Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 57, 27 December 1862 — Page 3
Ka Nupepa Kuokoa.
Na Palapala.
He olelo pane
IA J. K. KAHAKOIWAIOKANEKI.
E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:
Ua hiki mai ma ko'u Home nei ka olelo pane a J. K. Kahakoiwaiokaneki, maloko o ka ua lelehuna noenoe liula o ke ano ahiahi, a ua ike au i kona mau owili manao e pane ana, e hele ka wau imua o W. Piliole, a me P. M. Kahinalua, e ninau ai i ka leta a Ioseve
i hoouna ae ai ia laua.
Ke hai aku nei au ia oe, heaha ke kumu o ko'u hele ana ilaila? A heaha hoi ka waiwai o ia hele ana ? Oiai ua hoopuka mai laua i ka laua mau olelo me ka paukiki iloko o na nupepa, me he mea oiaio la, me ka hai pu mai i na hoike no ia ninau ana a G. M. Koha. Aka, ua lohe hoi oe i ka hai ana aku a kou wahi hoa nei o ka iu o ka la o kuu aina, no ka oiaio ole o na mea i hoikeia e pili ana i na hoike, ma ka ninau ana aku ia laua, ua hoole mai laua. A i ehia hai ana aku o ka oiaio, i elua, hui me koi-koi, akolu, hui hou me lauwili, a me kuawili, alima, ahu no hoi kupanha o ka la i Mana ; i ua mea he kuaki o na niho.
A o ke aha la hoi ke kumu o ka hoolaha ole ana ae o ua o Ioseve, iloko o na nupepa i kona hoouna ana i ua kope la imua o ua o hoopilimeaai ma ; no ka ike ole i ke kakau hua Hawaii ea ? Ke hai hou aku nei au, no ka nele i ka makilo ole o G. M. Koha
A ke hoole nei oe i ka hoomauhala o W. Piliole ma ia G. M. Koha, me ka ninau ana, i hakaka anei o Piliole me G. M. Koha? Ke hai aku nei no au i kona haina oiaio, aole laua i hakaka lima, aka, eia, o ko G. M. K., hai ana i ka loaa o na ninau Latina a Piliole ma ka Nupepa Kuokoa, a no ke kapa ana ia ia he pope, a he Geladona o Gehena, a pela aku, oia iho la no ke kumu o ko laua hoomau hala ana, a o ke kumu no ia e puka io ai o na manao ino. A he mea maikai no anei ia mea imua o laua, a me oukou pu hoi e na hoahanau oia aoao hoomana ? Ae mai ana hoi oe, ke ae! nolaila, aole i hala ia manao o'u mawaho o ka pahu o ka naauao.
A ke ninau hou mai nei oe, i kuu hele ole imua o Piliole e waiho aku ai i na ano ninau a G. M. Koha, i ike ka wau i ko Farani ilio omokoko, ae no hoi paha! heaha ia ia Ki-ke. He moowini no ka kou mau maka i ike ole ai oe i na ninau a ua keiki lae oo la o ke kai holuholu o Keawaula, i hoounaia ia ia ? Ke hai aku nei au ia oe, aole anei oe i ike o ke kolopa ia nana e une aku o ua o Piliole, a ikeia iho oluna e alania ana, ke manao nei au, oia no.
A ke pane mai nei oe, ua kapalili ka wau i ka wela i kela mamala ahi, oia o 1 Timoteo 3: 1—2, no ka pili ole ka ia Piliole, no ke Kahunapule ole. E ke hoa! ua ike mua oe i kekahi mamala olelo o ka'u pane ia Piliole, aole i olelo ia ma ia mamala olelo, he ike pono maoli ko'u, a he ninau ponoi maoli aku la i kona ano Kahunapule, aole, he lohe ko'u, a oia lohe no ka'u i hoike ma ia pane. Nolaila, aole au i houhewa i na kuahiwi o kuu aina, o ka mea nana i hai ma ia'u kai houhewa.
A ke i mai nei oe, na'u ka i kapa ia oe he moena uki hehi wawae. E ke hoa! aole na'u, nau no i kapa ia oe iho, pela i hoikeia ma kau pane ia'u. Nolaila, ua akaka, aohe kanalua ilaila. A ke hoouna mai nei oe i kau mau ninau ia'u, me kou kapa iho, o ke uki ia e laoa ai kuu puu, pela paha, a ia no paha i ka awala ana aku;
Ninau 1. I ke aumoe ma Makaha, heaha ka hora o ka wati ma Lae Holono ?
Haina. He 8 ka hora, 45 minute, 36 setona, ke kakahiaka. Penei ka wehe ana.
Lonitu 158° 36' 46" ko Makaha.
" 70° " " Lae Holono.
Huina 228° , 36', 46", 360° ke apo o ka honua 360 - 228°, 36', 46"=131°, 23' 14" ÷ 15° ke kolo ana a ka la loaa 8 hora, 11 minute, 24 setona, + 4 = 8 hora 45 minute, 36 setona.
Ninau 2. Ma ke awa ku moku o Livapula e ku ana ka mokuahi Annie Laurie, ua makemake o Henery, ke Kapena oia moku e holo aku i 3,745 mile, eia ka ninau. Owai ke awa e ku hou ai o Annie Laurie? A ma ka Latitu hea, a me ka Lonita hea hoi?
