Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 57, 27 December 1862 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa.

KA MOOLELO

—O—

MURA TA.

HELU 7.

HOI WIKIWIKI AKU LA IA A hiki i Tulone, a pee iho la ia iloko o kekahi hale e pili ana i ke kulanakauhale, ilaila ia i kali ai i ka hopena o ka poino o Napoliona. I kona lohe ana mai i kona pio ana, ua ike ole ia i kana mea e hana'lu ai. O kona manao mua o ka hele kino i Parisa, a e kuka pu ma na'lii i lanakila, no kona pomaikai iho. No ka hiki ole ia ia ke hana ia mea, nolaila, manao ae la ia e holo i Beritania; aka, ua kanalua ia no ka loaa mua ole mai o ka ae a ia Aupuni e hoomalu ia ia, a ma ka lokomaikai o Fouse, ua loaa kona aeia mai e ka Emepera o Auseteria, e noho ma ia Aupuni. Aka, ia ia e hoomakaukau ana e holo ilaila, aia hoi, haiia mai la e kekahi poe, e huliia mai ana oia e kekahi poe kanaka i hiki ai ia lakou ke pomaikai i na 40,000 faranki i haawiia e na'lii Bobona, i ka mea nana e lawe mai i ke poo o Murata, imua o lakou; i kona lohe ana ia mea, holo malu aku la ia a hiki i kapa kahakai mehameha o Tulone, a ilaila kahi a kona poe makamaka i hele malu mai ai e hui me ia, a e hai mai no hoi i na mea e hanaia ana nona.

Aka, ua hooholo oia i ka manao paa e holo i Parisa, ma ka moku, nolaila, hoolimalima aku la oia i kekahi Kapena moku e holo ana i Have, e hoouna mai i waapa nona i ka po. A no kekahi kumu moewaa no, ua huhewa ka waapa, a ua huhewa no hoi o ua o Murata, a aole no i halawai me ua poe nei o ka waapa, a ao wale no ka po i oleloia. A i ka wehe ana'e o ke alaula, aia hoi ike aku la o Mu rata, me ka naau kaumaha i ua moku nei e holo ana, ua kaupauia kona holo ana, a ua hao mai no me na pea heke a pau o lua. Nana aku la ia a poliuliu ua moku nei; alaila, hoomakaia e holo aku iloko o ka ululaau, a ilaila oia i auwana ai a hala na la elua, me ke komo ole mai o ka ai. Aka, iloko o ka wa ana e auwana hele ana, a oiai hoi ua hele a pulu kahi kapa i ka ua, a me ke ohu, a me na paka ua o ka po, a ua puni hoi ke kino a me kona mau lala i ka luni, aia hoi hiki oia i kekahi wahi pupupu hale, o kekahi wahi luahine, a ua haawi mai ua wahi luahine nei i ka ai nana, a me ka malu hoi nana e uhi mai i kona poo. Ua olelo aku ia i ua wahi luahine nei, no ka puali koa ia o Tulone, a no ke ano inoino maoli no hoi, ua hiki io no ke manaoiaoia'ku ia mea. Aole ka hulu keokeo hiehie ma kona poo ia manawa, ka mea i pulelo haaheo ae maluna o na kahunakawa he nui wale, a me na aahu lilelile hoi ana i hoonani ai i kona kulana alii, a ka mea hoi i lele aku me he hoku la iloko o ke ao kaua; aka, he wahi aahu lepo kona ia manawa. Aole no hoi me ia kona lio nana i auamo ia ia iloko o na au kaua he nui wale, a i akahi aku hoi ia ia iloko o na wa make he nui wale, a i ke kulou ana iho o ke kino loihi o Murata, i komo aku ai iloko o ua wahi pupupu hale nei, alaila, komo mai la ka manao iloko ona he mau ole, a he luli mau no hoi ke ano o ka noho ana o na mea o keia ola ana. Ua mamao aku na kahua o kona kaulana ana, ua lilo aku kona noho Alii, a o ka wahine hoi o kona alo, ua noho iho me ka ike ole i ka mea e hiki nei iluna o kona haku.

