Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 57, 27 December 1862 — Page 1

Page PDF (1.56 MB)

KA

NUPEPA KUOKOA:

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

BUKE I.  HONOLULU, DEKEMABA 27, 1862.  HELU 57.

 

Hopena o ka M. H. 1862.

                O ka Helu pau keia (Helu 57,) alaila, pau ku Buke mua o ke Kuokoa. Ua holo ka hana o keia pepa, no ka makahikihou o keia pepa.

                No ia mea, he pono ia oukou e ka poe i lawe mua iho nei i keia pepa i ka makahiki i hala, ke wikiwiki ae e kakau i ko oukou mau inoa, ma na pepa kakauinoa e waiho nei ma ka lima o na Luna ma na apana a pau o keia mau mokupuni.

                Eia na rula o keia pepa no ka makahiki hou :

                RULA 1.—E uku mua mai ka poe a pau e lawe ana i ka pepa, oia hoi ma ka hoomaka ana o ka makahiki. Aole no e loaa ka pepa, ke ole e uku mua mai.

                RULA 2.—E hiki no i ka poe lawe pepa ke uku mua mai i na DALA ELUA (2.00) no ka makahiki hookahi; a i ole ia i HOOKAHI DALA ($1,00) no na malama eono.

HE MAKANA NUI.

                No ko'u aloha a me ka mahalo nui, i ka poe lawe pepa, me keia ke nui hoi, e kukuluia na rula hou i haiia maluna, me ka manao lokahi o kakou a pau ; nolaila, e haawi ana au i ka poe a pau e uku mua mai ana i na DALA ELUA no ka pepa o keia buke ae, i kekahi kii maikai o ko kakou Moi aloha Iolani,

KAMEHAMEHA IV.,

i paiia ma ka Hale Paikii me ka lilo nui, i mea e haawi aloha aku ai i ka poe e hooko ana i ka uku mua mai i na DALA ELUA. Aole no e loaa i ka poe e uku mai ana i ka hookahi dala wale no.

                Aole e paiia ana ke kii o ko kakou Moi iloko o keia nupepa, aka, e paiia no ia iluna o ka pepa keokeo maikai, e hiki no ia oukou ke kau, ia mea i hoonani iloko o ko oukou mau hale, a e hunaia hoi me ka wai hooluu gula, a me ke aniani paha.

                A nolaila, auhea oukou e na hoa Hawai nei. Ina he aloha oukou i ko kakou Moi, he kumu pono keia no oukou e olioli ai, i ka loaa o ka wa pono e loaa wale ai o ke kii o ko kakou Moi, ka mea i aloha nui ia e kakou me ka mahalo. Aole e hiki ia oukou ke ike mau i iaia, e like me ko Honolulu nei poe, ka ike aku i kekahi manawa. A nolaila, ua pono ia oukou ke lawe i kona kii i mea e hoonani ai i ko oukou mau hale a i mea e hoomau ai i ko oukou aloha no ko oukou Moi.

                Nolaila, e wiki mai oukou, a e mamalu iho ia oukou malalo o na eheu oluolu o KA NUPEPA KUOKOA, a me ka uku mua ana mai i na dala elua, e loaa ai oukou keia makana makamae.

                Me ka mahalo, a me ke aloha nui,

Owau no

H. M. WINI,

Luna Pai o ke Kuokoa.

 

                E hoomao i ka BUKE II o ke Kuokoa, e puka ana i ka Poaono ae nei, la 3 o Ianuari, M. H. 1863. Mai hoohele loa mai ia ia ma ke ala, e hookipa, e lulu lima mai, a e haawi i ko oukou lokomaikai Hawaii, i ke Kamalei a ka AHAHUI KUOKOA.

 

KA MOOLELO

-o-

LAIEIKAWAI.

MOKUNA VII.

                IA AIWOHIKUPUA MAI HAALELE ai ia Paliuli, hoi aku la laua a hiki i Keaau, hoomakaukau na waa, a ma ia wanaao, kau maluna o na waa, a hoi i Kauai.

