Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 57, 27 December 1862 — Page 2

Page PDF (1.71 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

 

naau i ko lakou wa e kukuli iho ai imua o kona alo, me ke noi nui aku ma ka pule mau ana, Amene.

                Ua haku hoi au i mele kanikau no ka Haku o Hawaii.

Ka uhane nui o ka Haku o Hawaii.,

Moea i kukuna a ka la i Beretane,

I Beretane la ka moe ana e ka lani,

A hoi mai ka nalu kuaau;

O ka mimiki o ke au koieie,

I Ladana la ka hiki ana mai o ka la 27 o Augate,

Lele ke'a o ka lani la pau ka ike,

Keehi kulani a ku la ka uhane o ka lani i ka hora ewalu,

I ka hikina a ka la i kakahiaka nui,

Nui a ku la ka pihe makena o ka lani,

Ua ike Honolulu ua lohe Nouaiki,

Hiki mai ke aloha me ka minamina ia oe,

Hele hookahi ka uhane o ka Lani, aohe lua,

Hookahi no kokoolua o ke aloha—e.

Luana ka uhane o ka Lani i Kuamooakane,

He kane ke'lii nona ka uhane i hele a kula,

Hele loa—e; —hele loa'ku la ka uhane o ka lani,

Ma kukulu o Tahiti i Wawau,

I kapuemanu i Nuaihea;

Ke lele nei la me kini akua i ka moana,

He a'ena muliwaiolena kee hana Nuuhiwa,

He luana maunaihoolakoa,

Hiki a ku la ka uhane o ka lani i kuaihelani:

Aia ka uhane o ka lani i Ponahakeone,

I ka pakapaka ua a Kane, iluna o Nuumehalani,

Pahaohao ka uhane o ka lani ilaila;

E ako ana i ka popolo hua mea a Kane,

Mai ulunui, mai melemele, mai Polapola,

Mai ka aina o Lono i hanau ai e Lono—e,

E ike i ko makalani i ko Alii kapu,

E kapu ke ala maawelu a Kanaloa,

I anapu mai i ka lani i alanui,

No ka uhane o ka Lani e hiki ai i Kulanihakoi,

Hiki aku la ka uhane o ka Lani ilaila,

Auau ka uhane o ka Lani i ka wai o waiole,

Ui mai kini Anela o ka Lani,

Nawai ke kupua o oe?

Na Kalanimehameha ma, na Kunuiakea.

Akea wale ka uhane o ka Lani i hele aku la,

I ka wa opiopio wale hoi;

Aole i pili mai na hana mau o keia ao,

Ke noho pu la oe me kou Makua ma ka lani,

Ke hoolea ala oe me na Moi opiopio i hele e mamua ou,

Ke ike la oe i nani pau ole o kou makua ma ka lani. W. R. K.

Victoria, Oct. 25, 1862.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, DEK. 27, 1862.

 

Ka makahiki e pau nei.

                O keia ka pepa hope o ka Nupepa Kuokoa Buke I. He mau la ekolu mai keia la aku, alaila, e lilo ana ka M. H. 1862, i hoa no ka ilina o na mea i kaahope ae, a pela pu no hoi ka Buke I o keia pepa; a no ia mea, ua hoolanaia mai ko makou manao e lululima hele aku ma na kai ewalu, a me na makani eha o keia pae moku, me ko makou poe makamaka aloha. Ua hoomanao nae makou me ka hauoli nui a me ke aloha pumehana pu hoi i ka lokomaikai nui a ka lehulehu i hoike mai nei ia makou iloko o ka makahiki e kaahope nei, ma ko lakou kokua ana mai ma ka lawe ana i ka Nupepa Kuokoa, a me ka uku maikai ana mai i na dala auhau o kona ola ; a no ia mea, ua holo kuemi hope ole ka hele ana a keia alana maikai iwaena o kakou ; e kipa ana iloko o na pupupu hale mai ka la puka i Haehae, a ka welona a ka la i Lehua.

                He mea na makou e hoomanao olioli ai iloko o ko makou mau puuwai, a e kamailio ae ai hoi me ka haaheo nui, ka hoike ana'ku imua o ka lehulehu, i ka emi hope ole o ke kanaka Hawaii ili ulaula, ma na mea e pili ana i ka huli ana i ka ike a me ka naauao, a me ke kukulu ana hoii na auwai huihui a. ka manao Hawaii e kahe ai. E hiki anei i ko kakou mau hoahanau ili keokeo ke kaena'e i ko lakou oi ana mamua o kakou, ma ke ake ana e loaa ka ike ? Ke manao nei makou aole. Ina e kukuluia kakou me lakou i ka wa. hookahi, me ka hoomaka pu ana i ka au ana i ka moana hihiu o ka ike a me ka naauao, ke manao nei makou, aole no e emi hope ana ke kanaka Hawaii.