Oiai oia e ai ana, iloko o ua wahi pupupu hale nei, komo mai ana ke kane a ka luahine nana ia i hookipa, he koa no ka papu o Tulone, a hai mai laua i ka pumehana o kona lokomaikai. Aka ua lele kona hauli i kona ike ana aku i kekahi mea kamaaina ia ia iloko o ko Murata helehelena, (aole no o Murata i hoike aku i kona ano maoli ia laua,) a aole i liuliu, hoomanao ae la ua koa nei i kona ike ana i ka helehelena o Murata iluna o kekahi apana dala, alaila, kukali mai la ua wahi koa nei, a kahea mai la ia ia, "O ka Moi Murata." Hoopili pu mai la ka wahine a ua koa nei, i ka kana kane i hana ae ai. Ua puiwa o Murata, no keia ikeia ana ona; aka, ua hoonawaliwaliia ka naau o Murata e ke aloha, no ka ike ana'ku i ka oiaio o ke aloha i hoikeia mai e keia mau mea ilihune, a no ia mea, lalau aku la ia ia laua, a haawi aku la i kona hoopomaikai ana maluna o laua. Aole i manao keia mau mea ilihune e kumakeia ia Murata, no na tausani dala makana e hoolaha ia'na ma na alanui.

A malaila oia i noho pu iho ai, a i kekahi po mai, ike ka wahine nona ka hale ana i noho ai i kekahi poe ipukukui e malamala mai ana ma na alanui, o kona kii aku la no ia a hoala ia Murata, a ahai aku la ia ia iloko o kekahi mala pua, a huna iho la ia ia iloko o kekahi lua; a uhi iho la ia laua i ka opala, a hoi aku la ua wahine nei a luna o kahi a Murata i moe ai, hoomakaukau iho la ia e moe, me he mea la, aohe mea ano nui i hanaia e ia. He mau minute ma ia hope iho, komo mai ana he kanaono koa, a huli mai la ia iloko o ka hale a me waho no hoi, ua pili kokoke loa ka lakou hele ana'e ma kahi a Murata i pee ai. No ko lakou nele ana i ka lakou mea i huli ai, nolaila, ua hoi aku lakou me ka nele.

Ua hiki ole nae i ko Murata naau koa ke hoomanawanui i ke ano o kona ola ana pela, nolaila, paa iho la kona manao e holo i ka moana. Ma ka lokomaikai o kekahi o kona poe makamaka ma Tulone, ua loaa mai ia ia kekahi waapa, a ma ka po o ka la 22 o Augate, ua hoolana aku ia i kona wahi moku i ka opu lipolipo o ka moana Medetareniana, a hoopololei aku la kona holo ana i hiki ai i Kosika. He kanakolu mile paha ko lakou kaawale mai ia wahi mai, aia hoi ike aku la lakou he wahi moku e holo kokoke ana io lakou la, ua hoailona aku lakou e kii mai ia lakou ; aka, aole no he maliu mai o ua wahi moku nei, ua holo loa no me ka nana ole mai ia lakou. Ua loohiaia lakou e ka ino, a ua uwo mai ka moana me he Liona hihiu la, a ua hele ke kai a kuakea i kona papale e kupikipiki-o ana i na ale. Aka, ua loaa iho nae ia lakou ka moku lawe leta, a ua kii mai ia lakou ; a ia lakou no a kau iluna o ua moku nei, o ke piho iho la no ia o ua wahi waapa nei o lakou i holo mai ai. A i ka pae ana'ku o lakou iuka, aia hoi hele aku lakou a hiki i ka hale o ka Luna Awa, aia hoi e hoomaka ana ua Luna Awa nei e ninaninau i na kanaka ; aka, ike e mai la ia Murata, a wahi ana, " Aole o kanamai ko'u puiwa, i ko'u ike ana iho o Ioakimo Murata keia, o ke Alii nani o Napela, hoolio ae la au he leo uwe, a haule iho la iluna o ko'u mau kuli. Ae, o Murata no ia—ua kukaiia kona mau kapa nani, no na wahi lole luina ana e komo ana ia manawa."

(Aole i pau.)

Kahuna Wahahee.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:

Me ka lana o ko'u manao e hoopuka mai ana oe; no ka mea, owau kekahi i lawe i kou kino, a i uku pono hoi no ke ola ana o kou kino, oia hoi elua dala.

