Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 2, 10 January 1863 — KA MOOLELO O LAIEIKAWAI. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA MOOLELO O LAIEIKAWAI.

MO]\l'XA XII. \(> KA 1.11.(1 l,d.\ OKO 1,AII",I--'u .w i ui i:;:i\vi i fca o'ioli no fca niea ;r. li-al'-a a kf k;uk;unahino ; alaila, !v ii." ac !a o l.aii'ikawai i fco fcaifca- ; ,c iioo'>aiii lnai. 1 i ;a ! v aikainahine. " At lo e fcani fce iio!-,, :io fca mea, ua nialamalama loa. i;iri ia. ma fca po wale no o fcani ai • ■ i tr.i.i ao!o o pono ma fco ao." A > l;o:a ok-io a fco fcaifcama!iino, fcalialia loi i! > i\ o LaieiLawai mo fca inanno he wa- ;•..; fco fc:iifc unahine. alaila. lalau afcn I.a!eifcawai i fca pn bi-i ma fca lima o fce 1. .:.x «ai i!iĪ!)o, a hookani iho la, a no fco Lai- ■ !>a\\ i; ma.'i o'o i fca hookani i fca pu !a-i, ;. :.'.:!a, i;a !oaa o'o fce fcani tua ia hoofcani a* .i. ;;iaiia, !.> x tnoa maopopo loa i leo Ahi \V ii.h»' nioa fcani ole no fca pu la-i fce !. i:;; ina fco ao. O'.. !o aku !a o Lai(. ik.iwai ia Kahalaomal'-.; 1 .: .;. '• Ke mafcotnafco noi wau e hoaikane ia. a i:• ;\ fc v t*u ha:o noi oe o noho ai. a e ! : oo i moa pan'ahelo na'u, a o kau hana fca hoo!ca!oa tnai ia'u." (K• !o afca !a o Kahalaomapunna, i4 E fce A.ii e. u.i pono fcau olelo, afca, he mea kaui!ia : ;o'u fce noho wau me oe, a e loaa ana paha ;aV. fca pomaikai, a o fco'u mau kaikua- :•; i. o 'iio juha auanei lukou i mea piiikia." '• Liiia oukou ka nui," wahi a Laieikawai, • a po!ioa fco oiikmi hiki aua maanei?" Olelo aku la o Kahalaomapuana, 41 Eono makou ko makou nui a na makua hookahi, o ko makou ono. he keiki kane, a elima ma* kou na fcaikvmhine, o ke keiki kane no ko m:\kou mua, a owau ko makou muli loa. A ma ka huakai a ko makou kaikunano, a oia ko makou mea i hiki ai inaanei, a no ka loaa ole ana ia makou o kona makemake, uolaila, ua haalele kela 'ui makou, a ua hoi aku la ko makou kaikunane me kona kokoolua, a ke noho nei makou me ka makamaku ole." Ninau mai la o Laieikawai, u Nohea mai oukou ? " 41 No Kauai mai," wahi a Kahalaomapu* ana. M 41 A owai ka inoa oko oukou ka\kunape ? M Hai aku la kela, 4i O Aiwohikupua." Ninau hou u o\s-ai ko oukou mau inoa pakahi ? " Alaila hai aku la kela ia iakou a pau. k

Alaila, hoonKiopopo iho la o Luieikawui, o lalūMi no ka poo i hiki 1 kola po mua. I aku Li o L"ioikaw.ii, " O kou inau kaikuaana a me ke kaikunane o oukou kai maopopo. ina nae o oukou kai hiki mai i keia po aku nei la ; aka, o oe ka'u mea i lohe ole." u (.) makou no,"' wahi a Kahalaomapuana. i aku la o Laieikawai, " lua o oukou kai luki mai i kela po. alaila, nawai i alakai ia oukou ma leeia wahi ? No ka mea, he wahi ike oleia keia, akahi waie no j)«)e i lu*ie mai i keia wahi." I aku keia, " fle kainaaina no ko makou nana i alakai mai iu makou, oia hoi kela walii kanaka nana i olelo mai ia oe no Kauakahialii." Alaila, ua maopopo he kamaaina ko lakou. A pau ka laua kamailio ana no keia niau mea, kauoha ae la oia i kona kupunawahine, e hoomakaukau i haie no na kaikuahine o Aiwohikupua. Al.ula, u\a ka mana o \Va.ka kona kupunawahine, ua hikiwawe loa, ua paa ka hale. A makaukau ka hale. kena aku la o Laieikawai ia Kahalaomnpuana, •• E hoi oe, a kela po mai oe me