Haina. Lonitu 63° 30' Hik. Latitu 66° 41' Hik. Penei e wehe ai, Lonitu o Livapula; l°. 15' Kom. A., Lonitu okoa 3.745 ÷ 60 = 62° l5+l° 15 = 63° 30' Lonitu i hiki aku ai, a o ka Latitu o Livapula 4° 16' A., Latitu okoa 92° 25' + 4° , 16'= 66° 41' Hik. A., a o ke awa i ku ai, ma Belebuego, ma Ahppp, E. A. Kaakaa ko onohi i ka lani.
Ninau. 3. Ma Parisa, ma Farani he wati, a ma Lae Aloha no hoi he wati, eia ka ninau. Ehia hora ka hakalia a ko Parisa wati i ko Lae Aloha wati.
Haina. He 3/4 o ka hora, me 45 minute, i ko ike no nae paha i ka hana wati. Oia iho la no na haina i ku i ka oiaio a kou wahi hoa nei.
HE MAU POHAKU.
Ninau 1. O ka puu o Haupu e ku ae la i ko lae, ua ana wau i ka huina kiekie, he 35" 31'. E hai mai oe i ke kiekie o ua pau la.
Ninau 2. Aia ma ka muliwai o Wailua, e moe ae la i ko ihu e ku ana kekahi niu ili poopoo, a ma kona kumu, e pee ana kekahi Mooalii i ka Nalopaka, a hala na minute 5, a i ka o o ka hora, lele aku la ka Mooalii i ka Nalopaka, o ke anawaena o ke kumu, he 25 kapuai, a o ka welau he 16 kapuai, eia ka ninau. Ehia kapuai i lele ai ka Mooalii a hopu i ka Nalopaka ?
Ninau 3. Ma ke poo o ka muliwai o Koloa, he 56 anana, a ma kona kumu, he 3 anana, a peia i loaa'i keia hua a + 4 e × 5. E hai mai oe, ehia barela maloo ko kahawai, e maloo ai ko puu i ka wai ole?
E aho ia mau pohaku ala o Kaena, o ka lewa e ka paha o ka papaauwae o ka hai keiki, ike aku i ua mea he wali ole iho o kahi kalo. Na F. W. K. KAMAHUALELE.
Makaha, Waianae, Nov. 25,1862.
Manao Paipai.
Auhea oukou e ka poe e manao ana e lawe i ka Nupepa Kuokoa, o ka Buke 2, o ka M. H. 1863.
He mea lealea a he mea olioli no hoi ia no kakou e ka poe lawe nupepa. Ka loaa ana mai ia kakou o kekahi makana nui, oia hoi ke Kii o ko kakou Moi aloha, Iolani Kamehameha IV.
Eia nae ka mea hoakaka aku, o ke Kii o ko kakou Moi e makanaia mai ana ia kakou, aole e pai pu ia ana me ka pepa, e like me na Kii o ka aoao Akau e pai pu ia nei me ka pepa. E pai okoa ia ana no ke Kii o ko kakou Moi ma kekahi pepa okoa, me ka hoonaniia i kekahi waihooluu ano maikai a hanohano hoi, e like me ka hoohanohano Alii ana o ko kakou Moi ; pela no ke Kii e loaa mai ana ia kakou. Eia nae ke kumu e loaa mai ai keia makana ia kakou, o ko kakou uku mua mai i na dala elua, o ka M. H. 1863, e hiki mai ana ; aka hoi, ina e uku mua mai kekahi i hookahi dala, no na mahina eono, aole no i hoahewaia ia uku ana.
Nolaila, ke koiia'ku nei kakou e ka poe puni nupepa, e hoopaa koke mai i ko oukou mau inoa, ma na papa helu inoa a na Luna o keia pepa e helu nei. Mai lohi kakou, a mai kali, o loaa ole ia kakou ke Kii hoomanao o ko kakou Moi aloha pumehana.
Aka hoi, ina paha e kanalua kekahi poe, me ka olelo iho, " Aole keia he pepa na ka Ili ulaula." Na H. M. Wini wale no keia pepa, a oia iho la no ke kumu e lawe ole ai kekahi poe, a e haalele mai ai paha kekahi poe. Ina pela, ke olelo maopopo nei au, na ka Ili ulaula no keia pepa, e like no me ka nupepa Hoku Pakipika, na ka Ili ulaula no ia i hookumu. Pela no keia pepa a kakou e hele kaapuni nei ma kona mau alanui honua. Ina e nanaia ma ka Buke Moolelo i hookumuia e na lala e ka Ahahui o ka makahiki i kaahope ae nei ma ko kakou kua, i kukuluia ma ka Home o J. Moanauli.
E ike maopopo mai no auanei kakou, he poe Ili ulaula no ka poe nana i kukulu ; o ko lakou nui, he 60, a na keia poe no i hoomanawanui i ke anuanu a me ka poeleele. Aka hoi, o na pomaikai e loaa mai ana, oia wale no ko H. M. Wini wahi kuleana. O ka hookumu ana, na ka poe Ili ulaula no i kukulu i ke kahua no ka Nupepa Kuokoa.
