Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 6, 7 February 1863 — Unnumbered Page

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

@@ Auwe! Auwe!! O ka nanahu @@ o na ilo make ele o kela lua poi  ou @ ka i ka ai kau hana he hookiekie ka hoolauna, no ka mea, nau no i hoolei @ mau kaikuaana iloko o ke ahi, a papaa haalele, aka hoi, e ike pono oe i ka io o kau hana, ka uo mau me na haku hao oia @ pilikua.

            E nana hou aku hoi i na pegana o Kina @ @, Latana, Inia Komohana, Nuuhiwa, @ i ka Pae Aina o Figii, i @ Have. Samoa, Nuzilani, a me Ha@ a me na aina e aku paha o ka mo@ ke kani nei k abele leo nui o ka hoomana Karistiano iloko o ka aina Pake i keia la @@ ma Inia i keia la, iloko o Nuuhiwa a me na aina a pau a’u i hai aku nei ka Pu@ i keia la. Ua pau na pegana i ka haa@ i na hale heiau a lakou ; a ua pau hoi na @ a lakou i kiolaia. Kahaha! Aole anei i ko ka mea i oleloia e ke Kaula e Isaia? “Ia la la e kiola aku no ke kanaka i kona mau akua kala, a me kona mau akua gula, ana i @ i mea hoomana, e lilo i na iole a me ka opeapea. A hele lakou iloko o na Ana @, iloko hoi o na lua ma ka pali paa no ka makau ia Iehova.” Ua ko no, o keia mau mea aiwaiwa o ka huhu i keia hoomana, aohe @ he wahi mea a-a eueu iki mai. No ke aha la? No ka mea hoi, ua papain paa@ ka waha o ko lakou mau akua ino e na @ ao o ka hoomano Karistiano oiaio.

            Ea, me ke kulu wai hookah e haule ana maluna iho o ke kawa o Hiilawe, a i lalo iho o ke kiowai, aole auanei e ole ka pii a hu, a i naha ia ka manowai, ka holo moku aku no ka hopena, ea, o ka holo moku aku no ka hope, e alako ana i na iliili pohaku, na laau @, na limu lipalawai, a me na ia pu no hoi a ku aku i ka moana kai, pela no keia hoomana.

            Aia ma Ierusalema ke kumu, i ka nana’ku me he mea uuku la, aka, hala na makahiki he kanakolu, aole o kanamai ka piha o kona manowai, a i ka make ana o Kristo, nahae iho la ka paku o ka Luakini, a naueue hoi na kumu o ka honua, a o ka nahae pu no ia me kana hoomana, a ke holo moku okoa nei oia iwaena o na lahui pegana, e hoonakulukulu i na kumu o ke aupuni Pope, a i na kahua hoi o ka hoomana Mahomeda.

            Nawai i hoopalupalu i ka naau pegana o na Pake? Nawai hoi i hoemi iho i na miliona akua o Inia? Nawai i olelo aku i na aina o ka Pope, a me na kahuna oia hoomana e huli mai? Nawai i alako i na iliili pohaku o Puukohola, a me na heiau e ae a lilo i mea Pa-Bipi a Pa-puaa hoi na ka haole? Nawai hoi i olelo aku ia Binamu ma e kaualako huluhulu mai ia Kalaipahoa a me Kaili, na’kua makamae o kakou, a waiho wale iho no ma Lahainaluna a pau mai la i ke ahi la me ka hoomana oleia? Na ka hoomana Karistiano no, i lohe oukou e na makamaka.

            Nolaila, o ka hoomana Karistiano ea, he kumu wai hoola no ia ; aka hoi, o ka hoomana Karistiano hoi hope, he kulu wai lepolepo no ia, a he wai puna pilopilo hoi. Auhea ka hoomana i komo mua iloko o keia lahui pegana, a nana no i ulupa iho na heiau, a i paki haalele hoi i na kii? O ka hoomana Karistiano hookah wale iho no, a mahope iho puka mai ka hoomana o Roma, a oili pu mai hoi kahi Moremona auau wai, a o iala aku hoi e pue mai la i kea nu o Hauailiki, ka panina o nei mea he hoomana i komo mai i keia lahui. Nani ka laha lanakila ana o keia hoomana iwaena o na mea alalai, a nani loa aku hoi kona hoola ana i na uhane make o na pegana huhu.

            Eia hoi; ma nawahi a pau a keia hoomana i hele ai, me ka hoomanawanui iloko o na pilikia, iloko o kea nu o ka ua, iloko o na alekupikipiki o ka moana, a me ka hele malihini ana ma na aina panoa. I mai la Iesu i kana poe haumana, “Owau pu no kekahi me oukou a hiki i ka hopena o keia ao.” A no keia aloha o Kristo i kana poe haumana, nolaila, aole o kanamai ka lana o ko lakou manao, a ikaika no me he koa lanakila la i ke kaua. Nolaila, ke hoomanao iho nei au i ka mea i oleloia no kekahi Kahunapule i haalele aku i kona one hanau, a penei kana mau olelo : “Ke iho aku nei au i kela lua pouli, a na oukou e hoopaa i ke kaula, i ke kaula o ka pule wahi ana." Kahaha! nani ka lana o kona manao, aka hoi, ea, ka lana no nae ia o ke koa io, ke koa hoi e puliki paa ana ia Kristo, i kona alihikaua lanakila mau i ke kau a kau.

