, a moiiaila mai ka lalani Bihopa ma Enelani. Aka, i ka wa i holoiia a hooponopono houia ka Ekalesiae Henery VIII,e kana keiki Ed\vard, ja me kana kaikamahine manuahi ElisJtI beta f ia manawa, hoomaka ka pohihihi ma jka hoohihopa ana. £ia kekahi mau mea j pohihihi. 0 ka hoolaa ana i na Bihopa i hooki. kie | nuiia ma Peleula e noho nei, aole i mnnao | nuiia e ka poe Bihopa inua > kokua loa ii Henery ma iloko o ka hooponopono Eknlc?ia ana. la Cramner, oke kanaka i kohoia i Bihopa e ka Moi, he Bihopa iho ia ine ka Orinatio ole ameka hoolaa oleia hoi. Nolaila, aole paha i hana lakou me ka pololei i kela hana i hoowahawahaia e lakou. 1 ka wa ia MarLi, ua hoi hou ke aupuni Bentania ika Ekalesia Pope. A make o Mana, liio ka Noho Alii ia Eiisabeta. Paa loa kona manao e hooponopono hou i ka Eka- : lesia hoolepope o kona inakuakane mamuli 0 kona manao. Koi oia ina Bihopa Katolika t he (16 lakou) e hoole i ka Pope, a hooholoia o ka Moiwahine ke poo o ka Ekalesia ma Enelani. Hookalii wale no Bihopa iae 1 ko Elisabeta manao, o Kitchin kona inoa, kue loa na Bihopa he 15 ia ia. Nolaila, hoo- | pau o Eltsabe(a i kela poe paakiki mamuii o ka Pope. a koho i raau panihakakaka no la> kou. O Parker ka mea i kohoia i Akihihopa no Kanterbury. Aka, ovvai ka Bihopa nana e hoolaa i ka poe i kohoia i Bihopa hou ? Pilikia. Ia nianawa, noho paahao ma Lada- | na, o Dr. Creagh, he Akihihopa no Ueiani. I Hoomalimali o Elisabeta ia ia, me ke koi ana ia ia e hoolaa ia Parker. A ua loa o Dr. Cri eagh, alaila, kauoha ka Moinrahine t kekahi poe Bihopa Katolika i hoopauia, e hoolaa ia

Parker; aka, na hoole like lakou a pau, o Kilehin kekahi. Pilikia loa kaekalesia Ijou. Eia nae ka mea » haiia inai e ka poe Epi«iekopale: i mai lakou, na Barlowe i hoolaa ia Parker, a na Parker i hoolaa mahope i na mea eae i kohoia i Bihopa hou; a malaila hoomaka ka lalani Hihopa oka ekalesiaEnelani hoole pope. Ona Bihopa a pau oka Ekalesia Episekopale ma Enelani enohonei t he mau moopuna lakou a Parker ma ko lakou ano Bihopa. Noiaila, ina aole i hoolaa ponoia o Parker, i na aole hoi he Bihopa hoo- ■ kahi. Eia na mea pohihihi. ; 1. Aole maopopo he Bihopa o Barlowe, aole palapala,*oole hoike maoli no kona hoo-: laaia'na. Ua koi pinepine ka poe pope ika poe Ephekopale e hooiaio i ke kuleana Bi-j hopa o Barlovve ; aole hiki ia lakou ke hoopuka mai. Nolaila, aole paha Bihopa,a ina aole Bihopa o Barlo\ve, i na aole hiki ia ia| ke hoohihopa ia Parker, i na aole he Bihopa \ 0 ia Ekales'a mahope mai, aole hoi he Ka-i huna niaoli ka poe i Orinatioia e lakou. | 2. Aole i ike makaia ka hoolaa ana o Bar-t lowe ia Par(er, koi pinepine ka poe pope i' ka Ekalesia Enelani e hoopuka mai i ka! palapala hoike no ia mea. Paa ka wahaoi ka poe Episekopale, a hala na makahiki 50,; akahi no a hoopuka mai o Mason i palapala | moolelo no ka hoolaa ana o Barlowe ia Parker. Aole nae i pau ka pohihihi oka poe kanalua ;no ka mea, manao lakou he palapala apuka kela. na ka liina o Mason ia i kakau, pela paha! 3. Aole o ka poe kue wale no ke kannlua, ua kanalua'pu ka nui o na Bihopa, a me na Kahuna o ka Eka!esia Episekopale kekahi. Nolaila, kukala o Eiisabeta, ma kona mana Moi Wahine, a me kona mana poo no ka Ekaleaia, he mau Bihopa oiaio, Kahunaoiaio, I)iakona oiaio no ka poe i hoonohoia eia, a nana no i pani ma lonamana i na hakahaka, a me na hemahema a pau, i koino paha ma ko lakou Orinatio, a me ko lakou hoohaahaai , ia ana. Ua pau paha ka pihoihoi oka poej 1 waiwai maloko o ia hana; aole nae e pau ke kanalua oka poe imi oiaio, akaaka wale