Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 1, 3 January 1863 — KELA MEA KEIA MEA MAI NA AINA E MAI. [ARTICLE]

KELA MEA KEIA MEA MAI NA AINA E MAI.

HE WAHI MOOLELO KUPANAHA. - I ka hoi ana o kekahi moku Amerika Huipuia, aia hoi, ua loohia iho la ua moku nei i ka mai ahulau he piwa. O ke Kamana o ka moku, ka makamua o na mea i make, a me ia pu no nae kana wahi keiki uuku, a i ka make ana o kona makuakane a kiolaia i ke kai, me ka waiho mua ia nae o ka pohaku hookala pahi ma kona wawae, i piho hikiwawe ai, no ka ike ana a ua wahi keiki nei i ka lele ana'ku o kona makua, o ko iala lele pu aku la no ia i loko o ke kai, a mamua o kona hiki ana ke kokuaia aku, aia hoi ua piho e iho ia, a ua hiki ole i ka mana kanaka ke hopu aku i kona kino i aleia e ka moana hohonu. Ma kekahi la ae, ua ikea he mano nui weliweli ma ka hope o ka moku, e hahai mau mai ana, a no ia mea, ua nakiiia he makau i kekahi kaulahao, a me ka maunu pu hoi, ia wa koke no, ai mai la ua mano nei i ka makua, a huki palakaia e la i luna o ka hiu; a ma ia wa koke no hoi, pepehiia iho la ua mano nei a make iho la. A ia ia e waiho make mai ana, aia hoi lohe aku la na luina i kekahi kamumu kupanaha i loko o ka opu o na mano nei, ma ia manawa no oi, okiia ae la ka opu o ua mano nei, a aia hoi ikeaia iho la, ua aleia e ia ke Kamana i kiolaia i ka pohaku hookala pahi, a me kahi keiki uuku no hoi ana. Eia nae ka mea kupanaha, i ka wa i hemo ae ai ka opu o ka mano, e ola ana no ua wahi keiki nei, e wili ana no i ka pohaku, e hookala ana i kahi pahi ana, i hiki ai ia ia ke oki mai i ka opu o ua mano nei, i hemo mai ai hoi oia mai kahi mai ana i noho ai. He oiaio paha keia, aole paha; aka, noloko mai nae keia wahi moolelo o kekahi nupepa o Nu Ladana. MOKU HAO O KA HEMA. - E makaukau ana paha ka moku kipi Fingal ma Savana i keia mau la mai, he waa holo ia, ua oi ka nui mamua o ka Pilikua o ka Hema i pau mai nei i ka wawahiia, oia no hoi o Marimaka; aka, e oi ana nae ko ianei ikaika mamua o Merimaka. Ke hali wiwo ole nei o Adimarala Dupona ia ia. Ke lana nei kona manao e hoopiho hikiwawe i ua moku kipi la, me kona moku mahu Wabash. Ke noho mau nei ia moku i keia wa me ka noho mau o kona mahu, a ua hoomakaukauia no hoi kona mau heleuma e hookuu hikiwawe i ka wa e manaoia'i, me ka hoopiha mau ia o kona mau pukuniahi, ua hahao papalua ia na poka, a pela no hoi o Papu Pulasaki. Ke makaukau nei no hoi oia e hoao i ka ikaika o kona mau pu iluna o na aoao o ua moku pilikua hou ne o ka Hema, he mau pu ikaika loa ko ua Papu la, a ua lawa pono no hoi i kona haawina pu. Ua olelo mai ke alii pukaa o ua Papu la, i kona mana paa e hiki ana no ia ia ke hoopoino aku i ka moku kipi Fingal o na kipi, ke holo ae oia ma waho e ua Papu la. NELE KA HEMA I KA AAHU - Ke aka ka loa mai nei ka nele o ka Hema i ka lole kupono e aahu ai, a ma ka manao o ka nupepa Augusta o Geogia, e pono ke hooliloia ka moena