Ua loaa mai no nae hoi kekahi pomaikai no ka Ahahui. Oia ka hookuu ana mai o ka Luna Hoopuka Nupepa i ka Ahahui, aole e uku i ka lakou pepa.
W. N. PUALEWA.
Nini, Honolulu, Dek. 22, 1862.
No ka Hoomana Oiaio
ILOKO O KE AUPUNI HAWAII.
E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe :
No ka waiho akea ana mai o Aeiou Y. M., a me B. K. Kaulaokanaele, a me J. B. Hoku, ma ke Kuokoa no ke ku mau ana o ka Ekalesia Kaiolika, a pela no hoi o M. Kuhele, a me A. K. ma ka Hoku Pakipika.
No loko mai oia mau Hoakaka ana na hoike o ko'u manao e hike nei, a ua koi ia mai au eia mau kumu e hoike hookamaniole aku, i mua o na hoa Hoomana Akua o'u e noho nei
Ke hoakaka nei laua i mua o ke ao nei he mau poo Bihopa ko laua, a he Ekalesia kumau e moo pololei ana mai a Iesu a ia Petero, a mai a Petero a ia Pio IX, mai a Petero a ia Augnsitina ka Bihopa mua o Kanatuberiano Enelani, a hiki loa i ka Bihopa. o keia mau la. A ua hoopiha pono ia na Kenekuria makahiki mamua ae nei e ko laua mau moo Kahuna mahope iho o ko Iesu pii ana i ka Lani.
Ke kanalua nei au, me ka haohao loa ana no ke kiekie loa o ke poo o ka Esarekia mahope o Pekero, a me kona lilo ana i Bihopa kala i ka hewa, a haawi Uhane Hemolele i ka poe e manao io mai ana, e nana aku ma Oihna 20 : 17,— 28. " Hoouna aku la ia mai Liriko a Epeso, e kii na luna kahiko o ka Esarekia, na kiei nana e hanai ka Esarekia o ke Akua." Ma ka olelo Helene, (he Bihopa.) ma Hawaii nei hookahi Bihopa wale no, no ka aoao Katolika mai Hawaii a Niihau, a pela neia aoao hou mai nei.
No Petero, ua hilinai nui ia kona haawina e neia mau hoomana, oia kela pauku ano ole ma Mataio 16: 18-19. "O oe e Petero a maluna o keia pohaku, e kukulu ana au i ko'u Ekalesia, aole hoi e lanakila mai, na ipuka o ka po maluna ou." O ka io o nei pauku a me kona pono maoli, o Iesu ka mea kakulu, oia iho no ka pohaku, ke kahua o ka Ekalesia e ku ai, a o na ipuka o ka po, aole e lanakila maluna o keia kukulu ana.
O ko Petero kuleana ma keia pauku, o ka nana wale no a hooponopono i kona ka ana, e nana iho i ka pauku malalo iho, "E haawi aku hoi au ia oe i na ki o ke aupuni o ka lani, a o ka mea e hoopaaia e oe ma ka honua nei, e hoopaaia oia ma ka lani, a o ka mea e kuuia e oe ma ka honua nei, e kuuia ia ma ka lani."
E nana pono mai kakou i ko Petero haawina pololei loa, o na Ki, aole ana olelo no ka Bihopa, aole olelo no ka Mookahuna, aole no na Kenekuria, he ole loa no.
Heaha na Ki? He olelo i na olelo e i ao ole ia, he hana mana, he hoola, he hoohuli i na aina e. E nana ma Oihana 2: 1—13, 14, 3: 6—7. 5: 3—11,—16. Ma keia mau pauku, aole anei oia ka haina o na Kii, oia no, pela ka hai mai a ko'u Lunaikehala.
E nana i ka olelo a Iesu ma Mataio 23: 8—10. "Mai kapa ia oukou he Rabi, no ka mea, hookahi a oukou kumu o ka Mesia, a he poe hoahanau oukou a pau. Aole hoi e hoomakua aku oukou i kekahi kanaka ma ka honua nei, hookahi o oukou makua aia i ka lani. Aole hoi oukou e kapaia mai he haku, hookahi o oukou Haku o ka Mesia,"
O keia kekahi o na olelo a ke Akua i kauohaia, aole nae i hookoia e keia mau hoomana, pela ma Mataio 28 : 18—20. Wahi a Iesu i na haumana ana, " E hele ae oukou e hoohaumana i na lahuikanaka a pau, a e bapesito ia lakou iloko o ka inoa o ka Makua, ke Keiki, a me ka Uhane Hemolele, e ao aku ana ia lakou e malama i na kauoha a pau a'u i kauoha aku ai ia lakou." E nana ma Mareko 16 : 16. " O ka mea e manaoio mai e bapesitoia oia, a e hoolaia, a o ka mea manaoio ole mai, e hoahewaia oia."
Ma keia mau hoike a me na hoike i koe, aole kauoha, o ka mookahuna, a me na Bihopa, ka mea mua e manaoioia'i, a me na Kenekuria makahiki i kukulu ia'i; no ka mea, mamuli o ko ke kanaka naauao ia mau kauoha me ka pakui i ke ano ma kona noonoo iho, me ke kauoha oleia mai e ka Uhane Hemolele.