Ua ike ae la kakou i kela mau huaolelo e kau kehakeha'e la maluna, oia hoi keia, "KAHUNA WAHAHEE,"

Eia ma Hauula, Koolauloa, Oahu, kekahi Kahuna wahahee, o kona inoa, o KAUMIUMI. O keia wahi kanaka, no Kauai mai no ia; a no kona hana i kana mau mea hoopunipuni, nolaila, ua kipakuia inai oia, a oia kona mea i hele mai ai a noho maanei. A iloko o keia mau la i hala ae nei, ua lohe wale ia mai, he wahi kanaka akamai i ka hana i na laau e ko ai ka mea hoopii imua o na Lunakanawai, a ma kekahi mau la mai, he hoopaapaa iwaena o Kualele, a me Iimi, no ka waiwai o Pine, o Kapalama i make aku nei, hele o Kualele e hana me ua wahi Kahuna nei, me ka olelo mai a ua wahi Kahuna nei, " Ina e hele oe imua o ka Ahahookolokolo, alaila, e ai oe i keia laau, alaila, mai pane oe i kekahi kanaka, aia a ike oe i ka Loio o kela aoao, a i ka Lunakanawai paha, alaila, e haawi oe i kou aloha ia laua, alaila, e ike oe i ka mana o kuu laau, aole e hookolokoloia, i hooko wale ia mai no oe."

I ka pii aua o na aoao elua ma Honolulu, i ka makaukau no ka hana ma ka Aha Kiekie, i ka la i hana'i, aole i hookoia e liko me ka olelo a ua Kahuna nei, hoopaneeia a ka la 10 o Dekemaba, oia ka Poakolu, i hana hou iho ka hana, hoopanee hou ia no a ka la 2 o Ianuari e hiki mai ana, alaila, hana hou.

Ke ike pu ae la no kakou i ke ko ole, e like me ka olelo a ua Kahuna wahahee nei, a aole no hoi i hookoia o Kualele, eia nae ka apiki, o ka hele o ka mea i ai i ka laau ianei e noho ai, e moe ana keia i a me ka ai ole, aia a ko ka mea ana i hanai ai i ka laau mana ana, alaila ai, ko ole iho paha, eia ka mea hilu, o ka pololi.

Aole anei keia o ka w ahahee ? Ke manao nei au, o ka wahahee no ia. Aole anei i pili ke Kanawai ia ia no ka imi loaa ma ka hoopunipuni? Nolaila, ke kahea aku nei au i na makamaka a pau, mai Hawaii a ka palena o Kaula, hoi mai. Mai puni i na Kahuna e like me keia ke ano o ka hana, aole i ka lakou laau, a me ka lakou pule, ka mea e pono ai ka hele ana imua o na Lunakanawai, aia no ma ka waha o na hoike, a me ka pono e puka mai ana ma ka waha o ka Loio, i ku i ke Kanawai, alaila, oia ka pono. Me ka mahalo. KA HAE HAWAII.

He Kanikau no Neh emia Hepa.

Aloha nuioe e Nehemia Hepa.

Kuu kane hoa pili o ua kiue nehe,

Mai ka wa kamalii hoi a nui,

He nui kaumaha ke aloha o ke kane,

Ka waha mai i ke kua me he keiki ia,

Noho luuluu au i ke oue o Hanakahi,

Auwe ka mea minamina o ke kane,

Kuu kane mai ka hono o na moku,

Mai ka malu o ka Ulu o Lele.

Mai ka ulu kukui huli loa o Panaewa.

I ka weheweheia mai e ka makani he A-a,

Pekupeku aku la i ka lau o ka Ulu,

Ui ae nei au i ka mea aloha, he kane,

I ka hoa kuilei Ilima o ke aumoe,

O na po mahina koha-iha-i o Hu-a.

Auwe ka mea minamina o ke kane—e.

Kuu kane mai ka waa hi-a-a i ka moana,

Mai na pea huli kua, huli alo, o ka aina,

I laweia mai e ka hoolua makani,

Pukukui lua i ke kai o Pailolo,

I ka punohu mai a ka ua kani lehua,

Ke hu'e nei ke aloha, me he lio uhu la i ke kula,

Aohe e paa i ke kaohi a ka manao,

Auwe ka mea minamina o ke kane—e.