                Ma ia hoi ana, aole nae i hai aku o Aiwohikupua i kekuhi kumu o ka hoi ana, aia i ka hiki ana i Kauai, ma keia hoi ana, akahi no a ike kona Kuhina i ke kumu.

                Ma keia holo ana mai Keaau mai, a kau i Kamaee, ma Hilo-paliku, a ma kekahi la ae, haalele lakou ia laila, hiki lakou i Humuula, ma ka palena o Hilo, me Hamakua, ia manawa ka ike ana mai a ka Makaula ia Aiwohikupua e holo ana i ka moana.

                A hala hope o Humuula ia lakou, hiki lakou mawaho pono o Kealakaha, ike mai la lakou nei i keia wahine e noho ana i ka pali kahakai, e hiamoe ana nae ke Alii ia manawa.

                Ia lakou i ike aku ai i kela wahine, hooho ana lakou iluna o na waa, "E! ka wahine maikai hoi!"

                A no keia, hikilele ae la ka hiamoe o Aiwohikupua, ninau ae la i ka lakou mea e walaau nei, nana aku la, " He wahine maikai aia ke noho mai la i ka pali." Alawa ae la ke Alii, a ike aku la he mea e o ka wahine maikai.

                A no keia mea, kauoha ae la ke Alii i na hoewaa e hoe pololei aku ma kahi a ka wahine e noho mai ana, a holo aku la a kokoke, halawai mua iho la lakou me ke kanaka e paeaea ana, ninau aku la, " Owai kela wahine e noho mai la iluna o ka pali maluna pono ou?" Haiia mai la "o Poliahu."

                A no ka manao nui o ke Alii e ike i kela wahine, peahiia aku la, a iho koke mai la kela me kona aahukapa i hoopuniia i ka hau, a haawi mai la i kona aloha ia Aiwohikupua, a aloha aku la no hoi ke Alii kane i kona aloha ma ka lululima ana.

                Ia laua e halawai malihini ana, i aku o Aiwohikupua, " E Poliahu e ! e ka wahine maikai o ka pali, pomaikai wale wau ia oe ma ko kaua halawai ana iho nei, a nolaila, e ke Alii Wahine o ka pali nei, ke makemake nei wau e lawe oe ia'u i kane hoao nau, a e noho kanaka lawelawe aku malalo ou, ma kau mau olelo e olelo ai, a malaila wale no wau. Ina hoi e ae oe e lawe ia'u e like me ka'u e noi aku nei ia oe, alaila, e kau kaua maluna o na waa, a holo aku i Kauai, a pehea ia ?"

                I mai la ka wahine, " Aole wau he wahine no keia pali, no uka lilo mai wau, mai ka piko mai o kela mauna, e aahu mau ana i na kapa keokeo e like me keia kapa a'u e aahu aku nei. A pehea la i hikiwawe ai ka loaa ana o ko'u inoa ia oe e ke Alii ?"

                Olelo aku la o Aiwohikupua, " Akahi no wau a maopopo no Maunakea mai oe, a ua loaa koke kou inoa ia makou ma ka haiia ana e kela kanaka paeaea."

                " A no kau noi e ke Alii," wahi a Poliahu, "E lawe wau ia oe i kane na'u, a nolaila, ke hai aku nei wau ia oe me ka ninau aku; aole anei o oe ke Alii i ku iluna a hoohiki ma ka moa o kou mau Akua, aole oe e lawe i hookahi wahine o keia mau mokupuni, mai Hawaii nei, a Kauai; aia kau wahine lawe noloko mai o Moaulanuiakea? Aole anei oe i hoopalau me Hinaikamalama, ke kaikamahine Alii kaulana o Hana ? A pau ko huakai kaapuni ia Hawaii nei, alaila, hoi aku a hoao olua ? A no kau noi mai e lawe kaua ia kaua i mau mea hoohui, nolaila, ke hai aku nei wau ia oe ; aia hoopau oe i kau hoohiki mua, alaila, aole na'u e lawe ia oe, nau no e lawe ia'u a hui kaua e like me kou makemake."