Nolaila, o ka hoomana oiaio, o ka hoomana makua i hiki mua mai ma Hawaii nei, a kaua me na kapu make o na'lii, a me na kii leo ole, ka mea nana i wehe mai ka Baibala ma ka olelo Hawaii, ka mea hoike pololei i na kauoha a ke Akua wale no, aole ia lakou iho. Ka hoomana keia a na ipuka o ka po e kulai nei me ko lakou manao kanaka ; aka, aole ae o ke Akua. He Hoomana lima ole keia a me ke poo ole ; no ka mea, he hoomana malalo o ka mea ike ole ia, pela no i palapalaia ma Hoikeana 5: 10. " A ua hoolilo oe ia makou i poe ahi, a i poe kahuna, na ko makou Akua, a ia makou no ke aupuni ma ka Honua nei." Nolaila, ke aloha nei au i kuu poe Haku, kuu poe hoalauna, kuu poe hoahanau, kuu poe heluhelu Baibala Hemolele, i ka hiki ole i kahi o ka mea nana ka olelo, e loaa ai ka makana mae ole, a e maopopo ai ka hoomana oiaio, oia ka hoomana a Binanu i lawe mai ai.
Nolaila, ke uumi iho nei au i kuu aloha malalo o ka naau haahaa, a i haakokoia mai au e na mea io, alaila, nanali aku ko'u manaoio i na pauku o ka Baibala nui hooweliweli a ke Akua. S. D. KEOLANUI.
Heaha Keia?
E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:
Ma ka Hoku o ka Pakipika o ka la 25 o Dek., ua heluhelu au i keia mau olelo! "Ua ae oluolu na poo o keia mau hoomana, e noho me ka lokahi a me ka maluhia. Nolaila ke hai ia aku nei keia mea imua o ka poe a pau e palapala mai ana i ka Hoku Pakipika aole e pai houia ana kekahi palapala e kue ana i kekahi aoao a i kekahi." O na poo o na aoao hoomana i olelo ia maluna, oia no ka Bihopa Katolika Roma a me ka Bihopa Katolika Enelani. Heaha ke ano o keia hana a ka Pakipika? kai no paha o ka leo ia o ka lehulehu! kainoa o ka waha ia o na kanaka Hawaii!
Kupanaha ka paewaewa o kau hana e ka Pakipika ? O ka pono nui i haawiia e Kamehameha III no ka lahui Hawaii, o ka pono i hoopaa loaia no makou e Kamehameha IV, o ka pono pili paa loa i ke kanaka, i haawiia mai e ke akua o na lahui a pau, o ka pono hookahi a makou e makemake nei e hooili aku no ka makou poe keiki, a me na moopuna, oia hoi ka pono o ka naauao, o ka olelo, a me ka hoolaha manao, e like me ka makemake o ke kanaka, oia kau e kumakaia nei? A ke olelo nei oe, i elua Bihopa, he mau malihini no na aina e, na laua ka e ae ; a na laua e hoole, i ke paiia'na o kekahi mau mea iloko o ka nupepa o na kanaka Hawaii.
No ka mea, ua maka'u kekahi mau haole i ka hoopaapaa a kanaka Hawaii; no ka mea, ua hopohopo laua o halaloia ke ano o kekahi mau mea nui ma keia aina e ka malamalama o ke kanaka Hawaii, nolaila, mamuli o ko laua makemake, ke i nei oe, e hoopaa ana oe i ka wahi o kanaka Hawaii ma ia mau mea. Auhea kou kaena ana, o oe ka waha o ka lehulehu ? Auhea kou haanui ana, o oe ka nupepa ka i ka wa? Ke i hou nei au ia oe, e ka Hoku Pakipika, KUPANAHA KA PAEWAEWA O KAU HANA I KO KUMAKAIA ANA I KA PONO O KA LEHULEHU? No kou hana ana i keia mea, ke wehe nei au i ka piko paa iwaena ou a me a'u i keia la. Ua kaawale kaua mai keia la aku, a i ka wa pau ole, mai kapa oe ia oe iho waha no ka lehulehu, ua kolohe oe i ka pono o ka lehulehu. E hele oe i kau hana aloha oe.
KEKAHI O NA KANAKA.
E ka Nupepa Kuokoa e: Aloha oe:
Ua paipai ia mai au e ko'u manolana maikai, ke kahea aku nei au i ka poe e lawe ana i ke kino o ka Nupepa Kuokoa, ma ka apana o Koolauloa; E hiki no ia oukou, a ia lakou la aku, a ia lakou nei ae hoi ; ke lawe nui i ka Nupepa Kuokoa o ka Buke II, o ka la e 3 o Januari, A. D. 1863, no ka mea, ua holopono ka hana a ka Nupepa Kuokoa; o ka poe e lawe ana i ka nupepa, ke hai aku nei au ma keakea, na'u no e lawe ka pepa ma ko Koolau mau Hale ma na Poaono apau, a e ike no oukou i ko oukou mau pepa i ka la hookahi, no ka mea, ua loaa ka luna leta no ka Nupepa Kuokoa e holo ana mai Honolulu a Hauula, a e haawi ia ma ka lima o na luna, o na apana, a me a'u no hoi ka mea e kahea nei, i holo ka hana o ka nupepa, a pela io no,
Ua holo ka hana no ka pepa, me he Uwea Teregalaba la ka hikiwawe, pehea oukou e na makamaka, e moe a nei oukou, e pi anei? aole pela, e ala ua hiki mai kou malamalama. E i mai paha uanei oukou, " He lohi na nupupepa," e alia ia olelo, ua ike ae la oukou, ua pau ka apa a me ka lohi, ua ala mai me ka hikiwawe; e oaka ana ma ka puka a ka la i Haehae, a ke komo ana a ka la i Lehua, Eia hoi o ka poe e lawe ana i keia pepa, a hookaa'i na dala elua mamua o ka loaa ana o ka pepa, e loaa ia ia ka makana maikai; oia hoi, he kii o ke Lii i aloha ia, ka Moi Kamehameha IV, a e loaa wale ia ia ka Roseosiona, he makana maikai ke ia no ka poe lawe nupepa. Ua oki au.