ou mau kaikuaana mai. i ike aku wau ia iakou. alaila, e lealea mai oe ia kakou, i kau mea kani le.ilea." A hala aku la o Kahalaomapuana, a hui me kona imui kaikuaana, īiinau mai ia nae kona mau k.iikuaana i kaua iiana, a me ke ano o ko laua halawai ana me ke Alii. ilai aku ia keia, " ia'u i hiki aku ai a ina ka puka o ka liaie o ke A.lii. vvehe aku la kahi kuapuu nana i kii mai nei ia'u, a i ; kuu ike ana aku nei i ke Alii e kau mai ana : iluna o fca eheu o na mami, no ia ike ana o'u, ua eehia wau mo ka maka'u a hau!eaka jla wau ilaio ma ka" lepo. Ano keia mea. kiiia mai la wau a komo aku la e kamailio pu me ke Alii. a hana aku wau i kpna lea- ■■ !ea, e like me ko ke Aiii makemake, a ua |ninau mai nei kela ia kakou, ua hai pau aku ;au. Noiaiia. e loaa ana ia kakou ka pomai- | kai t ua kauoha mai nei keia, a i keia po pii aku kakou." A loKe kona mau kaikuaana i keia mau olelo, he mea e ka oiioli o iakou. j A hiki ika mnnawa a ke Alii i kauoha : mai ai ia lakou, haaiele lakou i na puha iaau, i kahi a lakou 1 noho pio ai. ( llele aku ia lakou a ku ma ka puka oka J Haie Aiii, wehe ae la ke kahu o Laieikawai l i ka puka, a ike aku la lakou e iike me ka ! olelo a ko iakou kaika'ma. j Ia lakou nae 1 ike aku ai ia Laieikawai, ;nlaila, ua puiwa koke lakoii, a holo aku la {me ka haalulu eehia, a pau !oa lakou ika i haule i kn houua, koe nae 0 Kahalaomapuiūiia.

A ma ko kauoii:i a k>' Alii. ua kiia aku : k >la poo malihini a lawoia mai la imua o ko Aiii, a oli'.olu ia i ko ke Alii manao. , la iakou e hal iwai ana 1110 ke Alii "W ahino, hoopuka mai la oia iniua o na malihini ■ ho oiolo hoopomaikai. a ponei 110 ia : '• L'a lohe wau i kooukou kaikaina, ho poe oukoa 110 ka hanauna hookahi. a he poe koko like oukou, a nol iiui, ko lawe nei au ia onkou ma ke ano o ko koko hookahi, e kiai j kakou la kakou iho. ma ka olelo a kekuhi, 1 malailii like kakou, iinko o ke!a pilikia keia' pilikia, o kakou no kekaiii ilaila. Anoia , nioa, ua kauoha wau o huomakaukau ko ki-; ; kou leupunawahino i 'nale uo oukou e noho : ai nie ka maluhia, e like me a'u nei, aole e ; jaeia kekahi e lawe i kano nana, me ka ae li- ! ke ole o kakou ; pela e pono ai kakou tna , koia hope aku.'' A no keia olelo, hooholo ae la na kaikama- ; ! hine malihini, na ko lakou 'kaikaina e hoo- : puka ka lakou o!o!o pane aku i ke Alii. | •' Eke Alii e ? Pomaikai makou no kou 'iiookipa ana ia makou. a pomaikai hoi ma-ko-.i, no kou lawe ana ao ia makou i mau ; , iioahanau nou, e liko mo kau i olelo mai nei : ia makou, a pela no n;akou e hoo'ohe ai.l Hookahi nae mea a makou e hai aku ia oe, ; he poe kāikamalune makou i hoolaaia e ko ■ makou mau makua, aole he oluolu e lawe : makou i kane mare, a o ka makemake o ko makou mau makua, e noho puupa no ma- ; kou a hiki i ko makou mau la hope, a nolai- ; ia, ke noi mua aku nei kau rnau kauwa, mai; Uie oe ia makou e hoohaumia mekekahimau , kanaka, e like me ka mukemake o ke Alii, nolaila, e hookuu ia makou e noho puupaa e like me ka olelopaa a ko kakou mau makua." ; lle mea maikai nae iko ke Alii manao ; | ka olelo a na uialihini. ! A pau ka lakou olelo ana me ke Alii no- | keia inau mea, hoihoiia aku lalakoua ma ka , haie i hoomakaukauia 110 bkou. ' | lua mau