                A no keia olelo a Poliahu, pili pu iho la ko Aiwohikupua manao me ke kaumaha no hoi; a liuliu, hoopuka aku la o Aiwohikupua i wahi ninau pokole penei, "Pehea la oe i ike ai, a i lohe ai hoi no ka'u mau hana au e hai mai nei ? He oiaio, e Poliahu e, .o na mea a pau au e olelo mai nei, ua hana wau e like me ia, nolaila, e hai mai i ka mea nana i olelo aku ia oe,"

 

Ka Pu Nui.

                Iloko mai nei o ke au kaua ma Amerika Huipuia, ua hukiia mai imua o kakou na mea akamai a pau a ka manao kanaka e hiki ae ke manao ae, i mea e hooholo mua ai i na mea e hiki ai ke hoomaka aku i ka poe o na aoao kue, a i hiki ai ia lakou ke hoopioia ; a iloko o ia imi ana a na aoao e kaua mai nei, ua hoopukaia mai ka pu nona ke kii e kau ae nei maluna, he pu nui ia, a he pu ano hou no hoi i hanaia mai nei e ka aoao akau.

                Ua hanaia keia pu ma Pittsburg, Peneselevenia, e Knapp Rudd & Co., mahope o ke kauoha a Kapena Rodamana, (Rodman.) Penei kona nui: " He 16 kapuai ka loihi o ua pu la; he 15 iniha ke ana waena o ka poka e hahaoia'i ia pu; ua aneane e hiki na tona o kona kaumaha i ke kanalima. He 425 paona ke kaumaha o kona poka. O ka manoanoa o ka hao o ka waha o ka pu, he elima iniha."

                Ua hoaoia ka ikaika o kona kiola ana i ka poka, a ua ikeia kona ikaika, penei: Ina he 6° ka hio o ka pu, (a he 35 paona pauda,) ua hiki ia ia ke ahai i ka poka i na i-a he 2017, 1937, 1902, 1892, a me 1873. Ina he 10º ke kiekie, a he 40 paona pauda ka mea hahaoia, alaila, he hiki ka ikaika o kona kiola ana i ka poka i na i-a he 2700, 2900, 2754, a me 2760.

                Ua olelo iho o Major Banards, he hiki i ua pu nei ke kiola i ka poka a hala na mile eha, a oi aku no. Ua ala mai no ka hoopaapaa iwaena o na poe noiau o Enelani, a me Amerika Huipuia, no ke ano o ka hana ana i na pa kaua, moku kaua, a me na mea e ae no hoi e pili ana i ka malama ana i ke ola o ke aupuni ma ka ikaika. He mea nae i maopopo i ke kaua ana iho nei o Rusia, me Enelani, a me Farani, ua hiki ole i na moku kaua laau ke hoouka aku i na pakaua, i paa pono i na kanaka, a me ka makaukau; a nolaila, o ka hopena o ka ikeia'na, o ka hanaia o na pale hao ma ka aoao o na manuwa, o ka makamua o ia mau mea, o ia ka mokuhao Beritania, Warrior, a me ka mokuhao Farani, La Gloire. Ua oleloia, aole ka e hiki i na pu kahiko ke hoopilikia ia mau moku, oia na pu mai ke 32 paona ke kaumaha, a hiki i ke 42 paona. Aka, ua aeia nae e ka poe ike a pau, ka hiki ole i na moku o ia ano ke ku imua o na poka i kiia mai e na pu he 10, 11, a hiki i ka 15 iniha ke ana waena o ka waha. A no ia mea, ua manaoia o na pu o ia ano, ke kupono ke kauia ma na papu, e kiai ana i na palekai o na kulanakauhale o Amerika Huipuia.