Kuu kane mai ka waa koo laau o Molokai,

Mai ka i-a ka i ka wawae o Hilia,

Waonahele hihia loko i ka minamina,

I ka ilihia eehia paumako ia oe,

O oe ka'u e uwe nei aole e na,

I ka ulu puni paa mai a ke aloha i ke kino,

I aloha no au i ka wailele mai i Moaula,

I ke koi aweawe hanuu mai i na pali,

Auwe ka mea minamina o ke kane—e.

Kuu kane mai kela aina o Hawaii—e,

Mai ka ua nui kulokuloku o Hilo,

E hu-i mai ana iloko ka maeele,

Ka li anu haukeke a ia ua ke hiki mai,

O oe kai hiki mua ilaila, mahope aku au,

Auwe ka mea minamina o ke kane—e.

Mai ka haka lewa au i ke kai o Nualolo,

Mai ka auhau pulelo mai i na pali,

I ka nihi kokolo ae makai o Makuaiki,

Hoohihi ko'u manao i ke one kani o Nohili,

I ka holu peahi mai a Limaloa i ke kula,

O ka pupu mai a Kalanamahiki,

Auwe ka mea minamina o ke kane—e.

Kuu kane mai ka wai iliahi o Waimea,

Mai ka ua kipuupuu koiawe i na pali,

Ua noe haupaa i Hauailiki,

I pue ai maua i ke koekoe,

Me kuu kane hoa pili i ka ua Kiu,

Manai lehua makani Kilioopu.

Makani Kilipae ana o Aipo.

E komo aku ai maua i ka malu Kuawa,

Wawa loko kupinai i ke aloha,

Panakua i ke kipapa a ka manao,

Hanane loko naenae i ka mihi,

Auwe ka mea minamina o ke kane—e.

A Hanalei kaua, ike i ka nome a ka huila,

I ka halulu mai a na wili i ke kuluaumoe,

Momomoe a kaua i ke one o Mahamoku,

I ke one hanupanupa i ka holo a na lio,

Ke pukai la i ka limu pehu o Manuakepa,

I pakele mai kaua i ka hele kua a Kane,

I ka lila kaoo a ka moe i Maunahina,

Auwe ka mea minamina o ke kane—e.

Kuu kane mai ke kai leo nui o Haena,

Mai na Lehua au i ke kai o Luluupali,

I luheuhe mohalu ilalo o Kaumaka,

O ko'u makamaka kane no oe i Hoohila,

I noho aku ai i ka ulu kukui o Koolau,

He lau, he kini, he mano, ke aloha ke hiki mai,

I ka puunaue hoolawe i na kulu waimaka,

Auwe ka mea minamia o ke kane—e,

Kuu kane mai ka hale lana i ka moana—e,

Mai ka hale au panee i ke kai o Kaieie,

Eha kakou elua hoi na keiki,

Hui aono i ke kai makamaka ole,

Hookahi no makamaka o ka leo o ke kapena,

I ke kani koii mai i ka ihu o ka moku,

O ke aniani mai a ka makani he Kaiaulu,

Holuholu aku la i ka lau o ka Niu,

Auwe ka mea minamina o ke kane—e,

Kuu kane mai na pali hauliuli o Koolau,

Mai ke koa nee mokumoku o Heeia,

I ku ahua i ke kai ke ike aku,

Au aku kaua o ka nahele hala o Kekele,

O ka holu maewa mai a ke Kawelu o Lanihuli,

Huli maeele i ka ua popo kapa o Nuuanu,

I ka nee mai a ka ua waahila i ke pili,

I ka pili no ka me ke kane a hele,

Auwe ka mea minamina o ke kane—e.

Kuu kane mai ke alo o na'lii,

Mai ua haku hoi o ka aina hanau,

A pane mai ka leo, malaila wale aku no,

O ka hooko ana ia i ka manao a loko,

O loko o'u kai mokumokuahua i ke aloha,

O kuu puuwai kai maule, ua naha,

Ua huki owa oloko me he kaikoo la,

I ke kupinai a ka manao iloko,

Auwe ka mea minamina o ke kane—e.