            2. O na hua a ka hoomana Keristiano, i imi mau ai. Ua ikeia ka laau ma kona hua, aka hoi, me ke ano o ka laau, pela'ku no hoi ka hua ; nolaila, ina he Akua oiaio o Iehova, alaila, ua oiaio no hoi ka Baibala, o ka hoomana i aoia ilaila, ua ku like, a e hua iho auanei i ka hua kohu me ka laau, a ina hoi he Akua wahahee o Iehova, akua kii hoi, a he akua lapu, akua mu-ki, akua hoaiki, akua hele, a he akua noho, alaila, e hua mai no hoi auanei i ka hua kohu like me ia mau laau, he maikai paha, a he huaelo paha.

            He aha na hua o ka hoomana Karistiano i imi mau ai? Ua imi ka hoomana Karistiano e hoano hou i ka naau o na kanaka. Heaha ka hana a na kanaka ma mua o ka hiki ana aku o ka Baibala? heaha hoi ko lakou manao? Eia, o ka imi i akua, a o ke kalai iho i na laau o ke kuahiwi i mau akua, a loaa ke akua kulou no a hoomana aku ; o na kamailio hoi ne ke akua no, a me na ino e ae he kinikini wale a ka pegana e loaa'i, a i olei e aloha mai ua mau akua nei, ka ohumu ihola no ia. Ka! heaha iho la la hoi ia o ua wahi akua nei? He lohe ole aku la paha? Ua ike kakou i keia ano i ke kau ia Paala, kekahi akua, noke aku na kanaka, a noke hou, a noke no i ke kahia i ahi, i ahi. Homai kahi ahi e Paala! homai kahi ahi e Paala!! Ka hele ia a-a ha ka leo, aohe no hoi wahi mea a pi iki ia mai. Ea, no ke aha la hoi ka hookuli o ke ahkua, ina he akua? No ke aha hoi? Aka, o ke ano iho la no nae ia o ke akua kii i lohe oukou e na makamaka. "He waha no ko lakou aole nae he olelo mai; he maka no ko lakou, aole nae ike mai ; he pepeiao no ko lakou, aole nae e lohe ; he ihu no ko lakou, aole nae e honi ; he lima no ko lakou, aole nae e lawelawe ; he mau wawae no ko lakou, aole nae e hele ; aole hoi e kamailio me ko lakou kania-i ; me ia poe akua pela no ka poe e hana ia lakou." Hal. 115: 4-8, 135: 15-18.

            Pela anei o Iehova ke Akua a ka hoomana Karistiano i kaikai hele ai ma na kualapa o keia honua panoa? Aole loa! "Aole i pokole na lima o Iehova, i mea e ole ai ia e hoola, aole hoi i kaumaha kona mau pepeiao, i mea e ole ai ia e hoolohe." Isa. 59: 1.

            Nawai i wawahi i ko lakou naau pegana, a i hoohuli ia lakou mai ka mana o Baalatebupa a i ka pono? Na ka hoomana Karistiano no, ina e nana'ku oukou iloko o na aina a'u i hai aku ai, aole o kae mai o na kanaka i hanau houia, emi iki iho ka hoomanakii, pau hoi na kii i kiolaia, hua mai i ka hua, a ua ike oukouia Aberahama, Nakua, Iosepa, Tieetai, he mau kanaka keu aku a ka hoomanakii, ka ai kanaka, aka, auhea la laua? Aole, ua pio ka laua ahi, a ua hopu iho i ka hoomana Karistiano, ka lamaku o ke ola ma kela ao.

            Ke i mai nei ka hoomana Keristano i ka pono io o ka lahui, a o ke aupuni hoi. He oiaio no, aole hookahi hoomana i kapaia ma ka inoa "Karistiano." No ka mea, wahi a lakou la, "He hoomana Karistiano ka Pope." Malia hoi, nana i imi i ka pono o ka lahui a o ke aupuni hoi. Ae, eia ka like ole, ua hookui lakou i keia huaolelo, "Hoihope, ia inoa, a o ka hoopuka ana i ka inoa a pau, oia keia, "He hoomana Keristiano hoihope." Auhea la ke kanaka paulele mai ia'u, ina paha ia'u keia ano? Aole hookahi, a i ole ia, pela no hoi keia, aole nae au i ike i ka pono a me ka hewa o ka imi ana o keia hoomana e hoano hou i ka naau o na kanaka, ae hoi ulu hoi i ka pono no ke aupuni, ina e hiki i kekahi ke hai mai ia'u, alaila, he hiki no hoia'u ke hai aku i kana hua i imi ai, a i ole, aole no.

            Aka hoi, ina oukou e lohe i kuu wehewehe ana ma ka mua o keia Kumumanao, alaila, me ke ano no hoi oia hoomana, pela no hoi kona hua, ina paha he maikai, a ina paha he ino, ina pela. Heaha la ia hua? Na oukou no ia e noonoo iho.