                Eia nae kahi e kanalua ikiia nei, oia ka, i na e hanaia ua pu nei, aole ka e ikaika a paa hoi, no ka mea, ua hana holookoaia ke kino o ka pu, a mahope houia ka puka ; i keia wa mai nei nae hoi, ua hoopauia ia pilikia e Kapena Rodamana; no ka mea, ua hanaia no ka waha o ka pu i ka wa no e hanaia'i o ka pu, a i ka wa no e enaena ana, ua kiolaia aku ka wai anuanu iwaenakonu o ka pu, a ua hoomaalili malieia.

                Ma Enelani, ua hanaia na pu ma ka apana, ua hana paukuia no mamua a paa, alaila hookuiia. Aka, ua mahalo nuiia no nae keia ano pu i hoikeia maluna, a e lilo ana paha o ia mau pu na mea kaua, o na pakaua a puni o ka akau.

 

                "Aole o'u mea nana i hai mai i keia mau mea e ke Alii kane, no'u iho no ko'u ike," wahi a ke Alii Wahine, " No ka mea, ua hanau kupuaia mai wau e like me oe, a ua loaa no ia'u ka ike mai ke Akua mai o ko'u mau kupuna a hooili ia'u, e like me oe, a na ia Akua wau i kuhikuhi mai e like me k'au e olelo nei ia oukou, ia oukou no e holo mai ana i Humuula, ua ike wau nou na waa, a pela wau i ike ai ia oe."

                A no keia olelo, kukuli iho la o Aiwohikupua, a hoomaikai aku la imua o Poliahu, me ke noi aku e lilo ia i kane hoopalau na Poliahu, me ke noi aku e holo pu i Kauai.

                "Aole kaua e holo pu i Kauai," wahi a ka wahine, "Aka, e kau wau me oukou a Kohala, hoi mai wau, alaila hoi oukou."

                Mai ka hoomaka ana e halawai na'lii a hiki i ka pau ana o na olelo a laua, iluna no o na waa keia mau kamailio ana.

                Mamua o ka holo ana, olelo aku ka wahine ia Aiwohikupua, " Ke holo pu nei kakou, e hookaawale mai ko'u wahi, kaawale aku ko olua wahi, aole o na kanaka, ua akaka ko lakou wahi, mai hoopa mai oukou ia'u, aole hoi au e hoopa ia oukou a hiki wale i Kohala, e noho maluhia loa kakou a pau." A ua maikai ia mea imua o lakou.

                Ia holo ana o lakou a hiki i Kohala, aole i hanaia kekahi mea ino iwaena o lakou.

                Ia lakou ma Kohala, a hiki i ka la i haalele ai o Aiwohikupua ma ia Kohala, lawe ae la o Poliahu i kona kapa hau, a haawi aku la ia Aiwohikupua me ka olelo aku, " O kuu kapa hau, he kapa i papa loaia e ko'u mau makua, aole e lilo i kekahi mea e ae, ia'u wale iho no ; aka, no ko kaua lawe ana ia kaua i kane hoao oe na'u, a pela hoi wau ia oe, nolaila, ke haawi lilo aku nei wau i keia kapa, a hiki i kou la e manao mai ai ia'u ma na hoohiki a kaua, alaila, loaa kou kuleana e imi ae ai ia'u a loaa iluna o Maunakea, alaila, hoike ae oe ia'u, alaila, hui kino kaua."

                A lohe o Aiwohikupua i keia mau mea, alaila, he mea olioli nui loa ia i ko ke Alii kane naau, a me kona Kuhina, a me na kanaka hoewaa.

                Ia manawa, kii aku la o Aiwohikupua i kona Ahuula, lawe mai la a hoouhi aku la ia Poliahu, me ka olelo aku, " E like me kau olelo ia'u mamua o kou haawi ana mai ia'u i ke kapa hau, pela no oe e malama ai a hiki i ko kaua hui ana e like me ke kauoha."

                A pau ka laua kamailio ana i ka wanaao, hookaawale lakou i ka wahine noho mauna, a holo aku la a hiki i Hana, e halawai me Hinaikamalama.

 

MOKUNA VII.