Kuu kane mai ka nahi o Papanene,

Mai ka hale piha i na haipule o ke Akua,

E imi like ai i ke ola o ka Uhane.

Kuu kane mai ka ulumoku o Mamala,

Mai ka huikau waapa i na Uapo,

Mai na i-a leo nui o Ulakoheo,

E mau ai o ke kulu aumoe,

He moe ke kuko he lia ia e noho nei,

I ka lapu mai o ke aloha o ke kane,

I kuu kane pupuuanu o ua wahi nei,

E no noho iho ai i kahi malu kiawe,

U ke aweawe o ke aloha o kau kane kai hiki mai,

O ke kino aole ua hala aloha ino.

Na HELENE KAPAALUA.

Kauanonoula, Honolulu, Nov. 28, 1862.

[No ke Kuokoa,]

E ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii; Ka puuwai hoolaha manao o keia Pae Aina. He wahi ukana ka'u e hooili aku ia oe, a nau ua e lawe hele aku ma na waho au e hele nui i ike mai ka poe nana i lawe i kou kino, a me ka poe a pau i noho ia ke poo e nei mea he naauau. Eia ua wahi ukana la.

Owau kekahi makua i hoouna i ka'u keiki i ke kula "Olelo Beritania." a ua kokoke elua makahiki paha, ua hookaa maikai au i ka uku makahiki o ka'u keiki, a loaa mai ka'u Bila hookaa a makou i ke Kahukula, i maopopo i ke Kahukula ko makou hookaa ana i ko makou uku, a nolaila, ua haawi mai ke Kahukula he mau palapala e hoakaaka i ko makou kaumaha, a e hookuu hoi ia makou i na dala elua o ka auhau kula, ua paipai ke Kahukula ia makou e lawe ia palapala i ka Lunaauhau, a na ka Lunaauhau e hookuu, a i ole e hookuu ia malaila, alaila, e hele imua o ka "Papa Hoopii Auhau," a na ia papa e hooponopono. I ko makou hiki ana i kahi o ka Lunaauhau, hoole mai kela aole e hookuuia, aole kanawai wahi ana, ua noi makou i Palapala Hoopii Auhau, a ua loaa mai. A ma ka Poakahi mua o keia malama no, oia no ka la i nehinei, ua noho mai elua wale no oia papa, aole nae he like o ko laua manao, hoopaapaa no laua, hoole kekahi aole kanawai, kuhikuhi aku kekahi i ka pauku 725 o na Kanawai Kiwila, a hoopaapaa laua no ke ano oia pauku, nolaila, aole i holo, ua hoopaneeia aia a loaa ke 'kolu o ka papa hoopii. Nolaila ke ninau aku nei au ia oukou ka poe naauao, a ina makua hoi ma Honolulu Oahu, a ma Lahina Maui, a ma na wahi e ae o keia Aupuni, i hoouna i ka lakou mau keiki i ke kula haole, e like me a'u nei, ke uku nei no auanei oukou i na dala elua o ka auhau kula, aole anei oukou i ko oukou uku i ke kumukula haole?

Pehea hoi ko oukou manao e ka poe noonoo Kanawai, aole io anei he Kanawai e pili ana i keia mea? Pehea la ko oukou manao, i ke ano io maoli o ka pauku 725 o na Kanawai Kiwila ?

Ua lohe wale mai no au, he hookuu ia no ko Honolulu mau makua, a me ko Lahaina, i na dala elua o ka auhau kula, no ko lakou hoouna ana i ka lakou mau keiki i ke kula haole, a hookaa maikai i ka uku i ke kumu kula. Ina nae ua hana ia pela ma Honolulu, a ma Lahaina, a ma na wahi e ae paha, ua hanaia auanei me ke kanawai ole ? Ina ua hanaia me ke Kanawai, aole anei o ka pauku 725 o na Kanawai Kiwila ia ? Ina oia no ka pauku i hookuuia'i ko Honolulu, a me ko Lahaina, a wahi e ae paha, malaila wale no anei ka pili ana o keia Kanawai, a koe ko Molokai kula haole ? I ke aha la o Molokai nei, ka mea i pili ole ai ia Kanawai? Aole ka paha no ka Moi Kamehameha IV keia mokupuni ea?