            Auhea la oukou, aia ma na wahi a pau a keia hoomana e hele hoomanawanui ai a noho iloko o na pilikia i alalai mai, a aia malaila na mea a pau e kuonoono ai ka noho ana o na kanaka, a pela aku. Ina paha ua hoomanao oukou i ka olelo a kekahi alii o Aferika ia Vitoria, ke alii o Beritania, a penei no ia: "Heaha la ke kumu i kaulana'i o kou Aupuni?" Kuhikuhi kela Alii wahine ia ia, me ka i ana, "Eia no ke kumu i kaulana'i o ko'u Aupuni, o ka Baibala." Aole kuhikihi aku oia i ka Manuela a lakou la, aole hoi i ke kolona a ianei ae, a i ka buke hea la hoi a kahi malihini mai nei; aka hoi, i ka buke no i kapaia "Ka Baibala Hemolele," a ka hoomana Karistiano e kaikai hele nei ma ia wahi aku ia wahi aku.

            No laila i na makamaka a pau o'u, mai Hawaii o Keawe, a Kauai o Manokalanipo, na Kupunakane, Kupunawahine, Makuakane, a Makuahine, kaikuahine, ka elemakule i ike ia e Binamu ma, ka luahine mai na kupuna mai o kakou, Moi aloha Iolani, kaikamahine opio, keikikane opio, a me o'u mau pokii e huli ike mai la i Lahainaluna, aloha oukou! eia ka hoomana Karistiano nana kakou i hoopomaikai mai ka makahiki 1820 a hiki i keia makahiki 1863, aole oia i hanaino mai ia kakou, a he oleloa no, i lohe oukou e na makamaka.

            A no kuu ike ana, ke oi mai nei na hoomana i o kakou nei anoai o hoohuli ia ka lehulehu e ka lakou mau olelo alapahi, a pehea la kakou, mamua anei i ke ao a mahope paha i ka po, ea? e na makamaka o'u, mai noho a hookulanalana i ka manao, e kupaa ma ka pono a hiki i ka hopena, ke ola ia ma o Iesu Kristo la ko kakou Haku. Ua oki au maanei, a ke hoi nei ko ka wai keiki, no ka mea, ua hiki kuawa i na pali o Wailuku.

            No ka Nupepa Kuokoa ke aloha, a me kou Luna Hooponopono, ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii.

Z.Poli.

Kalua, Wailuku, Maui Ian. 19, 1863

 

Kokua ia Kalaiokona

            No ka mea, he ipo moe na ia nupepa na Misionari, e kaunu ana i ka po a me ke ao, me he wahine a me he kane lili la no hoi, ka mea o ka liliia, aole no he wahi pio iki o ka olelo ana, ane like me ke ahi o Kilauea, i ka pio ole i ke kinai a Kaawaawa, no ka hele no paha a piha maona loko i ke aloha, a no laila no hoi paha oe e ike la i na wa a me na kau ka puni mikanele ma ua nupepa la.

            He ike hapa hoi auanei kau a koe, no ka mea, he ike holo okoa no ka hoi mai Hawaii a Kauai, oiai i oleloia iho i ka po, o loaa la ka hunahuna, aole, i oleloia no i ke awakea, iluna lilo wale no ka la, ike kanaka iki a me kanaka nui, kanaka poko a me kanaka loa, i ka papa la o Akahipapa, i ka mea o ka nui o ka poe ike.

            Aka nae, ma ka nana ana iho, he mau kumu nui no nae paha, e noonoo wale iho kakou. 1. He panikahaka ua nupepa la no ka Polunesia. I ka wa i hoonohoia'i ka Luna Puuku akolu o ka Nupepa Polunesia la, oia no ka wa o kona hooipoipi ana me na mika nele, a ua mau aloha loa ke ahi aa o ka hoino ana. A he aha ka hope no ia hana? He hui ana ma ka hoomana roma kahi poe ma ia hope mai; a nolaila, ua mahalo nuiia ke komo ana mai o kekahi oia aoao i ka oihana Aupuni, oia paha ka mea i pau iho nei. A i keia mau la pokole wale no, ke ike ae nei kakou i keia hoomana hou, a o ka hope ka ia o ka ho-aia ana o ke ahi aa o ka hoino e pale ai i na hana hoonaauaoa ana a ua poe mikanele nei.

            O ka lua hoi o ke ahi aa o ka hoino a ua nupepa ili ulaula nei, oia no hoi ko na mikanele ao ana i ko lakou la ohana, a me ka lakou mau haumana, e makaala i ka mea hou a ka poe Parisaio na mea pono ole, no ka mea, ua like ko lakou la malama ana me na mea ohana a pau e imi ana i pomaikai, a i pono no ka lakou mau ohana e noho pono ana. Pela no lakou e imi mau nei i ka pomaikai no keia lahui, a aole nae na kakou ia mea, na ka Mea Mana Loa mai lakou i hoouna mai, e hana i kona makemake ma Hawaii nei. I ike ai kakou i na mea maikai a nui a lakou i ao mai ai, a pii no hoi ka ike a me ka naauao o kakou no lakou mai. aka, ke hooili aku nei ua nupepa ili ulaula nei i ka hewa no ka poe pono, me ka nana oile iho no hoi i kahi i nele ai ka loaa mai o ka lakou nupepa. No ka mea, ua hawawa no ka lakou hana ana, e like me ka poe lawa-ia, a ina inoino ka manao, aole no e aiia ia maunu, pela no ka makou, ina ua inoino ka hana ana o ka a lihi oia makau, aole no e aiia'na ia makau, a pela no nei mea o ka hoopuka nupepa, a pela no hoi na haiolelo ana, ina he hemahema ka mea haiolelo, aole no e mahaloia kana haina, a pela no na hana.