kaikamahine nei e noho aaa ma |ko lakou hale. he mea nmu ia lakou kU' ! j ka mau ma na mea e pili ana ia lakoa, a me ? ke Aiii, no ko iakou noho aua, a me na hana \a ke Aiii e o!elo mai ai. A hooholo ae ia I lakou e hoohio i ko lakou kaikaina i hoa ku« Ika no ke Aiii ma na hana e pili ana i ko ia« | kou noho ana, j I kekahi awakea, iko ke Aiii manavra ( a!a mai ka hiamoe mai, hele aku la o Kahalaomipuana e hooiealea i ke Aiii ma ka hookanikani ana i ka pu la-i, a pau ko ke AHi Imakemake. | la mauawa, hai aku la oia i kana olelo |imuao Laieikawai, no ka lakou mea i kuka |ai me kona mau kaikuaana j i aku b, u £ ]ke Alii, ua kuka makou i mea nou e malu* , hia ai, noiaiia, ua hoohoio makou i ko mai •

kou nmnn.>. .? ia ::..ik.> i ; m-i'? keu ki.n no k.-u Jleaiii. a i:i:t t- u.akou ia e ;ivi.i ni. a :n.i o ia o ai. ina i iu—- inai k» kahi i;i».'a makenuike eike ia ue. ina iie katjv. a in: wahine piha. a i:ia 11 -.■ aiii, ;u.lv t- ike ia o*> kv 010 n;akon ene aku. nuiaiia. ke uo; aku nei an vae m;v ke Aiii v ;ike :ne ka in īkou iiooiioio i mai !a o Laivikawai. •• Ke ae ak" nei wan e like īne ka oukon nuui ok!o hooholo, a oonkoa no ka uiana iua l'aiiUii uvi ;i p..:. Km nae ka manao nui o kvla k:iikainaaine e Jilo i kiai no ke A!ii. no ko lakou manao e puka in.u ana o Aiuohikupna i Palinii, aiaila, he niana ko lakou e kipaku i ko m!uHl eneini. Nulio iho la iakou īna Paiiuli, iloko nae o ko iakou noho ai.a, aoio nae iakou i ike i ko iakou iuhi ina ia nohi» ana ; a..je hoi iakou 1 ike iki i ka inea nana e hana inai ka iakou ai, Eia wa!e no ko lakou niauawa ike ika

lakiiu ma'.i inea ai, i ka 111 aiawa rnakauk;iu 0 lakou e paina, ia inanawa e lawe uiai ai n t mann i na inea ai a lakou, a na na ui;inu !io o hoihoi aku i na ukana ke pau ka lakou paina ana, a no keia mea. ua lilo o Paliuli i aiua aloha loa na lakou, a malaila lakou i nolio ai a hiki i ka haunaele ana ia Halaa- ! niani. (.Maanei e waiho i ke kamailio ana no nn kaiku.ihine o A iwohikupua, a ma ka Mokuna ; XIII o keia Kaao e kamailio hou no Aiwohi-' kupua no kona hoi ana i Kauai.) MOKUXAXIir. .< | >. .\IIi'K 1110 O KO KAIIAI.AOy I L ,r ' na >!°ko o ke kai ihaj ; - - luna iho o na waa, e hoio ikaika loa ■ • ■ waa ia manawa ; nolaiia, ua hala hojie loa o Kahalaomapuana. Hooln;li Ih»u na waa i hope e imi ia Kahalaomapuana, , aole nae i loaa ; no'aila, ha ileie li»a o Aiwo-: hikiijiua i k :na kaikuahine opiopio, a hoi loa aku i Kauai. la Aiwohikupua i hoi ai mai llawaii mai a hiki mawaena o Oahu nei a me Kauai, olelo aku la o Aiwo:iikujma i kona mau hnewaa pjnei : " I ko kakou hoi ana anei a hiki i Kauai, mai olelo oukou, i Hawaiiaku nei kakou i o Laieikawai !a, o hilahila auanei au ; ' 1 no ka mea, he kanaka wau ua waia ī ka ole- ■ i loia ; a nolaila, ke hai aku uei au i ka'u oleiopaa ia oukou. O ka mea nana e hai ī keia | hele ana o kvkou, a lohe wau, alaila, o kona : ; uku ka make, a me kona ohana a j au, j>e!a ; no au i olelo ai i kela poe hoewua mamua." Hoi aku la kikou a Kauai. I kekahi mau i la, makemake iho la ke Alii, o Aiwohikupua ; e hana i Ahaaina jvi!ala me na'lii, a me kona ; ; m:iu hoa a puni o Kauai. | A i ka makaukau ana o ka Ahaaina pala--5 la a ke Aiii, kauoha ae la ke Alii i kana olelo e kii aku ī na hoa-ai ; ma na alii kane wale no. a hookahi wale nō alii wahine i aeia e ; komo i ka Ahaaina palala, oia o Kaiiiokalauokekoa. ; I I ka la i Ahaaina ai. akoakoa niai !a na hoa-ai a jiau loa, ua makaukau na mea ai, a 0 ka awa ko lakou mea inu ma ia Ahaama ana. Mamua o ko lakou paina ana, lalau like na ltoa i na apu-awa, a inu iho la.