J. L. KANAKAAHUAHU.
Kapalama, Honolulu, Nov. 6, 1862.
I na makamaka Katolika o'u.
Ke nonoi aku nei au i ko'u poe makamaka o ka aoao Katolika e lawe nui i ka ka Buke 2, o ka Nupepa Kuokoa, o ia hoi ka pepa nana e ku io nei i ka wa, a malaila no hoi na manao o na Katolika i hookomoia'i, me ke kue ole, na hoomaopopo nui ia pepa i ka olelo mau oia hoi, o ka nupepa ka palekaua o ko na kanaka mau pono.
He hoole pope no nae ka mea nana e hoopuka nei ia pepa, aka, aole loa oia i hoopilimeaai, ma o a maanei, ua ae mai no i na manao a pau o ke Katolika, ma ia mea, ua hiki i ko'u mau hoahanau ke hoomaopopo o ke Kuokoa io no ka inoa kupono o ia pepa, a oia hoi ka auwai e hiki ai ke hoopuka akea ae i ka manao o kela mea keia mea. Nolaila, e hoomanao e na makamaka, e lawe koke iho i ko kakou Nupepa Kuokoa.
Na'u na kekahi KATOLIKA Oiaio.
Keiki haule i ka Laau.
E Ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:
Ua lana mai ko'u manao e hai aku imua o ka lehulehu; no ka haule ana o kekahi keiki o Kaanaana kona inoa. Penei ke kumu o kona haule ana. I ke kani ana o ka ole o Kilauea moku mawaho ae o ka lae o Loea, aole nae i ike maka ia ua Kilauea nei, a no kona kani ana ke kumu o ka pii ana o ua keiki nei e nana a ike maka, aole nae oia i ike maka a haule koke iho la oia a make loa; o ka loa o ka laau he kanakolukumamalima kapuai ka loa, mai lalo ae o ka lepo aluna i kona wahi i haule mai ai, a eia kona kino ke waiho nei ma Kahua, o ka la i haule ai o ka la 30 o Nov. nei, e ike mai oe, e Puahewa, ua make loa ko lei aloha, aole nae na ko kaikuahine i pepehi, aka, na laila no i pepehi, penei nae ke ano o keia laau, he laila ma Hawaii, he Inia ma Oahu. Auhea oukou e na makua mea keiki, e ao kupono kakou i na keiki a kakou, he luhi keia no ke aupuni, e lilo nei i na Kumukula, a o kakou kai hoomaunauna i na keiki e like me keia keiki i hai ia ma luna ae nei.
H. W. KAUALUA.
Kawainui, Hilo, Hawaii. Dek 1, 1862.
Olelo Hoolaha.
E IKE AUANEI OUKOU E NA KANAKA a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au i na mea holoholona a pau, na
Bipi, Kekake,
Lio, Hoki,
Hipa, Kao,
Puaa.
Ina e komo kekahi holoholona ma kuu aina,
Ma Makaha, Waianae, Oahu,
alaila,e hiki no i o'u hope ke hopu a hookomo i ka Pa Aupuni, oia o Kahalemake a me Mu ; a e hiki no hoi ia laua ke koi mai i hookahi dala me ka hapuwalu ($1.12½) pakahi no ke poo.
Eia kekahi, ua kapu na mea e ulu ana, a e waiho wale ana; a me na mea e waiho ana ma ko'u aina kai a aina kula, mai kii wale na kanaka a lawe; pili keia papa ana i ka poe i ae ole ia. JOHN D. HOLT.
Makaha, Dek. 26, 1862. 57-1m
Olelo Hoolaha.
Mau Lio Hele Hewa.
E IKE AUANEI NA KANAKA A pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, eia ma ku'u kula ma Makaha, he mau lio hele hewa elua, hookahi lio kane eleele, eia kona hao, HU, ma ka uha akau, a no ka powehiehi o ka hao ma ka uha hema, ua like nae me he BWP la; hookahi lio kane ulaula, eia kona hao, J. P. L. ma ka uha hema, ma ka akau, hao ano e; hookai makahiki o ka holo ana ma kuu kula. Nolaila, ina e ike koke mai ka mea nona keia mau lio, e kii koke mai, me ka uku mai i na dala he $10 o ke poo hookahi. A i na e kii ole ka mea nona keia mau lio a hala na la he 30 mai keia aku, alaila, lilo loa keia lio ia'u, me ko'u kuni i ko'u hao ponoi.