            Aka, ua ike ole no nae lakou i ka mea a lakou i olelo iho ai, nolaila, nui loa ke ahi o ka hoomaau ana i na Mikanele, me ko lakou la kamailio mai i kau, no ka mea, aia no ia oukou ia, aole ia lakou, no ko lakou manao maikai, e ahonui ana, a e hoomanawanui ana i na ihe wela a ka mea ino. No ka mea, ua kukulu iho lakou maluna o ke kahua o na lunaolelo a me na kaula, no ka mea, o Iesu Kristo iho no ka pohaku kumu kihi kupono oiaio.

            Aka hoi, ma ka ua ili ulaula la mau hana ka wela loa ana o ke ahi o ka hoomaau, ua like loa me na haina olelo a ke'lii o Samaria, i ka wa o Elisai, ke kaula o ke Akua, i ka wa i hoopii ai kekahi wahine i ka wahine o laua i ua Lii la, no ka mea, ua kue kekahi o laua i ka olelo ae like. E kaluaia ke keiki a kekahi wahine o laua, i ai no keia la, a i kekahi la aku hoi, e kaluaia ke keiki a kekahi, no ka nui o ka wi o ia kulanakauhale la, a ua pii loa ke kumukuai o ke poo hookahi i 80 dala. A i ka hoopii ana o kekahi o laua i ke'lii, no ka hooko ole ana o kekahi o laua i ka olelo ae like a laua, alaila, i ae la ua lii la, "E okiia ke poo o Elisai, no kona hewa i puka mai ai kiea poino nui." Pela ka hooili ana o ua lii la i ka hewa maluna o ke kanaka pono hookahi iwaena o ia manawa. A pela no hoi i keia manawa, he wa inoino maoli, a owai o keia poe i lanakila, o ke'lii o Samaria? A o ke kanaka o ke Akua nei? Na oukou e nana mai.

            I ka wa i kue ai o Herode i na lunaolelo a hoopaa ia lakou iloko o ka halepaahao; aka, ua hookuuia lakou e ke Akua, ma kona mana, a hai aku la lakou i ka olelo a ke Akua i na kanaka, a lohe ke'lii no keia mea, kena aku la ia e laweia, mai ua poe la imua ona e hoahewaia'i. Aka, ku mai la kekahi kanaka akamai imua o ia aha nui, a hai mai i na olelo wehewehe kupono no na hana mamua, a me keia mau hana hope loa ana.

            Ina no ke Akua mai ka lakou nei mau hana, e ao oe ia oe, o lilo auanei oe i mea paio aku i ke Akua, a lohe i keia ke hii, alaila, ua hookuuia'ku la na lunaolelo. Pela oukou e noonoo iho ai e na hoa.   Na'u na Oiaio.

 

OLELO HOOLAHA

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa, na Haole, Pake, a me na mea waiwai e ae, o kela ano, keia ano. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke hai aku nei au i ka lehuhelu e noho ana mai Hawaii a Niihau, no kuu waine i mareia,

O Kahoku,

kona inoa, no Kapalaoa, Kona Akau, Hawaii, no ka mea, ua haalele mai oia i ko maua noho pu ana i ka wa lihi loa, nolaila, mai hoaie oukou ia ia. Ina hoaie oukou ia ia, no oukou no ia poho, aole au e hookaa i kona aie, oia iho la ka hai ia oukou e ka poe waiwai, no ka mea, ua auana ike oleia o ua Kahoku nei, ua lohe aku la na kihi eha, e hoi ke oki uaua o na puu ua lai ka la i na kuahiwi. Me ke aloha lu lima, KEANINI

Feberuari 4, 1863                    63-1m*

 

OLELO HOOLAHA

 

E IKE AUANEI NA KANAKA A ME na Haole, o kela ano keia ano. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au i na mea holoholona, Na Lio, Bipi, Hoki, Miula, Kekake, Hipa, Puaa, Kao.

Aole e hele ma kuu aina kuai, ma Maoloa, Honuaula, Maui. E ma'ama i ko koukou mau holohoona, mai hookuu wale, o ka mea hookuli i keia olelo papa. E hiki no i kuu hope ke hopu a hoopaa, e hoouku e like me ke kanawai, ke papa aku nei au i na kanaka o kela wahi keia wahi, mai kii wale i na mea ulu wale, oia ka mauu, ka wahie, o na mea ulu a pau loa maluna o ka aina kuai. Ina e loaa kekahi o keia mau mea i oleloia maluna, oia ka Lio, Bipi, Miula, Hoki, $1.00 no ke poo hookahi; Hipa, Kao, Puaa, $0.12@ no ke poo hookahi. Ke haawi nei au i na hana a pau i kuu hope, ia Laki. O wau no o

63-1m*                        S. KAMUELA

 

Olelo Hoolaha

E KUDALAIA'NA NA LIO A ME na Bipi ma ka Pa Aupuni,

Ma Kualoa.