                Ma na mea a makou i ike iho nei iloko o keia makahiki a ka pepa a kakou i hele iho nei, ua hoikeia mai ia makou ke ala ana'e o ka lehulehu e apo i ka naauao, a me ka ike a me na mea hou no hoi, a ke ikeia nei no hoi ka makemake nui o keia lahui e ku iluna a e ku kaulike hoi me na kanaka e ae o na aupuni hanohano a pau o ka honua o neia ao, a ua ikea no ka holo wikiwiki ana o lakou iloko o keia mau mahina pokole he 12. A nolaila, ua kupono paha ia makou ke kapa'e o na nupepa Hawaii kekahi kumu nana i paipai nui aku ia mea iwaena o kakou, a he mea no hoi i aeia e ka poe naauao o na aupuni nui a pau ; o ka nupepa kekahi o na kumuao maikai loa no ke kanaka. No ka mea, e puka ana ia i kela pule keia pule, a e ahai mau aku ana hoi i na mea hou o kela ano keia ano, a ma ia mea, ua haawiia mai i kumu na ka manao e imi ai. Ua lilo ka iawe ana i ka nupepa maanei, i kumu hoike no ko ke kanaka ano, e like me na aina naauao. No ka mea, lawe ae la ka mea e makemake ana e imi i ka ike, a me ka naauao, a heluhelu iho la i ka nupepa, a aia hoi, ua kamaaina o ia ma na mea ano nui a pau i hanaia ma na wahi a pau o ka honua; aka, o ka mea no i komo ole ka manao ake ike, ua waiho pu wale iho no kona manao, a ua like ke ano o ke ola me ka make ia ia.

                Ua kukuluia keia pepa e na kanaka Hawaii ili ulaula, malalo iho o ka inoa AHAHUI KUOKOA, a o kona kahua kumu oia no ke ku i ka wa, a na ka lehulehu no e hooia mai i kona ku ana i ka wa mai ka hoomaka ana a hiki i keia la. Ua lilo ia he waha olelo no na lehulehu a pau, a e hoomauia ana no pela. E hamama mau ana kona mau kowa no na manao o kela mea keia mea kakau manao; aole nae hoi o na manao inoino a hakukole.

                O keia maoli no ka pepa a na ili ulaula o Hawaii nei, ua hookumuia e ka AHAHUI KUOKOA, ua hoopukaia e ke kanaka i hanau Hawaii, ua hooponoponoia e ke kanaka Hawaii ili ulaula, ua kukuluia kona kepau e ke kanaka Hawaii, a ua paiia hoi e na kanaka Hawaii. A nolaila, o oukou no ka Lunakanawai kupono nana e hooholo mai i ka lilo a me ke kumu io o keia pepa e kapaia'i na ka Lahui Hawaii ili ulaula.

                Ke hoomaikai aku nei ka AHAHUI KUOKOA i ka lehulehu mai Hawaii a Niihau, no ko lakou lawe ana i ka Nupepa Kuokoa, me ke kokua mai hoi i keia hana nui a ko lakou mau makamaka ili ulaula i hapai ai, i mea nana e wehewehe mai a e hoonaauao mai i ka lahui holookoa mai o a o.

                Aloha no auanei oukou e na makamaka mai o a o; a i hiki mai hoi ka la mua o ka M. H. 1863, e hoomanao iho oukou i ke ALOHA MAKAHIKI Hou o KE KUOKOA.

 

Ka La Karistimasa.