                A HIKI O AIWOHIKUPUA MAI HAna, mai Kohala aku mahope iho o ko lakou hookaawale ana ia Poliahu, ma ke awa pae waa o Haneoo, ko lakou hiki mua ana, ma ko Hinaikamalama wahi e noho ana.

                Ia Aiwohikupua nae i hiki aku ai ma kela awa pae waa, i ka moana no lakou i lana aku ai ; a ia lakou e lana ana malaila, ike mai la o Hinaikamalama, o Aiwohikupua keia mau waa, mahamaha mai la ka wahine me ka manao e hele aku ana a halawai me ka wahine; aka, aia no lakou ke lana malie mai la i ka moana.

                Hele mai o Hinaikamalama a ma kahi a Aiwohikupua ma e lana ana; I aku la ka wahine, " He mea kupanaha! he aha iho nei hoi keia o ka lana ana o na waa iloko o ke kai? Mahamaha mai nei keia i ka ike ana mai nei ia oukou, kainoa la hoi he holo mai a pae ae, aole ka! Nolaila, ke ninau aku nei wau ia oe; malaila no anei oukou e lana ai a holo aku ?

                "Ae," wahi a Aiwohikupua ma.

                "Aole oukou, e hiki," wahi a ka wahine, " No ka mea, e kauoha no wau i ka Ilamuku e hoopaa ia oe, ua lilo oe ia'u i ke konaneia, a ke waiho nei no ia hoohiki a kaua, a ua noho maluhia wau me ka malu loa a hiki i kou hoi ana mai la."

                "E ke Alii Wahine, aole pela," wahi a Aiwohikupua, " Aole au i hoopau i ka kaua hoohiki, ke mau nei no ia, aole no i hiki i ka manawa e hookoia ai ia hoohiki a kaua, no ka mea, ua hai mua aku wau ia oe, aia a puni o Hawaii ia'u, alaila, hookoia kou kumu pili e ke Alii Wahine. Nolaila, holo aku nei wau me ka manao e puni o Hawaii, aole nae i puni, a Hilo no, loaa ae nei i ka uhai mai Kauai mai no ka pilikia o ko ka hale poe, nolaila, hoi mai nei; i kipa mai nei i ou la e hai aku no keia mau mea ia oe, a nolaila, e noho malu oe a hiki i kuu hoi hou ana mai hookoia ka hoohiki."

                A no keia olelo a Aiwohikupua, hoi mai la ka manao o ke Alii Wahine, a Iike me mamua.

                A pau keia mau mea, haalele lakou ia Hana, a holo mai lakou a hiki i Oahu nei, a mai anei aku a like a like o ka moana o Oahu nei, a me Kauai, hai aku la oia i kana olelo i na hoewaa, a me na hookele, penei: " Auhea oukou, ke hai aku nei wau i kuu olelo paa ; a ina i hiki kakou i Kauai, mai olelo oukou i Hawaii aku nei kakou i ka imi wahine, o lilo auanei ia i mea hoohilahila ia'u, i na e loheia ma keia hope aku, alaila, i loheia no ia oukou, a o ka uku o ka mea nana e hai keia olelo no ka holo ana i Hawaii, o ka make,—make ka mea nana e olelo, ma ke mai kana wahine, o ka ohi no ia o ka make a ka mea hoaikane mai." Oia ke kanawai paa a ke Alii i kau ai no ka poe i holo pu me ia i Hawaii.