lole o na hale, i hulu hulu no na koa. Ke hanaia mai nei ka huelo o na bipi wahine, i mea e hana'i i huluhulu. Ina pela, ua nele io ka Hema i ka lole ole. Ua oi ka pono o ka naauao mamua o ka waiwai; no ka mea, he malama mai ka ka nauao ia oe, a o ka waiwai hoi, he haalele mau mai, i kou oili a me kou noho ana. Ua emi ka waiwai ke hoolilo mai ia; aka, ua pii ae ka naauao ke hooluhi mau ia. HE MEA I HANAIA. - I loko o ko makou kulanakauhale, he Kauka akamai loa, ilaila e hele mai ai na mea he nui, i ola lakou. Ua manao ua Kauka nei, ua hewa loa kekahi mea i loko ona, nolaila, hele akula ia e kuka me kekahi Kauka e aku, no Edineboro. O ke Kauka o Edineboro, kui aku la ia i ka aoao o kona hoa Kauka, a hoolohe aku la i ka puuwai a me ke akemama, a paa iho la i ka pana o ka lima, a nana aku la i ke alelo; a i ka pau ana o kana hana ana pela, olelo aku ke kauka o Ladana i ke Kauka o Edineboro, "Kauka, pehea la ka loihi o'u e ola nei?" Pane mai ke Kauka o Edineboro, "Kauka, malie o hala ia oe hookahi makahiki." Alaila, hoi aku la ke Kauka o Ladana, no kona ike ana iho la he oiao ka mea a ke Kauka o Edineboro i olelo mai ai. Hana iho la ia i kona aie, i ke kanaka a me ka lani. Aka, hoomau no nae ia i ka hele e lapaau i ka-

na poe mai. Aole nae ia i hai aku i kona wa e make ai i kona ohana; noho iho la no ia me lakou, me kona ike no i ka po e hiki mai ai ka hopena o kana mau na. I ka wa ino. ike iakou a olelo l»e kanaka aia i kahi e loa. ua mai, he wai- , wai loa nae, ua makemnke nne ia ia e he)e nku: akn. ua ike ua Kaiika nei o Laliana aia ia i ka puka o ka make ; aka, hele no ia i kahi o ke kanaka mai. no ko-j na ike e pomaikai ana na keiki mahope. ona i ka waiwai. A make iho la ia, me ; ka ike ole o kona ohana, ua ike mua oia i kona wa e makeai. He mau hoahui puka ole o ka i.oaa. —Imua o ke kanaka kuai uwaina, a me ! kana wahine ; elua mau kanaka kaulana, u Sariona, a me Tabena ko laua mau inoa, hui laua e kuai he wahi puhu uuku i }>iha i ka Haluni. a hooholo iho la laua e hoopukapukaia ma ke kiaha. ao ka loaa e mahele likeia iwaena o laua. Ilanaia iho la ko laua palapala aelike, a hookomoiho la kekahi o laua i keia huaolelo, no ka " honi J * ana eha keneta. I keahiahi mua a ua mau hoahui nei o ka hoomaka ana, loaa laua i na makai ua ona loa ; ua weluwelu na wahi lole o laua ; ua hele na maka a upeliupehu. He mea pokole loa ka houluulu ana i ko laua waiwui—he pahu aohe mea oloko, me kahi apana keleawe o ke kumukuai, elua sons. Ma kekahi kakahiaka ana'e, ua laweia mai ua mau wahi kanaka nei a elua imua 0 ka Lunakanawai no ka hakaka, a me ka hoohaunaele kue i ka mana o na Luna Aupuni, a ua hoikeia mai na mea mahope nei: Ua ln.leaku no ua mau wahi kanaka nei, i hiki ;ii i kahi hoikeike mea hou ma ; St. Denins, me ka lawe pu hoi i ka pahu barani a laua i kuai hui ai." I ka hiki ana 1 kahi inaanei iki mai o kahi a laua i ma- . nao ai e hele, olelo aku !a o Bariona ia I Tubana. i " E Tabena e kuu keiki, ke manao nei 'au e kamau wahi apu au." Pane aj;« o Tabena, Ka ! e oki no oe ia oe ! Ua ike no paha oe, aole nou | wale keia barani; aka, no k;iua pu no. 1 ' " He oiaio ia," wahi a Sariona, "aka, > penei kaua e hana'i. He eha su ke ku111VIK < ■ ul « I. 1. ,1 , 1-., opn hookahi, nolaila, e haawi aku no au ia oe elua la, alaila, kaulike no kaiia.'