                Mai ko keia aina lilo ana i Aupuni kuokoa a hiki i keia la Karistimasa iho nei, akahi no a hoomanao hohonu ia, a malama kaulana ia no hoi ka La Hanau o ko kakou Haku a Kalahala no hoi IESU KARISTO. Ua malamaia a hoomanaoia hoi, e like me ke kono a ko lela a me ko keia mea Lunaikehala nona iho. Ua pakeu keia la, no kona hoola haia ana ma ke kauoha a ka Moi, ma kona Kuhina Kalaiaina o ka manawa, e lilo ia la i la Hauoli Aupuni, a e paniia hoi na Keena Oihana Aupuni a pau mai o a o. Ua nui ka hoomakaukau ana o na Katolika Roma i ko lakou Halepule, e hoonani ana ia ia mai o a o, e like me ka hana mau a ia poe, a ua hoomakaukau pu no hoi me ka aoao hoomana hou, ika hoonani ana i ko lakou Halepule ma Peleula, a mahope iho o ka makaukau ana o na mea nani i hoomakaukauia i mea e hoopumehana'i i ke aloha a me ka hauoli o na poe a pau, i ka la nana'i hoohanau mai i Haku, a i Kalahala hoi no keia ao haumia, ka mea nana i auamo aku na hala he nui wale o ke ao nei, ka mea nana i inu i ke kiaha o ka ehaeha, i mea e hiki ai ke hooiliia mai ka pomaikai o ka uhane, maluna o kela a me keia mea e manaoio aku ana ia ia me ka hoohanau hou ia mai hoi e ka Uhane Hemolele ma o na la, ka puuhonua a me ke aiai o ke kanaka hewa ; a i ka hoomakaukau ana o kela a me keia mea e hiki oi ke hoomanao maikai aku ia la, alaila, ua kali malie ia ka hiki ana mai o ka hora i hanauia mai ai he Hoola no keia ao.

                Ma ke ahiahi o ka Poakolu, hora elima me ka hapa, ua weheia'e na ipuka o ka Halekula o Mr. Burusa (Brewster) ma ka Halepule ma ke kihi o ko Alanui Papu me Alanui Beritania. Ua hoomakaukauia kekahi kumu laau nani, iwaenakonu o ka rumi kula, a me he mea la, he laau maoli no ia i kanuia i ka opu hooulu o ka honua ; a maluna, o ua laau nei, ua hoaaia he 200 kukui ihoiho liiliii a keu ae, a ua hoopiliia'ku no hoi malaila kekahi mau mea e manawalea aku ai i na haumana o ua kula nei, mai ka poe opiopio loa a hiki i ka poe i oo iki ae, aohe mea nani e like ai, me ka ike aku no hoi i ka lehulehu o na poe keiki opiopio e inu hookina ana i ke kiaha o ka hauoli nui, a he mea no hoi ia e hookomo mai ai i ka manao ake aku e hoi hou i ka wa opiopio, ke ike i na papalina o na keikikane a me na kaikamahine liilii o ia kula, ua puni i ka akaaka a me hauoli. Mahope iho o ka makaikai ana i ua kumu laau nei, a me na papalina opipio i piha i ka hauoli e hoopuni ana ia makou, ua hoike mai ke kumu o ia kula, ua kanuia ua kumu laau la, a he ekolu pule o kona ulu ana, a ekolu aa i kokolo ai, a ulu ai ua kumu laau la, oia hoi ka hooikaika o na haumana ma ka imi ana i ka ike, ka lokomaikai o na makua, a me ka hooponopono maikai ana o kumu kula. Ua maikai maoli no ka hana ana.

                Ma ka hora 11 o ke ahiahi, hoomaka ka hoomana Enelani, e halawai ma ke Cathedral (Halepule) ma Peleula.

                I ka hiki ana i ka hora 12 o ka po, ua hoalaia ka manao luhi o ka lehulehu e kekahi pukuniahi i kiia mai, a ua hoomalamalamaia mai hoi ke alo o ka puu o Puowaina, e ke ahi e a ana, no kekahi mau pahu Ta i hoa-a-ia malaila, a ma ia manawa no hoi, ua weheia ka puka o Roma, ka Halepule Katolika. He mea e ka maikai o na mea hoonani i hoomakakauia e na Kahuna malaila. Ua puni ke kuaha i na mea maikai pau ole i ka heluia, a o na kuahu liilii mai hoi ma na eheu o ka hale, ua hoonaniia no a maikai. E a-a ana na kukui ihoiho he tausani paha a oi ae, a ua hele maoli no a piha o loko o ka hale i ka malamalama nui. Ua oliia mai na leo mele hoohakihaki a hoolakalaka naau e na poe mele leo lea o ia Halepule, malalo o ke kuhikukui akamai a Farther Hammond, (Halemano,) a ua piha no hoi a hu iwaho na kanaka i hiki mai malaila e makaikai ai i ka nani o Roma. Ua pule Mesa, a ma ka hora 1 paha o ke kakahiaka, pau ka halawai ana.

KAI HELE KA BIHOHA O HONOLULU MA NA ALANUI.