* Iloko o ko lakou manawa ai, aole nae i loaa ia lakou ■ kz ona ana o ka awa. ; A no ka loaa ole o ka ona o ka shva, hoolale koke ae la ke Alii i kona mau mama ana e mama hou ka awa. A makaukau ko ke Alii makemake, lalau iike ae la na hoa-at ; o ke Alii, a me ke Alii pu i na aj>u-awa, a ; : inu ae la. Ma keia inu awa hope o lakou, '■ ua loohia mai maluna o lakou ka ona awa. ! Aka, hookahi mea oi aku o ka ona, o ke Alii ' nana ka papaain|^ lloko o kela manawa ona o ke Alii. alaila, ' ua naio ole ka olelopaa ana i olelo ai i kona ir.au hoewaa ma ka moana, ao!e nae i loheia raa o kana poe i papa ai: aka, ma ka waha ponoi no o Aiwohikupua i loheia'i kela olelo huaa a ke Alii. A ona iho la o Aiwohikupua, alaila» haliu pono aku li o:a ma kahi a Kauakahialii e noho mai ana, olelo aku la, " E Kauakahia--1:i e, ia oe no e kamailio ana ia makou no , Laieikawai, komo koke iho la iloko o*u ka makeaiake no kela wahine; nolaila, moe ino ' ko'u roau po e akf»e ike; nolaila, hok» aku 1 nei wau a hiki i Hawaii, pii aku nei inaua a malamalama, puka i uka o Paliuli, i nana ? aku ka han;i i kn hale o ke Aiii, aole i kana mai, o ko'u hiiahila no ia, hoi mai nei. Hoi mai nei hoi wau, a iuanao mai o na kaikua-

ka !.'.!• .• k: A1::. k;.;u ake. !:vi ika ;.a ka;- | k'.;aiii;.e leaa ; i iiar.a ak;: ka h.::.a. i ka hoo- I it» w.:;-.\.j iio a p ;;; i.a kaikna»o;:«. k.-; o kaiu !;:':li ioa o'u. o k<>'u iuiahiia i:o ia hoi i;;ai uei. i;e oi no h.': kvia o ka waia:;.- k\;paa nui W'.:aole i ka lua." iiuko o keia mauawa a Aiw.'ukupaa e kaniai ;■> ana n > k » o Laioikawai. la e liuho aaa o Hauainki. ke keiki punkani g .Maua iioko .> ka A'naaina. h.e keiki i;o hoi. oia ka oi o ka maikai. Ku ae ia oia i'una, aoleloaku la ia Aiwohikuj)ua " iie liawawa aku !a no kaujivle ana. aole wau i uiauao lie waiiine juukiki ia, in;i e ku au i:nua o kona man maka, ao!e au e oiv!o aku. nana no e iiele waie mai a hui maua ; aiaila, e ike oukou e nono akai aua uiaua." i aku ia o Aiwohikupua. " L ilauaiiiki e.

ke makemake nei au e hele oe i Ilawaii, ina e 1 i 1 o mai o Laieikawai. ho oi oe, a na'u no ' e hoouna me oe i mau kanaka, n ia'u na waa. a i neie i»e m:\ keia h. 'le ana au, alaila. i:Ki kou uiau aina ia'u ; a i:ia i hoi mai oe mLaieikiwai, alaila, nou ko'u mau aina." A pau ka Aiwohikupua ma oleio ana no keia mau mea. ia jio iho. kau o Hauailiki ma maluna o na waa a hoio aku ia ; aka, ua nui no na la i hala ma ia holo ana. la ho!o ana, hiki aku lakuii iwaho o Makahanaloa. i nana aku ka hana o lakou tvi, e j>io ana ke anuenue i kai o Keaau. 