* *■ Ile maikai no ia,» wahi a Tabena, i <l A ik\ pono iho la/' alaila, haawi aku ; la o Sariona ia Tabena i na su elua, a inv» ;ae la i kona kiaha halani. i Aohe liuliu ko laua hele ana'ku, pane |aku la o Ti,beiia i kona hoa, u Ke manao nei au e lawe i wahi apu hooikaika no'u. ?> " E uku n:ai ana no paha oe ia'u i na •su 'elua/' wahi a Sariona. Pela no hoi paha," wahi a Tabena, nolaila, wuheia ae la ua wahi pahu rama nei o lana, a inu iho la ia e like me kona makemake ; a pau ia, haawi ae la i kahi keneta a kona hoa i haawi mua niai ; ai ia ia. Ilele aku la no laua nei a aole i liuliu, }»ane hou ae la no o Sariona, " E kua» aua wau oiai e loaa ana ia'u ka waiwai nn ka hapa o ke kumukuai, a no ka mea In>i, he hiki ia ? u ke inu \rahi apu balani no na su ehia, aole hoi eha, nolaila, e kamau ; hou aua au. v Ae mai la no o Tabena i keia mea. a apo aku lu i kahi keneta a kona hoa i haawi mai ai. He mau wahi minute po- . kole ma ia hope mai, apono aku o Tabena i ka mauao o kona hoa, no ka iuu i ka wa e loaa makepono mai ana ka mea iiiu, no ka hapaluao kona kumukuai maoli, a pau kana inu ana, hoihoi hou aku la ia i ua wahi apana keneta nei, a pela ka laua hana mau ana a hiki i ko laua l.iki ana i St. I)ennis. I ko laua hiki ana ilaila. ua manao paa laua, ke puka nei ko laua waiwai. :No ko laua kuhihewa ana niamuli o keia manao, nolaila, inu pinepine iho la laua, ine ka haawi pinepine aku i ua wahi apakeneta nei, a hiki i ka wa i malouhaha'i o ka opu o ua wahi pahu balani nei o laua, a ma ia manawa hooho ae la o Tabena rne ka puiwa, a me ka leo nui no hoi. ; Auwe heaha nei ; He eono Farani .a kaua v i kuai ai no k» pahu balani a kaua T a eia la ua pau, a he elua waleno wa- | liī su o ka waihona a kaua/' . iC iiealia kau e olelu nei no elua su wa« le no ? i "Ka ! oia waleiho la no ekuu keiki. ,! ; "Ina pela, ua aihue oe i ke dala o ka - waihona a kaua." r O ka hopena o keia huaolelo aihue. o hakaka, nolaila, aohe wa i hala ikeia mai la e mokomoko ana ua mnu hoahui nei, a no ko na makaī lele ana mai, nolaila, huli ae la laua nei a eiua e pepehi

aku i na makai. no ka nui loa no o ka poe nana laua i alu mai, nolaila, ua hopuia laua. a i kekahi kakahiaka ae. hookolokoloia imua o ka aha Kanawai, a hoopaiia laua a elua he ewalu la e noho ai ma kahi paa. Palaoa, Me 1,800 Makahiki ke Kahiko.—Ua loaa mai nei i Pomapeii, he wili me ka palaoa, e waiho ana no me ka maikai, a he kanawalu popo palaoa ua moa, e waiho ana no iloko o ka oma, ua paapaa iki nae i ka luai pele.