Na JOHN D. HOLT.
Makaha, Waianae, Dek. 19, 1862. 56-1m
LALAU KA ADVERTISER.—ke heneheneia mai nei ka halawai Makaainana ma Kaumakapili, e ka pepa P. C. Advertiser a H. M. Wini, a ua kapaia mai oia, he Grand Fizzle olu iho la paha ia i ka loaa ana o kana kumu e kamailio ai, no ka halawai ana o na Makaainana, e kuka no ko lakou mau pono kumukanawai e hoohaiki ia nei, U hoi! Aka, e pono i ua nupepa la ke hoomaopopo iho ua weheia ka maka o na kanaka Hawaii iliulaula ua ike aku lakou iloko o ke poliuliu nui e waiho nei, i na pono io o lakou ma ke Kunukanawa i hoohaiki ia e na Kanawai e ae, "Alia oe e pulale mai e Hauailiki." No ka mea, malia, aia a hapai hou ae na Makaainana i ka la a lakou e halawai ai, alaila, i na e holopono hoi ia manawa, malia o hoihoi hou ka P. C. A. i ka huaolelo "Grand Fissle"nona iho. No ka manawa, e hoohalike mai i na mea a pau. He nui ka manao, aka, ua kupilikii loa ka manawa.
AWA O HONOLULU.
No ka Moku ku mai.
Dek. 19—Moku okohola Am. Massachusetts, mai Aukasi mai, a ma Lahaina ae, me 900 barela pamuela, 700 barela aila maoli, a me 9,000 paona iwi.
19—Odd Fellow, mai Hanalei mai, me 29 pahu a me 100 eke ko, 50 barela malakeke, 5½ paila wahie, 6 ohua.
19—Kamehameha IV, mai Maliko mai, me 11 barela malakeke, 2 eke pepeiao laau, a me 4 ohua.
19—Moikeiki, mai Kauai mai, me 5 paila wahie
20—Kalama, mai Kauai mai, me 88 barela malakeke, 2 pahu waiubata, 6 puaa, 12 ili bipi, a me 5 ohua.
20—Neke, mai Hilo a me Lahaina mai, me 28 pahu awapuhi, me 33 ohua.
21—Moku. Am Constitution, he 17 la mai Puget Sound mai, me ka piha papa no Hackfield & Co.
21—Ema Ruka, mai Makena a me Lahaina mai, me 300 pahu ko, 80 barela malakeke, 300 pahu uala, 100 ili, 3 kukaa pepeiao, 11 hipa, 5 puaa, 8 pahu poi, 50 ope ko, 20 ahui maia, 10 kihene nanahu, me 31 ohua.
23—Hana, mai Hilo a me Hana mai, me 3 eke pepeiao, 9 ope awa, a me 4 ohua.
24—Kiapa Pelekane Damietta, 169 la mai Ladana mai, a ma Tahiti ae, me ka waiwai no J. T. Waterhouse.
25—Mokuahi Annie Laurie, mai Kauai mai.
HANAU.
Dek. 15, ma Manana, Ewa, Oahu, hanau o Lopeta (k,) na J. P. E. Kahaleaaahu me Kakahiwa.
Dek. 20, ma Kalihi, Honolulu, hanau o Manuela (k,) na Keo me Kauhai.
Dek. 14, ma Leleo, Honolulu, hanau o Keliihaae, na Kaumulehua me Makaae.
Dek. 4, ma Kapalama, Honolulu, Oahu hanau o Wahine (w,) na Nailiaulani me Pooole.
Dek. 5, ma Kapalama, Honolulu, hanau o Kaheana k, na Kaili ma.
Oka. 30, ma Hilo, Hawaii, hanau o Lonokalolohia (k,) na Pulehu me Kailua.
Nov. 28, ma Waiohinu, Kau, Hawaii, hanau o Kaaahu Kualii (w,) na Koalii me Kalehuawehe.
Nov. 29, ma Kahiwapapa, Kau, Hawaii, hanau o Inoaole Laaro (k,) na Lazaro me Kamakele.
MARE.
Dek. 6, ma Kahookane, Oahu, mare o Kamoe me Halaki, na L. Kamika laua i mare.
Nov. 23, ma Honouliuli, Ewa, mare o Kanaulu me Kealakai na Rev. S. Kahoohalahala laua i mare.
Nov. 24, ma Waiawa, mare o Kinilau me Kanaloakuaana, na Rev. S. Kahoohalahala laua i mare.
Dek. 12, ma Kamaile, mare o Kahulanui me Haumea, na Rev. S. Kahoohalahala laua i mare.
Dek. 24, ma Kawaiahao, Honolulu, mare o J. W. Kumahoa ia Julia Keai, na E.W. Kalaka laua i mare.
MAKE.
Dek. 15, ma Hauhaukoi, make o Kalili (w.)
Dek. 3, ma Kapena, make o Kipu (k.)
Dek. 21, ma Leleo, make o Hinawale (k.)
Dek. 22, ma ia wahi no, make o Holokahiki (k.)
Dek. 22, ma Kapalama, make o Paehulu (k.)
Oka. 20, ma Hanakahi, Waiakea, Hilo, make o Malaia (w.)