                Ma ka hora 1 paha o ke kakahiaka, hoomaka ka hele ana mai o ka Bihopa o Honolulu ma ke ala, me na lamaku he 40 paha a oi ae e a ana, ua hoopuniia ke alanui e ka malamalama nui, mai ke Cathedral mai ma Peleula," iho make Alanui Nuuanu, a ma ke Alanui Alii, hele, aku a hiki ma ke kihi o ke Alanui Papu me Alanui Alii, ua meleia kekahi mele lea e na Kahuna o ka aoao hoomana hou, a me na hoa no hoi o ia hoomana, iloko o keia hele ana, o ka Mea Ilihia ka Moi Kamehameha IV., kekahi e kai hele ana me ka huakai me ka ihiihi nui o kona kulana, ua weheia kona papale mai ka wa i hoomaka'i ka hele ana mai o ka huakai, ua hoopuniia ka Moi e na hoa hanohano o kona alo Alii, a me ke Komisina o Enelani, o Mr. W. W. F. Synge, a ua hookeke ke alanui i ka piha i na kanaka ; aka, ua maikai no nae ka hele ana.

NA KUKUI IHOIHO ULIULI.

                Mahope iho o ka pau ana o ke mele ana ma kahi i haiia maluna, alaila, ua hoa-a-ia mai na kukui ihoiho uliuli, a ua hoomaka ke anaina e naue aku ma Alanui Alii, a hiki ma ke Alanui Alakea, pii iuka, a ma ke Alanui Beritania hele a hiki ma ka hale noho o ke Komisina o Enelani. Malaila luana ke anaina, a komo ka Moi iloko o ka hale o ke Komisina.

                Na Poonahoahoa hoi e hipahipa huro ke anaina, no ka hoomano ana i ka la nona ka hauoli, a pau ia, hipahipa huro, aloha no ka Moi Kamehameha IV., a pau ia hipahipa huro ia no ka Aoao Hoomana o Enelani. Ma ke noi hoi a ke Poonahoahoa, ua hapaiia eiwa hipahipa huro ana no ka Moi Wahine Emalani o Hawaii nei, ua nui launa ole no hoi ka pumehana o na manao aloha i hoikeia no ko kakou Moi aloha a me kana Alii Wahine.

HELE I HALE ALII.

                Mahope iho o ia huro ana, ma ke noi ana'e a kekahi mea nona ka inoa kapu, ua hipahipa huro ia no ka Bihopa o Hilo, Poonahoahoa, mahope o ia mau hoike hauoli ana i na manao aloha, ua kai hele aku ka huakai a me ka lehulehu; a hiki ma ka ipuka o Hale Alii, a komo aku ka huakai iloko, a noho luana ka lehulehu mawaho, a aole i liuliu, hoi nui aku la. I ke komo ana o ka huakai iloko o Hale Alii, ua hipahipa huro ia ma ka hoomaka ana o ka Mea Ilihia, no ka Emepera o Farani, a na ke Poonahoahoa hoi i hoomaka'e i huro ana no ka Moi Wahine o Enelani. Malaila i walea hauoli iki ai ka Aha a hoi aku la.

KE AO ANA'E.

                Ma ke kakahiaka ana'e, ua hoomanaoia no ka hoomanao hauoli ana i ka la hanau a ka Haku, ma ka Halepule Katolika, a me ke Cathedral ma Peleula, ma ka hoomana ana aku i ke Akua Kahikolu Hemolele Loa.

                Pela no paha ka hoomanaoia'na oia la ma Enelani ?

 

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

 

                MEA LOAA.—Ua loaa he hainaka kilika maikai maloko o ka halepule Katolika, a he papale kekahi, e hiki no i ka poe nona ia mea, ke kii mai ia Vitorino ma Roma, a i ole ia ma ke keena o ke Kuokoa.

 

                Ua lohe mai makou ua haalele o Iosia Pula (J. Fuller,) i ka noho ana ma ke keena Aopalapala, e hoi ana ia i Maui e hooponppono ai i kekahi hale wiliko, a aina mahi ko hoi, ma Wailuku Maui; me ia no ko makou aloha.

 

                Ua ikea ma na palapala i hiki mai nei mai Hilo mai, ua hikiia ka aoao o Maunaloa e ka malamalama nui, a no ia mea, ua lana ae ka manao o ko Hilo poe, ua hoomaka hou ka wahine o ka lua, e kukulu i kona hale hou ma ka poli hiwahiwa o Maunaloa, ma ka po o ka la 16 a me 17 iho nei kona ikeia ana.