01eiv> aku la ke Kuiiiua o Aiwohikuj)ua la Hauailiki, " E nana oe i kela anuenue e pio mai !a ī kai, o Keaau no ia ; a aia ilaila o Laieikawai, ua iho ae la i ka nana heenalu." uli ko!ia wahi noho mau ? A i kekahi !a a- t mi ka auina la, i.iki aku la lakou i Keaau, ua iioi akii nae o Laieikawai me na kaikualiine o Ai\vw!ii!,uj>ua i uka o Paliuli. I i Hauaiiiki ma i hiki aku ai, aia hoi ui nui na inea i hele niai e na ia im keia keiki oi keiakela o ka maikai ir. ::nu i o Kauahahia'iii a me Aiwohikuj>ua, a mea mahalo nui ioa īa na na k;;inaaina o ke .au. I kekahi la ae ma ka pukana :i ka !a, uhi ana ke awa a me ka noe ma K< aau a |>u:u, a i ka mao ana'e, aia hoi ehiku mau wahuie e uoho ana ma k«> aw i p ie o Keaau. a kaiii oi ōi;t poe. Akahi wale no a iho na kai- ; kuahine o Aiwohik i; ua ma keia a -\- ana <> Laieikawai, e like me kana o!elo huoj>oinaik.n. la Laieikaw ii jna e n !•<. ana ma kela kakahiaka, ku ae !a o H..uailiki a i.oloholo n" Ia imua o lakou ia, e hoike ana ia ia iho ma kona ano kanaka ui. mo ka manaoe mahuia mai e ke Alii wahine o Paliuli. A heaha ia 0 Haiiailiki ia Laieikawai ? " he opaia"j>aha. Eha na la o Lai.-ikawai o ka hiki ana ma Keaau, mahope'ihoo ko Hauailiki pukn ana aku ; a eha no hoi la o ko Hauaiiiki hoike ana ia ia iinua o Laieikawai, a aole nae he ■'maliu iki ia mai. 1 ka lima o ka la o koLaieikawai hiki ana ma Keaau, manao iho la o Hauailiki e hoike ia ia iho imua o kana mea e iini nui nei no kona akamai ma ka heenalu ; he oiaio, o Hauailiki no ka oi ma Kauai no ke akainai i ka heenalu, a oia no oi iloko o kona mau ;la. a he keiki knulana lioi oia ma ke akamai 1 ka heenalu, a kaulana no hoi no kona ui. ; I ua la la, i ka puka ana a ka ia, aia na kamaaina mt kuiana nalu, na kane, a me na : wahine. I na kamaaina e akoak'» ana ma kulana ' heenalu, wehe ae la o Huuailiki i kona aahu kapa, hopu iho la i kona pa[« heenalu ( he olo,) a heie aku la a ma kahi e kupono ana ia Laieikawai ma, ku iho la oia no kekahi mau minute, ia maniwa nae, knno rnai ia iilokoo na kaikuahine o Aiwohikupua ka makemake no Hauaiiiki. I aku la o Alailehaiwale ia Laieikawai, •' Ina paha aoie makou i hoolaaia e ko kakou mau makua, ina ua lawe wau ia Hauailiki i : kane na'u." I aku o Laieikawai. ,4 Ua makemake no , hoi wuu, iiva hoi aole.wau i hoolaaia e lio'u kupunawahine, nolaila, mea ole ko'u ma« keiaake." '• O kaua pu," wahi a Maileliaiwale. ; A pau ko Hauailiki mau minute- hookahakaha, lele aku la ua o Hauailiki me kona papa heenalu i ke kai. a au aku la a kulana naiu. Ja Hauaiiiki ma kulana nalu, kahea mai la kekahi kaikamahine kamaaina, " Pae hoi kakou." j Hee aku paha," wahi a Hauailiki, no ka

c r..v>\ : 'a i.\ *'iA \\ .\;•: r.lk •. ■ •..i[ . l !*> a, i r iko n; waiol, i; -:iv iu.»', ' ;u> ;ik;v,.ui i ka il-i. - nuikoia ?tk\i •.•>'>.; :iv'o kn ! A luih ;\k;s !;i !,.1 k;itr.\:\i;v\. oh'i w.iM nala opuu, ia n:;\naw.\ k \ lia;;u.ii\; •' an;i ī k.'na tnlu. la lla-:ii'.i.vi « 4 1.- '' kv x i- 5 u\\.\ k.\ p:h».* a n:i kamaa'.n.i. a m»' t; k-*iki;:ir.::o Aiwoh;knp;a : 11v I. ;v i.t !.-. Laioikawai ? A uii ka !o!io ana nku o H.i'i;\ii;ki i k-". : pihe i:\va. ai iiU. jn:in:u» ihō ia r.;i hn L; l .i'. ik.-.wui i k-'ia h o uwa, ao!o k\' !\r.'.:' ; i.<:; aku la o:.i i ka !.« < ;i;\hi a h:\i i oluna oia mau t;«>. Aoh' nao i !< i .i.\ ka !.• ih'" ;:; i:i:ii. nolai'ui, hoomaki tnai ia i-.\ Hwkh.wni k kaumal'.a, mo ka huiuaio iki t ko!a o> :: Aiwohikupua tu» ka •' paakiki o Lau ikaw.u. '