Nov. 3, ma Keekee, Waiakea, Hilo, make o Nome (k.)
Nov. 25, ma Piopio, Hilo, make o Lepa (w.)
Nov. 27, ma Kialoa, Waiakea, Hilo, make o Kahai (k.)
Dek. 16, ma ia wahi no, make o Kekekia Maa (w.)
Dek. 5, ma ia wahi no, make o Kauluoa (w.)
Dek. 26, ma Kaumakapili, Honolulu, make o Liawahine (k.)
Dek. 8, ma Ohia, Molokai, make o Kiaaina (w.)
Dek. 9, ma Mapulehu, Molokai, make o Pehialii (w.)
Dek. 21, ma Ahualoa, Hama., Haw, make o Kalawaia (w.)
Nov. 20, ma Mapulehu, Molokai, make o Opiopio (w.)
OLELO HOOLAHA.
UA HOOPII MAI O PUHI (k,) kue i kana wahine o Kekau, no Kona, Hawaii, e hooki i ko laua mare ana no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o Kakau, i kana kane. E hanai keia hoopii imua o ka Mea Hanohano John Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 4 o Ianuari, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Dek. 22, 1862. 57 2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Makue, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha waiwai no Awahua (k,) ma Honolulu, Oahu, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili o ka Poalua, oia ka la 30 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Dek. 22, 1862. 57-2t
Olelo Hoolaha.
UA HUI AE NEI NA MEA NONA NA inoa malalo iho, ma ka inoa o
CANDAGE & WHITE
no ke kuai ana i na Waiwai Kalepa, ma keia wahi, ua hoomaka keia hoohui ana ma ka la 3 o Sepatemaba, 1861.
D. F. CANDAGE,
ALEX. WHITE.
Hanalei, Kauai, Dek. 13, 1862. 57-1m
HAULE! HAULE!
MA KE KAKAHIAKA O KA POAKAHI iho nei, ua haule noloko mai o kekahi kaa lealea, ma ke alanui Nuuanu i kekahi
KUKA PAINA ELEELE LOIHI.
E haawiia no ke makana kupono i ka mea nana e hoihoi aku i keia kuka ma ka hale kuai lole o
A. S. GRINBAUM & OO.
Ma kahi o Kapena Maki.
Honolulu, Dek. 22, 1862. 57-1t
Olelo Pane.
I KA POE LAWE I KE "KUOKOA," MAI Kewalo a Moanalua. E hoihoi koke mai iloko o keia mau la hope o keia makahiki i ko oukou mau dala, a loaa au ma ko'u wahi noho, ma Kawaiahao, mauka o ka pa o Kaina, ma ke pa o J. Kahai. Oia ka olelo kauoha ia oukou e na makamaka, no ka mea, ua pau keia Buke i keia pule. O ka hoomaka aku no keia o ka Buke elua, no ka makaukau i na dala haawai mua, alaila, loaa ka pepa. Na J. D. NAKAI.
57-1t Luna Kuokoa o Waikiki.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai i keia, owau o Malaea Kamakahonu ka wahine mare a Kanamu. Ke hoolaha aku nei au ma ke akea, i ike mai na mea a pau, nolaila, ke papa aku nei au i na Haole, Pake a Kanaka Hawaii paha. Aole e pono ke hoale mai i kuu kane mare,
Ia KANAMU,
aole loa au e uku i kona mau aie a pau, no ka mea, ua haalele mai oia i ko maua noho maikai ana, a ua hele aku oia, a ua waiho mai i ko maua wahi moe. Nolaila, e ike oukou a e hoomanao i keia hoolaha, ina aole oukou e malama, maluna oukou ko oukou poho. Me ka mahalo.
Na'u na MALAEA KAMAKAHONU.
Honolulu, Dek. 18, 1862. 56-1m
KA MOKUAHI
'KILAUEA,'
E HOLO ANA O "KILAUEA" MAI Honolulu aku ma ka
Poakahi, Ianuari 5, 1863
Ma ka hapalua o ka hora Eha o ke ahiahi.
NO
LAHAINA,
KALEPOLEPO,
ULUPALAKUA,
KEALAKEKUA,
HONOIPU,
KAWAIHAE,
KAILUA,
A ME HILO.
KA MOKUAHI
"ANNIE LAURIE,"
E HOLO ANA KA MOKU Annie Laurle.
Ma ka Poakahi Jan. 5.
Ma ka hapalua o ka hora Eha o ke ahiahi.
NO NAWILIWILI.
Ma keia hope aku, e holo mau ana ka Annie Laurie no KOLOA. I kela Poaha, keia Paha; a no NAWILIWILI, i kela Poakahi, keia Poakahi.
JANION, GREEN & CO.
Honolulu, Nov. 13, 1862. 51-tf
OLELO HOOLAHA.
KA POE JURE KANAKA MAOLI O KA Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, Oahu, e hoomaka ana i ka Poakahi, oia ka la 5 o Ianuari, M. H. 1863.
Uilama, Maluaikoo,
W. Pinehaka, Waihimalo,
P. H. Pilipo, Keawekolohe,
Keonekapu, J. K. Kaunamano,
Maeha, J. Moanauli,
Hailama, Kahoohuli,
Kapahukepau, Kalanikahua,
Kaulu, S. Kumuhonua,
Keliikanakaole, J. Komoikeehuehu,
Iese, W. Hoomaulu.