Ma ka poaono, oia ka la 14 o Feberuari, ma ka hora 1 o ke ahiahi. Eia ke ano a me ka hao malalo nei:

            1 Lio kane eleele, hao manamana ano e.

            1 Lio kane eleele, hao. N@. N@.

            1 Bipi wahine eleele, hao, MP. BI.

            1 Bipi wahine moo, hao manamana ano e.

            1 Bipi maiailua, hao, R.

                                                JUDD A ME WILDER

63-1t                            Na Luna Pa Aupuni o Kualoa

 

Olelo Hoolaha

E KUAI KUDALAIA'NA EHIKU Lio, ma ka Pa Aupuni

Ma Pauoa.

I ka Poakolu, la 11 o Feberuari. Ekolu lio hou mai.

KE ANO ME KA HAO MALALO NEI.

            1 Lio kane ulaula maikai, hao T. akau.

            1          "   eleele maikai, hao M. akau.

            1          "   pakea maikai, hao manamana ano e.

            1          "   lokia maikai, hao K. akau.

            1          "   ano hulupala maikai, hao manamana ano e.

            1          "   ulaula kua puka, hao ano e, akau, HA. hema.

            1          "   ahinahina kookoo wiwi, hao ano e.

            1 Lio wahine ulaula maikai, hao @. hema, V. akau.

            1          "   ahinahina me ke keiki, hao ano e.

            1          "   ahinahina keokeo wiwi, NK akau, K. hema.

                                    NA PUNAKO. (Luna Pa Aupuni.)

Pauoa, Honolulu, Feb. 6, 1862.                                  63-1t*

 

AWA O HONOLULU

No ka Moku ku mai.

Ian. 29-Kona Haw Ma@ @ ka mai Fannings Island, me @ @ @ @.

    30- mai Haw mai me 100 pahu ko a me 10 ohua.

    30-Waw@, mai M@ mai, me @ @ a me @ @ @ bipi, 1 pa@, a me 10 ohua.

    31-Mana Kawa, mai Hana mai, me 5 eke p@, 4 eke pepeao laau, 39 ia kapa, 2 owili ili kao,

2 owe paka, 24 paawa, 2 barela poi, 2 pahu ko, 2 barela maakeke, 3 puaa, a me @ ohua.

    31-Molokai, mai Honuaula mai, me 10 paha wahie.

Feb. 1-Kamehameha, mai Ma@ko mai, me 120 pahu ko, 55 k@ malakeke, 7 eke pepeiao laau,

       75 ili kao, a@ waa, a me 5 ohua.

     1-Makeiki, mai Kahului mai, me @ pahu ko, 5 eke pepeiao laau, 20 ili bipi, 1 eke laiki, 200

ipu pu, a me 3 ohua.

     1-Kiakahi Luika, mai Hana, Kaupe a me Lahaina mai, me 400 pua awa, 32 ili bipi, 50 ili

kao, $161, a me 12 ohua.

     2-Annie Laurie, mai Koloa mai, me 165 pahu ko, 25 barela malakeke, 1 pahu waiubata, 2

pua, 2 ko, a me 15 ohua.

2-Kalama, mai Koloa, Nawiliwili a me Waimea mai, me 165 pahu a me 121 eke ko, 4

  barela malakeke, 16 ili bipi, 2 barela aila bipi, 12 paila wahie, a me 4 ohua.

3-Ema Ruka, mai Ulupalakua a me Lahaina mai, me 15 pahu waiwai, 9 kukaa pepeiao laau, 

  1 barela aila, 1 pahu hao, 2 barela aila bipi, 7 eke laike, 600 ili kao, 10 ili bipi, 700 huihui

  waina, 4 pahu poi, 8 puaa, me ke ukana hale, a me 64 ohua.

     3-Kam@, mai Kahului mai, me 20 bipi, 50 ili bipi, ili kao, 4 eke kulina, 22 pua hao, a me

       10 ohua.

     4-Kilauea, mai Hawaii a me Maui mai, me 172 pahu a me 21 eke ko, 7 eke kope, 30 pahu

       uala, 50 ili bipi, 1 pahu aila bipi, 1 pahu waiubata, 22 bipi, 15 hipa, 14 puaa, 1 lio, $75, a

       me na ukana e ae.

     5-Kekauluohi, mai Kau a me Kona mai

     5-M@wahine, mai Hanalei mai.

 

NO KA PUALI KINAI AHI HELU 4!

KE KAUOHAIA'KU NEI NA KOA a pau o ka Puali Kinai Ahi Helu 4. E hele mai me ko lakou mau Kahiko Kinai Ahi, ma ko lakou HALE KINAI AHI, ma ka Poakahi, la 9 o keia malama, ma ka hora 10 o kakahiaka. No ka hele ana i ka paikau o ka Oihana Kinai Ahi. Ma ke kauoha a

W.P. Kamakau (Kakauolelo)

Honolulu, Feb. 6, 1863.          63-1t

 

KA LAKO HALE A ME NA Pahu Kupapau!

AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale. Eia no ke waiho la ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu.NA PAPA KAUKAU! NA LAKO HALE! NA PAHU KUPAPAU! PAHU KOA.....$12.

            Ua loaa mai hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono.

            A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. Nolaila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a ua lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuai aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.

HANALE ALENA.