No Fatuhiva ka paha ea? Ke makemake nei au e lohe i ka leo o ka lehulehu no keia mea, a me ka manao o ka Luna Hooponopono, o ke Kilohan Pookela o ka Lahui Hawaii kekahi. Me ke aloha waimaka nui.

J. KAOO.

Uulupue, Molokai, Dek. 2, 1862.

Welu Lole! Welu Lole!

E UKU NO KA MEA NONA KA INOA ma ke dala maoli no na WELU LOLE LILINA a pau e awe ia mai ma kona Hale Kuai, a e lawe mai no hoi i uku no ke Kuokoa, me ka uku ana, penei:

No na welu lole keokeo, he 3 kene ta no ka paono, oia he 33 paono. $1.00.

No na welu lole kalakoa, 2 kene ta no ka paona, oia he 50 paona, $1.00.

O na welu a pau e lawe ia mai ana, he pono ke holoiia a maemae, a e wae ae hoi i ka WELU KEOKEO ma ke eke okoa, a pela no hoi i ka WELU KALAKOA. Aole makemakeia o na welu lole huluhulu. He Anoano Pulupulu kekahi e waiho nei ma ko'u Hale Kuai, i mea kukai aku no na welu lole, a no ke dala no hoi, he hapawalu no ka paona pulupulu hookahi.

Pulupulu!

A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI aku i ka pulupulu, penei:

PULUPULU i pau i ka waeia, 20 ken. no ka paona.

PULUPULU me ka anoano i wae oleia, 6 ken. no ka paona. E lawe no au i ka welu lole a me ka pulupulu i uku no ke Kuokoa. H . M. WINI.

55-2m Luna Pai o ke Kuokoa

NUHOU! NUHOU!!

I NA MAKAMAKA A PAU LOA, NA KEIKI papa hoi o ka aina hanau, e noho ana ma ka apana o Hilo Akau, a hiki aku i Hamakua, Waipio. Na poe opio, ui maka palupalu i nohea i ka ua lai o ka aina.

Ia oukou hoi e kuu nui kini e noho mai nei, e makemake ana e lawe i ka Nupepa Kuokoa. He oluolu loa wau e kuai aku me oukou i ka Ili Bipi, Ili Kao, Pia, Pepeiao Laau, no ke kumu kuai makepono loa i mea e lako ai oukou i ka Nupepa, a e ike mau ai hoi i na nuhou o na aina e mai, a me na mea kuai no hoi o keia Aupuni.

Nolaila, e lawe mau mai i ko oukou mau mea kuai i hai ia maluna ae, ma ko'u hale kuai ma Laupahoehoe, Hilo.

O ka poe makemake e hookaa i ke dala o ko kakou Nupepa Kuokoa i ka makahiki hou e hiki mai ana, oia hoi 1866, e hoomaka ka helu ana mai ka pule mua o Ianuari. E hele mai oukou e kakau i na inoa maloko o ka pepa pai hakahaka e waiho ana ma kuu lima, ma Laupahoehoe nei.

56- tf JOHN J. PORTER.

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, KE nana mai lakou. Owau ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au i na kanaka a pau, o kela ano, keia ano, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare,

Ia NAOMI.

ua haalele mai oia ia'u, a ke noho wahine ole nei au. Nolaila e noonoo oukou e ka poe mea waiwai, a me ka poe mea Hale Kuni, e waiho nei mai Hawaii a Niihau, o poho auanei oukou. Aole loa au e hookaa i kona aie. P. FERNANDES.

Kapalama, Dek. 10, 1862. 55-4t*

CROCKETT ME HARPER.

Hale Amala ma Ainahou mauka iho

O KA

HALE DUTE HOU.

UA MAKAUKAU NA MEA NONA na inoa i haiia maluna, e hana i ke

KAMAA LIO

maikai loa, na ka poe a pau o makemake ana e hanaia ko lakou mau lio i ke KAMAA HAO MAIKAI. E hele mai no e hoao no oukou iho. 54-4t

OLELO HOOLAHA

I NA KANAKA HAWAII!

Makai iho o AIGUPITA!

Ma hope iho o ka Pa

O MAHUKA!

Pa Kuai Papa

LUI, C. H. LEWERS.

MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA ano keia ano, me ke kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipai ia oukou e na makamaka Hawaii.