 

                Ma keia pule iho nei, ua kuai lilo aku o Tomo Kini (Thomas King,) kekahi o na ona moku Hawaii o keia pae aina, i na moku a pau ona, penei; o ka moku kialua Odd Fellow; ekolu, hapuwalu o ka moku kialua Maria; hookahi hapaha o ka moku kialua Kalama; a e kolu hapawalu hoi o ka moku kialua Neke, o ke kumu ke kuai pau loa ia keia moku (Neke,) he $10,000. Ua komo na moku i haiia'ae nei maluna, iloko o ka helu akahi o na moku e holo pili aina nei maanei. O Mr. J.C.King o Puna, ka mea nana i kuai lilo mai.

 

                BUKE 2.—He pono i na makamaka helehelu nupepa o makou, ke hoomaopopo pono i na olelo a me na rula a ka Luna Hoopuka Nupepa Kuokoa, ma ka aoao mua o ka pepa o keia la, e hoakaka ana no ka Makahiki Hou.

 

                KII HOU.—E hiki koke mai ana he Pahu Kii hou na makou mai Nu Ioka mai, e hoike ana i ke kaua ma Amerika, a me kekahi mau mea kaulana o Europa.

 

                Nu Hou.—E pai mau ia ana no na nu hou a pau ma keia pepa, i hiki ai i ka poe e heluhelu ana ia ia ke ike i na mea a pau a na haole e ike nei. He nui wale na moolelo Geremania maikai a makou e manaolana nei e unuhi a pai ma keia pepa. Ua like no kekahi me na moolelo i mahalo nuiia iho nei ma ke Kuokoa. E hoomauia ana ka moolelo o LAIEIKAWAI, a hiki i kona pau ana. Ua kuai aku makou ia moolelo mai ka mea nana ia i kakau, i kumu e hoohoihoi aku ai i ka poe Hawaii nei, e kakau mai i na moolelo kahiko o keia mau moku.

 

                E hiki i ka poe a pau e heluhelu nei i ke Kuokoa, ke hilinai mai, e manao ole ia'na na dala lilo no na mea nana e hoolilo i keia pepa, i pepa noni loa no Hawaii nei.

 

                NO KA HOLOLIO I KA PO.—Ma keia mau la iho nei, ua hoalaia mai ko makou mau manao me ke kaumaha nui, no ka nui launa ole o ka poino i loohia iho nei i kekahi poe o ke Kaona nei, noloko mai o ka huikau ana o na lio i ka po ; o ke kumu hoi o keia huikau pinepine ana, oia no ka holo hooponopono ole o ka poe mea lio, i na wa pouliuli.

 

                Ma ka po o ka la 13 o keia mahina, ua hookuiia ke kaa o Kauka Kilou (Guillou,) e ka lio o kekahi mau kanaka, oia o Kailiulaula a me Mahi, a ua hoopoinoia ke kaa lio o Kilou, a ua pau loa i ka nahaha, a ua hoopaiia ua mau kanaka la, he $40 pakahi ma ka Aha Hoomalu, me ke koina eha dala. Ua hoopii nae ua mau mea la i ka Aha Kaapuni, a ua hookolokoloia ma ka la 17 o Dekemaba nei, a ua hoomauia ka olelo hooholo o ka Aha Hoomalu, me ka pakui hou ia iho nae he ekolu dala koina hou. E hoomanao kakou, o ke kumu o keia pilikia i ili wale mai ai iluna o keia mau kanaka, o ka hooponopono ole o ko laua holo ana i ko laua mau lio, a no ia hooponopono ole, ua loohia ka poino i ko hai waiwai, a ua ili mai hoi ua poino la maluna o laua iho. Pomaikai laua i ka poino ana ma ka waiwai, aole ma ke ola o kekahi o laua ; no ka mea, ina paha e kuia ma keia hookui ana, a poino ke ola o kekahi o keia mau mea i hoopaiia, a i na la ua pakele loa ka ino i ili mai iluna o laua, noloko mai o ka holo ino ana o ko laua mau lio.

                Ma ke awakea o ka Poaono la 13 o Dekemaba, ua aneane e hoopoino ia ke ola o Kapena Snow a me kana wahine, i kuia ko laua kaa e ka lio o kekahi kanaka, o Kamaka kona inoa, aka aole nae laua i poino, ua pakele mahunehune wale iho no; o ka mea nona ka lio kai eha loa, a ua lohe mai nei makou ke waiho nawaliwali nei no oia i keia wa. O ke kumu o keia poino o ka malama ole i ka holo ana i na lio, me ke kuupau i ka holo. Nolaila, e na makamaka, mai holo oukou me ka malama ole i ke ola o ka lehulehu o iliia mai auanei ka poino maluna o oukou, alaila, e nahu ia mai oukou e na niho oolea o ke Kanawai.