J. Kahai, Keaoeleele.
JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Dek. 12, 1862. 56-2t
Olelo Hoolaha.
UA NOI MAI o KAUKU w. OIA KA BOB CORNEY wahine mamua, i ka Mea Hanohano John Ii, kekahi o na Lunakanawai o ka la 22 o Iune, 1856, e ka la 31 o Dekemaba, oia ka la hana i keia hoopii, ma ka hora 10 o kakahiaka. JNO. E. BARNARD
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Dek. 16, 1862. 56-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano, G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kimo Kaai, a me ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o ULUOA (w,) ma Palama, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 5 o Ianuari, 1863, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu. JNO. E. BARNARD
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Dek. 16, 1862. 55-2t
MEA KUI POI MAIKAI LOA.
UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA inoa malalo, e hana i
Wili Kui Poi Maikai,
i mea nana e hoowali a Poi e like me ka lima kanaka; a he mea no hoi e hoouku ana i ka luhi o ka hana ana i ka Poi no ka ohana a no ka hoopukapuka paha. Aohe luhi iki o ka hana ana, he wili malie wale no, a aia hoi ua AEAE ka Poi. Na ka wili no e kui, hoowali, a kupele hoi i ka Poi me ka malaki loa, o ka poe a pau e makemake ana i
Wili Kui Poi
no lakou, e pono e hele ma ko'u hale, ma ke Alanui Alakeu, a ilaila hoi e ike ai i ke ano o ua wili la, he emi loa ke kumukuai.
56-1m* PETER RICHMOND.
Olelo Hoolaha.
E IKE AUANEI OUKOU E NA KANAKA a me na Haole, o kela ano keia ano, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei. Ke papa aku nei au i na mea holoholona,
Na:
Bipi, Hipa,
Lio, Kao,
Hoki, Puaa,
Miula, Palahu.
Aole e hele ma ke kula o Kawailoa, ma Kailua, Koolaupoko, ma ka aina konohiki. E malama i ko oukou mau holoholona, mai hokuu wale, o ka mea hookuli i keia olelo papa. E hiki no i kuu hope a luna paha ke hopu a hoopaa, e hooakula e like me ke Kanawai. Ke papa aku nei au i na kanaka, o kela wahi, keia wahi, mai kii wale i na mea ulu wale malaila.
56-3t* Na F. KANAHA
Olelo Hoolaha.
EKOLU MAU BIPI MA KO'U wahi, he bipi wahine ulaula kuapuka, he bipi wiwi, kona hao, ma ka uha mua hema, a ma ka uha hema hope D, ma ka uha hope akau U. Elua hoi bipi wahine eleele opio, aole hao. Nolaila, ke kahea la aku nei na mea bipi i nalowale, e hele mai me ka makaukau no ka uku kupono, a e kamailio pu, he waha he waha, me ka oluolu, no ko makou poino a poho. E ninau no i kahi i noho ai, a e loaa no au ma kuu Hale Kula, ma Halaula, Kohala, mai ka hora 8 a ka hora 4 o na la kula. Ina hala na la he 30, e kuni no au i ko'u hao, a e kuni paha. Me ke aloha.
J.S. MOLALE, (Kumuao o Halaula.
Kohala Akau, Hawaii, Nov. 26, 1962. 56-3t*
HALE KUAI BIPI.
INA KANAKA HAWAII A pau, ke hai aku nei au ia oukou, ua makaukau au e kuai aku i na makamaka a pau o ko'u one hanau, i ka Bipi Momona, Ka Puaa, a me ka Hipa, a me na mea no a pau e pili ana i ka oihana lole Bipi, me ke kumukuai EMI LOA. Aia ko'u hale ma ke Alanui Nuuanu, makai iho o ka Hale Puhi Palaoa o R. Love. AILUENE.
Honolulu, Nov. 6, 1862. 50-1m
Olelo Hoolaha.
O MAUA NA MEA NONA NA INOA MAlalo nei, ke hai aku nei maua i na mea a pau; e kii mai i ko oukou mau holoholona, e hele ana Ma Keahuolu a me Lanihau, iloko o keia malama o Dekemaba, 1862, me ka uku kupono. A o na holoholona e loaa ia maua mahope o keia makahiki, e hoopaa ana maua ma kahi kupono, a e uku mai ka mea nana ka holoholona, a o ke kahu paha nana e malama $5 00. A oi aku paha no ke komo hewa, a me ka poino, a me ka luhi i ka ho-a ana; no ka mea, ua pilikia na hoaaina i ka oukou holoholona.
P. KAPAE.
J. NAKEWIKI.
Kailua, Hawaii, Nov. 28. 1862. 56-3t
ILI BIPI, ILI KAO.
E UKU AKU NO O F. S. Pratt & Co., ma ko laua Hale Kuai, ma ka
Hale Mahoe.
I ka uku makepono loa no ka mea i haiia maluna. O Mr. J. C. Spalding (Polena,) ka mea i kamaaina loihi ma ke kuai ana ma a mea, ka mea nana i hooponopono ma ia mea. 46-3m