NA PAPA OLEGONA,

LAAU HALE A ME NA POU,

LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,

LAAU AAHO HALE PILI MAOLI,

PAPA ULAULA, PAPA PAINA,

PAPA KEPA A ME KA AAHO,

PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.

Eia ka mea

KUPANAHA

Ma keia hale — maanei i wiliia'i ka

PALAOA a ma ka HANA PAHU,

e like loa me ko

ULAKOHEO

mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua ; nolaila, e naue mai e makaikai.

Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,

Na Pena Ulaula a me ka Eleele,

Poho, Kolu, Hulu Pena,

KUI o na ano a pau,

LAKA o na ano a pau,

Ami, Kilou, Kui kakai moena,

Kui Nao,

Pani Hale,

Pani Aniani, Pake,

Aniani kaawale,

Pani Olepelepe,

A PELA WALE AKU.

Aole o'u hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko'u wahi; aka, he hilinai no wai ma ke ano maikai o ka'u mau mea kuai, a me ka emi no hoi o ke kumukuai o ka'u papa, me ka malama pono hoi i ka'u oihana iho, i hoomauia mai ai ka lokomaikai, i loaa mau ia'u maua aku nei.

Honolulu, Okatoba 30, 1862. (49-3m) LUI

KAKELA ME KUKE.

MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLE LEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o Kela ano keia ano. NA MEA AI, NA BAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO, NA KAMAA, NA PAHI me na O-O, NA PAPA me na NOHO, NA IPUHAO, NA NOHO LIO, NA MEA E KAKAU, NA PENA ME NA AILA, NA MEA MAHIAI. A me kela mea keia mea. Me na laau a D r. D. Jayne.

Honolulu, Dekemaba. 1861.

MAKEMAKEIA!

LOLI, PEPEIAO LAAU!

A ME KA

LALA MANO.

PENEI KA UKU ANA: —

No ka Pepeiao Laau,

" " Lala Mano, 15 keneta.

" " Loli Kohola, 12 1/2 keneta.

" " Loli Koko, (ke nui) 4 keneta.

" " Loli Kae, (ke nui,) 4 kene ta.

E hele mai ma ko maua hale kuai, ma ka aoao komohana o ka Hale Kuai o Daimana, ma Alanui Alii.

UTAI & AHEE.

Honolulu, Au g. 1, 1862 51-3m

MOKU HOLO MAU!

KE HAI AKU NEI AU I NA KANAKA A PAU, e holo mau ana ka moku kiakahi, i kapaia

E xpress,

oia o "AINAHOU," i kela Poakahi keia Poakahi, no ka mokupuni o Molokai, a waho e ae paha. Nolaila, e pono i ko Molokai poe ke makaala ma na Awa ku moku,

MA:

PALAAU,

KAUNAKAKAI,

KAMALO,

PUKOO,

a me ONOULI.

Me ko oukou mau ukana a ohua hoi, e hooili ai maluna o keia moku holohikiwawe loa. Ua keu aku ka holo a me ka maikai i keia wa no ka hana hou ia ana, aole hou he lio. Nolaila, e pono i kela mea keia mea ukana a ohua hoi ke hookokoke mai ma keia mau awa, a he oluolu no hoi ka uku ana.

J. W. KAIKAINAHAOLE.

Honolulu, Aug. 29, 1862. 40-6m

PAPA MAKEPONO!

AIA KA HALE KUAI O LUI (C. H. LEWERS,) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai. NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha, LAAU KAOLA, oa a me nai pou, a me na opaka e ae LAAU PA a me na PINE PA, LAAU AHO HALE PILI. PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA, PILI ULAULA a me KEOKEO. PENA KEOKEO, OMAOMAO, ELEELE, ULAULA. POHO, GALU, HULU PENA. KUI o na ano a pau, LAKA. AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO. PEPA HOONANI KeENA. PANI HALE, PANI ANIANI. ANIANI KAAWALE, PATE. PANI OLEPELEPE.

Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO

J. H. COLE.

LUNA KUDALA,

Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.

Ma ke Alanui Alii Wahine. 53-6m

H. W. SEVARANA.

Luna Kudala a mea Kalepa.

Hale Mahoe.