MOKI'NA XIV, 1 IK* ]■: M AOPOPO Ai: L\ O HAI .. ki, aol«' i koiiKi 'loiai o L:r!f!!xA , .\ ■>. V.;".'' K.i in mako i;i Hauaihki mn i:\ i:. • V h >p;\u :\o h\ <iia iku hr< v n ilu ma !; pnpa ; nnnno ac l;i oi:i o U:\h i. Haniolo iho i:\ oin i kon:\ pap\. :\ an ;\i. : ia i knlnna hooimlu. l.\ ia rau an\. o' : ! < ai* la o Laieikawai i koiui inau ho.i, " pupulo o Hau.uhki." I aku ia kona inau ho:\, '• M:\iiii palia k vha nnlu aua." ln H-uiailiki ina kuiana nalu, i ka nniu ; ea mai ai a kakaia ma k-uia kun, ia m:mtw . kaha m:ii ia oia i ka naiu. pii k'. % kai m»' t 1« ' o n ">\ft i\ o L 1.!. | > manawa, uwa ka pihe •> ui;a,akah.i u < :i lo . : ni ti ia Lnwikaw.u ka akanka", a iw ur.-. liiiini im hoi ia i k<»n;i maka a u.e K-< - mea ao." A ik» nku la o H.iuaiiiki i ko Lai( :i.v. akanka ana iho, i;:ana>i iho la eia, ua !»>■; : ka inak'unak»' ia La'oikawai ma kria har.; Hauaiiiki. aiaila, hnomau nku ia i :a ni t K kalia na!u,a liaia • !ima na'u, ao:»' ! ie-a i i. . h.eaia mai v Lai' ikwai ia ia nei. Noiaiia, h.o m"a kaumahn loa i :t īa l! i aiiiki ka maliu uh» mai o Lai'ukawai i.i i P?i. a liO m»M hii.ihiia pui i"n hoi li.u; \, : ka m- n, uu ol"!o kamn miu k> ī i i \ A:w-/ . kupua, o lik'i me ka kakou ike ana ?' : a n . Mukuna uiamua a-\ A U'i k>'ia ui'-a, !:»na iuaiio ui«» la »»i.i . kuiaua nalu, ia ia r' na maiio una, u > - kok'» mai ko ī.jai< ikawai ma mnniwn lioi > l'aiiuii. Ia nnnawa, p<\nhi mai !\ o Ln ••.•:- kiwaī ia Hauailiki. A ik" aku ia o Hauailiki i ka r-.;. mai, aiail t. u,t hoome'i-.alaia kr»na nanu k.?nalua. 1 iho !a o Hauaiiiki o:a wah; ?;>.. <l Ao!o rio ka !ioi oo e knia i inakennk'' n;. hooiolii wa!'• :h-j no" A uo ka a kvr A'ii O !'.•.! : u: h"i ;:ior iho la k»-ia i ka r;a!u, a p;\o [•"r.o la ina kalii a Laivika\vai ma o naho n.ai "u. ;. la inanawa. haawi mai !a o Lu'.'Mkawni < . h i ivhu.i, tio>)!>-i i!',o ia ma ka a-i o Hau.ul:!. . e ]ik»' nu.' k.ina hana mau i ka po" akam •; i U i he-nnl\j. A nvah<>j<! iho oia manawa, h<: u: ; ai;a ka n \ ka no k a me ka ohu, a i ka u; . ana ao, aole o Laieikawai ma, ai.n aku i i ! - kou la i Palnili. O ka ilio hope ana keia a Laieikawai n: t i Keaau, iiokooko Hauaiiiki mau ia, aia ii '- i!a aku o Hauailiki nia i Kauai, aiaiia, h;k. hou o Lnk'i k:\wii i Kenau. la Laieikawai ma i hala ai i uk* o Paim; . hoi aku la o Hauiiiiki mai ka heenalu nk*', a haiawai me ke Kuhina o Ai\voh:ku| ui, - . koni alakai hoi. I aku ia, u Kainoa ok i p»ia ae nei a paa, he oiaie no ka ka A:v.. kupua e oielo nei. Moiaiui, ua pau k\ ! n ■ a kuu kanaka maikai, a me kuu akarn:.u i k.i heenaiu, hook iiii wale no mea i koe ia kau i . 0 ke koele wawae no i Paiiiiii i neia po." A no keia oleloa Hauaiiiki, hoohoioae ia kor x ; hoa i ka ae. Ma ka auina ia niahope o ka aina awnk*ra, pii aku ia iaua i uka, konioaku la iloko |o na ululaau, i ka hihia paa o ka nahele. Ia laua i pii ai, halawai mua laua ir.e N!n- -' ilehaiwale, oia ke kiai makamua o ke Alii 'wahine. ike mai ia oia ia laua neie kokoke aku ana io ia nei la, i mai la, " E Hauaiiiki, Imalaila olua hoi aku, aoie o olua kuleana e 1 pii mai ai ianei; oo ka inea, ua hoonohoia ; inai wau maanei, he kiai makamua no ke 'Aiii, ana'u'noe hookuko aku ina mea a Ipau i hiki mai maanei, me ke kuleana ole; 'i nolaila, e hoi olua mo ke kali ole."