63-6m              Alanui Papu

 

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei. Ke papa aku nei au i na mea holoholona a pau loa, aole make komo ma kuu aina i hoolimalima ai me ka Mea Hanohano C. Kanaina, e waiho nei ma Waikiki, mai ka hapalua aku o Kaluaokau a hiki i Pau. Na Lio, Bipi, Miula, Kekake, Hipa, Kao, Puaa, Moa, Palehu, Koloa, KAKA. A ina ike a'u i kekahi o na holoholona i oleloia'e nei maluna, ua komohewa i keia aina mahi laike, e hopu no au a hoopaa, a hele imua o na Kahu Kanawai, ke ole e ae mai oia i ka uku a'u i manao ai. T.S. Akana.

Waikiki, Oahu, Ian 12 1863.               63-3m

 

OLELO HOOLAHA I NA KANAKA HAWAII!

Makai iho o AIGUPITA!

Ma hope iho o ka Pa O MAHUKA!

KA Pa Kuai Papa o Lui, C.H. Lewers,

MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA ano keia ano, me ke kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipai ia oukou e na makamaka Hawaii,

NA PAPA OLEGONA, LAAU HALE A ME NA POU, LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,

LAAU AAHO HALE PILI MAOLI, PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA A ME KA AAHO, PILI ULAULA A ME KEOKEO.             Eia ka mea KUPANAHA Ma keia hale--maanei i wiliia'i ka PALAOA a ma ka HANA PAHU e like loa me ko ULAKOHEO mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai. Na pena keokeo a me ka Omaomao, Na Pena Ulaula a me ka Eleele, Pono, Kolu, Hulu Pena, KUI o na ano a pau, LAKA o na ano a pau, Ami, Kilou, Kui kakai moena, Kui Nao, Pani Hale, Pani Aniani, Pake, Aniani kaawale, Pani Olepelepe. A PELA WALE AKU. Aole o'u hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko'u wahi; aka, he hilinai no wau ma ke ano maikai o ka'u mau mea kuai, a me ke kumukuai o ka'u papa, me ka malama pono hoi i ka'u oihana iho, i hoomauia mai ai ka holmaikai, i @ mau ia'u mamua aku nei.

Honolulu, Okatoba 20 1862.  (62-3m)           LUL

 

OLELO HOOLAHA

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano, G.M. Roberson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie o KAWAHINE w, no Kalihi, Oahu i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau @, ke pili, o ka Poaha, ka la 11 o Feberuari, 1863 i ka hora 6 o kakahiaka oia ka hora i oleloia @ @ @ @ ana a me na mea hoike i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.                G.W. Brown

Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie

Honolulu, @ 27, 1863                        63-@

 

Olelo Hoolaha

E IKE AUANEI NA MEA A PAU owau ka ma nona ka inoa malalo iho nei. Ke papa aku nei au i na @ o ka poe mea holoholona lio mai ka @ @ papa @ @ @ @ @ @ e mai paha. Aole e @ ke @ @ @ mai hoi kuleana. @ @ @ @ @ @ @ a me ia @ ma @ @ mau aina O Pepekeo a me Makahanaloa he mau Ahupuaa ma Hon. Hawaii. A ke hai hou aku nei au e ka @ a e @ @ @ mea holoholona ma keia la @ aku o Ian @ M.H. @ @ @ @ la hope o Kekemapa pau. Ina e hele ana ma ia hope, e uku no he $1.00 dala, no ke @ hookaki, pela @ @ ka uku i na poe a pau, i ole e uku mai, e lawe ia i ka Pa Aupuni.             C. KANAINA

Honolulu, Ian 18 1863            62-@*

 

OLELO HOOLAHA

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Hanau a me Kanewahine, e hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai no Ma@ w, ma Muanalua, i make aku nei. Nolaila, ua @ i na kanaka a pau ina he pili, o ka Poalua, oia ka la @ o Feberuari, i ka hora 9 o kakahiaka. Oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hooia @ i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.  G.W. Brown

Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie

Honolulu, Ian. 27 1863           62-2t.

 

OLELO HOOLAHA

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Maia w, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha waiwai no KAHANAIKE, ma Honolullu, Oahu, i make aku nei. No laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, ka la 23 o Feberuari, i ka hora 9 o kakahiaka, ma ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.                     G.W. Brown

Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie

Honolulu, Ian. 27 1863           62-2t.

 

OLELO HOOLAHA

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Pueikianuanu, no ka hooiaio i ka palapala kauoha a LAIEHAU, i make aku nei: Nolaila, ua hoikekia na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 7 o Feb, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana a me na mea hoole i Hoikeia, aa ma ka hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

G.W. Brown

Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie

Honolulu, Ian. 27 1863           62-2t.

 

OLELO HOOLAHA

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, O kela ano keia ano. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hookapu aku nei au i ko'u aina e waiho nei Ma kukaiau, Hamakua, Hawaii. Aole e hele na holoholona: Bipi, Lio, Hoki, Miula, Kekake, hipa, Kao, Puaa, maluna o kuu aina i haiia maluna ae. O ka mea komo hewa, e hoouku ia oia i hookahi dala ($1.00) no ke poo hookahi o ka Bipi, Lio, Hoki, Miula, a o ka Hipa, Kao, Puaa, e hoouku ia oia i hapalua ($0.50) no ke poo hookahi. Ua kapu no hoi na kanaka kii wale i na mea ulu o luna o kuu aina. A i na i loaa ia'u, e ukuia no ia i hookahi dala ($1.00) no ka hele hookahi ana; a i na i ole, e hoopii no wau e like me ke Kanawai o ka Aina.            PETERO KAUALOHA.