 

Ua Kohu Anei ?

E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe :

                Ua kapaia ka la 25 o Dekemaba e kekahi poe, he la hanau no ko kakou Haku, a mamuli o ia ano, he la hauoli no ko ke ao nei. Aole paha i akaka loa oia ka la o ka Haku i hanau ai; aole nae au i manao e hoopaapaa no ia mea ; aka, he mau wahi manao ko'u no no na mea e pili ana ia la, i ikeia iho nei ma Honolulu.

                Iwaenakonu o ka po, oaka ae la ka waha o ka pukuniahi, a puoho ino ae la na kanaka, ua pauhiia e ka hiamoe. Mai ia wa a hiki i ke ao ana ae, aohe he hiamoe hou o na kanaka. Hui ae la na ano a pau, ka poe maikai, me ka poe ino; na poe hanohano me na lopa ; na malihini me na kamaaina ; na hookamakama, me na inu rama ; na Kahunapule, me na hoomaloka ; me he mea la hookahi ko lakou ano, hookahi a lakou hana o ka halawai ana ma na alanui o Honolulu ia po.

                He hoomana ka hana a kekahi poe, a he uwa ka hana a kekahi, he hookani pahu ka hana a kekahi, he hookani keleawe kekahi, hakaka kekahi, olioli kekahi, hookohukohu pupule kekahi, a hookohu ona kekahi. Hoomana kekahi poe, a pau ia, holoholo ma na alanui e uwa ai, a pau ka uwa ana, hoi hou e hoomana. O na kamalii kekahi iloko o keia hana kamalii ana, hele a pupule ka po i ka haunaele. He po hauoli nuiia no na wahine Leikini, he po momona no ka poe uhauha. Ua kohu anei keia no ka la hanau o ka Haku.

                Mamua, ua hooleiia iloko o kahi paa kekahi kanaka ma Hilo, Hawaii, no kona hookani ana he bele halawai haipule i ka wanaao, a eia nae i keia wa he pono ka ke hooha hanaeleia ka po okoa. Kupanaha! I ke ao ana ae, he nui wale na poe maka nahonaho i ikea, ua hele a poolaau na kino, lolo ka naau, kau-o ka hele, a ua ona maoli kekahi. Ua kupono anei keia hana ? Kupono ka auanei, ununua ekekei.  ELEU.

Honolulu, Dekemaba 25, 1862.

 

KA NU HOU!

                Ua loheia mai nei he 30,000 koa o Farani, ma Mesiko i keia manawa, a e hoomaka ana paha ka hoouka kaua ma ka la mua o Dekemaba nei. Ua papalua ka nui o na koa Paniolo, a ua paa ko lakou manao e kue aku i na koa Farani, a hiki i ka make ana ; aka, ua maopopo no nae ia lakou me ke kanalua ole, ko lakou lanakila maluna o ko lakou mau enemi.

                Ua ku ae ka moku kaua Masacutseta, ma Nu Ioka, ma ka la 22 iho nei o Nov. mai Pota Roiala mai; a ua hiki mai ka lono i ka aneane e pau loa ka mai Yellow Fever ma ia wahi ; mamua iho nei, he nui loa ia mai ma kahi i haiia ae la maluna.

                Ua haiia mai e kekahi mau alii koa Hema i pio iho nei, ua wi loa i ka ai na koa e noho nei ma na palena o ka akau, aina o ka Hema, a e hiki ole ana i ka poe kipi ke hoonoho i mau koa lehulehu ilaila. A nolaila, ua manaoia, aole lakou e hele mai ana e komo i ka akau.

                Ua haiia mai ma Wasinetona, ma ka la 23 iho nei o Novemaba, e kekahi o na alii koa mai ka puali mai a Burnside, ke mau la no ke kulana o na aoao hoouka. Ua kukulu iho nae na kipi he mau pukuniahi nui he 19, ma na wahi e pili kokoke ana ia Feradarikabuga ; e hoomakaukau ana no paha lakou la e pale mai i na koa aupuni e hiki ana ilaila. Ua kauohaia'e o Paresidena Devisi o ka Hema ia Gen. Holmes, e ninaninau i ka oiaio o kekahi mau mea i oleloia e kekahi nupepa kipi, no ka liia'na o kekahi mau kanaka o ka Hema, he umi ma Misouri, e Gen. McNeil o ke aupuni. A ina he oiaio, alaila, ua kauoha ua Generala kipi la e hoi koke mai i ke kino o ke Generala o ka akau e haawiia'ku iloko o kona lima. A ina e hooko oleia ia mea ana e noi ai, alaila, ua kauohaia mai ua Generala kipi nei, e li i umi o na'lii koa mua o ke aupuni e pio ana ia ia.