I E a.: :nr.i r,- i:i nn- !?-. f rsi r:n'-2 JK<"r J K'i '> ke A«i). 1 f ; ( a; ;:i «> Mnil' li'iiuai--. - Aolv wau »;• ae nka i k«« "lua inaino ; n.-e-n, o k« u ku« 5 t , 3 -.- ( ;i ; ]~J;<l hO i 1 H! Ilil *.Vah» t fc kie»tku i »*t h'i'/nKii iuka n^i«/ lik«:; Ak;i. ••!«» k;i o» .*»r.?« o ko » r .itia iii-i koi ana i, i ikaika ini'ia oi ah, ii"iasia, u.i 11; i ,:J K<• tri. i i ii :>.ii:iki :oa i ha!a nku ai iiia!i«.»}>'' ih'j . .»\,.• f.aivvai<; hfxjkuu ana aku ia iaua, i, i. .a■ i j r,■ • r. ** aku ja laua me Mailekaiuhea, , i k«» k'.' Ain W ahine ksaj. ( !.„i. i;i o Maii'-kaiuiiea, '• E 1 e hoi oiua a:.?,. :if.!e he f-«rio no ohia e pii mai ianei, l • a i oiua i aeia inai ai e hookuu mai ia oi .'i ? I ,init li laua, I ii« ie mai nei inaua e ike i i.«' Alii Wnhine." '• o!ua e pouo (>ela," wahia Maiiekan •• .\o ka frt"a, ua hoonohoia mai ma-ks«-i io: p.iau kiai e kipaku aku i na mea a }-jiu i heie mai i k».ia wahi, nolaila, e hoi <'!ua. M <fi> A ka, >ua k»*la olelo a ua 01 aku ka maa!< a o ka laua nei olelo mal»iuuia o iala.. ii<»laila, ua liookuuia'ku laua. ia laua 1 iiala aku ni, halawai aku la laua iii" .Maileiaulii, a e like no me ka oh:ltr a laua ii'M imua o na mea mua, pela no laua i hau.'i ai imua o Maih'lauhi. A no ka maalea loa o laua i naolelomalim.'ii). nolaiia, Ua hookuuia lau-i rnai ko Mai-l.-iauiii alo aku. A hala aku la laua. halawni aku la »!!' Mailepakaha, ka ha o na kiai. la iaua i hiki aku ai iiflua o Mailepakaha, no!e iur oluolu iki o kvia kiai i ko iaua hooJiuuia au v luae e na kiai mua ; r»ka, no ka pnkela o ka maalea ina ke kamailo ana, ua hookuuia oku la hma. A hali <&lai laua, aia hoi, ike aku la laua I \ I\aha!aomapuana, ke kiai ma ka puka o l.a Hal" Alii, e kau mai ana iluna o ka eheu 0 na manu, a ike aku la no iioi i ke ano e ka Ilale Alii. ia manawa hauh* aku la o llauaihki i ka honua, me ka uaau eehia. la Kahalaomapuana i ike mai ai ia laua \u•'., he mea e kona huhu, alaila, kahea mai II n ia rne kona mana, ma ke ano Alihikaua iii) ke Alii, " K Hauailiki e ! e ku oe a hele aku ; no ka mea, nple o o!ua kuleana o keia waiii, ina e hoopaakiki mai oe, alaila, e kaueha no wau i na manu 0 Paliuli nei, e ai aku 1 ko olua mau io, ine ka hoi uhaue akvi hoi i Kauai." A no keia olelo weliweli a Kahalaownpuaua, al.ūla, via hoopaula ko HaualUki naau i. > hia, ala ae la ia a holo wikiwiki aku la a iiihi i;ia Keaau. īna ke knhahiaka nui. Ma k»'ia hele ana a Inua iuka o Paliali, ua i.iii ka luhi, a no ia luhi, hnule akn la laua a , hi.umn'. l!oko nae o ko Ilauailiki maiiawa hiamoe, haīawai m:ii la o Laieikawai me ka moeuhaa kahaule pu iho la laua,a i ko Hnuailiki } \n-!iu ana ae mai ka hiamoe, aia hoi, he inoi-uhane kana. Moe luui iho la no o Hauailiki, loaa hou no :a ia ka moeuhane, e like me mauuia. Kha po, eha ao, o ka koomau ana o keia r,ii ,i w llauailiki, nolaila, ua pono ole ko llauailiki manao. 