                A hiki lakou i Kauai, ma ka napoo ana o ka la, a halawai me na kaikuahine. Ia manawa ka hoopuka ana i olelo i kona mau kaikuahine, penei: " Ia'u i hele aku nei i ka'u huakai hele, ua haohao paha oukou, no ka mea, aole wau i hai aku ia oukou i ke kumu o ia hele ana, aole no hoi wau i hai aku i ka'u wahi e hele ai; a nolaila, ke hai malu aku nei wau ia oukou e o'u mau kaikuahine o kakou wale. I Hawaii aku nei makou i nalo iho nei, i kii aku nei wau ia Laieikawai i wahine mare (hoao) na'u, no ko'u lohe ana no ia Kauakahialii e olelo ana i ka la a lakou i hiki mai ai. I ka hele ana aku nei hoi, aole no hoi i kanamai a ke ano-e o ka wahine; aole nae au i ike aku ia Laieikawai, aka, o ka hale ka'u i ike maka aku, ua uhiia mai i ka hulu melemele o na manu Oo, nolaila, manao no aole e loaa, hoi okoa mai nei me ka nele. A no ia manao o'u, aole e loaa ia'u, manao ae au ia oukou e na kaikuahine, ka poe no e loaa ai ko'u makemake i na la i hala, nolaila, kii mai nei wau ia oukou e holo i Hawaii, o oukou no ka poe e loaa ai ko'u makemake, a ma keia wanaao, e ku kakou a e hele." Alaila, he mea maikai keia olelo a ko lakou kaikunane ia lakou.

                Iloko o keia manawa a Aiwohikupua e olelo ana me na kaikuahine, akahi no a maopopo i kona Kuhina, oia ka ke kumu o ka hoi wikiwiki ana ia Kauai.

                I kekahi la ae, wae ae Ia o Aiwohikupua i mau hoewaa hou, no ka mea, ua maopopo i ke Alii ua luhi na hoewaa mua; a makaukau ka holo ana, ia po iho, lawe ae la ke Alii he umikumamaha hoewaa, elua hookele, o na kaikuahine elima, o Mailehaiwale, o Mailekaluhea, o Mailelaulii, o Mailepakaha, a me ko lakou muli loa Kahalaomapuana, o ke Alii a me kana Kuhina, he iwakaluakumamakolu ko lakou nui. l ka wanaao oia po, haalele lakou ia Kauai, hiki ma Puuloa, a mailaila aku a kau ma Hanauma, i kekahi la ae kau i Molokai, ma Kaunakakai, mailaila aku a pae i Mala, ma Lahaina, a haalele lakou ia wahi, hiki lakou i Keoneoio, ma Honuaula, a malaila i noho loihi ai ekolu anahulu.

                No ka mea, ua nui ka ino ma ka moana, a pau na la ino, alaila, ua ikeia mai ka maikai o ka moana.

                Ia manawa ko lakou haalele ana ia Honuaula, a holo aku la a hiki ma Kaelehuluhulu, ma Kona, Hawaii.

                Ia Aiwohikupua ma i holo aku ai mai Maui aku a hiki i kela wahi, ua ike mua mai o Poliahu i ko lakou holo ana a me ka hiki ana i Kaelehuluhulu.

                Nolaila, hoomakaukau mua o Poliahu ia ia no ka hiki aku o Aiwohikupua, alaila hoao; hookahi malama ke kali ana o Poliahu no ko laua hoao e like me ka laua hoohiki ana ; aka, ua hala o Aiwohikupua ma Hilo, no ke kii no ia Laieikawai.

                I kekahi manawa, ku mai ia Poliahu ka ike no ka Aiwohikupua mau hana ; ma ko Poliahu ano kupua keia ike ana, a no ia mea, waiho wale no iloko o ka wahine kona manao, aia a halawai laua, alaila, hoike aku i kana mea e ike nei no ka Aiwohikupua mau hana.

                Ma keia holo ana a Aiwohikupua, mai Kaelehuluhulu aku, hiki mua lakou ma Keaau, aka, ua nui no na la, a me na po o keia hele ana.

                I ke awakea o kekahi la, hiki aku lakou ma Keaau, a pau na waa i ka hooponopono, a me na ukana o lakou, ia wa no, hoolale koke ae ana ke Alii i na kaikuahine, a me kona Kuhina e pii i uka o Paliuli; a ua hooholo koke lakou ia manao o ke Alii.