                Ua haiia mui ma ka la 19 a me 20 iho nei o Novemaba, ua piha paapu ka muliwai o ka Potomaka i na moku o kela ano keia ano lawe ukana, a me he mea la, a no ia mea, ua manaoia e laweia ana paha ka pualikoa aupuni ma kauwahi e aku. He mea pohihihi no nae ka hoomaopopo ana ia mea. A i ke kamailio ana a ka nupepa Press, no ka mea i haiia ae la maluna, penei kona manao ana no ia mea. Ua paa ka manao o na Luna Koa ma Wasinetona, e hoonoho hou ae i na koa e noho nei ma ka Potomaka. A wahi a ka manao o kekahi Luna Koa kaulana o ka Akau, i kumu e pio ai o Rikemona, e pono ke hoowalewale ae i ko lakou poe koa mai kahi a lakou e noho makaukau nei i na papu a me na mea e ae e lako ai ke kaua. A wahi no hoi ana, aole e komo koke ana na puali koa aupuni i Rikemona, mai Feradarikabuga)ku. Mahope o ka hoikeia ana mai o kahi a na koa aupuni e komo ai i Rikemona, oia hoi ma muliwai Ioka a me ka muliwai James, ua manao ka nupepa Press, o kahi maikai ke komo na koa aupuni iloko o Rikemona, ma Safoka, a i Nanesemona, Ailanakeokeo, Sausahametona, Suseka, a me Prince Geogi Kaaue. Ma ke alanui maikai papu wale no e hele a hiki ma Blanfords Heights, a kiei iho la ia Peterebuga, kekahi kulanakauhale nui o ka mokuaina o Vereginia. A malaila aku, ua hiki ke hoounaia he puali koa lio nana e hele a wawahi i ke alanui-kaa-mahu, ma ka huina o na alanui e holo ana i Tenesi a me Denaviii; a no ia maa, pela wale no e hiki ai ke hoonawaliwali aku i ka ikaika o ka Hema, a oia hoi ka okioki me ka wawahi i na alanui a pau e hiki ai ke lawe aku i na koa kokua no na kipi ma Rikemona.

                Ua maopopo ka wikiwiki ole o Gen. Burnside e komo aku i ke kulanakauhale alii o ka Hema, mai Feredarikabuga aku, a me he mea la no hoi e anoe ae ana kahi e manaoia nei e komo ai o na koa aupuni, iloko o ke kulanakauhale iini o Rikemona.

                WASINETONA, DEK. 3.—Ua hoike ae e Gen. Haleka, ka Alihikaua o ka akau i ke Kakauolelo, penei: Ua hele aku o ia ma ka la 24 o Iulai, e makaikai kino i ka puali koa o ka Potomaka, me ka nana pono hoi nona i ka hiki, a me ka hiki ole ke komo iloko o Rikemona, ma Harrison Landing aku, a ina e ole, alaila, e imi i kahi e hiki ai ke hoohui i ka puali koa o Gen. Pope, a me Gen. Makalelana : no ka mea, ua manao laua, aole e hiki ke hele imua, ke ole e loaa hou mai i kanalima tausani koa hou. Ua hai aku o Haleka ia laua, aole e hiki ka nui o na koa hou i ka laua i manao ai, aka, he loaa paha ko ka iwakalua tausani wale no. Ua noi mai o Makalelana, e haawiia ia ia a hiki i kekahi kakahiaka ae, i wa nana e noonoo ai no ka iwakalua tausani koa i haawiia mai ia ia e ka Alihikaua, a ua ae mai oia e hele no imua me na koa hou a ka Alihikaua i haawi ai ia ia.