no lakou i kela hana kupanaha a Elisabeta, me he hana pupule la. 4. Ua haalele ka Ekalesia Enelani hou i ke ano o ka Oritiatio, a me ka hoolaa Bihopa oka wa kahiko. Ua hanaia niamuli oke kauoha o ka 44 Book of Common pmyer" o Edvvard VI. Ao ka pule hooko ana ka hoolaa Bihopa, he olelo heinahema loa. Oia nae ka olelo i malama inauTa e ua Ekalesia nei ina ka Orinatio, a me ka hoolaa Bihopa, ma na makahiki he 100. A mahope mai ua haaleleia no ka hemaheina, a hookomoia he pule hou ma kona wahi. Nolaila, ninau au i ka poe Episekopale, ua hoololiia kela olelo no ke aha ? Ina i kupono kela olelo mua i ka hoolaa Bihopa; no.ke aha ka hoopau ana ? lna ī hewa leela olelo mua, aole Bihojxi oiaio o ko oukou Ekalesia ma na makahiki 100. Alaila, makehewa ke hooluli i ka olelo mahope mai; no ka mea, ua maloo kahiko ke kiowai o ka mana Bihopa, no ka hemahema 0 ka olelo ma na makahiki he 100. Wnhi hoi a Kuhele, aole na Henery VIII, 1 kuknlu i ka ekalesia Episekopale o Enelani. Lalau ! Ke ku mai nei na hoike no ia mea e hooiaio, ua kukulu o Henry VIII i ka ekalesia Episekopale mamuli o ka lima kakauha o ka puni koko, a ine ka manao ino o kana mau hana haumia he nui wale. Aua liU) na Kiritiano Katohka i puuhonua no kona ekalesia haumia. Ke hilinai mai nei nae o Kuhele mamuli o kona ike i na Moolelo, me he mea la, ia ia wale no ia mea, Ua koe paha kekahi mau Moolelo eae ia oe; nolaila, ke kumu o kou hoole ana, nole na Henry VIII 'i kukulu ke kahua o ka Ekaiesia Episekopale o Enelani, a oia hoi kana pulapulaj e hookawowo nei ma Peleula. j E ke hoa ! e hoopau i kou kuhihewa, a; huli hoi mai ma ka ekalesia ku mau mai a j lesu mai, ke kahua o na }>omaikai he nui wale oka uhaue. Malaila e loaa'i ia oe ka ma« ha mau. Me ke aloha nui. B. K. Kaulaokanaklk.

[ Ua pai iho makou i ka haiolelo a Mr. W. Humphreys (Uwelealea,) ma ka la2Sihonei 0 Novemaba, ma kekahi ahaaina a na keiki papa o ka malu ulu o Lele, a o ke kumu o ke pai aua o ia no ke kauoha ana mai a ke» kalii poe hanohano o ia wahi, a penei no ia :] Ile Uaiolelo ma Lahninn. " E na Hoa. —Ua akoakoa mai nei kakou 1 keia la, e hapai pu» a e hooko hoi i keia hana nui hanohano a kakou e hana nei me na manao iini o kakou iho i hookikina oleia mai, i ka hoohui ana i ko kakou mau manao lokahi iloko o ka umii hookahi o ke aloha olioli, ma ke kukulu ana iho nei i keia ahaaina nui hookaulana, i mea e ike leaia*i ko kakou mau manao kupaa mau i ka inalama ana i ka hanohano o ko kakou Moi, a me ko knkou Aupuni, a me ko lakou Lahui hoi. No ka mea, o keia la, o ka la no keia i ioaa ai i ko kakou Aupuni nei ke Kuokoa ana. " £ mau keeao k& a*tta % ka Ke hoike pu nei no hoi kakou i na kahoaka o ko kakōu aloha pumehana io i ko kakou Aupuni, ma ka houluulu ana mai nei k ka» kou pakahi e halawai pu ma keia wahi, me he mea la he ohana hookahi e puiiki pw ana i na aweawe makalii o ka manaolana, ma ka * houluulu ana mai nei i na momona oko ka. k

: kou one hanau ponoi, a hoouka maluna o; j keia Papaaioa, i mea e hooluolu ai i ko ka- ] kou mau naau, i pipii mai ai na manao hau- \ oli o kakou, a hooho lokahi ae i na hua olelo. I Huro ! Huro !! Huro!!! | Eke kanaka Hawaii, e olioīi oe i kou Ha-; ; waii aoa, e hauoli hoi i kou kupa ponoi ana 1 jno kek mnu mokupuni luaole, e ani mauia i nei m kahakai e na welau makani moana.; Owai la o kakou ke ku me na maka hilahiia ;no kona kapaia mai he a Kanaka Hawaii, ,J | ■ aole anei he hookano loa ae kakou ia inoa ? j IKe olelo nei au, i na owau ke kapaia mai; pela, hookano loa ae au. Ahe mau kumu! | nui no hoi e