Hope o L. Keokapu.

Kukaiau, Hamakua, Hawaii, Ian. 12, 1863.    62-3t*

 

Wili Ko Kuai.

HE WILI KO HOU, ME NA LAKO a pau i hanaia @ loko mai o ka laau paakiki, o ka mea makemake WILI KO, e hele ma ka Hale Kuai o S. SAVIDGE.

60-4T               Alanui Papu.

 

I KA POE KANU LAIKI!

E UKU AKU KA MEA NONA KA INOA MALALO NEI mai keia la aku, i ke kumukuai kiekie loa ma ke i laia maoli, no ka laiki maikai, a pau e laweia mai ma @ona Hale Kudala, ma ke Alanui Moiwahine, me ka hoihoi aku no i ka eke i ka poe nana ka laiki. O na kanaka a me na haole a pau e makemake ana e hooili mai i ko lakou laiki ia'u, a na'u e kuai aku ma hai ma ke kumukuai kiekie, me ka hooili pu aku hoi i ke dala ia lakou, a i ole ia e uku aku i ka lakou mau kikoo.

H.W. SEVERANCE. (Hanale.)

Luna Kudala

Hale Mahoe, Honolulu, Ian. 16, 1863.           60-3m

 

Olelo Hoolaha

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, O kela ano me keia ano, na Kanaka Hawaii, na Haole, na Pake, a me kekahi poe kanaka e ae, ke kai aku nei makou ma ke akea, ka poe nona na inoa malalo nei. E hookapu ana makou i ko makou mau kuleana aina, e waiho la ma ke Ahupuaa O Kaaawa, Koolauloa, Oahu, ke hiki aku i ka la e pau ai o Feberuari, 1863 nei, e hopu no makou i na holoholona komo hewa, ke hala ae ka la i haiia e la maluna, i na Lio, Bipi, Hoki, Miula, a me na holoholona hana ino mea kanu a pau, e lilo keia olelo hoolaha a makou i kanawai paa loa no ko makou mau aina loi, aina kula, i keia la 21 o Ianuari, a no ka oiaio o keia olelo, nolaila, ke kakau nei makou i ko makou mau inoa.

            Niho, Kapu, Kuaole, Kaimu, Kauiki, Kawili, Kapulauki, Uwewahine, Hulue, Newa, Kaio, Nahoi, Kaihumua, Waikapea, Mokokalani, Kaloena, Mak@, Heana, Kihei.

61-1m*            POHUE

 

Olelo Hoolaha

            UA WEHE AE NEI AU HE Hale Kuai hou, ma ke Alanui Papu, mawaena o Alanui Alii me Hokele, a ua hoopiha ia i na Lole Maikai o na ano nu hou a pau, ano @ hiki mai nei, i kuaiia e au Ma Enelani a me Sekotia, i ka makahiki i hala iho nei. O ka'u keiki ka mea nana e hooponopono ma ia Hale Kuai. E hele a pau e nana i ka Lole Nu Hou! HE LOLE NU HOU WALE NO! E HOOMAOPOPO NO KA HELU 10. JOHN THOS. WATERHOUSE, (Halewai.)

 

Olelo Hoolaha

AOLE O KANAMAI O KA LOLE NU HOU i hiki mai nei, a ua makakau hoi no ke KUAI NUI, A ME KE KUAI LIILII, Lole kupono no na kane, na wahine, na keikikane a me na kaikamahine. A he mau Noho Lio Maikai, A ME NA Kaulawaha Nu Hou NO HOI KEKAHI, MA KO'U Hale Kuai Nei, a me na KEPA pu hoi nana e hoohoihoi i ka Miula e Lole, e like me ka holo o ka Lio. NA PAHI A ME NA O, A ME Na Pa o kela ano keia ano.

&c. &c. &c. &c. &c. &c. &c. &c. &c.

    &c. &c. &c. &c. &c. &c. &c.

     &c. &c. &c. &c. &c. &c.

       &c. &c. &c. &c. &c.

        &c. &c. &c. &c.

         &c. &c. &c.

          &c. &c.

            &c.

60-3m              JOHN THOS. WATERHOUSE, (Halewai.)

 

KA MOKUAHI 'KILAUEA,'

E HOLO ANA O "KILAUEA" MAI Honolulu mai, ma ka Poakahi, Feb. 16, 1863. Ma ka hapalua o ka hora Eha o ke ahiahi no LAHAINA, KALEPOLEPO, ULUPALAKUA, KEALAKEKUA, HONOIPU, KAWAIHAE, KAILUA, A ME HILO.

 

KA MOKUAHI "ANNIE LAURIE,"

E HOLO ANA KA MOKU Annie Laurie, Ma ka Poakahi, Feb. 9. Ma ka hapalua o ka hora Eha o ke ahiahi, No NAWILIWILI.

@ GREEN & CO.

Honlulu, @ 13 186@              @

 

MOKU HOLO MAU NO Anahola a me Maloaa, KAUAI.

E PONO I NA KANAKA A PAU e hele ana ma ia wahi @, ke @ maluna o ka moku @ maikai JEANNETTE. O kahalemaae ke Kapen, he mea @ @ i ka hokele a me ka malama ana i na mea @ ke @ mua @ nei o ka moku @ Anahola. Hookahi @ @ @ @ hookahi. E ninau i ke Kapena ma @ moku, @ i keia la.