                Mahope iho o ko Gen. Haleka hoi ana i Wasinetona, loaa mai ia ia he palapala na Gen. Makalelana, e hai mai ana he kanakolukumamalima tausani koa, ka palena lalo loa o na koa e lawa'i oia no ka hele ana imua. Ua haiia mai no hoi, ka hiki ole ke haawiia ia mau koa ia ia, me ka hoonele ole ia Wasinetona, a me Balatimoa i na koa nana e kiai, a nolaila, ua hoopukaia he kauoha ma ka la 3 o Augate, e hoihoi i na koa a pau mai ka Potomaka mai. Aka, ua hoole o Gen. Makalelana, nolaila, aole i hooiaioia ke kauoha, a hala na la he umikumamakahi ma ia hope mai.

                No na mea e pili ana i ke kauoha a Gen. Pope, o ka la 26, ia Gen. Porter, e hele ae a Bristow Station i kekahi kakahiaka ae, ua hookoia no, aka, no kekahi mau kumu i hoomaopopo oleia mai, aole i komo o Gen. Porter iloko o ka hoouka kaua o ka la ewalu, a me ka iwa na la holomua iki aku ai o Gen. Pope, maopopo ole no nae o ka lanakila.

                Ua hoikeia mai no hoi ka eleu o na koa o ka Potomaka, aka, o ka lohi wale no ka o ke kauoha a na Luna koa ke kumu o kekahi mau loohia ana i ka poino; i na ka e hiki aku na koa ma ka Potomaka, mamua iki ae o ka wa a lakou i hiki ai, i na la ua hoopuniia ka puali koa kipi, a pau loa la ia puali nui i ka hoopuehu liiliiia. Ua hoikeia mai ka hoomaha loihi ana o ka puali koa aupuni, mahope iho o ka hoouka kaua kaulana o Anatietama, mai ka la 17 o Sepatemaba. a hiki i ka la 26 o Okatoba, aole no hoi i mahalo nuiia keia hoomaha loihi ana imua o na enemi i hoopioia ia wa koke iho, a no ia mea, ua lilo no ia i mea e minamina nuiia'i e ka aoao akau.

                Ua hai mai o Gen. Haleka, ua kauoha o ia ia Makalelana, ma ka la eono o Okatoba iho nei, e hele koke ma kela kapa, ua kue mai o Makalelana i ka hele aku ma kela kapa, ma ka aoao Hema o ka Lae Rioge ; aka, ua hai mai nae, ua hiki ia ia ke hele ma kela kapa, ma Hapa Fere, a malaila aku e hele ai a hiki ma Wineseta (Winchester ;) aka, aole nae oia i nee imua a hiki i ka 26 o Okatoba, aole no hoi oia i hele ma kahi ana i olelo ai ; aka, ma Balina kona wahi i nee ai ma kela kapa.

                Me he mea la, no keia hooko pono ole ia o ke kauoha a ka Alihikaua'e Makalelana, (ke oiaio keia,) ke kumu o kona kailele ia ana mai nei ; aka hoi, i na he apuka wale no na na nupepa, alaila, he kumu e ae no ka mea i hoopauia'i.

                Ua hoike ae ke Kuhina Waiwai o Amerika Huipuia, i ka nui o ka aie o ke Aupuni i keia manawa, o ia hoi, he $640,000,000.

 

Ka Hoku Pakipika.

                I kela makahiki mamua, ua lawe au i ka Hoku Pakipika no kuu manao ana e mau ke ku i ka wa o ia nupepa, a he wahahee ka ia, aole ku i ka wa; he pepa Bihoba ka! ia, he pepa Belekane ka Hoku o ka Pakipika e mahalo wale ana ia Belekane, me he mea la e makemake ana e hoolilo ia kakou i poe Belekane. Hele pela, ua maopopo ka ilihune a me ka uluhua o ka hapa nui o Belekane malalo oia aupuni hookaumaha i na makaainana, aupuni kuokoa no ko makou.

                Eia ka ninau. He hoailona anei no ka oi ke kanalua o Beritania lole, o ke kanalua he hoailona ia no ka maopopo ole o ka hana e hana ia ai. Ke oleloia nei, ke kali nei o Farani ma i ko Beritania ae, aka, no ke kuikahi o laua aole e hapai o Belekane i hana nui o ia ano ke ae ole o Farani, a pela no paha o Farani ke ole ka ae o kela, aole ia he hoailona o ka oi. Ke olelo nei kekahi poe kamaaina loa me ke aupuni Belekane i ka nele pinepine i ke koa no kona manuwa, aka, aia no nae ia ia kona ikaika. Ikaika aha? Ikaika a maikai; aole i akaka ia; ina pela, he aha la ka mea e holo pinepine ai ko lakou mau makaainana ma na aina e i oluolu ? Me ke aloha pau ole.

HKL. H.