loaa'i ia kak:u ka hookano loa: ; ana ma ia inoa. No ka mea, auhea na ino-; ; kupuni ma keia moana a ke Akua i hoopo-i maikai kelakela ai e like me kou one hanau! nei. E hooinanao iho oe ina mea nui a ke; : Akua i lokomaikai wale mai ai, maluna wa-| . le no o ko kakou mau mokupuni, aole ma na i | wahi e ae a keia la e hoomalamalama nei,: ! na wai ono e kahe nei a puni ko kakou mau i I mokupuni, na welau palupalu o na makani! | kai e am inau nei, na hua ai nui a ka la e I | ulu wale nei, na mea uliuli hooluolu maka a'« ; ka mahina, e lipolipo mai'nei, na lokopaakaij ; i hana lima oleia, na ipu hahao i hoomakau-' | kau muaia, a me ka mahele ana hoi o ka; I manawa, i kou one hanau wale nei no ia.i Penei. ! A i makeinake oe i kahi anu, i kahi wela a i kahi oluolu paha ma kou mau mokupuni | nei, e loaa no ia ia oe, maanei koke iho, iloka o na hora pokole, aole pela ma na aupuni e ae, nolaila, i na oe e makemake i anu, a i I wela, a i oluolu paha, he tausaui na mile au I j e hele ai, a he mau inalama hoi na wa kali.! j Nolaila, auhea hou aku a kakou mau mea e| olioli ai mamua o ka olioli i loaa ia kakou H keia la kuokoa. O ka naauao anei ? Aole j anei i loaa ka naauao ia kakou i keia wa, | mamuli o ka lokomaikai hooinanawanui o j na makua 44 misionari " o kakou e noho mai' nei, i ao mai ai ia kakou, a apo koke no ka- j kou me ka manao lokahi kanalua ole, a i keia { la, ke kaena hilahila ole nei au, o ko kakou ; mau mokupuni nei, ua helu puia iloko o ka | papa helu naauao o keia honua, aole pela; kekahi mau mokupuni e ae ma keia moana, aole loa, i na aole au i kuhihewa. A no ko kakou naauao ana, ua lilo maoli| no kakou he inau hoa'loha pumehana io no! naaina «, he mau hoa lululima pu,a he mau \ hoa kuikui no hoi g puliki pu ana i na kaula liilii palupalu o ke aloha, ke ike pinepine ia aku nei ko lakou hoolauna ana mai ma na inoku o lakou, ke welo ae nei na Hae o ko lakou mau nupuni ma ko kakou mau kahaleai i haliiia i na one keokeo alohilohi, ke noho pu nei lakou me kakou, ua ewe, a ua | kawowo loa iloko nei o ko kakou inau mo-1 kupuni. E lawelawe pu ana me kakou ika ' make nui iloko nei o ko kakou aupuni, no ! na 44 Kuloko," a me na l< Kuwaho," a o ka • lakou mau mamo, ke lilo nei i mahele iloko 1 0 ko kakou lahui makamae, a ke noho pu nei me kakou ma keia papaaina i keia la,! me ka hoonani pu ana me na naau i piha i j ka olioli, no ke Kuokoa ana o ko kakou 1 aupuni. | " E mau ke ea o ka aina i ka pono." ] Eia kekahi, i keia la no hoi, ke awili pu | mai nei kakou f kekahi mea nui luuluu a i kakou e hoomanao pu ai, a he mea kaumaha | hoi ia ke hoopuka'ku, oia hoi-ko kakou hui| pu ana mai nei, i ka hoomanao kumakena | ana no ko kakou Alii opio i make aku nei, no ka Haku o Hawaii, ka Lani o na'lii, kai hooilina o ke Kalaunu o kona makuakanel Ilihia, a kona kupunakane koa luaole o keia | moana i luhi ai, a ke hoike akaka nei kakou \ 1 ko kakou aloha kumakena io ia ia i keia, la, me na naou paumako, e hoopiha pu ana j hoi ī ko kakou mau walua i ke aloha wala- j nia io nona, a no kona mau inakua i pouli i ke aloha luuluu, ma ke kau kehakeha ana i ; kona mau hoailona kumakena, maluna o ko. kakou niau kahiko nani iloko o keia ahaaina | olioli, a oia no ke kumu o ka pelupeluia'na i mai o na welau o ko kakou mau manao hau-; oli nui no keia la. Nolaiia, e nonoi pu aku ; kakou a pau me na naau haahaa, i Ka Mea ! ; Mana Loa, i ole ai oia e awili pu mai ma; keia hope aku, i ke kumakena iloko o keka-i |hiona la nui olioli oko kakou aupuni." : I u E OLA KA Moi I KE AKCA." i ;