@@ & @CK

Ma ke kihi o ke Alanui Papu me Kalepa, Honolulu.  @@m.

 

KAKELA ME KUKE.

MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule @ ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o Kela ano keia ano. NA MEA AI, NA RAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO, NA KAMAA, NA PAHI me na O-O, NA PAPA me na NOHO, NA IPU HAO, NA NOHO LIO, NA MEA E KAKAU, NA PENA A ME NA AILA, NA MEA MAHIAI. A me kela mea keia mea. Me na laau a Dr. D. Jayne.

Honolulu, Dekemaba 1861

 

I KA POE KANU LAIKI

UA MAKAUKAU KA HUI WILI LAIKI O HONOLULU e @ ka ae, a me ka @ @ i ka laiki. Hookahi a me ka hapa keneta ka uku no ka paona hookahi, a ua makaukau pu no hoi e kuai aku me ka poe @ Laiki, mee ka uku aku hookahi keneta me ka hapa no ka paona hookahi, a ina he Laiki maikai loa, pii ae no ke kumukuai, a @ ia no ke eke o ka Laiki e laweia mai ana ia la. E ninau ma ka Hale Wili Laiki ma @ @ @ @.

S.P. FORD (Kau@Paa)

            Aia kona keena ma ke @ o ke @ o Amerika Huipuia, ma ka aoao hikina o Halemai. 61-3m

 

Lio Nalowale.

MA KA LA 15 IHO NEI O KEIA MAHIna, ua puka'e ia mai ko'u Pa Halle ae me ka @ oleia o ka lima keia o na la o kona nalowale ana aole @. Eia kona mau ano, he wahi pauku kaula ma kona @, he @ kea @ ma ka lae, aole i @ kona hulu a @ a me ka @, he hulu ahina awili ula ho@ kona, a he hulu @ maluna iho o kona mau manea kapuai a pau. Eia ke ano o kona mau hua kuni H. K. pela na manao no ia mea. Ina e loaa ia i na hoa'loha o'u, e hoihoi pono mai la ia'u, a i @ wau ma Mililani, makai pono ae o Hale Ahi. E uku no wau ia ia no na dala maikai ekolu e haawiia'a ia ia, ($3.00).

JOHN E.

Mililani, Honolulu, Ian. 24 186@.

 

A.S. Cleghorn, AKE. MEA KUAI LOLE A ME NA WAIWAI E AE.

Ma ke Kuai Kukaa a me Kuai Liilii, AIA MA KA Hale Pohaku. Ma ka Uwapo. Ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu me Moiwahine Ma Alanui Nuuanu, MAWAENA O Alanui Alii me Alanui Hokele, MA KA AOAO HIKINA O HALEOLA.

Honolulu, Ianuari 16, 1863.    60-6@

 

OLELO HOOLAHA

E IKE AUANEI NA MEA A PAU LOA ke nana mai ma keia Palapala Hoolaha, o maua o na mea nona na inoa malalo nei, ke hai aku nei maua, ua lilo ia maua ka Hale Wili Ko, Ma Amauulu, Hilo, Hawaii, a me na mea a pau e pili ana i ka Hale Wili Ko. Eia kekahi, o na kanaka A & E ma@ @, e hele mai e hooponopono me maua, me na mea nona na inoa malalo nei. AHUNAKO,

APAKANA

Honolulu, Ianuari 18, 1863                 60-3m

 

OLELO HOOLAHA.

O MAUA O NA MEA NONA NA INOA malalo, ke hookapu aku nei maua i ko maua mau aina kuai. Elua apana aina ma Kapohakuhaku, hookahi apana aina ma Kamaki a me Kauleokohau, a me ke kumaua pu, hookahi apana aina ma Ma@, a he ahupuaa okoa o Ka@, Aia ma Hamakua, Hawaii, aole e hele wale kekahi Lio, Bipi, Hoki, Kekake, a holholona e ae maluna o ua mau aina la o maua. Ina i loaa kekahi o na holoholona i haiia maluna ia maua. E uku ka mea nona ka holoholona i hookahi dala ($1.00) no ke poo hookahi. Aule no hoi e kii wale kekahi i ka Papeiao Laau maluna o ua mau aina la o maua, o ka mea kii wale i ka Pepeiao Laau, a loaa ia maua e uku ia oia i hookahi dala ($1.00) no ka hewa hookahi, aole no hoi e kii wale i na mea @ e ae maluna o ko maua mau aina me ko maua ae ole. O na kanaka o kela ano keia  ano, ke papa aku nei maua, aole e hele wale maluna o ko maua mau aina e hou a e hoohei ai i na holoholona, Ina e loaa ia maua kekahi e kue ana i keia papa ana, e uku ia oia i hookahi dala ($1.00) no ka hewa hookahi. O ka hoolohe no ka pono e na makamaka, oiai ua waiho aku la maua ma ke akea, a i hookuli oukou, no oukou ia, o ka Lunakanawai aku no ka palena i koe o ka maua hana.                   B. KUEHU, N. MAKAAA.

Manienie, Ham., Hawaii, Dek. 29, 1862.       60-1m*