1 ka liiua o ka po o ka hoomau ana o keia mo'-nhano ia Ihwiailiki, ma ka pili o ke ahinhi, ala ae la oia a pii aku la iuka o Palmli, ui'' ka iiee ole nae o kona hoa. la ia i pii aku ai, aole oia i hele akn ma ke alanui inua a laua i pii mua ai, a ma kahi e koke aku ana ia Mailehaiwale, hele ae, la Ueuv ma kahi kanwale, a pakele aku la i na inaka o na kiai o ke Aiii. Ia ia i lūki ai mawaho o ka Hale>Alii, ua \ hiamoe loa o Kahalaomnpuana, alaila, nihi i malu aku la ko llauailiki iiele nna, a wehe: ae l.t i ke pani o ka puka o ka Hale Aiii, ua vihiia mai i ka Ahuulu. aia hoi, ike aku la ia j ia Laieikawai e kau inai ana ilunn o ka eheu ; 0 na manu, ua hiamoe Uki no hoi. i la ia » komo aku ai a ku ma kahi a ke Aiii; e inoe aua, ialau aku |a oia i ke poo o ke Aiii,j a iiooiuiiluii ne la. la manawa, puoho mai' hi o i/aieikawai inai ka hiamoeana, aia hoi; e ku aua o Mauaiiiki ma kona poo, u pouo oie ia i ko ke Aiii wahine nmnao. Al'.uki, oieio inaiu mai ia o Laieikawai ia llauailiki, " E hoi oe ano i keia manawn,! no ka mea, ua waihoiu ka make a*ne ke ola j 1 ko'u mau kiai; a noiaiia, ke minainina neij wau ia oe, e ku oe n iieie, mai kali." . ? I aku la o Hauailiki, 4 * K ke Ali», e iioni k:\ua, no ka mea, ia*u i pii mai ai i uka nei i keia mau po aku nei la, ua hiki mai wau i uka nei me ko ike ole ; aka. ma k;i mana o kou in;iu kiai, ua kupakuiawau, a ia maua I i hiki ai i kai ( a no k*B mai\»hiluhi, haule aku ' la wau hiamoe. la'u e hiamoe ana, iiaiawai pu iho ia kaua ma ka moe uhane, :i kahauie i iho la kaua.'u ua nui na la a me na po o ka hoomau ana ia u o Wux tuea ; nolaila wau i pii mai nei e hooko i ka hana a ka moe uha. ne. ,m i aku la o Laieikawai, " £ hoi oe, aoie r o'u niauao i kau mea o olelo mai nei; no ka inea, ua loaa no ia inea īa'u ma ka »noe uha» ne, ua i»aiia do e like me ka hana ja a heaha la i& mea ia'u; noUila, e hoi oe." i lloko o ko Kahalaoniapaana manawa liia-, moe, lohe aku U o»a i ka haukamumu o iea 1 Halealii, a puoho ae la oi.i mai ka hiamoe ae» kaheu uku iu ine ka nmau ok»t, " E Laisi»! L.

ki! O'A'.ii ko.: h<-a kan-ūlio e ha'jk?.mu- ;;;■ j ma; i:i <" A !'.«h'-* laui i keu :})a :!.o !a k<- Ain aol.* 1 pr»ne ak-.i. A ina;e'p»*, a;a *:•• Sa o Kahaiaom" p'• T • , a koui«> rjku !a i k.i Haleali/. .iia h<u o inai an.i o Hau'.iiiiki m-. Lai'.ukawai ii«ko «• kā Hai' alii. I aku i.i <> Knh.vaoni?ip?iam, " E : e Hhuaiiiki. f ku «*' a e heie, a'."«ic i k'ujw,iiM k«u k<«mo niui //iai nei, ua oieio aku ;vau ia ««•; i k'.-ia ]" Hi-iunn, nole ou kui'-ana ma keia wahi, ua 'ike r»u ka'u okio i k« ia p«> me ka po mua, noiaila, e ku oe a hoi aku." A n«i keia o!e!o a Kal.alaomapuann, ku ae ia o Hauailiki me ka naau hiiahiia, a hoi ' aku ia i kai o Keaau, a hai aku la i kona hoa no keia pii ana i Paliuii. *%.• A ike iho |a o Hauailiki, aoie he kuleana hou e loaa ai o Lai"ikawai, nlaila, hooma- . kaukau ae la 110 ka iioi i Kauai, a _ »na ka wanaao, haaleie lakou ia Keaau, a lioi aku la. Ia Hauaiiiki ma i iioi aku ai i Kauai, a hiki lakou ma Wailua, ike aku la oia e. akoakoa mai nna na'lii, a me na kaukauaiii. o , Kauakniiialii, a me Kailiokalai'okekoa ke- ' kalii i ke!a manawa. la Hauaiiiki ina e hookokoke aku ana ma . ka nuku o ka muliwai o Waiiua, ike aku la oia ia Aiwohikupua, kahea aku ia, M Ua eo wau ia oe." > A hiki aku la o Hauailiki, a hai j ko ano o kana heie nna ia Aiwohikupua, ine j ka hai aku nae i ka iiio ana o kona mau kaikuahine i niau kini no aiaila, he mea olioii ia ia Aiwoiiikupun. i aku nne oia ia Hauaiiiki, " Ua pau ka ; pili a kaun, no ka mnnawa ona awa aku la no ia.'' (.■luU i p;u )