Alanui Aliiwahine.

33-6m

J. P. HUGHES.

MEA HANA

NOHO LIO!

AIA MA KA HALE KUAI O KA mea nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau, na Noho Paniolo nu hou.

NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau,

NA KAULAWAHA, a me na mea e pono ai ka lio.

NA ILI KAUO o na ano a pau.

NA EKE ILI.

NA HUIPA.

NA HAO KEEHI.

NA PALAKI LIO,

NA KAHI LIO.

A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea,

No ke kumukuai makepono loa!

Aia no ke wai mau nei malaila na pela mauu.

O na pela pulu, na pela hulu, a me pela uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.

Ua hanaia no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.

Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.

E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wai ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.

J. P. HUGHES.

Honolulu, Okatoba 4, 1862. 19-45-1y

HOONANI HALE.

Makepono.

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mai hale, e aho e naue mai o ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na

PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI,

NOHO O NA ANO A PAU,

MOE O NA ANO A PAU,

PAHU KUPAPAU.

E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.

C. E. WILLIAMA. (UILANA.)

Honolulu, Iulai 2, 1862. 32-6m

OLELO HOOLAHA.

O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o

Ukumehame,

m ai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole. P. NAHAOLELUA.

Hope Luna Aina o ka Moi.

Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862. 19-tf

OIHANA LOIO!

JOHN L. NAILIILI, AIA KONA KEENA Oihana Loio, ma ke Alanui Nuuanu, makai iho o ka Hale. Kuai o A. S. Cleghorn, ma ka Hale AI o na Kanaka Hawaii, i kapaia

O HALEOLA,

ma Honolulu, Oahu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai no kela hewa keia hewa i hoopii ia ai oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me ka maemae loa, a me ka pololei, i ko oukou mau, Palapala Kuai o kela ano a me keia ano, me na Palapala Hoolimalima, me na Palapala Haawi Waiwai Paa a Waiwai Lewa, na Olelo Ae Like o kela ano a me keia ano, na Palapala Hoopaa o kela ano keia ano, na Palapala Moraki, Waiwai Paa a Waiwai lewa, o na Palapala Hoohui o kela ano a me keia ano, a me na Palapala Hoopii i na Ahahookolokolo, no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na Palapala Kauoha a pau, a me na Palapala a pau o kela ano a me keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.

Honolulu, Nov. 7, 1862. 50-1y

HALE HANA PIULA.

F. H. & G. SEGELKEN.

MA KE ALANUI NUUANU, MAKAI IHO o ka Loiala Ho tele. Mau mea hana, a kuai Piula, Hao, Keleawe, a me na mea e ae e pili ana i ka

Oihana, Piula,

A e hoomoe hoi i ka Piula Wai, me ka hooponopono kupono i na mea a pau e pili ana ia oihana. Ua lako mau i ka Piula Wai maikai. E hele mai e ike no oukou iho. 33-6m

KA LAKO HALE

A ME NA

Pahu Kuapapau!

AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale ! Eia no ke waiho la ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu.

NA PAPA KAUKAU!

NA LAKO HALE!

NA PAHU KUPAPAU!

PAHU KOA,... .$12.

Ua loaa ma hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono.

A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. No-laila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a na lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuai aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.

HANALE ALENA.

37-6m Alanui Papu

HALE HANA KAMAA.

UA MAKAUKAU KA MEA NONA ka inoa malalo iho nei, e hana i ke

KAMAA MAIKAI LOA,

no ka poe a pau e makemake ana; o na ano no a pau, e like ka nani me na mea oia ano i hanaia ma

Eu ropa a me Amerika.

A hele mai ma ko'u hale, mauka iho o ka Hale Kuai o

George C. M cLean,

ma ke Alanui Nuuanu. WM. BENNETT

Honolulu, Nov. 7, 1862. 50-6m

ILI BIPI, ILI KAO.

E UKU AKU NO O F. S. Pratt & Co., ma ko laua Hale Kuai, ma ka

Hale Mahoe.

I ka uku makepono loa no ka mea i haiia maluna. O Mr. J. C. Spalding (Polena,) ka mea i kamaaina loihi ma ke kuai ana ma a mea, ka mea nana i hooponopono ma ia mea. 46-3m