                Mamua o ko lakou pii ana i Paliuli, kauoha iho la o Aiwohikupua i na hookele, a me na hoewaa, " Eia makou ke hele nei i ka makou huakai hele, ka mea hoi a kuu manao i kau nui ai a halawai maka, e noho malie loa oukou, aia no ka oukou mea malama o na waa; i kali oukou a i ao keia po, a i po ka la apopo, alaila, ua waiwai makou, aka, i hoi kakahiaka mai makou i ka la apopo, alaila, ua nele no ka'u mea i manao ai, alaila, o Kauai ke alo, huli aku hoi." Oia ke kauoha a ke Alii.

                A pau ke kauoha a ke Alii i na kanaka, pii aku la a like a like o ka poe, hiki lakou i Paliuli. Olelo aku la o Aiwohikupua i na kaikuahine, "O Paliuli keia, eia ianei o Laieikawai ko oukou kaikoeke, nolaila, imiia ka oukou pono."

                Alaila, lawe ae la o Aiwohikupua ia Mailehaiwale, i ka hanau mua o lakou e like me ko lakou hanau ana. Ku iho la ma ka puka ponoi o ka hale o Laieikawai, ia Mailehaiwale e ku la ma ka puka o ka Halealii, kuu aka ana keia i ke ala, po oloko i ke ala, aia nae o Laieikawai me kona kahu ua pauhia e ka hiamoe nui ; aka, aole nae e hiki ke hiamoe i kela manawa, no ka mea, ua hoalaia e ke ala o Mailehaiwale.

                Ia puoho ana ae o laua mai ka hiamoe, haohao ana laua nei i keia ala launa ole ; a no keia haohao, kahea aku la o Laieikawai me ka leo oluolu i kona kupunawahine penei:

                Laieikawai—"E Waka, e Waka—e."

                Waka—" E—o, heaha kau o ka po e ala nei ?"

                Laieikawai—" He ala, eia—la, he ala e wale no keia, he ala anuanu, he ala huihui, eia la i ka houpo i ka manawa o maua."

                Waka—"Aole na he ala—e, o Mailehaiwale aku la na, o na kaikuahine ala o Aiwohikupua i kii mai la ia oe i wahine oe, a i kane ia; o ke kane ia mareia," (hono.)

                Laieikawai—" Ka ! aole au e mare ia ia."

                A lohe aku la o Aiwohikupua i ka hoole ana mai a Laieikawai, no ka makemake ole e lawe ia Aiwohikupua i kane mare, alaila ; he mea e ka hilahila, no ka mea, ua lohe maopopo aku la lakou nei i ka hoole ana mai. (Aole i pau.)

 

He palapla no Keomolewa mai.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha e:

                Ina he mea hiki ia oe e hookomo iho ma kekahi kihi o kou mau aoao i keia mau manao kaumaha a luuluu no hoi malalo iho nei, aia no ia i kou manao ana he pono.

                Ua ike au ma kou Helu 40, i ka Buke 1, o ka la 30 o Augate l862, i loaa mai nei ia'u, a malaila au i ike ai i ka make ana o ka Mea Kiekie ke Alii opio, oia hoi o PRINCE ALBERT EDWARD KAUIKEAOULI LEIOPAPA A KAMEHAMEHA, aole nae au i ike i kona mau helehelena, a me kona kino maoli. Aka, o na mea a pau i olelo nuiia nona ma na Nupepa; a malaila no ka hiki ana mai o ka minamina nui i ka mea Ia hoi nana e pii a'e a noho iho ka Noho Moi o ke Aupuni Hawaii, aka, na hala ia minamina ana ; no ka mea, ua kii mai no kona makua ma ka lani a lawe aku e noho pu meia, oiai aole i pili mai na oihana mau o keia ao; a nolaila, e hoomaikaia'ku ka Inoa o ke Akua, no kona lawe ana'ku i ka Uhane o kana kauwa i ka wa opiopio wale; aka ua waiho maila no ke Akua i keia mea nui imua o ko ke ao nei, i kumu e noonoo ai, oiai e haawi hou mai no paha ke Akua i Moi keiki hou ma kona ano lokomaikai maoli no i ka poe akahai, a me ha haahaa o ka